7--3 Sociaal-emotioneel functioneren van kinderen met een auditieve/ communicatieve beperking Emotieherkenning bij kinderen en kinderen met Rosanne van der Zee Meinou de Vries Lizet Ketelaar Rosanne van der Zee Carolien Rieffe Drie aspecten van emotieherkenning Emotie discriminatie Emotie identificatie Emotie attributie Taal is belangrijkvoorhet lerenherkennenvan emoties Jongens 36 38 77 Meisjes 8 Gemiddelde leeftijd 4 maanden (4-57) : prelinguaal doof Alle kinderen: normale cognitieve ontwikkeling Emoties sorteren Twee taken objecten gezichten leg 3 tekeningen van auto (bloem, positief, negatief) bij het goede voorbeeld Objecten sorteren Auto-bloem makkelijker dan hoed-bril Kinderen met beter dan kinderen 3 auto-bloem hoed-bril
7--3 Gezichtsuitdrukkingen sorteren 3 Emoties identificeren Geen verschil tussen de drie groepen kinderen Positief-negatief makkelijker te onderscheiden dan boos/verdrietig voor controle kinderen en kinderen positief-negatief boos/verdrietig Taak wie kijkt er blij? kijkt er nog iemand anders blij? Vier basisemoties: blij, boos, bang en verdrietig Gezichtsuitdrukkingen identificeren Begrijpen van emoties kinderen vinden dit moeilijker dan kinderen en controles kinderen vinden alle emoties even moeilijk kinderen en controles vinden blij en boos makkelijker dan verdrietig en bang,5,5 Het toeschrijven van een emotie in een bepaalde situatie Taak jongen ziet een cadeautje hoe voelt hij zich? hoe kijkt hij? Emoties begrijpen kinderen kunnen dit beter dan kinderen en kinderen Het aanwijzen van emoties is makkelijker dan benoemen; voor alle kinderen kinderen vinden het makkelijker om een negatieve emotie te benoemen dan de emotie blij,5 Positief/ negatief Boos/ verdrietig Taalbegrip en emotieherkenning Positieve Negatieve.37*.6.34*.4 -.5.5.3*.8.45*.49**.4.45** Emoties benoemen.59**.44**.38** Emoties aanwijzen.67**..58**
7--3 Positief/ negatief Boos/ verdrietig Positieve Negatieve Taalproductie en emotieherkenning.3.6.4**..7.3.6.4.34*.8.9.38** Emoties benoemen.47**.47**.4** Emoties aanwijzen.57**.3.4** Samenvatting kinderen kunnen minder goed emoties herkennen kinderendoenhet even goedalscontrole kinderenbijniet-taligetaakjessorterenen identificeren; slechter bij emoties begrijpen Taal minder belangrijk voor kinderen Taalproductie is voor kinderen belangrijker dan voor controle kinderen Conclusie Achterstand kinderennietalleente verklaren door taalachterstand Bij kinderen speelt wellicht emotie socialisatie een rol Achterstand bij kinderen heeft te maken met taalachterstand Empathie bij jonge kinderen met Rosanne van der Zee Lizet Ketelaar Carolien Rieffe Autistische kenmerken Empathie,8,6,4, Het vermogen om emoties van anderen te begrijpen en hierop gepast te reageren. Belangrijk voor sociaal functioneren., (n=8),8,6,4,, sociale interactie communicatie gedragspatronen (n=7) ASS (n=8) Drie aspecten: Besmetting Aandacht Prosociaal gedrag 3
7--3 Participanten Methode (n=88) (n=73) ASS (n=) Leeftijd 43,3 4, 44,3 Range 3-57 3-57 3-55 Jongens 47 (54%) 6 (84%) (9%) Oudervragenlijst Empathy questionnaire Alle kinderen hebben een normale cognitieve ontwikkeling. Als een ander kind hard huilt, is mijn kind ook van slag.. Als ik duidelijk maak dat ik even rust wil, doet mijn kind zijn/haar best om mij niet lastig te vallen. 3. Als mijn kind andere kinderen ziet lachen, lacht hij/zij mee. 4. Mijn kind wil ook getroost worden als een ander kind pijn heeft. 5. Als een ander kind moet huilen, probeert mijn kind te troosten. 6. Als een volwassene boos is op een ander kind, kijkt mijn kind daar aandachtig naar. Nee Soms Vaak Besmetting Aandacht,8,6 Geen verschillen tussen de groepen,8,6 Verschillen tussen alle groepen,4,4,,,8,8,6 (n=73),6 (n=73),4, (n=86),4, (n=86) ASS (n=9) ASS (n=9) Prosociaal gedrag Correlatie taal en empathie,8,6,4,,8,6,4, (n=73) (n=86) ASS (n=9) Verschillen tussen alle groepen (n=8) (n=59) ASS (n=9) Taalbegrip besmetting. -..3 aandacht.6 -..4 prosociaal.4* -.7*. Taalproductie besmetting. -.4.9 aandacht.4 -.4.6 prosociaal.9*.. 4
