Samenvatting door een scholier 1572 woorden 22 juni 2005 6,2 10 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Samenvatting module 2 & 3. Geschiedenis Module 2: Gezin en samenleving. Hoofdstuk 1: Het gezin in de preïndustriële samenleving. Openveldsysteem: Stelsel van bebouwing waarbij de grond gemeenschappelijk eigendom is. Opbrengsten waren niet optimaal. Enclosure -movement: de overgang van een stelsel met gemeenschappelijk grondbezit naar een stelsel waarbij de grond particulier bezit wordt. Arme boeren hadden weinig grond, terwijl grotgrondbezitters veel land kochten. Huisnijverheid: stelsel van productie waarbij de arbeiders thuis, vaak in gezinsverband, producten vervaardigen. Naar hun productie betaalt. Standenmaatschappij: samenleving waarin iemands plaats wordt bepaald door de stand waartoe hij behoort. Armenhuis: tehuis waarin bejaarde, gehandicapten, soms krankzinnigen en zieke arme mensen een onderdak krijgen. Werkhuis: tehuis waarin arme mensen werken en soms ook wonen. Kraamvrouwenkoorts: infectieziekte die veel sterfgevallen in het kraambed veroorzaakte door onhygiënische handelingen. Chirurgijn: heelmeester die niet aan de universiteit medicijnen heeft gestudeerd. Huishouden: eenheid van mensen die bij elkaar in één huis wonen. 1873: vrouwen mogen een testament opstellen. Grammar schools: deftige opleiding met Grieks en Latijn: voornamelijk door welgestelden bezocht. Geboortebeperking: opzettelijk beperken van het aantal kinderen -> periodieke onthouding, pikkie eruit trekken. Demografie: wetenschap die zich bezighoudt met de opbouw van de bevolking. Hoofdstuk 2: Naar de grote stad. Industriële revolutie: snelle ontwikkeling van de gemechaniseerde industrie. Begon zo rond 1730, en is nog steeds niet afgelopen. https://www.scholieren.com/verslag/22688 Pagina 1 van 5
Gezinseconomie: productie van goederen binnen het gezin -> gezinslooneconomie: geld verdienen buiten het gezin. Urbanisatie: trek van landelijke gebieden naar de stad. Klassieke economie: stroming in de economie die meent dat de welvaart het meeste is gediend bij staatsonthouding. Economisch liberalisme: het politieke streven naar vrijheid in de economie door beperking van het staatsingrijpen. 1776: Adam Smith legde de grondslag voor de klassieke economie, of het economisch liberalisme. Sociale wetten: wetgeving die bedoeld is om de zwakkeren in de samenleving te beschermen. Bevolkingsdichtheid: het aantal inwoners per oppervlakte-eenheid, meestal per vierkante meter. 1867: de arts Lister liet de operatiekamers ontsmetten. 1853: de Britse regering organiseerde een programma van verplichtte inenting voor pasgeborene. Familie: Verzameling van mensen die bloedverwanten of aangetrouwde verwanten zijn. Romantische liefde: vorm van liefde waarbij het gevoel van verliefdheid overheerst. Victoriaanse tijd: periode waarin de Britse koningen Victoria (1819-1902) regeerde, gekenmerkt door een grote nadruk op de zedigheid. Seksualiteit werd een taboe. 1857: tot die tijd moest de kerk toestemming geven voor een scheiding. 1833: staat geeft subsidie aan particuliere scholen, maar het geldbedrag was veel te laag. 1842: levensverwachting van een arbeider in de stad: 17 jaar. Levensverwachting van een arbeider op het platteland: 38 jaar. Tussen 1750 en 1850 nam de bevolking van Engeland en Wales toe van 6.5 naar 17.9 miljoen. Huwelijksvruchtbaarheidscijfer: het aantal wettig levend geborenen per jaar per duizend gehuwde vrouwen in de vruchtbare leeftijdsklasse. Voorbehoedsmiddelen: middelen om bevruchting te voorkomen. Kindersterfte: 1 op de 3 kinderen stierf voor het zijn 5e levensjaar bereikte! Op weg naar de Welfare State. Na 1850 maakte de Engelse economie een nog grotere bloei door dan de periode ervoor. Imperium: een groot rijk, vaak tot stand gekomen met veroveringen en heersend over koloniën. Verzorgingsstaat: een samenleving waarin de overheid verantwoordelijkheid neemt voor het welzijn van mensen door sociale voorzieningen toe te passen. De jaren tussen 1850 en 1920 waren het begin van de Britse Welfare State. 