Toekomstagenda Apeldoorn Zuidwest 2009-2012

Toekomstagenda Apeldoorn Zuidwest 2009-2012 stadsdeel aanpak wijkgericht werken in Apeldoorn 1

2

Toekomstagenda Apeldoorn Zuidwest 2009-2012 stadsdeel aanpak wijkgericht werken in Apeldoorn 3

Inhoud Vooraf 5 1 Totstandkoming toekomstagenda 6 2 Sterke kanten van Zuidwest: gezellig, groen en goed gelegen 7 3 Agendapunten voor de toekomst voor geheel Zuidwest 9 3.1 Een schonere wijk 9 3.2 Parkeren en verkeer 10 3.3 Prettiger samenleven 11 3.4 Beter leven met jeugd en jongeren 13 3.5 Een veiliger stadsdeel 16 3.6 Goede communicatie: een voorwaarde 17 4 Thema s voor de buurten en voor Ugchelen 18 4.1 Brummelhof 18 4.2 Staatsliedenkwartier 21 4.3 Vogelkwartier 23 4.4 Componistenkwartier en Rivierenkwartier 25 4.5 Heeze/Winkewijert/Westenenk/Bouwhof Noord 27 4.6 Ugchelen/Bouwhof Zuid 29 Bijlage 1 Overzicht materiaal en bijeenkomsten waarop de toekomstagenda is gebaseerd 32 Bijlage 2 Uitkomsten volksraadpleging Zuid 33 Bijlage 3 Uitkomsten volksraadpleging Ugchelen 36 Bijlage 4 Overzicht prioriteiten per buurt 39 Bijlage 5 Door bewoners genoemde specifieke verbeterpunten verkeer en parkeren 42 4

Vooraf Wat vinden bewoners van hun buurten? Hoe gaat het in de wijk? Wat gaat goed en wat kan beter? Wat moet centraal staan in het aanbod van de gemeente en instanties? Wat zijn prioriteiten voor de komende jaren? Over die vragen gaat het in de toekomstagenda voor Stadsdeel Zuidwest (Zuid en Ugchelen). In deze toekomstagenda vindt u: meer over de totstandkoming van de toekomstagenda de sterke kanten van Zuidwest verbeterpunten voor Zuidwest verbeterpunten voor buurten en Ugchelen bijlagen met gedetailleerde informatie (cijfers) over volksraadplegingen Handig om te weten: naast overeenkomsten zijn er ook grote verschillen tussen Zuid en Ugchelen. In deze toekomstagenda doen we zoveel mogelijk recht aan deze verschillen. Daarom maken we onderscheid tussen: stadsdeelbrede onderwerpen (voor geheel Zuidwest), Zuid (alle buurten in het stadsdeel, zonder Ugchelen) en buurten (alle afzonderlijke buurten, ínclusief Ugchelen). U vindt in deze toekomstagenda ook citaten van bewoners, cursief gedrukt. 5

1 Totstandkoming toekomstagenda Om te achterhalen wat bewoners vinden van Zuidwest, hebben we gekozen voor de volgende werkwijze: het stadsdeelplatform (voor deze gelegenheid uitgebreid) heeft een aantal discussiethema s geselecteerd: verkeer, voorzieningen en participatie, en jongeren en opvoeding de thema s zijn in themagroepen met bewoners (en soms met professionals) besproken en uitgewerkt in alle buurten en in Ugchelen zijn zogenoemde focusgroepen samengesteld om over Zuidwest te praten. We wilden graag bewoners aan het woord laten die niet zijn vertegenwoordigd in bewonersorganisaties. Dit is maar ten dele gelukt doordat werving lastig bleek (geen zin, geen tijd ). Ook blijkt de toekomstagenda voor veel mensen nog een abstract begrip. Uiteindelijk spraken 56 bewoners uit Ugchelen en 75 bewoners uit Zuid over hun buurt en wijk. Deelnemers waardeerden de bijeenkomsten zeer: na een aantal focusgroep klonk spontaan applaus naast de themagroepen en focusgroepen kregen we ook informatie via aanvullende interviews met tieners, jongeren en allochtone vrouwen en allochtone ouderen. Ook zijn we de straat op gegaan. Zo bereikten we nog eens 75 bewoners van Zuidwest bewoners van Zuidwest konden per mail of post hun verbeterpunten onder de aandacht brengen; acht mensen maakten hier gebruik van op basis van alle voorgesprekken, zijn vragen/stellingen gemaakt voor volksraadplegingen in Zuid en Ugchelen; in totaal deden hieraan ongeveer 181 bewoners mee. Sommige mensen hadden hun mening ook al laten horen in een focusgroep.(voor de gedetailleerde uitkomsten per volksraadpleging, zie bijlagen 2-5) vrijwel alle informatie - met uitzondering van klachten of specifieke, individuele zaken - is door de projectleiding in kaart gebracht, geanalyseerd, besproken in het stadsdeelplatform en daarna in de toekomstagenda verwerkt Interactieve aanpak De toekomstagenda is in hoge mate interactief tot stand gekomen. Onze aanpak was erop gericht om in korte tijd zoveel mogelijk bewoners aan het woord te laten en mensen met elkaar te laten spreken over relevante agendapunten. Zo zijn heel wat ervaringen uitgewisseld en kwamen mensen tot nieuwe inzichten. De volksraadplegingen zorgden voor een goede check van prioriteiten. Al met al zijn de punten in deze toekomstagenda dus breed gewogen en worden gedragen door bewoners. Focus op verzamelen agendapunten Onze focus lag op het in kaart brengen van agendapunten voor Zuidwest en minder op het uitwerken van oplossingen. In deze toekomstagenda zijn daarvoor wel enkele suggesties van bewoners te vinden, maar de echte uitwerking van agendapunten in concrete acties volgt in het stadsdeelplan. Dan wegen we de punten ook op haalbaarheid. Bij zaken die in Zuidwest beter kunnen, moeten we in elk geval gebruik maken van de sterke kanten van het stadsdeel, zo gaven ook bewoners aan in de diverse gespreksrondes. Veel bewoners gaven aan meer betrokken te willen worden bij de ontwikkelingen in Zuidwest. Daar zullen we graag gebruik van maken; de uitwerking van de agendapunten biedt hiervoor een mooie kans. 6