7--3 Conclusie Emotieweb: van data naar praktijk Ouders rapporteren minder empathisch gedrag bij kinderen met en ASS dan bij controle kinderen, behalve op het aspect besmetting. Meinou de Vries Bij prosociaal gedrag zien we het belang van taalbegrip bij de controle kinderen en de kinderen. Bij de controle kinderen zien we hierbij ook het belang van taalproductie. Meinou de Vries Ontstaansgeschiedenis Carolien Rieffe Lizet Ketelaar Paul Oosterveld Ivet Pieper Lex Stockmann Annette van Zijp Johan Frijns Stephanie Theunissen www.emotieweb.nl 8-nu: Grote data-sets met onderzoeksgegevens over de sociaalemotionele ontwikkeling van dove, slechthorende, autistische, en normaal-ontwikkelende kinderen: zowel vragenlijsten als taakjes. Vraag: Hoe ontwikkelen deze groepen kinderen zich ten opzichte van elkaar? [praatjes Carolien Rieffe,, Rosanne van der Zee] Doelstelling: Onderzoeksdata beschikbaar maken voor de professional Het sociaal-emotioneel functioneren van een individu inzichtelijk maken ten opzichte van normgroep en van peergroep, door middel van een online testinstrument Gebaseerd op onderzoek Voorbeeld observatietaak Normgegevens gebaseerd op de volgende groepen: -,5 jaar,5-5 jaar 9-6 jaar NO 3 336 9 DSH 3 6 3 ASS -- 7 8 NO = Normaal-ontwikkelend DSH = Doof / slechthorend ASS = Autisme-spectrumstoornis Vragenlijsten: voor de (oudere) kinderen zelf of voor de ouders om in te vullen Taakjes: het kind moet iets doen en het gedrag wordt geobserveerd Binnenkort worden ook de -data toegevoegd 5
7--3 Gedrag scoren Vragenlijsten Vragenlijsten voor ouders: Early Childhood Inventory Child Symptom Inventory Strengths and Difficulties Questionnaire Emotie Expressie Emotie Vocabulaire Emotie Communicatie Empathie Psychopathie Opvoedstijl Vriendschappen Vragenlijsten voor oudere kinderen: Angst Pesten Gepest worden Vriendschappen Empathie Stemming Emotioneel bewustzijn Emotieregulatie Piekeren Gevoel van controle Zelfvertrouwen Delinquentie Agressie Schuld/schaamte Lichamelijke klachten Depressie Inputdata voor Emotieweb Vragenlijst Schaal Cronbach s α # Items NO -,5 DSH -,5 NO,5-5 DSH,5-5 ASS,5-5 Emotie Expressie Praten over emoties,95 5 5 () 5,6 5 4,8 36,5 Betrouwbaarheid Gestandaardiseerde score (T-score) In combinatie met scores van een individueel kind kun je dus snel testen of een kind:. afwijkt van NO, DSH, of ASS (en in een later stadium ) Vragenlijsten en taakjes bestaan uit schalen.voorbeeld: Praten over emoties Schalen kunnen, in combinatie met elkaar, een component van de sociaal-emotionele ontwikkelingtesten, bijvoorbeeld Emotiecommunicatie. en op welke componenten van de sociaal-emotionele ontwikkeling deze afwijkingen zijn Sociaal functioneren Prosociaal gedrag Emotie Communicatie Praten over emoties 8 7 Emotie Communicatie Emotie Vocabulaire totaal Score Norm NO Norm DSH Emotieweb-gebruikers 6 5 Internaliserend gedrag Angststoornis 4 3 Emotie Identificatie Oorzaak van emoties Internaliserend gedrag Autistische stoornis 3 4 5 Emotie Regulatie Uiten van positieve gevoelens Om Emotieweb te gebruiken, volg je eerst een cursus bij de NSDSK. Je krijgt een persoonlijk gebruikersprofiel. De benodigde gegevens kunnen worden ingevoerd in Emotieweb. Externaliserend gedrag Hyperactiviteit / aandachtstekort 6 7 8 Externaliserend gedrag Anti-sociale gedragstoornis Emoties Anderen Emotieherkenning Je kunt nu aan de slag met vragenlijsten en taakjes afnemen bij kinderen/hun ouders bij wie je problemen vermoedt. De rapportage is klaar! 6
7--3 Meer info? Kom na afloop naar me toe Of mail naar info@emotieweb.nl 7