Tauw Nederland Jaarverslag 2013 Tauw Nederland Jaarverslag 2013-1
INHOUD Voorwoord algemeen directeur 3 Financieel 4 Kerncijfers 5 Jaarcijfers 5 Doelen 2014 6 Balans 8 Winst- en verliesrekening 9 Strategie 10 Financieel 11 Klant & markt 12 Gedreven professionals 14 Efficiente processen 15 Sturen & leren 16 Medewerkers 17 Terugblik 2013 18 Diversiteit en traineeprogramma 18 Social Return 18 Functioneringsmanagement 19 Management development 19 Duurzaam 21 Visie 22 Doelen 2014 en verder 28 Veiligheid 29 Beleid en programma 30 Doelen 2014 31
HERSTEL EN VERBETERING 2013 is het jaar van de reorganisatie en start van de verandering voor Tauw in Nederland. Een hoopvol jaar waarin we weer zwarte cijfers schrijven na een verliesjaar in 2012. Maar ook een jaar waarin we van goede en gewaardeerde collega s afscheid hebben genomen, omdat we door slechte marktomstandigheden niet voldoende werk hadden. Onze juridische en planeconomische activiteiten (PurpleBlue) hebben we in 2013 overgedragen aan Van Heijst & Partners, waar we nu intensief mee samenwerken. Met de nieuwe organisatie hebben we hard gewerkt aan de verandering en verbetering van onze prestaties. In de eerste plaats voor onze opdrachtgevers, die van ons een goede, constante kwaliteit mogen verwachten, betrouwbaarheid en een prettige omgang en open communicatie. Weten wat de klant belangrijk vindt en daar zoveel mogelijk waarde in leveren is ons streven. In de tweede plaats voor de samenleving waarin en waarvoor we werken. Het werk voor onze klanten heeft vaak direct of indirect grote betekenis voor de kwaliteit van de leefomgeving. Tijdelijk, bijvoorbeeld door overlast tijdens het werk, of permanent door een betere, mooiere en schonere omgeving. Tauw kijkt altijd vanuit het perspectief van de gebruikers naar de leefomgeving. In de derde plaats voor onze medewerkers. Zij tonen grote betrokkenheid en hebben zich niet-aflatend loyaal ingezet voor onze opdrachtgevers, voor de samenleving en voor elkaar. Tauwers werken graag samen en zijn er voor elkaar in voor- en tegenspoed. Ten slotte voor onze aandeelhouders, certificaathouders en financiers. Investeringsmaatschappij Wadinko heeft met haar participatie in Tauw voor een betere financiële basis gezorgd en de banken hebben het vertrouwen gegeven in het verbetertraject om tot een duurzaam financieel gezond bedrijf te komen. Ik ben hier erg dankbaar voor. Het financiële resultaat van Tauw in 2013 toont een voorzichtig herstel. In een moeilijke markt is het fragiel, maar het geeft energie en nieuw elan voor de toekomst. Annemieke Nijhof Algemeen directeur Tauw Nederland Jaarverslag 2013-3
FINANCIEEL Tauw Nederland Jaarverslag 2013-4
Kerncijfers 2013 Tauw Nederland Kerncijfers (bedragen in miljoen EUR) 2013 2012 Netto-omzet 78,3 85,4 Bedrijfsresultaat (EBIT) 1,4-4,3 Nettoresultaat 0,8-3,6 Cash flow (nettoresultaat + afschrijvingen) 1,1-2,6 Eigen vermogen / Totaal vermogen 39% 29% Gemiddeld aantal FTE s 624 693 Jaarcijfers De bedrijfsopbrengsten van Tauw in Nederland namen af met 8,3 % van 85,4 miljoen in 2012 tot 78,3 miljoen in 2013. In de bedrijfsopbrengsten zijn projectkosten van derden ter grootte van 17,6 miljoen begrepen, waarmee de toegevoegde waarde uitkomt op 60,7 miljoen (2012: 63,8 miljoen). Het bedrijfsresultaat over 2013 komt, voor financiële baten en lasten en belastingen, uit op 1,4 miljoen (2012: - 4,3 miljoen). en materiële vaste activa daalde naar 0,3 miljoen (2012: 0,9 miljoen). De cash flow steeg naar 1,1 miljoen (2012: - 2,6 miljoen). De omloopsnelheid van het vermogen (bedrijfsopbrengsten gedeeld door balanstotaal) nam toe tot 2,86 (2,54 in 2012). Het balanstotaal nam af van 33,6 miljoen tot 27,4 miljoen. De som van onderhanden werk en handelsdebiteuren nam af tot 19,5 % (2012: 23,6 %) van de bedrijfsopbrengsten. Over 2013 werd een resultaat na belastingen gerealiseerd van 0,8 miljoen (2012: - 3,6 miljoen). Het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal steeg van 29,2 % naar 38,7 %. Het beschikbare werkkapitaal, uitgedrukt Er werd in totaal 0,2 miljoen geïnvesteerd in materiële vaste activa (2012: 0,1 miljoen). De afschrijvingslast op immateriële als de vlottende activa minus kortlopende schulden, daalde van 16,2 miljoen (2012) naar 15,1 miljoen. De liquiditeit is Tauw Nederland Jaarverslag 2013-5