2 Sterke kanten van Zuidwest: gezellig, groen en goed gelegen Gezellig, groen en goed gelegen. Dat vat de sterke punten van Zuidwest bondig samen. Tijdens alle bijeenkomsten voor de toekomstagenda vroegen we bewoners naar de pluspunten van Zuidwest en tijdens de volksraadplegingen konden mensen stemmen om antwoord te geven op de vraag: op welke punten van Zuidwest ben je trots? Het antwoord is dus: gezellig, groen en goed gelegen. Gezellig: in Zuid en Ugchelen benadrukten bewoners dat mensen gezellig, saamhorig en direct zijn, en betrokken bij hun buurt. Het is een volksbuurt. Mensen zijn heel direct, men beschermt elkaar, iedereen wordt geaccepteerd. En dat noemen ze een achterstandsbuurt! (over het Vogelkwartier) Positief over leven in Zuidwest Bewoners zijn in het algemeen heel positief over het wonen en leven in Zuid en Ugchelen. Gevraagd naar positieve punten over hun buurt of wijk, kwam er een stroom aan informatie op gang. Dat relativeert het meer negatieve beeld uit de stadsdeelmonitor van een aantal buurten in Zuid dus enigszins. Groen: Bewoners van Ugchelen wonen dichtbij de natuur, bij de Veluwe. In Zuid noemen bewoners vooral het vele groen in de wijk, zoals het Zuiderpark en het Westenenkerpark. Groen is de trots van bewoners, maar wordt permanent bedreigd. Goed gelegen: Zuid ligt dichtbij het centrum, bij (snel)wegen, het spoor en winkels. In Ugchelen roemen bewoners vooral de nabijheid van de natuur, daarna volgen: dichtbij de stad en de snelweg. Ugchelen kan van twee walletjes eten: rust en groen én dichtbij stad en snelweg. We liggen zeer centraal in Nederland. We zitten dichtbij de A1, de A50 en de grote stad Apeldoorn. (over Ugchelen) 7

Sociaal kapitaal In Zuidwest zijn actieve buurthuizen en sportverenigingen die zorgen voor interactie met de wijk. Ouderenvoorziening Avondzon in Zuid is bijvoorbeeld volop in verbinding met buurtbewoners. Andere voorbeelden: er wordt intercultureel gekookt in de wijk en bewoners onderhouden zelf speelvoorzieningen. In Ugchelen weet de Dorpsraad tientallen bewoners voor de toekomstagenda op de been te krijgen. Kortom: er bestaan in heel Zuidwest allerlei vormen van sociaal kapitaal waar veel wijken in Nederland jaloers op kunnen zijn. Doeners In Zuidwest wonen veel doeners die graag iets betekenen voor hun medemensen. Het devies lijkt Niet zeuren, maar aanpakken. Van rolstoeldansen tot kinderzomerkampen: er wordt van alles georganiseerd. Ook de jeugd zet zich in, zoals bijvoorbeeld bij de aanleg, het onderhoud en later de verplaatsing van de fietscrossbaan. Saamhorigheid Wat opviel tijdens de bijeenkomsten: er heerst grote saamhorigheid in Zuid en Ugchelen. Wel bleek tijdens de groepsgesprekken met allochtone bewoners, dat zij graag méér betrokken willen zijn bij hun buurtbewoners. Wij vinden zelf het multiculturele heel erg leuk aan deze buurt. Echt geweldig. Mijn kinderen zitten op een multiculturele school. Dan leer je van de andere kant: eetgewoontes, geloofsgebeuren en dat soort dingen. Heel simpel; als wij s avonds aan tafel zitten te eten, dan wordt er gevraagd: Mam, wat voor vlees is dat? Want als het varkensvlees is, dan mogen de Turkse kindjes dat niet eten. Dat vind ik wel heel leuk. Mijn jongste van negen is daar op zijn manier best wel mee bezig. Hij hoort dat dan op school en in de buurt. Het is leuk om te zien dat de kinderen dat ook leuk vinden. 8

