Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Lijdensdruk Angst en depressie Meer bij volwassenen Dwangmatig denken / rumineren Niet kunnen stoppen met denken Niet perse negatieve gedachten Sneller overbelast Prikkelgevoelig Weinig contact met lichaam Gezonde coping Contact zoeken / praten Afleiding / ontspanning / vakantie Maar: Voor mensen met ASS soms juist meer stress Analyseren op dat moment weinig zinvol Afleiding geeft nog meer prikkels / belasting Minder soorten coping Meditatie zou goede vorm kunnen zijn Mindfulness Verschillende meditatietechnieken Lichaam Ademhaling Geluiden 5 tot 40 minuten Meditatie oefening Aandacht richten op: Ademhaling, lichaam, geluiden Men stapt uit de cirkel van gedachten Afstand nemen Niet mee gaan in de gedachten Geeft rust in het hoofd Helpt bij reguleren van stress Evenwicht prikkels opdoen en ontprikkelen Ontprikkelen door: gamen Meditatie-oefening geeft hersenen even rust Geeft ruimte voor nieuwe prikkels Even mijn hoofd resetten (minder rumineren) Voordeel: kan overal Filmpje Roderick 1
Stoppen met denken lukt niet door hard te denken dat je moet stoppen met denken Voor/nadelen Mindfulness Voordelen: Vergt weinig ToM en communicatie Gedachten en gevoelens herkennen niet nodig Concrete oefeningen Nadelen: Men moet thuis oefenen Specifieke therapievorm Kern: Doe-modus en zijn-modus Supermarkt Doe-modus Hoe kan ik hier weg? Ik kan hier niet tegen Rust Kun je iets doen in de zijnmodus? Zijn-modus Acceptatie dat het is zoals het is. Rust Ik word hier zo moe van Volgende week moet ik weer.. Twee elementen mindfulness (Anicha e.a., 12) 1. Observeren Meer horen, proeven, voelen.. Meer bewustzijn, minder automatische piloot Voorspelt enhanced perceptual skills. 2. Afstand nemen / niet reageren Laat gedachten maar voorbij gaan Afstand nemen Verbetert flexibiliteit Autisme: vooral afstand nemen / niet reageren Onderzoeken wat bij je past, welke oefeningen helpen jou? 2
Groepstraining 9 wekelijkse sessies 2,5 uur 12 deelnemers Training aangepast Meditatie oefeningen Vragen / huiswerk Dagelijks ongeveer een uur oefenen Aanpassingen reguliere mindfulness training Taal: duidelijk en concreet Aanpassingen: Taal: Gat in je hoofd zoals een dolfijn Ga met je aandacht door je linkerarm naar je linkerhand.. Kijk of je kunt voelen waar Voel hoe de adem naar beneden gaat, naar je tenen Doel van mindfulness Samen onderzoeken waar het jou bij helpt Structuur mbt huiswerk / generalisatie Training herschreven samen met ervaringsdeskundigen Mij zegt de uitdrukking van de vrouw niets. Verder begrijp ik niet waar dat haar vandaan komt, waarom het daar zit. Kwalitatief onderzoek: Gemakkelijker in te slapen Bij piekeren in bed: aandacht verleggen Makkelijker gedachten loslaten Bijvoorbeeld ook op het werk Filmpje Harry: Luistermeditatie Minder last van geluiden Luisteren naar geluiden zonder erop door te denken Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk Lichaam scannen Minder overgeleverd aan stress Korte meditatie In elke groep 1 deelnemer die aangaf geen baat te hebben 3
Randomized controlled trial 45 40 Depression 24 22 Anxiety cliënten interventie 21 cliënten wachtlijstgroep 35 30 25 18 16 14 12 10 Depressie (SCL-90) Rumineren (RMQ) Pos en neg affect (GMS) Outcome Questionnaire (OQ) 44 42 40 38 36 Rumination 22 18 16 14 Positive affect 34 12 32 10 Onderzoek Singh e.a., 11 3 adolescenten met autisme 3 adolescenten met Asperger 13-18 jaar oud Regulier onderwijs, thuis wonend Probleem: agressief gedrag Slaan, schoppen, bijten, krabben, vernielen Eerdere therapie hielp onvoldoende Interventie: Meditation on the soles of the feet. Moeders: 1 dag getraind + 1 maand oefenen Moeder traint met kind: elke dag 30 min 5 dagen aaneen Zittend in de stoel, voeten op de grond Meditatie: 1. Gewoon ademen, je hoeft niks te doen 2. Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3. Blijf bij de boosheid 4. Ga met je aandacht naar je voetzolen 5. Beweeg je tenen, voel je sokken, je hielen in je schoenen 6. Blijf gefocust op je voeten tot je je weer rustig voelt Procedure Na week training 2 keer per dag oefenen, alleen Gebruiken wanneer / na boosheid Ouders en brussen geven reminders. Geen verdere instructies of aansturing 4
Resultaten Onderzoeksresultaten 3 pubers met Asperger Onderzoeksresultaten 3 pubers met Autisme Adolescenten zelf: Would you advice it to anyone else? Yes, without hesitation Why? Because it works man, no question about it. Vragen? www.mindfulnessbijautisme.nl aa.spek@ggze.nl 5