gestegen in 2013, de current ratio bedroeg ultimo 2013: 2,4 (2012: 2,0) en de quick ratio bedroeg ultimo 2013: 2,1 (2012: 1,7). De solvabiliteit is verbeterd in 2013, deze bedroeg ultimo 2013: 38,7 % (2012: 29,2 %). De kasstromen zijn in 2013 als gevolg van het positieve resultaat gestegen ten opzichte van 2012. verbeterprogramma BeterTauw zijn zichtbaar, maar de veranderingen hebben tijd nodig om te resulteren in een sterke verbetering van het rendement op groepsniveau. De huidige liquiditeits en solvabiliteitspositie zijn voldoende om de onzekerheden in de marktverwachting te kunnen opvangen en om de gewenste investeringen te doen. Een voorbeeld De gemiddelde personele capaciteit in 2013 nam af tot 688,5 (2012: 764,5), hiervan is de voorgenomen overname van Atrivé Groep begin 2014. overeenkomend met 624,2 personeelsleden op fte basis (2012: 693,0). Doelen 2014 We verwachten in 2014 nog steeds met uitdagende marktomstandigheden te maken te hebben. Echter, we zijn ervan overtuigd dat onze interne verbeterlijnen en strategische keuzes positief bijdragen aan de ontwikkeling van ons rendement. Het accent zal in 2014 liggen op een goede solvabiliteit en liquiditeit, met name door goed beheer van het werkkapitaal. De verwachting is dat door de positieve kasstromen uit de operaties, de financieringsbehoefte niet verder zal toenemen. We verwachten evenals voorgaande jaren geen omvangrijke investeringen in research en development. We hebben ons ten doel gesteld in 2014 het resultaat verder te verbeteren. Voor Tauw Nederland streven we naar een nettoresultaat van EUR 1,7 miljoen en een rendement van 2,2% bij een gelijkblijvende omzet. Huisvesting & IT In 2014 zal de verbouwing van ons kantoor in Deventer afgerond zijn en gaan we gebruikmaken van het nieuwe kantoorconcept rond flexwerken. Verdere investeringen in huisvesting zullen beperkt Financieel De eerste resultaten van het zijn tot het doorvoeren van het vernieuwde kantoorconcept op overige locaties in Tauw Nederland Jaarverslag 2013-6
Nederland. Op onze locaties in Utrecht en Eindhoven wordt sinds 2012 respectievelijk 2013 volgens het nieuwe kantoorconcept gewerkt. Verder zal in 2014 gestart worden met de vervanging van de IT infrastructuur voor al onze kantoren in binnen- en buitenland. Tauw Nederland Jaarverslag 2013-7
Balans (x 1.000 EUR) ACTIVA 31 Dec 2013 31 Dec 2012 Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa 0 1.067 194 43 1.103 215 Vaste activa 1.261 1.361 Onderhanden projecten Vorderingen Liquide middelen 2.678 13.123 10.366 5.195 25.138 1.901 Vlottende activa 26.167 32.234 Totaal 27.428 33.595 PASSIVA Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden 10.620 850 4.898 11.060 9.825 2.307 5.420 16.043 Totaal 27.428 33.595 Tauw Nederland Jaarverslag 2013-8
Tauw Group Annual Report 2013-12 Winst- en verliesrekening (x 1.000 EUR) 2013 2012 Netto-omzet Kosten uitbesteed werk en 78.330 85.396 andere externe kosten Salariskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten 17.626 35.683 263 23.387 21.604 41.179 949 25.974 Som der bedrijfslasten 76.958 89.706 Bedrijfsresultaat 1.372 Financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen 1.106 Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 1.095 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 739 Resultaat deelnemingen 56 110 Resultaat na belastingen 795 266-367- 4.310-467- 4.777-3.682-3.572- Tauw Nederland Jaarverslag 2013-9
STRATEGIE