3 Agendapunten voor de toekomst voor geheel Zuidwest Tijdens de volksraadpleging in Zuid werden de volgende verbeterpunten het meeste gekozen: een schonere wijk parkeren en verkeer prettiger samenleven beter leven met jeugd en jongeren een veiligere wijk Tijdens de volkraadpleging in Ugchelen* werden de volgende verbeterpunten het meeste gekozen: verkeer en parkeren jeugd en jongeren * naast specifieke dorpszaken In Zuid en Ugchelen gaven bewoners aan dat zij graag willen dat instanties beter communiceren over activiteiten. Het is een basisvoorwaarde voor het verbeteren van de buurten (zie ook verderop, 3.6). 3.1 Een schonere wijk Juist omdat bewoners van Zuidwest trots zijn op het groen in hun wijk, roept vervuiling heel wat ergernis op. Hondenpoep is irritatie nummer één in vrijwel alle buurten. Vooral de overlast van hondenpoep op speelplaatsen en in parken werd vaak genoemd. Oplossingen zoals betere informatie over hondenuitlaatplaatsen, zakjesautomaten en meer en betere uitlaatplaatsen leggen het met afstand af tegen het aanspreken van de baasjes en het uitdelen van bekeuringen. in de winkelcentra. Mensen zetten hun (grof)vuil ook zomaar ergens aan de weg. Agendapunt Oplossingsrichting Suggesties voor aanpak aanpak hondenpoep strakker handhaven meer toezicht aanpak hondenpoep aanpak illegaal vuilstorten beter onderhoud gemeentegroen goed gedrag van hondeneigenaren stimuleren meer controle en optreden meer inzet voor onderhoud hondeneigenaren meer aanspreken meer bekeuren betere informatie over hondenuitlaatplaatsen en spelregels plaatsing zakjesautomaten hondenuitlaatplaatsen aantrekkelijker maken, onder meer door beter onderhoud meer toezicht en handhaven bij bekende stortplaatsen zoals containers in de winkelgebieden samen met bewoners knelpunten doornemen in het stadsdeel en zonodig het onderhoudsniveau verhogen of differentiëren (zie ook prettiger samenleven : 3.3) Een goede tweede op het wensenlijstje voor een schonere wijk: beter onderhoud van gemeentegroen. Niet in elke bijeenkomst kwam dit punt overigens even prominent naar voren. Verder vindt een aantal bewoners dat de nadelige gevolgen van DIFTAR aangepakt moeten worden. DIFTAR leidt vooral in het weekend tot illegale vuilplaatsing bij onder meer vuilcontainers 9

3.2 Parkeren en verkeer Bewoners storen zich aan verkeersonveiligheid en het tekort aan parkeerplaatsen. Verkeer Door het stadsdeel loopt een aantal belangrijke en relatief drukke doorgaande wegen. Bewoners maakten veel opmerkingen over onveilige oversteekplaatsen, gevaarlijke kruisingen en te hard rijden. De wensen: (beveiligde) oversteekplaatsen en fietsvoorzieningen, verkeersremmende voorzieningen (wegversmallingen) en de aanleg van groenstroken en drempels. Veelgehoorde kritiek op de 30 kilometerzones is dat deze onvoldoende herkenbaar zijn als je het gebied inkomt. Eenmaal in zo n 30 kilometerzone volgt bovendien geen enkele herinnering. Extra borden of 30 km op het asfalt kunnen helpen. Veel bewoners willen meer controles en bekeuringen, ook al moest een aantal bezoekers aan de focusgroepen toegeven zelf ook wel eens te hard te rijden Via e-mail en tijdens de themagroep verkeer zijn een aantal ongewenste situaties ingebracht. Alle opmerkingen over ongewenste verkeerssituaties staan in bijlage 5. Bewoners zijn zich er terdege van bewust dat ingrijpen op de ene plek gevolgen heeft voor de straat of buurt ernaast. Alle verkeersvoorstellen in onderlinge samenhang bekijken is dan ook nodig. Daarbij moeten we ook gegevens over (bijna) ongelukken meenemen, zodat we prioriteiten kunnen stellen in te nemen maatregelen. Een aantal bewoners zal zeker bereid zijn om mee te denken bij de verdere uitwerking van dit agendapunt. Er zijn veel opmerkingen over de bus gemaakt. De meningen of de nieuwe route een verbetering of verslechtering is t.o.v. het oude traject verschilt per buurt. Het lijkt de moeite waard om het traject nader te bekijken. Opmerkingen werden ook gemaakt over de aankleding van het nieuwe traject: ontbreken van bushokjes en dienstregelingen. Parkeren Het parkeerprobleem is in sommige delen van het stadsdeel Zuidwest groot. Naast ergernis over verkeerd geparkeerde auto s en de gevolgen daarvan voor de veiligheid en bereikbaarheid, is er ook een tekort aan parkeerplaatsen. In enkele gevallen komt dit door de aanwezigheid van specifieke voorzieningen die veel bezoekers trekken, zoals een ziekenhuis, een winkelcentrum, een school of een kerkgebouw waar op bepaalde tijdstippen topdrukte heerst. Doorgaans gaat het echter over een regulier parkeertekort. Bewoners hebben verschillende oplossingen voor het parkeerprobleem aangedragen, zoals ingestoken parkeren in plaats van langs parkeren. Sommige bewoners vinden dat er wel wat snippergroen benut kan worden voor parkeren, maar dat roept bij anderen juist weerstand op. Verhoging van de parkeernorm bij nieuwbouw heeft veel steun bij bewoners. Ook voor parkeren geldt dat er geen standaardoplossing bestaat voor alle overlast. Door nauwkeurig per situatie in buurten de (on)mogelijkheden in beeld te brengen, kunnen we het aantal parkeerplaatsen wellicht uitbreiden. De situatie rond scholen en andere voorzieningen (zoals bij het Gelre Ziekenhuis in Ugchelen) vraagt om een strakker handhavingsbeleid, daar zijn de bewoners in Zuidwest het over eens. 10