1908: wet op het ouderdomspensioen aangenomen. 1911: werd een soort ziekenfonds aangenomen voor arbeiders. En een werkloosheidsverzekering. Na 1870 werd het leven al iets gezonder -> verbetering watervoorzieningen, goedkopere zeep en steenkool. Dankzij de medische wetenschap konden tal van nieuwe medicijnen worden ontwikkeld. Door deze verbeteringen kreeg het gezin meer aandacht. Materialisme: stroming in het denken die veel waarde hecht aan bezit. Vrouwenbeweging: beweging die streeft naar de gelijkstelling van vrouwen met de man. 1869: vrouwen mogen stemmen voor gemeenteraadsverkiezingen. Na de 1e wereldoorlog kregen vrouwen ook het kiesrecht voor het parlement. https://www.scholieren.com/verslag/22688 Pagina 2 van 5
1870: de Education Art gaf ieder kind recht op onderwijs. Maatregel had veel effect -> in 1860 ging 25% naar school, 1880 60%. Van 5 tot 10 jaar leerplichtig. Malthusiaanse bond: Engelse beweging voor geboortebeperking. 1870: anticonceptiemiddelen werden beschikbaar. Condooms gemaakt van darmen en vissenhuid. Na 1880 -> rubberen condooms. Na 1875: de hoeveelheid geboorten in Engeland en Wales nam af van 35 naar 24 duizend(1911). Het aantal sterftegevallen nam eveneens af, van 22 (1871) tot 14 (1911) de levensverwachting steeg van 40 (185) naar 52 (1910) Daling geboortecijfers -> 1) mensen streefden naar een grotere welvaart voor het gezin door het kinderaantal te beperken. 2) het aantal geboorten daalde door de introductie van methodes van geboortebeperking. Hoger inkomen, beter voedsel en behuizing, meer persoonlijke hygiëne en aanwezigheid van rioleringen en goede drinkwatervoorzieningen hadden een gunstige invloed op de sterftecijfers. Demografische transitie: het verschijnsel dat bij toenemende welvaart zowel de geboortecijfers als de sterftecijfers dalen. Ontwikkeling industrie: stijging geboortecijfers gecombineerd met lagere sterftecijfers -> bevolking neemt sterk toe -> daling geboortecijfers en sterftecijfers zijn stabiel. Module 3: De weg naar welvaart. Hoofdstuk 1: de opkomst van de industriële samenleving. Industrialisatie: proces waarbij de productie in toenemende mate met behulp vn machines tot stand komt. 1890: doorbraak industrialisatie in Nederland. Textielindustrie was net als elders de eerste industrie die op grote schaal moderniseerde. Na 1985 steeg de welvaart echt. Na 1890: Duitsland begon zich ook te ontwikkelen. Grootindustrieën: zeer grote combinaties van financiële en industriële bedrijven, die sterven naar het beheersen van hele bedrijfstakken. (Philips, Jurgens en Margarine-Unie) Vakbonden: Belangenverenigingen van arbeiders, georganiseerd per beroepsgroep. (ANWV, Algemeen Nederlands Werklieden Verbond, NVV, Het Nederlands Verbond van Vakverenigingen) Confessionele vakbonden: bonden georganiseerd naar geloofsovertuiging (katholieke en protestantschristelijke bonden) Socialisme: beweging die inkomensverschillen en klassenverschillen wil opheffen en particulier bezit staatseigendom wil maken. Collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO s): Afspraken tussen werkgevers- en werknemersorganisaties voor een bepaalde bedrijfstak, die voor alle werknemers gelden. Liberalisme: politieke stroming, ontstaan in de 18e eeuw, die streeft naar zoveel mogelijke individuele vrijheid voor burgers en zo weinig mogelijk staatsbemoeienis. 1874: wet die kinderen en vrouwen in de fabrieken beschermen. 1901: ongevallenwet 1865: VS had een vreselijke burgeroorlog achter de rug, en kwam er steeds sterker uit. https://www.scholieren.com/verslag/22688 Pagina 3 van 5