Strategie Tauw Nederland implementeert de strategie zoals deze voor Tauw Group is vastgesteld voor de periode 2013-2016. Financieel gezond Om de strategielijn Financieel in de praktijk te brengen, is het verbeterprogramma Financieel Projectmanagement opgezet. Enkele onderdelen van het Financieel In Nederland heeft Tauw een aantal aan de strategie verbonden veranderprogramma s geïntroduceerd en verder vormgegeven in 2013. Het gaat om de volgende verbeterlijnen: Financieel gezond Projectmanagement-programma zijn: Terugbrengen van het aantal (financieel) projectleiders Uniforme werkwijze voor drie typen The five gears of improvement: projecten Verbetering projectmonitoring Nieuwe interne procedure voor offertes Klant & Markt centraal Gedreven professionals Efficiënte en effectieve processen Sturen en leren Financieel Projectmanagement richt zich niet alleen op de uitvoeringsfase van projecten, maar ook op de offertefase. Om scoringspercentages te verbeteren en (faal)kosten te verminderen, is een nieuwe procedure voor het interne offertetraject Tauw Nederland Jaarverslag 2013-11
geïntroduceerd. Deze richt zich op een goede monitoring van elk offertetraject van begin tot eind en het inzetten van de juiste mensen (over afdelingen heen) voor het offertetraject én het project. Klant & markt centraal Om de strategie in de praktijk te brengen, is het Commercieel Proces gestart. Van het verzamelen van marktinformatie tot en met het aan tafel zitten bij de klant in het Commercieel Proces is de hele verkoopketen onder de loep genomen. Industriële bedrijven Met de slogan Tauw Takes Care hebben we het ontzorgen centraal gezet in de communicatie met deze klantgroep. Onze dienstverlening richt zich op het oplossen van milieuproblemen voor industriële bedrijven, het voldoen aan wet- en regelgeving en het verduurzamen en inpassen van de bedrijfsactiviteiten in de omgeving. Deze positionering is net als de klantgroep - internationaal: ook de buitenlandse Tauwvestigingen voeren Tauw Takes Care in al haar facetten door. Overheden Uit analyse van marktontwikkelingen en van onze portfolio komt naar voren dat onze sterkte ligt op het gebied van infrastructuur (gemeenten en Tauw Nederland Jaarverslag 2013-12
provincies) en stedelijk gebied (gemeenten). Om ons onderscheidend vermogen in de werkvelden infrastructuur en stedelijk gebied vorm te geven, is Tauw Kijkt Anders de overkoepelende boodschap aan deze klantgroepen: wij kijken anders naar de gaat het om. Tauw is in 1928 opgericht door de Waterschapsbonden en heeft tot op de dag van vandaag een sterke marktpositie en goede naamsbekendheid bij waterschappen. De verbinding van historie en toekomst geeft ons een unieke positie. leefomgeving (en zien meer). We bekijken en beoordelen de leefomgeving vanuit drie waarden: belevingswaarde, toekomstwaarde en gebruikswaarde. Meten, inspectie & advies Wij meten en inspecteren alle essentiële aspecten van de omgevingskwaliteit. Daarnaast adviseren we over de meet- en Waterschappen Waterschappen staan voor de opgave om het waterbeheer veilig en betrouwbaar te houden tegen minder kosten. Hoe ziet het watersysteem en de waterketen van de toekomst eruit? Die vraag stellen we onszelf én onze klanten, de waterschappen. Het is de vraag die wij steeds terug willen laten inspectieresultaten met het oog op de uitvoerbaarheid van ruimtelijke plannen en projecten. Onze speciale dienstverlening rond meten, inspectie & advies bedient alle eerdergenoemde klantgroepen en wordt daarom geïntegreerd in de eerder beschreven profilering en communicatie voor de verschillende klantgroepen. komen in onze positionering richting de waterschappen. Het vormgeven aan het watersysteem en de waterketen van de toekomst doen we niet alleen, maar samen met hen. Samenwerken met water, daar Tauw Nederland Jaarverslag 2013-13