Agendapunt Oplossingsrichting Suggestie voor aanpak aanpak onveilige verkeerssituaties aanpak te hard rijden in 30 kmgebieden uitbreiding parkeerplaatsen aanpak fout parkeren busroute en aankleding ervan strakker handhavingsbeleid fysieke maatregelen, zoals aanleg van oversteekplaatsen, verkeersremmers, et cetera betere markering van 30 km-gebieden ingestoken parkeren mogelijk snippergroen benutten hogere parkeernorm bij nieuwbouw strakker handhavingsbeleid op aangegeven plekken evaluatie busroute op voor- en nadelen nieuwe traject meer controles (op verschillende tijdstippen) meer bekeuringen aanpak van verkeersonveilige situaties aan de hand van een plan en planning voor het gehele stadsdeel. Hierbij wordt gebruik gemaakt van statistische gegevens en informatie van buurtbewoners plaatsen herhalingsborden 30 km, of de zone op andere manieren onder de aandacht brengen organiseren van parkeerschouw: samen met bewoners en professionals de buurten in om per situatie te bekijken wat de (on)mogelijkheden zijn bijstellen parkeernorm meer controles (op verschillende tijdstippen) meer bekeuringen verrichten van een klanttevredenheidsonderzoek plaatsing van wachthokjes en aanbrengen dienstregelingen 3.3 Prettiger samenleven Ondanks het feit dat de saamhorigheid in Zuidwest groot is, vinden veel bewoners dat het nog beter kan. Zij noemen het thema prettiger samen leven als het op één na belangrijkste verbeterthema in de wijk. Binnen dit thema scoren drie punten het hoogst: meer ontmoetingsactiviteiten, zoals straatfeesten (26 procent van de stemmen) bewoners betrekken bij uitvoerende activiteiten (zoals inrichting en onderhoud van parken, bermen en speelterreinen) (25 procent) bewoners meer betrekken bij toekomstige ontwikkelingen in Zuid (21 procent) Opvallend: in Ugchelen werden het verenigingsleven en het actief samen organiseren slechts door 10 procent als ijzersterk beoordeeld. Het kan zijn dat gezamenlijke activiteiten in Ugchelen zo vanzelfsprekend zijn, dat dit punt relatief laag scoort. Ter illustratie: een aantal verenigingen heeft een wachtlijst en voor zaken als nieuwbouw van het dorpshuis en realisatie van een dorpsplein (als onderdeel van het Centrumplan) bestaat grote steun. De behoefte aan meer inspraak en meer betrokkenheid komen we vooral tegen in buurten waar veel aan de hand is, zoals in het Vogelkwartier en het Componistenkwartier (onzekerheid over de voortgang van de vernieuwing van de buurt) en de Metaalbuurt (inrichting van de buurt). Verder willen bewoners meer betrokken zijn bij de inrichting van parken, bermen en speelterreinen. Tijdens de focusgroepen zijn we een aantal bewoners tegengekomen dat zelf de handen uit de mouwen steekt of aangeeft dat te willen doen. Deze activiteiten sluiten goed aan bij enkele van de sterke punten van het stadsdeel, namelijk: groen, gezellig en doen. 11

Bewoners van allochtone afkomst Bewoners van allochtone afkomst lopen tegen dezelfde zaken aan als bewoners van autochtone afkomst. Ook zij hebben last van hondenpoep, van auto s die te hard door de buurt scheuren, van overlast van hangjongeren en van gebrek aan parkeerplaatsen. Daarnaast geven bewoners van allochtone afkomst een aantal specifieke problemen aan: ondoorzichtigheid van instellingen (veranderingen van naam, locatie en werkwijze). Vooral ouderen hebben hier last van en taalproblemen spelen hierbij een belangrijke rol. Nu de eerste generatie allochtonen ouder wordt en meer zorg nodig heeft, wordt dit probleem steeds pregnanter het aanbod vanuit instellingen is vaak onvoldoende toegesneden op de vraag van allochtonen. Enkele voorbeelden: voor autochtone ouderen bestaan veel activiteiten, maar allochtone ouderen willen/verlangen niet zozeer activiteiten als wel een ontmoetingsplek allochtone vrouwen willen graag met hun kinderen zwemmen, maar zonder de aanwezigheid van mannen fitnessen ook veel allochtone vrouwen willen afslanken willen zij doen zonder mannen erbij Nederlandse taalles wordt nauwelijks gegeven buiten werktijden, terwijl daar wel vraag naar is bij 30+-mannen Allochtonen zien graag dat er nieuw aanbod komt, dat in samenspraak met hen wordt ontwikkeld. 12 Agendapunt Oplossingsrichting Suggestie voor aanpak meer ontmoetingsactiviteiten en straatfeesten meer betrokkenheid van bewoners bij toekomstige ontwikkelingen verhogen bewonersbetrokkenheid bij inrichting/onderhoud bermen, parken en speelterreinen ouderen van allochtone afkomst hebben onvoldoende zicht op het zorgsysteem nieuwe doelgroepen vragen nieuw activiteitenaanbod vanuit instellingen stimuleringsbeleid voor ontmoeting en feesten, met name ook in de nieuwbouwdelen in beginstadium van elke planontwikkeling nadrukkelijk ruimte benoemen voor bewonersinbreng realiseren mogelijkheden voor een grotere bewonersinbreng woonzorgcentra in woonservicegebieden inventariseren gewenste aanbod, en aanbod ontwerpen samen met doelgroepen leren van bestaande activiteiten aansluiten bij activiteiten op speelterreinen, straatspeeldag, nationale burendag en Zuiderparkfestival stimuleringsfonds hiervoor inzetten (premie op actie) specifieke aandacht voor ínsluiting van allochtone bewoners per plan met bewoners afspraken maken over de mate waarin en de wijze waarop de bewonersinbreng vorm krijgt per situatie afspraken met bewoners maken beschikbaar stellen van plant- en zaaigoed: schoppen, vegers harken en ander onderhoudsmateriaal zo nodig begeleiding vanuit beheerbedrijf beloning van goede initiatieven meer bekendheid aan geven inventarisatie wensen bij doelgroepen benaderen instanties voor ontwikkeling nieuw aanbod

