Samenvatting door een scholier 1792 woorden 12 februari 2009 7,2 14 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Geschiedenis Samenvatting: PTA H2 1 Gebieden gescheiden door natuurlijke omstandigheden: Polis. 800 v.c : Rond 200 poleis. Middelpunt van elke polis was een Acropolis: hoge stad. Op acropolis was een tempel om goden aan te bidden. Ook was er een agora: groot plein: ontmoetingsplaats + handel drijven + bestuur bespreken. Grieken hadden 3 bestuursvormen: Autocratie = alleenheerser Oligarchie = Burgers met aanzien Democratie = alle burgers. Adel had macht in polis. Raad van Edelen nam belangrijke beslissingen, er was ook een volksvergadering. Bevolking groeide maar er was niet genoeg land, ze besloten om te koloniseren(nederzetting). Door contact houden met moederland nam aantal handelaren erg toe. Ze werden rijk en wilde macht, toen kwam een Democratie(alleen mannen). 509 v.c: Kleisthenes maakte directe democratie: volksvergadering keurde voorstellen goed of af, of deden tegenvoorstellen volksvergadering werd voorbereid door Raad van 500(de 500 werd voor 1jaar gekozen door volksvergadering). Het bestuur van Athene was in handen van 50 van de 500. Volksvergadering koos 10 leiders voor leger en vloot. 2 Sparta was anders dan Athene, ze koloniseerden niet, maar veroverden buurlanden. Sparta had een erg sterk leger, en ze hadden meer interesse voor militaire zaken dan voor kunst en wetenschap, daardoor werden ze leger met staat genoemd. Bestuur van Sparta: Raad van edelen deed voorstellen, volksvergaderingen nam of verworpen die voorstellen door te roepen. Griekse kolonisten hadden zich gevestigd op de grens van Klein-Azië/Perzië. De kolonisten wilde zich vrijmaken van de Perzische koning Darius. 500 v.c: begon de Perzische oorlog. Darius wilde als wraak Griekenland veroveren. Sparta en Athene gingen samenwerken maar vertrouwden elkaar niet volledig. 490 v.c: eerste aanval Perzen, Athene won, Sparta kwam te laat. 480 v.c: zoon van Darius, Xerxes, viel aan. Hij veroverde heel Griekenland behalve Peloponnesos, maar de https://www.scholieren.com/verslag/33297 Pagina 1 van 5
Griekse vloot won bij Salamis. Xerxes keerde terug met zijn restanten. In 479 werd ook landleger verslagen door de Grieken. Grieken waren bang voor wederopstand perzen, ze besloten samen te werken, maar er kwamen 2groepen: Spartanen en Atheners. 431 tot 409 v.c peloponnesische oorlog: tussen de 2 Athene en Sparta(ze waren bang dat de andere te machtig zou worden). Sparta won. 3 In Griekenland begon een verandering van het wereldbeeld: een mythologisch(goden) wereldbeeld naar Natuurwetenschappelijk wereldbeeld. Aristoteles en Ptolemaeus zagen de aarde anders: een onbeweeglijke bol in bolvormig heelal. Nieuw in het denken was zoeken naar antwoorden in de natuur en niet in de godsdienst. Wetenschap: het systematisch geordend geheel van het weten en van de regels waarmee verdere kennis verkregen kan worden. Geneeskunde: Hippocrates schreef precies de verloop van ziekte op. Observeren > analyseren > concluderen. Geschiedenis: Herodotus reisde veel en alle verschillende verhalen die hij van een volk hoorde schreef hij op en daarna gaf hij zijn eigen mening over de verhalen. Thucydides: Schreef en verklaarde de peloponnesische oorlog. Thucydides: geschiedenis peloponnesische oorlog, hij probeerde de gebeurtenissen ook te verklaren. Filosofie(diepste levensvragen): Socrates: domheid is het grootste gevaar voor de mens.. Griekse leven bestond voornamelijk uit wedijver en voortreffelijkheid. Alles was een wedstrijd. De perfecte mens moest: lezen, schrijven, sporten, handelen en muziek maken. 4 Schoonheid berust in de orde en de maat. Dat betekent maat en evenwicht houden, niet overdrijven, het ideale benaderen. 