Gedreven professionals Het verbeteren van het rendement van teams en individuen krijgt vorm in verschillende ontwikkelingsprogramma s, zoals: en talenten in de organisatie die, als ze op een goede manier worden ingezet en aangesproken, leiden tot meer kwaliteit in onze dienstverlening en een verrijking van onze bedrijfscultuur. Performance Management Talent Development Management Development Een andere belangrijke trend is de stijging van de gemiddelde leeftijd van Tauw: die is in 2013 gestegen tot boven 40 jaar. Ook Verder is de diversiteit van ons personeelsbestand een belangrijk speerpunt in het Human Resource-beleid. Steeds vaker wordt door opdrachtgevers geëist dat in een project werknemers worden ingezet met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt, zoals langdurig werklozen of minder valide personen. Nog belangrijker is is de instroom van junioren gedaald de laatste jaren. In 2014 wordt daarom een traineeshipprogramma geïntroduceerd, bedoeld om talentvolle schoolverlaters te werven. Daarnaast is ook het huidige talentenprogramma bedoeld om jonge professionals te binden en hen de kans te geven zichzelf verder te ontwikkelen. dat diversiteit leidt tot meer competenties Tauw Nederland Jaarverslag 2013-14
Efficiënte en effectieve processen In deze strategische verbeterlijn worden alle interne werkprocessen onder de loep genomen en worden er maatregelen de kennis en expertise die we inbrengen in projecten. Deze investering is wezenlijk en blijft intact. genomen om ze efficiënter en effectiever te maken. Essentieel voor een slagvaardige, productieve organisatie. Speciale aandacht vragen de samenwerking tussen staf en lijn en het innovatieproces. Investeringen in innovatie zullen doelgerichter worden en duidelijk en meetbaar moeten bijdragen aan de marktstrategie en doelstellingen van de verschillende business units. Een Een groot deel van de interne tijd gaat naar product- en kennisontwikkeling en innovatie. Dat is maar goed ook, want een kennisintensief bedrijf als Tauw ontleent haar bestaansrecht aan de kwaliteit van investering in (de ontwikkeling van) nieuwe producten en diensten zal beginnen bij een businessplan, waarin de marktpotentie van het nieuwe product onderbouwd wordt met marktonderzoek. Tauw Nederland Jaarverslag 2013-15
Sturen en leren Deze strategische verbeterlijn hangt nauw samen met de verbeterlijn Efficiënte en effectieve processen. Het proces van besluitvorming is dermate cruciaal, dat het in deze verbeterlijn wordt uitgelicht. met collega s kan effectiever, zodat we voorkomen dat anderen in de organisatie het wiel opnieuw uitvinden of in dezelfde valkuilen stappen. Een essentiële voorwaarde voor de lerende organisatie is een cultuur van vertrouwen. Alleen in een omgeving van vertrouwen durven we ons uit te spreken over zaken die minder goed zijn gegaan. In de wetenschap dat het nemen van verantwoordelijkheid, ook voor fouten, altijd gewaardeerd wordt. Bouwen aan dat vertrouwen is derhalve een speerpunt van de strategie. Medewerkers hebben een schat aan kennis en informatie. Om die waardevolle kennis beter te ontsluiten, streven we ernaar om de juiste mensen te betrekken bij de voorbereiding van besluiten en om individueel leren collectief te maken. Dat zit deels in het inrichten van effectieve werkprocessen, waarvoor de cyclus Plan Do Check Act het grid is. Elke keer de PDCAcirkel rondmaken, verbetert de kwaliteit van ons werk. Het delen van leerervaringen Tauw Nederland Jaarverslag 2013-16
MEDEWERKERS Tauw Nederland Jaarverslag 2013-17
Terugblik 2013 Het eerste half jaar heeft in het teken gestaan van de implementatie van het strategische verbeterprogramma BeterTauw. Binnen de business units Ruimtelijke kwaliteit en Water en bij de stafafdelingen is een reorganisatie doorgevoerd waarbij van 62 medewerkers afscheid is genomen. Over heel 2013 is het aantal medewerkers in Nederland teruggegaan van 847 naar 753 medewerkers. Tauw heeft besloten om in één keer 14 junioren als trainee aan te nemen. Onder aansturing van Tauw University, het interne opleidingsprogramma, doorlopen trainees een programma waarbij ze verschillende onderdelen van het bedrijf leren kennen met veel