3.4 Beter leven met jeugd en jongeren Er is veel over jongeren gesproken, zowel in de focusgroepen als in een themagroep met volwassenen over jongeren en opvoeding. Daarnaast hebben we ook mét jongeren, tieners en kinderen gesproken. De jeugd wil wel, maar ze hebben soms een steuntje in de rug nodig. In de themagroep waarin ouderen uit de buurt praatten over jongeren, leefde een vrij positief beeld. Er is wel eens wat, maar in het algemeen waren mensen positief gestemd. De skatebaan in het Zuiderpark wordt gezien als één van de succesnummers van Zuid. De verschillende groepen jongeren mengen hier goed. Het is een open plek, waar met elkaar kletsende ouderen (onbedoeld) een positieve sociale controle uitoefenen op de jongeren. Saamhorigheid behouden Elders signaleren bewoners dat de spanningen tussen autochtone en allochtone jongeren toenemen. Groepen klitten meer dan voorheen samen. De vanouds aanwezige saamhorigheid van de jeugd in Zuid moet niet verloren gaan, zo waarschuwden bewoners. Jongeren zelf vinden dit geen issue. Zij maken naar eigen zeggen geen onderscheid naar afkomst. Jongeren zelf vinden de sfeer op straat in Zuid goed. Allerlei voorzieningen zijn op loop- of fietsafstand aanwezig. Waar maken jongeren in Zuid grif gebruik van? Een opsomming: sportclubs, buurthuis Maasstraat (Twilight), speeltuin de Zoemer, Blitz in buurthuis t Vogelnest, speeltuintje en voetbalveld op Het Vogelplein, schoolpleinen van onder meer de Koningin Emma, de Lugtmeijer en De Fakkel en speelplek Pelikaanlaan. Velen gaan ook naar De Maten, waar zij Don Bosco aantrekkelijk vinden. Opvallend: kinderen tot tien jaar (vooral de zeven- en achtjarigen) klaagden over ruzies op straat. Zij voelen zich blijkbaar lang niet altijd veilig op straat. Zij geven aan dat zij bij ruzies niet weten wat ze moeten doen. Het is onduidelijk hoe breed dit probleem in Zuid speelt, en of het vooral in bepaalde buurten speelt. Het is goed om dit uit te zoeken. (Anti)Pesttrainingen en kanjertrainingen kunnen kinderen mogelijk helpen. Overlast Overlast is er op een aantal plekken, zoals bij de Bult in het speellandschap in het Zuiderpark (Een aantal andere plekken komt terug bij de afzonderlijke buurten). Voordat zij de stad ingaan, drinken jongeren hier in en gooien flessen kapot. Bewoners merkten op dat bellen naar de politie zinvol is: de politie treedt op en dit houdt de overlastproblemen beheersbaar. Vaak is het effect echter maar tijdelijk. Her en der ontwikkelen zich wel eens kleine overlastgroepen die andere jongeren meeslepen. Jongeren zelf vinden het optreden van de wijkagenten prima, maar vinden andere agenten vaak te streng. Zij bekeuren te snel. Ouderbetrokkenheid Over de betrokkenheid van de ouders bij hun kinderen bestaat bij de oudere Zuiderlingen een gemêleerd beeld. Vanuit de scholen was er de opmerking dat de tweede generatie allochtone ouders goed te betrekken is bij activiteiten op de basisschool. In de hogere groepen verandert dit echter en worden ouderavonden slechter bezocht. Veel bewoners hebben het gevoel dat de opvoedingsondersteuning en hulp aan eenzame gezinnen beter kan. Elementen die daarbij een rol spelen: een cultuurkloof, gebrek aan (sociale) vaardigheden, onmacht, armoede, analfabetisme, eenzaamheid. De omvang van dit probleem is moeilijk in te schatten en oplossingen zijn niet één, twee, drie voorhanden. Sport: betaalbaarheid & betrokkenheid Vertegenwoordigers van sportverenigingen merkten op dat sommige ouders - allochtoon én autochtoon - de neiging hebben de verantwoordelijkheid voor hun kinderen geheel uit te besteden aan de vereniging, voor de tijdsduur dat 13

de kinderen daar aanwezig zijn. Ouders zijn ook moeilijk als vrijwilliger bij de vereniging te betrekken. Dit raakt het functioneren van sportclubs in het hart: bezetting van de kantine, coaches, trainers, chauffeurs, organiseren van feesten, het komt allemaal in gevaar. Sportclubs signaleren ook dat jongeren afhaken als zij veertien jaar zijn. Jongeren vinden bijbaantjes dan belangrijker dan sporten. Hoe kunnen wij de jeugd betrokken hóuden? Dat is de hamvraag voor sportclubs. Bewoners vragen zich af of lid zijn van een sportclub wel voor iedereen betaalbaar is. In Zuid bijvoorbeeld, wonen immers veel mensen die niet royaal rond kunnen komen. Er bestaan wel kortingsregelingen bij clubs en stadsbreed in Apeldoorn, maar de indruk is dat mensen hier onvoldoende gebruik van maken. Soms door onwetendheid, soms door schaamte. Veel jongens gaven aan dat voetballen dé grote activiteit is in de wijk. Op straat of in verenigingsverband, ze voetballen of hun leven ervan afhangt. Wensenlijstje jongeren Jongeren maakten hun wensenlijstje duidelijk: Twilight vaker open en uitbreiden met muziekstudio en betere computers trapveldje bij Twilight beter onderhouden, het is de enige plek waar je met een grotere groep kunt voetballen. Weg met de hondenpoep, ijzeren goaltjes, bankjes, prullenbakken hondenpoep is in heel Zuid een plaag voor spelende kinderen aanpakken van gevaarlijke verkeerssituaties, vooral rond speelterreinen meer jeugdontmoetingsplekken, waar jongeren kunnen hangen zonder iemand tot last te zijn. Nu worden ze overal weggestuurd een stormbaan, betere glijbanen en betere voetbalveldjes er is interesse in kennismakingsactiviteiten bij bijvoorbeeld de politie, de rechtbank, de Tweede Kamer, voor huiswerkbegeleiding, buurtfeesten en optredens van mensen uit de wijk, kampen, dagje uit, meidengroepen, kookactiviteiten, zangactiviteiten Voorzieningen intensiever benutten Ouderen vinden dat jongeren meer voorzieningen en professionele begeleiding moeten hebben. Twilight in buurthuis Maasstraat voorziet in een behoefte, maar wil de openingstijden verruimen. Een voetbalvereniging wil best buiten trainingsuren de velden openstellen voor jongeren in de wijk, mits er professioneel toezicht is, zodat er niets vernield wordt. Bewoners opperden dat de bestaande accommodaties van sportverenigingen, buurthuizen en (brede) scholen (nog) beter en intensiever benut kunnen worden voor de jeugd in de buurt. Voorwaarde is meer toezicht en organisatiekracht. 14