5e eeuw v.c: gouden eeuw: beeldhouwkunst werd gekenmerkt door vrijstaande beelden, beweging en natuurlijke weergave van het lichaam. Men dacht hoe mooier/fraaier de natuur is, des te dichter je bij de goden bent. 5 338 v.c: Koning Phillipus van Macedonië veroverde Griekenland, op zijn dochters bruiloft wordt hij vermoordt. Zijn 20-jarige zoon Alexander volgt hem op. Om de Grieken blij te maken valt Alex hun exvijand Perzië aan. 334 v.c: Alex valt 3x het grotere Perzisch leger aan en wint in 325 v.c. Na de verovering van het Perzisch Rijk verhuisden veel kunstenaars daarheen. Ze maakte daar de Griekse kunst en wetenschap bekend. Grieks werd de hoofdtaal. Alex wilde de Perzen en Grieken te verenigen door: Griekse generaals te laten trouwen met Perzische vrouwen.(geen succes, na dood v. Alex stuurde alle generaals hun vrouw weg) Alex nam Perzische gewoontes over, ze moesten zijn voeten kussen(ook geen succes, veel weigerden) 323 v.c: Alex sterft (malaria), zijn generaals krijgen ruzie en krijgen allen 1 stuk land. Alex kreeg na zijn dood de titel de grote omdat hij een superieure legeraanvoerder was en omdat hij de Griekse cultuur heeft verspreid. 6 800 v.c: Etrusken uit midden Italië veroveren Noord en Midden Italië. https://www.scholieren.com/verslag/33297 Pagina 2 van 5
Onder de Etrusken nam de handel toe. Daardoor groeide dorpen uit tot steden. 500 v.c: Rome vocht zich vrij. ±275 v.c: heel Italië was v.d. Romeinen. (duurt ong. 1000jaar) Republiek: Na een tijdje worden nieuwe bestuurders gekozen: 2 consuls(om het jaar anderen) en senaat( raad van ouderen). Alleen rijken waren bestuurders, want het was vrijwillig. Slaven en Vrouwen hadden niks te zeggen. 7 Nadat heel Italië van de Romeinen was begonnen ze met het veroveren van een groot deel van Europa en het Middellandse Zeegebied. Ze deden er 300jaar over. Veroveringsredenen: Bondgenoot helpen handel/veiligheid werd bedreigd Om het stuk grond Veranderingen door de Veroveringen: land indelen in provincie met leger, gouverneur, bestuur en belastingplicht. Senaat werd machtiger, hun raad werd vaker opgevolgd. Griekse cultuur werd belangrijker: ze namen veel over: goden, wetenschap, godsdienst. Boeren gingen naar de stad, ze moesten in t leger, familie kon boerderij niet aan. Ze werden arm. Proletariër : proles= is nageslacht: diegene bezat alleen kinderen. Aantal rijkaards groeide. Door buit v veldtochten, handel of deel van belasting houden. Veel meer slaven. Romeinse leger werd minder sterk. Veel proletariërs, en die moesten zelf uitrusting kopen. Maar dat kon niet. Dus slecht leger. 8 Door verslechtering van het leger kwamen consuls op t idee om een beroepsleger te maken. Proletariërs konden voor 16jaar in het leger in en kregen daarna land en money. Omdat ze niks achterlieten waren ze trouwer aan hun bevelhebber dan aan Rome. Met dat trouwe leger probeerde sommige Rome in handen te krijgen: Bijv. Julius Caesar. t Lukte hem. Maar na een tijdje bereidde senaat een gelukte moordaanslag voor. Maar er kwamen andere tegenstanders: een legeraanvoerder en neef van Caesar: Octavianus. Hij kreeg de macht en noemde zichzelf Augustus ( de verhevene, staat boven alle andere). Hij liet senaat, consulaat en volksvergadering bestaan. Maar eigenlijk had hij alle macht. ( Caesar/keizer/kaiser/tsaar) Augustus en opvolgers zorgde voor vrede: PAX ROMANA. Redenen Pax Romana: Erg trouw leger goede handel goede welvaart geen krachtige vijanden. Goede handel/goede welvaart: veel handelaren. Handelaren woonde altijd in de stad. Daardoor groeide steden en kwamen er meer steden bij. Er bleven veel mensen op platteland wonen: grootgrondbezitters lieten hun land verbouwen door slaven en https://www.scholieren.com/verslag/33297 Pagina 3 van 5