aandacht voor persoonlijke ontwikkeling en leren. Voor Tauw biedt het de mogelijkheid om de nieuwe generatie te leren kennen, ontwikkelen en te testen op hun kwaliteiten voor Tauw. Na afloop van het traineeship van 1,5 jaar willen we de De personeelsportfolio is ten gevolge van beste medewerkers voor Tauw behouden. de reorganisatie afgestemd op de huidige marktsituatie. Echter, de gemiddelde leeftijd van het huidige personeelsbestand neemt toe en er is weinig instroom van junioren. Mede om deze reden start Tauw begin 2014 met een traineeprogramma. Diversiteit en traineeprogramma Binnen het Tauw Young Potentials Programma heeft een aantal jonge Tauw ers zich gebogen over het vraagstuk van diversiteit en inbedden van de nieuwe (internet)generatie in de Tauw-organisatie. Dit heeft ondermeer geleid tot de opzet van het traineeprogramma. Met het traineeprogramma geven we 14 jonge mensen, divers wat betreft samenstelling, de gelegenheid om werkervaring op te doen. Bij de huidige arbeidsmarkt met een hoge jeugdwerkeloosheid past dit tevens bij sociaal ondernemerschap. De trainees gaan voorjaar 2014 van start. Social Return Het domein van sociaal ondernemen en social return is volop in beweging. De maatschappelijke opgave is groot: voor circa 125.000 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt moet een plek worden Tauw Nederland Jaarverslag 2013-18
gevonden bij een (reguliere) werkgever. Tauw wil haar bijdrage leveren aan deze opgave. Enerzijds vanuit commercieel belang: opdrachtgevers verlangen het van ons. Anderzijds vanuit maatschappelijk en organisatorisch belang: diversiteit en maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn voor ons belangrijke thema s. We hebben in 2013 zeven projecten verworven met daarin een verplichting op social return. Dit betekent dat de organisatie steeds meer te maken gaat krijgen met (tijdelijke) collega s met een afstand tot de arbeidsmarkt. Er is een werkgroep ingesteld die adviseert bij vraagstukken op het gebied van social return en die beleid en uitvoering op dit vlak binnen Tauw verder vormgeeft. Functioneringsmanagement In het voorjaar van 2013 hebben twee afstudeerders het functioneringsmanagement van Tauw onder de loep genomen. Zij hebben een aantal aanbevelingen gericht op meer zelfsturing van de medewerker (voorbereiden van de gesprekken, het vragen van feedback aan collega s, e.d.) en op een verdere ontwikkeling van de leidinggevenden in resultaatgericht managen en coachen. Management development Alle leidinggevenden hebben deelgenomen aan een beoordeling op basis van 360 graden-feedback. Bij dit onderzoek wordt feedback vanuit verschillende invalshoeken samengevoegd, waaronder die van de eigen leidinggevende, medewerkers en directe collega s, waardoor een compleet beeld ontstaat van iemands leerpunten en kwaliteiten. Ook geeft 360 graden-feedback inzicht in de verschillen tussen hoe iemand zichzelf ervaart en hoe anderen aankijken tegen zijn/haar competenties. De resultaten vormen een goede basis voor het opstellen van een persoonlijk ontwikkelingsplan. een enquête gehouden onder een grote groep leidinggevenden en medewerkers. Hieruit bleek dat medewerkers over het algemeen positief tot zeer positief zijn over het functioneringsmanagement en de wijze waarop hier binnen Tauw uitvoering aan wordt gegeven. Het heeft geleid tot Als trends uit de 360 gradenfeedbackbeoordeling van het management komen de volgende drie aspecten naar voren: Het management scoort gemiddeld heel hoog op samenwerken. Hoe kunnen we Tauw Nederland Jaarverslag 2013-19
onze kwaliteit om goed samen te werken, intern en extern, beter benutten? Leidinggevenden moeten meer durven Er moet meer aandacht komen voor ondernemerschap binnen Tauw. Dit bleek voor veel leidinggevenden een ontwikkelopgave delegeren en autonomie van medewerkers vergroten door te sturen op resultaat en door te coachen op het proces. Nu nemen leidinggevenden Het management development-programma wordt mede op basis van deze bevindingen verder uitgewerkt in 2014. nog te veel de verantwoordelijkheid van de medewerkers over Tauw Nederland Jaarverslag 2013-20