Agendapunt Oplossingsrichting Suggestie voor aanpak jongeren stoppen veelal met sporten op hun veertiende jaar sportstimulering voor deze doelgroep oorzaken nauwkeurig achterhalen relatie leggen met beleid rond gezond bewegen betrek bestaande expertise landelijke instellingen (sportkoepels et cetera) samen met sportclubs in Zuid verenigingen kampen met tekort aan vrijwilligers betrek ouders, spreek hen aan studiemiddag met best practices voor sportclubs in Zuid/Apeldoorn voor gezinnen op het minimum is georganiseerd sporten soms te duur kans: sportverenigingen willen accommodaties openstellen buiten openingstijden naar de wijk kinderen die opgroeien in eenzame gezinnen, ouders die onmachtig zijn tot opvoeden kortingsregelingen toepassen en promoten voorwaarde: meer toezicht (opvoedings)ondersteuning bieden aan eenzame gezinnen bestaande kortingsregelingen onder de loep nemen beter bekendmaken bestaande kortingsregelingen onderzoek of aan de voorwaarde van meer professioneel toezicht kan worden voldaan omvang probleem inschatten met professionals ondersteuningsaanbod formuleren jongeren tot tien jaar klagen over ruzies op straat en weten geen oplossing meer activiteiten en accommodaties voor jongeren training in conflictoplossing, (anti)pesttraining, etc. Twilight vaker open meer computers en muziekstudio in Twilight meer speel- en trapveldjes meer jeugdontmoetingsplekken activiteiten buiten de buurt (bezoeken, excursies)/ activiteiten mét de buurt: buurtfeesten, springkussens omvang probleem inschatten aanpak ontwikkelen in overleg met Brede scholen en buurthuizen. Aansluiten bij wat al op (Brede) scholen gebeurt onderzoek mogelijkheden verruiming openingstijden Twilight onderzoek mogelijkheden toevoegingen aan Twilight, bijvoorbeeld muziekstudio speelplaatsenplan maken, waarin locaties en de staat van huidige speelplaatsen onder de loep wordt genomen, en verbeteringen worden voorgesteld. Samen met ouders, kinderen, buurtbewoners plan wenselijkheid uitbreiden JOP s maken, samen met jongeren, ouders, buurtbewoners plan maken om inzet buurtbewoners bij activiteiten voor jongeren te verzilveren 15

3.5 Een veiliger stadsdeel Buurten met dichtgetimmerde huizen en braakliggende terreinen staan te boek als onveilig. Of zoals een bewoner het zegt: zo voelt het gewoon, ook al is het misschien niet zo. Vooral in het Vogelkwartier, maar ook in andere buurten in Zuid vinden bewoners dit punt voor verbetering vatbaar. Ook willen bewoners meer en betere verlichting in parken, op speelterreinen en bij hondenuitlaatplaatsen. Ik ga heus s avonds niet met mijn hond naar de uitlaatplaats in het Zuiderpark, illustreerde een bewoonster haar betoog. (Oudere) wijkbewoners zeiden jeugdontmoetingsplekken(jop s) en andere verzamel- en indrinkplaatsen van jongeren als onveilig te ervaren. Bankjes bij speelplekken en JOP s werden genoemd als mogelijkheden voor meer sociale controle. Elders pleitten mensen juist voor het weghalen van bankjes omdat dit hangjongeren zou aantrekken. In Heeze, Rivierenkwartier en Winkewijert vroegen bewoners om (verbetering) van de achterpadverlichting. Agendapunt Oplossingsrichting Suggestie voor aanpak verloedering door langdurige leegstand en braakliggende terreinen ontbreken verlichting in parken en bij speelterreinen en hondenuitlaatplaatsen ontbreken achterpadverlichting onvoldoende sociale controle bij speelplaatsen en jongerenhangplekken verkorten periode tussen sloop en nieuwbouw aanbrengen verlichting aanbrengen verlichtingselementen versterken sociale controle zo mogelijk strakker plannen onderzoeken mogelijkheden tijdelijke bewoning/gebruik extra maatregelen tegengaan verloedering in periode voorafgaand aan nieuwbouw meenemen met herinrichting Zuiderpark opnemen in verlichtingsplan realisatie mogelijk als coproductie: gemeente, bewoners en corporatie mogelijk plaatsing bankjes of voorzieningen voor oudere buurtbewoners, die een verhogend effect op sociale controle kunnen hebben 16

