Brandaan. Geschiedenis WERKBOEK

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Brandaan. Geschiedenis WERKBOEK"

Bernard de Vries
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK

3 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK THEMA 4 Eindredactie: Monique Goris Leerlijnen: Hans Bulthuis Auteurs: Juul Lelieveld, Frederike Pals, Jacques van der Pijl Controle historische juistheid: Hans Bulthuis (tekst), Idzard van Manen (beeld)

4 thema 4 les 1 Naar de stad! les 2 les 3 les 4 STAP 1 Graven en hertogen 1a In dit thema gaat het over de tijd van steden en staten. Kijk naar de tijdbalk onderaan het werkboek. Van welk jaar tot welk jaar was de tijd van steden en staten? b Wat laat de tekening zien die bij deze tijd hoort? een stadspoort een boerderij een Griekse tempel 2a Schrijf drie verschillen op tussen reizen in de middeleeuwen en reizen nu. Kies uit: weinig wegen snel lang onderweg veel wegen vliegtuig of auto te voet of te paard reizen in de middeleeuwen reizen nu b Waarom had Karel de Grote graven en hertogen nodig? c Wat deed een graaf of hertog? Noem drie dingen. 52 Ga naar STAP 2 in je lesboek

5 STAP 2 Vier broers 3a Waarover hadden de kleinzoons van Karel de Grote veel ruzie? b Wat gebeurde er terwijl de kleinzoons van Karel de Grote ruziemaakten om de verdeling van het rijk? Schrijf onder elk plaatje wat er te zien is. 4 De graven en hertogen werden steeds belangrijker. Wat veranderde er voor hen? Geef twee voorbeelden. Ga naar STAP 3 in je lesboek nu

6 thema 4 les 1 Naar de stad! les 2 les 3 les 4 STAP 3 Wie is de baas? 5 Schrijf de woorden op de goede plek. Kies uit: koning ridders hertog controleurs graaf Een of woonde in een kasteel. bestuurden stukjes van zijn land voor hem. Eigenlijk was het land van de kwamen bijna nooit langs., maar zijn 6 Kruis de goede antwoorden aan. Een graaf of hertog verdeelde zijn land onder zijn ridders. De controleurs van de koning kwamen iedere maand vragen hoe het ging. Boeren moesten belasting betalen om op het land te mogen werken. Een graaf of hertog was vaak maanden van huis om bij vrienden te logeren. 54 Ga naar STAP 4 in je lesboek

7 STAP 4 Naar de stad 7 Er kwamen twee nieuwe uitvindingen voor boeren. Ten eerste een nieuwe ploeg. Ten tweede een systeem om de grond af en toe met rust te laten. Wat veranderde er nu? De oogsten werden. Het werk werd. 8 Waarom verhuisden veel boeren naar de stad? Extra 1 Stel je voor: jij bent de zoon van een boer en je wilt in de stad gaan wonen. Schrijf een brief aan je vader. Vertel hem waarom je naar de stad gaat. 2 Wat lijkt je beter? Tien graven en hertogen met kleine legers of één koning met een groot leger? Leg uit waarom nu 55

8 thema 4 les 1 les 2 Stadsleven les 3 les 4 STAP 1 Gilden 1a Wat was een gilde? b Als je ziek werd, was het handig om lid te zijn van een gilde. Waarom? c Wat moest je doen om lid te worden? 2 Stel je voor, je wilt lid worden van het meubelmakersgilde. Teken een mooie stoel. Ruil nu met een klasgenoot van werkboek. Wat vinden jullie van elkaars tekening? Mag je klasgenoot lid worden? Schrijf het op. 56 Ga naar STAP 2 in je lesboek

9 STAP 2 Burgers willen rechten! 3 Stadsrechten waren goed voor iedereen. Waar was de burger blij mee? En waar was de graaf of hertog blij mee? Zet een kruisje bij de goede persoon. burger Ik kan sneller beslissen. Ik krijg elk jaar een vergoeding. Ik hoef niet zo vaak te reizen. Ik kan zelf bedenken wat goed is voor de stad. 4a Ieder gilde had zijn eigen schild. Bij welk gilde hoorde dit schild, denk je? graaf / hertog b Waaraan kun je dat zien? Ga naar STAP 3 in je lesboek nu

10 thema 4 les 1 les 2 Stadsleven les 3 les 4 STAP 3 Straf! 5a In de middeleeuwse stad werd een rechtbank opgericht. Wie waren de rechters? b Kijk naar de tekening hieronder. Leg uit wat er gebeurt. 6a Nog steeds delen rechters in Nederland straffen uit. Weet je twee straffen die nu veel voorkomen? b Komt de doodstraf in Nederland nog voor? 58 Ga naar STAP 4 in je lesboek

11 STAP 4 Een heks op het marktplein 7 Maak een woordweb rondom het woord heks. bezemsteel 8 Waarom dachten de mensen in de middeleeuwen dat heksen echt bestonden? Extra 1 Een stad kreeg stadsrechten. Wat denk je van groepsrechten? Welke rechten zou jij voor je groep willen? Schrijf er twee op. 2 Wat vind jij van de doodstraf? Leg je antwoord uit nu

12 thema 4 les 1 les 2 les 3 Geloven les 4 STAP 1 Het geloof 1 Het geloof was voor veel mensen in de middeleeuwen heel belangrijk. Waarom? 2a Wie was het belangrijkst? Zet de namen op de ladder. De belangrijkste persoon zet je bovenaan. Kies uit: paus priester bisschop b Nog steeds is de paus de baas van de rooms-katholieke kerk. Heb je de paus wel eens op de televisie gezien? Schrijf op hoe hij eruitzag en wat hij deed. 60 Ga naar STAP 2 in je lesboek