DUURZAAM
Visie In de missie van Tauw is vastgelegd dat wij ons richten op het bijdragen aan de duurzame ontwikkeling van de samenleving. Dat vraagt van medewerkers dat zij oog hebben voor de diverse belangen en belanghebbenden in en rond projecten en dat zij daar zo goed mogelijk rekening In het verduurzamen van onze bedrijfsvoering volgen wij de volgende sporen: CO2-reductie (CO2 Prestatieladder) Huisvesting Mobiliteit Inkoop & IT Samenwerking mee houden in de uitvoering van projecten. CO2-reductie Om de missie van Tauw op het punt van duurzame ontwikkeling van de samenleving concreet te maken, wordt van de medewerker verwacht dat hij binnen de mogelijkheden van zijn functie: Opdrachtgevers maximaal ondersteunt bij het bereiken van hun doelstellingen op het gebied van duurzaamheid Ernaar streeft bij de uitvoering van opdrachten, binnen de door de opdrachtgever gegeven Onze ambities voor een duurzame bedrijfsvoering sluiten goed aan bij de CO2 Prestatieladder, waarvoor wij in 2012 niveau 4 bereikten. Het energiemanagementprogramma, met ambitieuze doelstellingen voor CO2-reductie, is daarin een belangrijk onderdeel van ons beleid om die ambities waar te maken. De totale CO2-reductie over 2013 is 18%, waarmee we de doelstelling voor 2013 van 15% hebben gehaald. ruimte, duurzaamheid zo veel mogelijk te bevorderen in zijn advisering en ontwerp Opdrachtgevers actief informeert over producten, diensten en oplossingen die Tauw kan leveren om duurzaamheid in de uitvoering van opdrachten te bevorderen Woon-werkverkeer De reductiedoelstelling van Tauw voor zogenaamde scope 3-emissies richt zich op woon-werkverkeer en afvalverwerking. De CO2-emissie ten gevolge van woon- Tauw Nederland Jaarverslag 2013-22
werkverkeer betrof in 2013 ongeveer 1.109 ton (2012: 1.410). Hoewel de absolute hoeveelheid uitgestoten CO2 door het woon-werkverkeer is gedaald is de emissie per FTE gestegen van 1,54 ton in 2012 naar 1,58 ton in 2013. Dit wordt veroorzaakt door twee factoren: 1. De woon-werkafstand is met ruim 3 % gestegen 2. De gemiddelde CO2-uitstoot per kilometer van het leasewagenpark is sterk gestegen. Als gevolg van beëindiging van een aantal contracten van personenwagens in het leasewagenpark is de verhouding tussen zuinige personenauto s en minder zuinige bestelbussen verslechterd. De hogere CO2-emissies van de bestelbussen tellen daardoor zwaarder mee Afvalverwerking De CO2-emissie als gevolg van afvalverwerking is in 2013 afgenomen ten opzichte van de voorgaande jaren. Dit komt voornamelijk doordat het afval van voormalig laboratorium AL-West (tot begin 2013 gevestigd in het Tauw-pand in Deventer) niet meer via de afvalcontainers van Tauw wordt Tauw Nederland Jaarverslag 2013-23
afgevoerd. Daarnaast is er minder afval doordat de bedrijfskantines van de locaties Deventer en Utrecht zijn gesloten. De totale CO2-uitstoot van 2013 als gevolg van de afvalverwerking bedroeg 139,2 ton (2012: al sinds 2012 volgens het flexwerkconcept De invoering van het flexwerken gaat gepaard met herinrichting van de kantoren, waarbij besparing op energie en water centraal staat 196,3 ton). Dit is een daling van ongeveer 30 % op jaarbasis. Doelen 2014 en verder Kantoren Deventer, Amsterdam en Doelen 2014 en verder In drie jaar tijd willen wij 20% van onze CO2-uitstoot hebben gereduceerd ten opzichte van het referentiejaar 2010. Wij hebben ons ten doel gesteld om de volledige 20 % reductie te bereiken in 2014 (ten opzichte van 2010, per fte) We willen de CO2-uitstoot van het woon-werk verkeer (verder) reduceren. We hebben ons ten doel gesteld om in 2015 een vermindering van 2% te bereiken (ten opzichte van 2010, per fte) In 2015 willen wij niveau 5 van de CO2 Prestatieladder bereiken Rotterdam gaan in 2014 over op het