Big Business / Groot industrie: zeer grote combinaties van financiële en industriële bedrijven, die streven naar het beheersen van hele bedrijfstakken. Trusts: samenwerkingsverband tussen grote bedrijven, waarbij de concurrentie zovee mogelijk beperkt wordt. Hoofdstuk 2: Van roaring twenties naar crisis. Crisis: moment waarop de economische conjunctuur omslaat van een stijgende naar een dalende tendens. New deal: aanduiding van Roosevelts aanpak van de economische crisis van de jaren dertig. Recessie: daling (van de groei) van het nationaal inkomen, met als gevolg toenemende werkloosheid. Verzuiling: indeling in de samenleving naar maatschappelijke achtergrond, zoals godsdienst en politieke stroming. Tussen de verschillende zuilen bestonden weinig contacten. Gouden standaard: systeem warbij landen de waarde van hun munteenheden aan elkaar koppelen door voor iedere munt een vaste goudwaarde af te spreken. Hoofdstuk 3: Van oorlogseconomie naar welvaartsstaat. Fair deal: mislukt plan van Truman om de sociale wetgeving uit te breiden en de rechten van de zwarten vast te leggen. Mislukt omdat: hij kreeg te maken met een Republikeins Congres en met de Koude Oorlog die uitbrak in 1949. Depressie: ernstige, langdurige teruggang (van de groei) van het nationaal inkomen. Babyboom: leidde tot toename van de vraag naar bv: huizen onderwijs en auto s. Consumptiecultuur: Levensstijl waarbij het aanschaffen van goederen en diensten centraal staat. Stagflatie: combinatie van inflatie en een stagnerende groei van de economie -> belastingen omlaag en vrije markt het werk laten doen. Marshall-hulp: economisch hulpprogramma van e VS om Europa na de Tweede Wereldoorlog weer op de been te brengen. Arbeidsproductiviteit: waarde van de productie per arbeidsuur. Verzorgingsstaat: staat waarbij de overheid zowel materieel als immaterieel bestaansminimum garandeert. Welvaartsstaat: staat waarbij de overheid zich mede verantwoordelijk voelt voor zorg voor de zwakkeren in de samenleving en waar een redelijk inkomensniveau gegarandeerd is. Dit gaat samen met een tamelijk hoog consumptieniveau. De gouden tips: Wat is de industriële revolutie? o Een snelle ontwikkeling van de gemechaniseerde industrie. Het is geen echte revolutie, want een revolutie is een ingrijpende verandering die plaatsvond in een korte tijd. De industriële revolutie begon omstreeks 1730, maar de ontwikkeling van de industrie is nu nog steeds niet afgelopen. Wat zijn de gevolgen voor het gezin? o Het gezin ging van een gezinseconomie naar de gezinslooneconomie. (Bijna) alle kinderen moesten https://www.scholieren.com/verslag/22688 Pagina 4 van 5
verplicht het onderwijs in en de hygiëne verbeterde zich. Wat is de standenmaatschappij? o Samenleving waarin iemands plaats wordt bepaald door de stand waartoe hij behoort. (18e eeuw) Grote verschillen tussen arm en rijk leken normaal en door God vastgesteld. De rolverdeling tussen de man en vrouw. o Vrouw doet het huishouden en verzorgt de kinderen. De man werkt en drinkt zijn loon weg in de kroeg. Later moesten de vrouwen ook werken omdat er een arbeiderstekort was. Verzorgingsstaat en de gevolgen van de opbouw ervan. o Een samenleving waarin de overheid verantwoordelijkheid neemt voor het welzijn van mensen door sociale voorzieningen toe te passen. Een redelijk inkomensniveau is gegarandeerd. Het gevolg ervan was dat ook de armere wat meer geld konden krijgen om redelijk van te kunnen leven. Wat is de New-Deal. Wie-wat-waarom&gevolg. o aanduiding van Roosevelts aanpak van de economische crisis van de jaren dertig. Iedere categorie in de economie werd geholpen met wetten en organisaties om die wetten goed uit te voeren. Hoover Roosenvelt (new deal) Truman Eisenhower John F Kennedy Lyndon B. Johnson Nixon Reagans Bush Clinton - Kolijn Den Uyhl Lubbers - Kok https://www.scholieren.com/verslag/22688 Pagina 5 van 5