3.6 Goede communicatie: een voorwaarde Tijdens de focusgroepen in Zuid bleek dat bewoners te weinig weten van elkaar, van activiteiten en ontwikkelingen in hun buurt, de wijk en het stadsdeel. Hiernaar is tijdens de volksraadpleging in Zuid opnieuw nadrukkelijk gevraagd. Van de acht verbeterthema s bleek communicatie het vierde thema op rij met 12 procent van de stemmen. Bewoners hebben vooral behoefte aan informatie over activiteiten in de wijk, en aan ontmoetingen met actieve Zuiderlingen. Wat betreft de instanties zou vooral de gemeente de informatievoorziening kunnen verbeteren. Meer bekendheid over activiteiten in de buurthuizen... Misschien kan er een agenda in de Zuidkrant komen? Er moet een sociale kaart komen van Zuid, dit bevordert het gebruik maken van elkaars kwaliteiten en mogelijkheden. Huis aan huis en digitaal Voor het verspreiden van informatie zijn de lokale huis aan huiskranten in zowel Zuid als Ugchelen de belangrijkste kanalen. In Zuid is De Zuidkrant het voorkeurskanaal, en het Apeldoorns Stadsblad is tweede. In Ugchelen is De Bron nummer één, terwijl het Apeldoorn Stadsblad hier eveneens tweede scoort. Op de derde plaats staan in zowel Zuid als Ugchelen de digitale kanalen: de websites van wijkraad Zuid en dorpsraad Ugchelen, alsmede www.ugchelen.org. Inzetten op lokale kranten en websites, is dus slim. Voor de gemeente geldt: vaar niet alleen op de eigen gemeentelijke website, maar gebruik ook de websites van de wijk- en dorpsraden en www.ugchelen.org. We moeten meer ontmoeting tussen actievelingen organiseren. Eén keer of twee keer per maand bij elkaar komen. Agendapunt Oplossingsrichting Suggestie voor aanpak activiteitenaanbod onvoldoende bekend bij bewoners voorzieningen en instanties onvoldoende bekend in Zuid netwerk van actieve bewoners ontbreekt regelmatig terugkerend overzicht in populair medium publiceren maak een sociale kaart, een adressengids met voorzieningen en instellingen ontmoetingen organiseren tussen actieve Zuiderlingen benut hiervoor de huis aan huisbladen de Zuidkrant en de Bron benut hiervoor de bestaande website van de Wijkraad Zuid en de Dorpsraad Ugchelen en www.ugchelen.org maak een jaarlijkse uitgave, zoals de Wegwijzer in Ugchelen, voor Zuid en benut ook de digitale kanalen organiseer en experimenteer met dergelijke ontmoetingen. Schakel bewoners zoveel mogelijk hierbij in Ontmoetingen stimuleren Bij het verbeterthema communicatie was regelmatige ontmoetingen organiseren voor (actieve) bewoners in Zuid het op één na belangrijkste punt. Dit zou als vliegwiel kunnen dienen voor nieuwe activiteiten in de wijk. Professionals hoeven dit vliegwiel waarschijnlijk alleen in werking te stellen, bewoners doen daarna de rest. 17

4 Thema s voor de buurten en voor Ugchelen In dit deel vindt u de thema s per buurt ingekleurd. Per buurt volgt een korte beschrijving, omlijst met citaten uit de focusgroepen en staan de ingebrachte punten schematisch weergegeven, geordend naar de vijf stadsdeelbrede thema s. 4.1 Brummelhof In de Brummelhof kunnen zaken verbeteren rondom parkeren, verkeer, hondenpoep en jeugd. Het zijn allemaal thema s die spelen in de openbare ruimte; Brummelhof is dichtbebouwd en kent weinig openbare ruimte. Een schonere wijk In Brummelhof zijn te weinig hondenuitlaatplaatsen. Hondenbezitters moeten nu ver lopen om zo n plek te vinden, wat volgens bewoners verkeerd gedrag uitlokt. Daarnaast mogen de hondenuitlaatplaatsen wel een maatje groter en beter schoongemaakt worden. Het terrein aan de Oranjestraat is bijvoorbeeld vaak erg vies. Betere handhaving van bestaande regels zal het gedrag van hondenbezitters verbeteren. Hekjes om de hondenuitlaatplaatsen zorgen voor meer veiligheid voor honden, omdat zij dan niet de straat op kunnen rennen. Bij de Dekamarkt is een slecht onderhouden stukje groen te vinden, dat door velen als hondenuitlaatplaats wordt gebruikt. Om de glascontainers heen liggen vaak ladingen scherven, zodat je alleen met dikke plateauzolen de containers kunt bereiken. Kinderen hangen en spelen op het parkeerterrein van de Dekamarkt bij gebrek aan speelplaatsen. Wanneer komt er een nieuwe hondenuitlaatplaats? Er is er een verdwenen door de bouw van het ROC. Rond de bovengrondse glascontainers bij de Dekamarkt is het altijd een geweldige troep. Parkeren In de hele Brummelhof wordt veel fout geparkeerd, op stoepen en op hoeken, wat het zicht op en de doorstroming van het verkeer belemmert. De parkeerzone breidt zich stap voor stap uit in zuidelijke richting. Dit is nodig, want de parkeerdruk van centrum- en stationbezoekers neemt toe. In de Oranjestraat hebben bewoners met elkaar afgesproken via insteken te parkeren. Dat levert meer plaatsen op, al maakt het de straat smaller. Er is te weinig controle van parkeerwachters. Op piekmomenten bij scholen is er veel fout parkeergedrag; iedereen wil zo dicht mogelijk bij de school staan. Ook op de kruising Adelaarstraat/Oranjestraat staan altijd auto s fout geparkeerd, evenals bij coffeeshop t Bunkertje. Op dergelijke plekken moet je handhaven. De parkeerplaatsen op de Parallelweg staan overvol; de auto s staan vaak buiten de vakken. Verkeer Al is 30 kilometer per uur het maximum, toch wordt er vaak veel harder gereden, door auto s, stadsbussen, brommers en scooters. Op de 1 e Wormenseweg rijden auto s te hard, ondanks de verkeersremmers, en ze scheuren van heuvel naar heuvel. Bewoners zoeken oplossingen in meer handhaven, oversteekplaatsen maken, remmers aanleggen, straten versmallen. Coffeeshop t Bunkertje geeft overlast in de nabije omgeving. De hele dag parkeren klanten hun auto s er kriskras en op de stoepen. Er is asociaal verkeersgedrag, en de coffeeshop trekt hangjongeren naar de buurt die hier ook blowen. Ik kan mijn televisie niet eens horen als er auto s langskomen scheuren. We zien de coffeeshop graag naar bijvoorbeeld het industrieterrein vertrekken. 18

