Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies Walter Matthys
Preventie en behandeling Wezenlijk verschillend? Voorbeeld: Coping Power (Minder boos en opstandig) bij kinderen met ODD en CD Korte termijn effect op agressief gedrag (Van de Wiel, Matthys, Cohen-Kettenis, Maassen, Lochman, & van Engeland, 2007). 4 jaar follow-up: preventief effect op cannabis en nicotine gebruik (Zonnevylle-Bender, Matthys, van de Wiel, & Lochman, 2007)
Verschil tussen preventie en behandeling Behandeling: persoon zoekt contact op met hulpverlener Preventie: persoon wordt uitgenodigd door hulpverlener
Wie uitnodigen? Universele, selectieve en geïndiceerde preventie Inclusiecriteria Voor geïndiceerde preventie is in onderzoek gebruikelijk de ondergrens van 70 e 80 e percentiel voor gedragsproblemen Is dit adequaat? Maar eerst: wat is het effect van behandeling en van preventie?
Effect verschilt tussen behandeling en preventie McCart, Priester, Davies, & Azen (2006): meta-analyse Effect BPT als behandeling: d = 0.47 Effect CGT als behandeling: d = 0.35 Als vergelijking: Leucht, Hierl, Kissling, Dold, & Davies (2012) meta-analyse Psychiatrische medicatie: d = 0.49 Somatische medicatie: d = 0.45 Menting, Orobio de Castro, & Matthys (2013): meta-analyse Incredible Years (BPT) Effect als behandeling: d = 0.50 Effect als geïndiceerde preventie: d = 0.20 Effect als selectieve preventie: d = 0.13
Waarom een relatief laag effect van geïndiceerde preventie? Matige ernst Geringere motivatie bij deelname Overigens ook zeer wisselende motivatie bij werving
Fast Track Meest intensieve en langdurige geïndiceerde preventie ooit, beginnend met 6 jaar Preventieve effect op externaliserende stoornis en antisociaal gedrag met 15 jaar (Conduct Problems Prevention Research Group, 2007) Significant effect bij hoogst risicogroep (bovenste 3 percentielen = clinical range ) Geen significant effect bij risicogroep lager dan bovenste 3 percentielen
Screening bij geïndiceerde preventie Gebruikelijk in onderzoek: vanaf 70 e of 80 e percentiel Drempel veel hoger leggen! Vroeg screenen (6 jaar) leidt tot meer valspositieven dan iets later screenen (8 jaar) (Lochman & The Conduct Problems Prevention Research Group, 1995; Bennett & Offord, 2001). Bovendien: het doel van geïndiceerde preventie bij kinderen met gedragsproblemen verbreden vanuit een ander perspectief op gedragsproblemen en gerelateerde stoornissen
Een breder perspectief op gedragsproblemen Oppositionele opstandige stoornis: gemengde stoornis van gedrag en emotie/stemming (Matthys & Van West, 2014; Matthys, 2018) Risico niet alleen voor externaliserende problemen/aandoeningen maar ook voor internaliserende aandoeningen (Matthys, 2018) Dunedin study: ODD/CD de enige aandoening op de kinderleeftijd die een risico vormde voor alle aandoeningen in de volwassenheid (Kim-Cohen, Caspi, Moffitt, Harrington, Milne, & Poulton, 2003)
Betekenis voor preventie Isoleer gedragsproblemen niet van andere typen problematiek en hieraan gerelateerde stoornissen Geïndiceerde preventie bij kinderen met gedragsproblemen is ook relevant voor internaliserende problemen
Voorstel Ondergrens van screening met oog op aanbieden van een arbeidsintensieve effectief bewezen interventie: 90 e percentiel (zie ook herziening van Richtlijn Ernstige gedragsproblemen NJI, verschijnt in najaar 2018) Beneden 90 e percentiel: bied psycho-educatie aan en pedagogische adviezen (vb. Matthys & Boersma, 2017) Behalve een percentielscore is ook het oordeel van de ouders/leerkrachten van belang aangaande de nadelige gevolgen van het gedrag voor het kind/de jongere zelf, de ouders, het gezin en de school
Literatuur Bennett, K.J. & Offord, D.R. (2001). Screening for conduct problems: does the predictive accuracy of conduct disorder symptoms improve with age? Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 40, 1418-1425. Conduct Problems Prevention Research Group (2007). Fast Track randomized controlled trial to prevent externalizing psychiatric disorders: Findings from grades 3 to 9. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 46, 1250-1263. Kim-Cohen, J., Caspi, A., Moffitt, T.E., Harrington, H., Milne, B.J., & Poulton, R. (2003). Prior juvenile diagnoses in adults with mental disorder: Developmental follow-back of a prospective-longitudinal cohort. Archives of General Psychiatry, 60, 709-717. Leucht, S., Hierl, S., Kissling, W., Dold, M., & Davis, J. M. (2012). Putting the efficacy of psychiatric and general medicine medication into perspective: Review of meta-analyses. British Journal of Psychiatry, 200, 97 106. Lochman, J.E. & The Conduct Problems Prevention Research Group (1995). Screening of child behavior problems for preventive programs at school entry. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 63, 549-559.
Literatuur vervolg Matthys, W. (2018). Belangrijke wijzigingen voor de oppositionele-opstandige stoornis in DSM-5 en de introductie van de disruptieve stemmingsdisregulatiestoornis. Kind en Adolescent (in druk). Matthys, W. & Boersma, C. (2017). Gedragsproblemen bij kinderen: Wegwijzer voor ouders van kinderen met brutaal, boos en agressief gedrag. Amsterdam: Hogrefe. Matthys, W. & van West, D. (2014). Gedragsstoornissen. In Kinder- en jeugdpsychiatrie (F.C. Verhulst, F. Verheij & M. Danckaerts, Red.) (pp. 255-280). Assen: Koninklijke Van Gorcum. McCart, M.R., Priester, P.E., Davies, W.H., & Azen, R. (2006). Differential effectiveness of behavioral parent-training and cognitive-behavioral therapy for antisocial youth: A meta-analysis. Journal of Abnormal Child Psychology, 34, 527-543. Menting, A.T., Orobio de Castro, B., & Matthys, W. (2013). Effectiveness of the Incredible Years parent training to modify disruptive and prosocial child behavior: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 33, 901-913.
Literatuur vervolg Van de Wiel, N.M.H., Matthys, W., Cohen-Kettenis, P., Maassen, G., H., Lochman, J.E., & van Engeland, H. (2007)The effectiveness of an experimental treatment when compared with Care as Usual depends on the type of Care as Usual. Behavior Modification, 31, 298-312. Zonnevylle-Bender, M.J.S., Matthys, W., van de Wiel, N.M.H., & Lochman, J.E. (2007) Preventive effects of treatment of DBD in middle childhood on substance abuse and delinquent behavior. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 46, 33-39.