GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK

Transcriptie

1 GESCHIEDENIS VOOR VMBO BOVENBOUW 3 VMBO KGT-EDITIE WERKBOEK

2 Inhoudsopgave 8 Nederland Module 1 Nederland en Indonesië HET CULTUURSTELSEL NEDERLAND BREIDT ZIJN INVLOED UIT HET NATIONALISME 6 50 De Eerste Wereldoorlog Module 2 Nederland als industriële samenleving DE INDUSTRIALISATIE VAN NEDERLAND ECONOMISCHE GROEI EEN NIEUW SOORT SAMENLEVING Het interbellum, herstel en crisis Module 3 Sociale zekerheid en verzorgingsstaat in Nederland ARMOEDE ROND 1900 DE ECONOMISCHE CRISIS VAN DE JAREN DERTIG DE VERZORGINGSSTAAT 2

3 De Tweede Wereldoorlog Module Nederland na 195: cultuur en mentaliteit HET ONTSTAAN VAN EEN MASSACULTUUR JONGERENCULTUUR DE VROUWENBEWEGING Europa en de wereld Module 5 De Koude Oorlog HET ONTSTAAN VAN DE KOUDE OORLOG DUITSLAND IN DE KOUDE OORLOG HET EINDE VAN DE KOUDE OORLOG Een nieuwe wereldorde vanaf 1990 Overzicht historische vaardigheden Het stappenplan voor onderzoek 3

4 Oriëntatie op Nederland MODULE 1 In het handboek en werkboek staan een groot aantal bronnen die een beeld geven van Nederland in de eerste jaren van de twintigste eeuw. Jullie gaan die bronnen bekijken om een beeld te krijgen van de Nederlandse samenleving in die tijd. Je maakt eerst enkele kleine opdrachten over de Nederlandse samenleving, het bestuur en de contacten met het buitenland. Daarna maak je een grotere opdracht over het dagelijks leven tussen 1900 en 191. bron 1 Een blinde kaart van Europa. Nederland en het buitenland Nederlanders hielden niet van oorlog. Sinds het begin van de 19e eeuw hadden wij ons buiten verschillende Europese oorlogen kunnen houden en dat beviel goed. Als klein land was het slimmer geen partij te kiezen voor grootmachten als Engeland, Frankrijk of Duitsland. Bovendien verdienden we een behoorlijk deel van ons inkomen met de handel. Dan kon je beter met zoveel mogelijk landen bevriend blijven. bron 2 Nederland blijft liever neutraal

5 Samenleving en bestuur Rond 1900 woonden er in Nederland zo n 5 miljoen mensen. De bevolking steeg snel want 20 jaar later waren er dat al 7 miljoen. Daarvan woonde een kwart in de stad. Ook dat aandeel steeg snel. De bevolking leefde veel meer dan tegenwoordig binnen een bepaalde groep. Protestanten, katholieken, socialisten en liberalen hadden allemaal hun eigen aparte organisatie als politieke partijen, vakbonden, kranten en jeugdverenigingen. Het overgrote deel van de bevolking behoorde tot de laag van arbeiders. Daarboven stond een middenklasse die snel groeide. Tot die laag hoorde bijvoorbeeld kantoorpersoneel, onderwijzers en eigenaren van een winkel. Slechts een klein percentage van de bevolking, zoals bankiers en eigenaren van bedrijven, hoorde tot de elite. In de politiek/het bestuur bepaalden de liberalen wat er gebeurde. Tot 1917 mochten alleen mannen die een bepaald bedrag aan belasting betaalden stemmen. Vrouwen hadden helemaal geen stemrecht. Op die manier hadden de rijkere mannen het voor het zeggen en die stemden meestal op de liberalen. bron 3 Nederland rond bron Jonge vrouwen aan het werk bij de Philips lampenfabriek in Eindhoven. Ze werkten aan een carrousel, een soort lopende band. De boldootkar Rond 1900 werd in een aantal steden de menselijke ontlasting opgehaald met de Boldootkar. Boldoot was in die tijd een bekend merk reukwater (parfum). Maar lekker ruiken deed de kar allesbehalve. Een paar keer per week kwam hij langs om de emmers en tonnen te legen. Anderen, die meer geluk hadden, hadden een eigen hokje in te tuin. Dat hokje stond boven een zogenaamde beerput. Die put hoefde minder vaak geleegd te worden. Natuurlijk waren dit soort praktijken erg onhygiënisch. Er braken dan ook geregeld ziekten uit. De komst van de riolering was dan ook een enorme verbetering op dat gebied. bron 5 De aanleg van riolering in Amsterdam 1n

6 Oriëntatie op Nederland MODULE 1 1 Bekijk HB bron 1. a Kleur in WB bron 1 die landen die duidelijk anders van vorm en grootte zijn dan tegenwoordig. Gebruik eventueel een atlas van Europa nu. b Welke landen heb je gekleurd? Gebruik de namen van toen Lees WB bron 2. Welke zinnen zijn juist. Nederland speelde een belangrijke rol binnen Europa. Nederland koos geen partij bij conflicten en oorlogen. Nederland had als echt industrieland belang bij goede contacten met andere landen. Als klein land kon je de grote landen beter te vriend houden. Bij oorlogen koos Nederland meestal de kant van Engeland. 3 In klas 1 en 2 heb je al een aantal begrippen gehad die te maken hadden met bestuur en samenleving in Nederland rond Eens kijken wat je daarvan nog weet. Lees WB bron 3 en bekijk HB bron 6. Welk begrippen passen bij elkaar? A Verzuiling 1 elite B Liberalen 2 belasting C Confessionelen 3 katholiek/protestant D Klassensamenleving groei steden E Verstedelijking 5 rijkere burgers F Feminisme 6 eigen organisaties G Censuskiesrecht 7 vrouwenkiesrecht In je verhaal moeten in elk geval voorkomen: wat je vader en moeder doen waar je woont: stad of dorp/platteland korte beschrijving van de buurt/straat waar je woont en jullie huis hygiëne in huis kort reisje naar stad of dorp in de buurt boodschappen doen hobby s, vrijetijdsbesteding 5 Voordat je begint met het verhaal zet je in onderstaand schema welke bron over welk onderdeel van het dagelijks leven gaat. ONDERWERP BRONNUMMER werken wonen vervoer vrije tijd winkels verbeteringen in leefomstandigheden Je gaat nu werken aan de grotere opdracht. Stel je voor dat je een jongen of meisje bent van een jaar of veertien of vijftien. Iedere avond houd je een geïllustreerd dagboek bij, waarin je beschrijft en tekent wat je die dag hebt gedaan. Het is een dag in het jaar Jij gaat die dag beschrijven met behulp van de bronnen in HB en WB. In je verhaal moeten een aantal zaken voorkomen. Je illustreert je verhaal met twee tekeningen van iets wat je die dag hebt gezien. Verder mag je je fantasie helemaal de vrije loop laten. 6

7 Dagboek dag maand jaar dag maand jaar 7