13 STAP 2 Huizen van God 3 Waarom bouwden de mensen in de middeleeuwen hoge kerken? Geef twee redenen. 4 Waar of niet waar? Kruis aan. waar niet waar a De burgers van een stad betaalden niet mee aan de bouw van een kerk. b Elk bisdom had een kathedraal. c Een kerk was groter dan een kathedraal. d In een kathedraal was de bisschop de baas. Ga naar STAP 3 in je lesboek nu

14 thema 4 les 1 les 2 les 3 Geloven les 4 STAP 3 De bouw van een kathedraal 5 Bedenk welke ambachtslieden er werkten aan de bouw van een nieuwe kerk. Schrijf het op. 6a Hieronder zie je twee kerken. Een kerk van vóór het jaar 1000 en een kerk van na het jaar Schrijf onder elke kerk de goede tijd. Kies uit: vóór het jaar 1000 na het jaar 1000 b Waaraan herken je de kerk van na het jaar 1000? c Welk voordeel had de nieuwe manier van bouwen? 62 Ga naar STAP 4 in je lesboek

15 STAP 4 Kunst in de kerk 7 Waarom zag je in de kerk zoveel beelden en schilderijen? Geef twee redenen. 8 In beelden, schilderijen en glas-in-loodramen zagen de mensen wat er in de Bijbel stond. Teken hier zelf een glas-in-lood raam, over iets wat je deze week hebt meegemaakt. Extra 1 Er zijn nog steeds bisschoppen. Zoek op internet informatie over wat bisschoppen nu doen. 2 Kijk naar de foto op bladzijde 85. Kies het beeldhouwwerk dat jij het mooist vindt. Teken het zo goed mogelijk na nu

16 thema 4 les 1 les 2 les 3 les 4 Goed om te weten STAP 1 Samenvatting 1 Waar of niet waar? Kruis aan. waar niet waar a Karel de Grote bestuurde zijn rijk helemaal alleen. b Door de grotere oogsten konden mensen in de stad gaan wonen. c De burgers en gilden in de stad wilden zelf over hun stad beslissen. d De meeste kerken waren donker en saai. e Aan een kerk kon je zien hoe rijk de stad was. 2 Zet de zinnen in de goede volgorde. Schrijf de cijfers 1 tot en met 5 ervoor. De burgers bouwden grote kerken in hun stad. Karel de Grote verdeelde zijn rijk in stukken. Hij benoemde graven en hertogen om hem te helpen. In de steden werden de burgers en gilden steeds machtiger. Ze kregen stadsrechten van de graven of hertogen. Steeds meer boeren trokken naar de stad om daar een ambacht te leren. De graven en hertogen werden steeds machtiger. 64 Ga naar STAP 2 in je lesboek

17 STAP 2 Begrippen 3a Maak de puzzel. Schrijf de antwoorden in de hokjes. 1 Een... is een grote boog die veel gewicht kan dragen. 2 Een. bestuurde een bepaald gebied in plaats van de paus. 3 Een stad met een... was heel speciaal. 4 In ruil voor... betaalden de burgers aan de graaf of hertog geld hielpen de schout bij de rechtspraak in de stad b Welk woord lees je onder de pijl? 4 Kijk naar de foto s. Schrijf bij elke foto het goede begrip. Ga naar STAP 3 in je lesboek nu

18 thema 4 les 1 les 2 les 3 les 4 Goed om te weten STAP 3 Kruistochten 5a Kijk naar de tekening hierboven. Deze mensen zijn op kruistocht naar Jeruzalem. Hoe kun je dat zien? b Waarom gingen mensen mee op kruistocht? Geef vier redenen Kies één van de mensen uit de tekening. Schrijf over hem of haar een kort verhaaltje van vijftien regels. Vertel hoe je hoofdpersoon heet. Waarom is hij of zij onderweg naar Jeruzalem? En wat heeft hij of zij al meegemaakt onderweg? Schrijf op een apart vel. Ga naar STAP 4 in je lesboek

19 STAP 4 De heilige stad Jeruzalem 7 Jeruzalem is een heilige stad voor moslims, joden en christenen. Waarom? Trek een lijn. joden christenen moslims Onze boodschapper ging in Jeruzalem naar de hemel. Onze verlosser stierf in Jeruzalem. Onze oudste tempels staan in Jeruzalem. 8a Wie was de leider van de kruisvaarders? b Lukte het hem om Jeruzalem te veroveren? c Hoe lang bleef Jeruzalem een christelijke stad? Extra 1 De kruisvaarders hadden een groot kruis op hun kleding staan. Wat wilden ze daarmee laten zien? 2 Toen de kruisvaarders Jeruzalem veroverden, werd het een bloedbad. Denk je dat de kruisvaarders dit verwacht hadden? Waarom wel of niet? nu

20 7 Brandaan Geschiedenis WERKBOEK ISBN _OM.indd :04:02

Vergelijkbare documenten

Brandaan les 1 Dafne. Naar de stad!

Brandaan les 1 Dafne. Naar de stad! Inleiding en graven en hertogen. In het jaar 800 werd Karel de Grote de keizer. Hij was de baas van bijna heel Europa. Karel de Grote had een groot en machtig rijk.