pachters. Zelf woonde ze in de stad. Om het Romeins burgerrecht te hebben moest men bewijzen dat zij geromaniseerd (ingeburgerd) waren. Met het burgerrecht kon men leidinggevende functies krijgen Geromaniseerd = de Romeinse cultuur overgenomen:bijv. taal, godsdienst, literatuur, kleding en vrijetijdsbesteding. 212: iedereen kreeg burgerrecht in het Romeinse rijk. 9 De Romeinen begonnen de wereld te zien zoals de Grieken: bol in bolvormig heelal. Maar de meeste zagen m nog steeds als een platte schijf. Er waren ook verschillen tussen Romeinen en Grieken. Verschillen tussen Romeinen en Grieken: Romeinen vonden waardes zoals moed, gehoorzaamheid of vaderlandliefde belangrijk. Grieken bouwden theaters en tempels, Romeinen ook maar ze stonden bekend om amfitheaters met gladiatoren, triomfbogen en erezuilen. Romeinen vonden wetten en rechtspraak belangrijk. Romeinen wilde aangenaam leven, zonder zorgen en filosofie enz. Ze bouwden aquaducten en badhuizen. De Romeinen had goede rechtspraak. Belangrijkste regels uit hun rechtspraak: iemand is onschuld tot het tegendeel is bewezen + een beschuldigde moet de kans hebben om zich te verdedigen + niemand mag gestraft worden voor zijn denken + rechtspraak word alleen gedaan door rechters, geen politici. 10 De meeste mensen vereerde meerdere goden, maar de joden maar 1. Die god gaf ze regels: de 10geboden, als ze gehoorzaamde kregen ze toegang tot de hemel en zou hij ze beschermen. De geschiedenis en de godsdienstige opvatting en de joodse bijbel/de Tanach(christenen noemde dit oude testament). 1000 v.c: Koning David en Koning Salomon gaven de joden een eigen koninkrijk. Maar het was een kleine groep, dus werden ze vaak overheerst door grotere volken. Tijdens zo n overheersing ontstond een Verlosser of Messias, die ze zou redden. 63 v.c: Palestina hoort bij het Romeinse Rijk. Veel joden kwamen in grote opstand. Deze mislukte en Jeruzalem wordt verwoest. Joden vluchten naar Midden-Oosten en Europa. Jezus van Narazeth is een leraar in de tijd van Keizer Augustus. Hij sprak over het Koninkrijk van God dat in het bezit zou komen van de armen, slaven, onderdrukte en hongerige. Sommige begonnen hem te zien als de verlosser, die Palestina zou bevrijden van de Romeinen. Joodse leiders werden bang en klaagde hem aan bij gouverneur Pontius Pilatus. Hij werd dood gemaakt aan het Kruis. Na zijn dood werden zijn verhalen en ideeën door verteld door zijn leerlingen(apostelen). Ze noemde hem Jezus christus(grieks voor gezalfde). Gezalfd worden met olie betekent goddelijke status. Christenen = gezalfde. De verhalen van zijn volgelingen en hun evangeliën(goede boodschap) vormen het Nieuwe testament. Oude en Nieuwe Testament is de Bijbel. 4e eeuw: Romeinse keizers aanvaardde Christendom, sindsdien vormt het een eenheid. Kern van Christendom: Jezus is de zoon van God, na zijn dood stond-ie op naar de Hemel. Door aan het https://www.scholieren.com/verslag/33297 Pagina 4 van 5
kruis te sterven verloste hij de mensheid van zonde en kwaad. Ooit komt Jezus terug voor het laatste oordeel, dan gaan alle gelovigen naar de hemel, en de ongelovige naar de hel. Sacramenten(Heilige handelingen): Doop: Water gieten over jonge Christen, hiermee verklaart ie te geloven in Jezus Christus en zijn haat aan Satan. Biecht: je zonde opbiechten aan priester Heilige maaltijd, ze vieren de dood en verrijzenis van Jezus. Christendom verbreid zich snel omdat: Pax Romana: Christenen kunnen makkelijk hun boodschap doorgeven, er is geen oorlog. Er waren veel armen en slaven, en het christendom stond opener voor de minderbedeelde. Christenen werden vervolgt omdat ze trouwer waren aan hun geloof, ze niet in het leger gingen en andere feestdagen hadden. Apostel Paulus en Petrus werden geëxecuteerd. 313: Christendom toegestaan door Koning Constantijn. 394: Christendom enige toegestane godsdienst, zegt Koning Theodosius. Christelijke Organisatie: 1. Paus 2. Bisschop 3. Pastoor 11 Na Theodosius dood valt het Christendom in 2 rijken. West en Oost. West-Romeinse rijk stort in 476, Oost-Romeinse rijk in 1453. Germanen vielen Romeinse rijk binnen en veroverde een deel. Germanen hadden andere goden zoals: vruchtbaarheid(freya), regen en onweer(dona) en vuur(loki). Germanen en christenen geloofden beide in leven na de dood https://www.scholieren.com/verslag/33297 Pagina 5 van 5