Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 paragraaf 1 t/m 5

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 paragraaf 1 t/m 5 Samenvatting door Sven 1427 woorden 12 april ,7 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Paragraaf 3.1 In de wereld van nu leven spelen machines, treinen auto s en brommers een grote rol. Alles wordt gemaakt via een machine. 200 jaar geleden maakte men pas gebruik van machines op grote schaal. In die tijd zijn mensen gebruik gaan maken van; steenkool, gas, olie, elektriciteit en atoomenergie. Het gebruik hiervan kon pas in het einde van de 18 e eeuw. Toen waren de uitvindingen er pas. De uitvind zijn nog niet gestopt. Via de uitvindingen maakt de industrie mogelijk. Maar er zijn nog meer dingen: Energiebronnen Grondstoffen Zeer veel kapitaal Voldoende arbeidskrachten Toen mensen gingen overschakelen van landbouw naar industrie, bracht dat veel veranderingen mee. Daarom wordt het ook wel de industriële revolutie genoemd. Met het begrip: industriële samenleving bedoelen we dat alle producten van machines komen en dat veel mensen in de stad wonen. Als je van een agrarische samenleving door de toenamen van machines verandert in een industriële samenleving heet dat: industrialisatie In Engeland begonnen als in de helft van de18 e eeuw met de industriële revolutie. Een eeuw later kwam de VS en west Europa. Pas in de 19 e kwamen Azië en andere delen in het oosten. Pagina 1 van 5

2 Paragraaf 9.2 De nieuwe machines waren te groot en te duur voor normale huishoudens. Rijke ondernemers kochten de machines en stopten ze in werkplaatsen. Ook wel fabrieken genoemd. Rijke ondernemers kochten de machines, grondstoffen en lieten er veel arbeiders werken. Steeds meer arbeiders werkten in een fabriek. De eerste fabrieken werden gebouwd bij een rivier voor de machines. Toen de stoommachine er was kwamen de machines bij de steenkoolmijnen en ijzermijnen. De arbeiders gingen bij de fabriek wonen. Zo ontstonden steden. In 1750 leefde 15% in een stad in Engeland. Honderd jaar later woonde ruim 50% in een stad. Overal ging het zo. De groei van een fabriek had te danken aan Massaproductie. Massaproductie is een productiesysteem waarmee grote aantallen van het precies hetzelfde product worden gemaakt. arbeidsverdeling is het maken van een product in meerdere stappen. Een product werd soms wel gemaakt in veertig stappen, elke arbeider deed dan één of twee stappen. De lopende band brengt een product in wording van arbeider naar arbeider, dit om tijdverlies tegen te gaan. Nadelen van massaproductie: Mensen werden gewoon aangenomen ook waren ze niet goed Het was eentonig Er kwamen meer spanningen Er was minder aandacht voor de arbeiders als mens Er waren ook voordelen aan massaproductie: Veel sneller en goedkoper produceren Massaproducten was voor iedereen betaalbaar Kapotte onderdelen konden makkelijker gemaakt worden. Ze konden iedereen aannemen Ongeschoolde mensen hoefde hij minder te betalen. Vrouwen en kinderen nog minder. De arbeidsomstandigheden waren slecht: ze moesten 6 keer per week 12 tot 14 uur werken. De werkomgeving was slecht. Er waren veel ziekten en veel ongelukken. De fabrikant vond alleen het product belangrijk. Kinderarbeid was al lang gewoon. Maar uiteindelijk vonden mensen het werk van de kinderen ongezond en gevaarlijk. Verschillende dingen over de arbeiders. Werkloos worden was een ramp Woonomstandigheden waren slecht Hygiëne en gezondheidszorg was er amper Onveiligheden op straat was groot Er waren weinig scholen Pagina 2 van 5

3 En er was amper iets te doen. Aan het eind van de 19e eeuw veranderde er veel. Regeringen namen o.a. deze maatregelen: - er kwam straatverlichting en openbaar vervoer (tram) - uitgaansmogelijkheden als sport, toneel en film - steden kregen ondergrondse riolenstelsels en waterleidingen - politie werd aangesteld om burgers te beschermen en er kwamen meer scholen, ziekenhuizen en bibliotheken - arbeiders organiseerden activiteiten Paragraaf 3.3 Handel en nijverheid waren sterk gegroeid in de Late Middeleeuwen. Er kwam een nieuwe economie: kapitalisme. Onder kapitalisme verstaan we een economie waarbij de ondernemers de grond bezitten en een zo groot mogelijke winst willen maken. Kenmerken van het kapitalisme zijn: - Een arbeider werkt voor een ondernemer. De ondernemer bemoeit zich hier niet mee. Dat heet scheiding tussen kapitaal en arbeid - De ondernemer betaalt de grondstoffen, werktuigen en vervoermiddelen - De bedrijven zijn vaak in handen van particulieren en ze proberen zoveel mogelijk winst te maken Handelskapitalisme is de eerste vorm van kapitalisme, en de winst werd door handelen mogelijk gemaakt. Kooplieden lieten via de huisnijverheid producten maken. Zij kochten grondstoffen. Boeren verwerkten de grondstoffen en de kooplieden kregen de winst. Industrieel kapitalisme is de latere vorm, en de winst wordt door de industrie gemaakt. Werkgevers waren fabrikanten die producten lieten maken. Het uitvinden van machines liet de huisnijverheid verdwijnen. Arbeiders werkten in fabrieken. Voor 1870 waren veel ondernemingen in handen van particulieren, daarna nam het aantal Nvers erg toe (Naamloze Vennootschap). In een NV bezitten mensen gezamenlijk een bedrijf door aandelen te kopen. Een NV ontstond door deze oorzaken: Pagina 3 van 5