Ontwikkellocaties In Brummelhof staan veel vrijstaande en twee onder één kap woningen. Bouw op ontwikkellocaties soortgelijke woningtypen zodat je het dorpse karakter versterkt. Liever geen hoge gebouwen, zoals appartementencomplexen. Je moet hier het dorpse karakter behouden. Speelvoorzieningen Er zijn te weinig speelmogelijkheden voor kinderen tot twaalf jaar. De oudere jeugd geeft af en toe overlast bij het rondhangen. Ze hangen bij de Dekamarkt, bij coffeeshop t Bunkertje, bij de Fakkel, de Fitislaan, en als het speelterrein weer open gaat ook bij de Oranjestraat. Buurtpreventieteams met bewoners kunnen de overlast helpen beperken. Of er JOP s ingericht moeten worden, daar zijn bewoners het niet over eens. Maar voor- én tegenstanders vinden wel: als je het doet, dan sámen met de jongeren. Er hangen hier ook jongeren uit andere buurten en wijken. Stationsplein zuidzijde ( Zuidplein ) Bedoeld wordt de omgeving van het plein tussen het station en het ROC Aventus. Het plein irriteert veel mensen, omdat het afmaken van het plein zo langzaam gaat. Daarnaast willen veel mensen een betere oplossing voor de kiss and ride-klanten. De noord- en zuidkant van het station zijn per auto zo goed als onbereikbaar. Bij het P+R-terrein bij het station heb je een chipknip nodig om door de slagboom te komen; heel hinderlijk als je alleen maar iemand wegbrengt of afhaalt. 19

Thema Probleem/Wens Suggestie aanpak schonere wijk overlast van hondenpoep meer en grotere hondenuitlaatplaatsen beter schoonhouden hondenuitlaatplaatsen meer controle en hondenbezitters die honden illegaal laten poepen bekeuren hekjes om hondenuitlaatplaatsen, zodat honden straat niet op kunnen lopen verkeer en parkeren groenplek Dekamarkt wordt veel als hondenuitlaatplaats gebruikt troep (glasscherven) rond bovengrondse containers Dekamarkt zwerfvuil ROC-terrein en omgeving veroorzaakt door scholieren vijver Abraham Kuijperstraat vol vuil, onder meer fietswrakken Laan van Mensenrechten en omliggende straten staan bij hevige regenval blank in grote delen buurt wordt harder dan 30 km/uur gereden door auto s, scooters, brommers, bussen fout parkeren in hele buurt. station slecht bereikbaar met auto; kiss and ride zuidzijde station slecht geschikt voor kortparkeerders kwetsbaarheid fietsers en voetgangers in het verkeer verminderen tunnel onder station werkt als barrière voor rollators, rolstoelen, kinderwagens, etc. schoonhouden groenplek bekeuren hondenbezitters die honden illegaal laten poepen overleg met eigenaar Dekamarkt beter schoon maken containers ondergronds plaatsen meer controle door BOA s meer afvalbakken rond ROC-terrein aanbrengen vijver beter schoonhouden kolken/putten beter schoonmaken meer politiecontrole op te hard rijden verkeersremmers aanbrengen profiel straten versmallen meer politiecontroles, met name op piekmomenten bij scholen en bij de coffeeshop meer parkeerplekken creëren door aanleg insteekhavens, in plaats van langs parkeren kiss and ride toegankelijk maken zonder slagboom en chipknip voor parkeren gebruik maken van braakliggend terrein oostelijk van kiss and ridestrook meer oversteekplaatsen, met name op routes van en naar scholen verkeersremmers aanbrengen wegen versmallen trottoir aanpassen en voetgangersvriendelijk maken Station(splein) zuidzijde ziet er onaf uit Station(splein) zuidzijde zo spoedig mogelijk helemaal afmaken prettiger samenleven beter samenwerken met jongeren in gesprek gaan met jongeren over hun wensen (onder meer speelplaatsen en JOP) beter leven met jeugd en jongeren jongerenoverlast bij de Dekamarkt, coffeeshop t Bunkertje, de Fakkel, de Fitislaan, speelterrein Oranjestraat bestaande buurtpreventieteam koesteren en aantal teams indien nodig uitbreiden onderzoeken wenselijkheid JOP s bij jongeren en buurtbewoners (meningen volwassenen zijn verdeeld) te weinig speelvoorzieningen kinderen tot 12 jaar aanleg enkele speelvoorzieningen voor jongere kinderen in planstadium bij ontwikkellocaties: spelen en hangen van jongeren inpassen in ontwerp een veilige wijk coffeeshop trekt jongeren aan die blowen en hangen in de buurt verplaatsen coffeeshop t Bunkertje naar bijvoorbeeld industrieterrein 20