4 - Fabrieken wilden meer geld hebben voor uitbreiding of nieuwe fabrieken bouwen. Ze verkochten aandelen aan mensen die wilden beleggen. - Een aandeelhouder werd mede-eigenaar van een onderneming, en kwam in de raad van beheer. Aandeelhouders kregen jaarlijks een deel van de winst. Grootindustriëlen kregen vaak een enorme invloed. Een eigenaar van een spoorwegmaatschappij kon duizenden boeren in problemen brengen. Ondernemers bevoordeelden soms fabrikanten, bijvoorbeeld door een lagere prijs te berekenen. Ook verkiezingen konden worden beïnvloed, door propaganda en kranten/redacties te laten schrijven wat de grootindustriëlen wilden. Rond 1800 was west Europa in 3 bevolkingslagen gedeeld: Paragraaf 3.4 een kleine bovenlaag: kooplieden, fabrikanten, edelen een kleine middenlaag: eigenlijk de Kleine burgerij. Kleine handelaren,winkeliers. Een onderlaag met de arbeiders. Door de industrialisatie veranderde deze groepen. Door: Meer rijke fabrikanten. Dat kwam door de opkomst van de industrie Uitbreiding van de middenlaag en de onderlaag. Eerst leidden de fabrikanten hun eigen fabrieken zelf. Uiteindelijk werden de fabrieken te groot en liet hij het mensen doen. Ook het personeel in de dienstsector (dat zijn mensen die maken niks zoals: leraren, politie, dokters) nam toe. Minder landarbeiders, meer fabrieksarbeiders. In 1800 werkten er maar 2% fransen in de industrie. 50 jaar later waren hun de grootste groep. Iedereen trok van het platteland naar de stad. Grote mogelijkheden om van laag te wisselen. Tijdens de industriële revolutie kwamen er veel banen bij. Welk beroep hoorde bij welke laag? In de tijd van de Franse revolutie maakte het niet uit welk beroep je deed: je verdiende evenveel. Maar tijdens de industriële revolutie was het anders: als je beter werkt, dan kan je naar de middenlaag gaan. en andersom. Situatie bij werknemers Paragraaf 9.5 Pagina 4 van 5

5 Bij de meeste werkgevers ging het om winst. Daarom moesten de lonen zo laag mogelijk. De regering bemoeide er niet mee. En als ze dat deden, dan koos de regering voor de fabrikanten. Armoede was gewoon normaal. De regering zouden er niks aan kunnen veranderen dat er rijke en armen zijn. De welvaart in de hoogste lagen nam sterk toe. Dat kwam door de industrie. De situatie bij arbeiders de lonen gingen wel omhoog, maar bleven laag. Hun werk en leefomgeving waren ook slecht. De arbeiders hadden net als de vrouwen geen kiesrecht. Dus ze hadden geen recht om de situatie te verbeteren. de werkomstandigheden waren zwaar, werktijden lang, het werk vaak saai en het loon was laag. Ook hadden de meeste arbeiders geen opleiding. Zo konden ze niet meer geld verdienen. Er kwam verzet tegen de fabrikanten. Arbeiders gingen vakverenigingen oprichten om het lot van de arbeiders beter te maken. Sommige arbeiders richtten en politieke partij op. In Nederland op 1881: sociaal-democratische bond (SDB) en in 1894: sociaal-democratische arbeiderspartij (SDAP) Sommige geestelijken namen het voor de arbeiders op: Abraham Kuyper. Hij richtte in 1872 de krant: de standaard op en in 1879 de: anti-revolutionaire partij: (ARP). Ferdinand Domela Nieuwenhuis. hij zette zich al in voor de arbeiders. hij als predikant richtte in 1879 het blad: Recht voor allen. En in 1881 een politieke partij, de sociaal-democratische bond. Paus Leo XIII waarschuwde iedereen met dit Rerum Novarum ( de nieuwe dingen) voor de fouten in de industrie en het kapitalisme. De meeste mensen en de regering vonden in de 19 e eeuw het best als ze de fabrikanten de economie van het land moesten regelen. Na een tijdje wouden de mensen in de bovenlaag het veranderen. De regering deed het en ze lieten de fabrikanten het niet in hun 1tje doen: Kiesrecht was in de 19 e eeuw niet voor iedereen. In 1871 was in Frankrijk kiesrecht voor alle mannen. In 1917 was het in Nederland ook zo. Vanaf 1900 begonnen landen met het invoeren van sociale wetten. Eerst over kinderarbeid en werktijden. Daarna ook over de gezondheidszorg en het onderwijs. Pagina 5 van 5