nieuwe flexwerkconcept, Assen in 2015 Kantoor Deventer wordt gerenoveerd en heringericht in het voorjaar van 2014 en zal na renovatie energielabel A hebben (nu deels label G) Voor alle huisvesting van Tauw werken we toe naar energielabel A. Voor alle locaties zijn de acties om tot label A te komen inmiddels in gang gezet door de verhuurder of door Tauw We hebben ons ten doel gesteld om in 2015 een vermindering van 1% van de CO2-uitstoot te bereiken ten gevolge van afvalverwerking (ten opzichte van 2010, Huisvesting Terugblik 2013 In 2013 is het besluit genomen om op alle Tauw-vestigingen het flexwerkconcept in te voeren. Het flexwerkconcept is eind 2013 ingevoerd op het kantoor in per fte). Daar zitten we met een reductie van 26% in 2013 ver boven. We hebben geconstateerd dat het verder terugbrengen van de CO2-uitstoot van afvalverwerking nauwelijks mogelijk is binnen de contouren van het huidige bedrijf Eindhoven. De vestiging in Utrecht werkt Tauw Nederland Jaarverslag 2013-24
Mobiliteit Terugblik 2013 De normen voor de CO2-uitstoot van het leasewagenpark zijn verder aangescherpt. Het leasewagenpark is met ca. 25% teruggebracht De cursus Het nieuwe rijden is (wederom) aangeboden aan nieuwe leaserijders en degenen die meer dan 10.000 km/jaar zakelijk met de eigen auto rijden In 2013 zijn er wederom mogelijkheden geboden om een deel van de aanschafkosten van een elektrische fiets terug te krijgen (alleen kantoor Deventer) In 2013 is gestart met de voorbereiding van de implementatie van een geïntegreerd platform voor (groeps)chat, audio-, video- en webconferencing.. Dit systeem wordt gekoppeld aan het huidige videoconferencesysteem, waardoor vanaf elke plek, ook buiten Tauw-kantoren, deel is te nemen aan videoconference. Ook met externen kan een videoconference opgezet worden. Een en ander draagt naar verwachting bij aan het reduceren van het aantal (zakelijke) kilometers en past daarnaast in de filosofie van het nieuwe flexwerkconcept In 2013 is een intern project gestart met Doelen 2014 en verder Verdere verduurzaming van het wagenpark: normen voor maximale CO2- uitstoot worden verlaagd bij aanschaf van zowel diesel- als benzineauto s betrekking tot digitaal archiveren. Doel hiervan is het gebruik van papier sterk terug te dringen en om digitaal werken binnen het flexwerkconcept verder te faciliteren en stimuleren Tauw zal de door haar geboden fietsfaciliteiten opnieuw inrichten. Uitgangspunt is dat oplaadpunten voor e-bikes worden aangelegd. Tevens zal worden nagedacht over andere faciliteiten om het fietsen te stimuleren Doelen 2014 Introductie van voice over IP als onderdeel van het nieuwe geïntegreerde platform voor (groeps)chat, audio-, videoen webconferencing. Dit vervangt de vaste telefoontoestellen Inkoop & IT Terugblik 2013 Introductie van nieuwe procedure voor digitaal archiveren en dientengevolge Tauw Nederland Jaarverslag 2013-25
terugbrengen van papiergebruik In het algemeen blijven we bij inkoop van producten en diensten voortdurend alert op duurzaamheidsaspecten. Bij de inkoop van apparatuur wegen we het energieverbruik nadrukkelijk mee in de keuze haalbaarheid van een koppeling met andere duurzame energieconcepten gepresenteerd aan de hand van de Smart Energy Planner. Dit is een door Tauw ontwikkelde tool om een quickscan uit te voeren voor het toepassen van (een combinatie van) duurzame energieconcepten op wijkniveau Samenwerking Onderzoek naar het duurzamer maken van het beheer van diverse objecten Terugblik 2013 (zoals een sluis en bedieningsgebouw) op Texel in samenwerking met Urgenda In 2013 hebben Urgenda en Tauw hun samenwerkingsovereenkomst verlengd tot en met april 2014. In de overeenkomst zijn afspraken gemaakt over gezamenlijke participatie in projecten, die tot een duurzame samenleving leiden. Deze samenwerking heeft de laatste jaren op tal van vlakken vorm gekregen. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Tauw nam op 10 oktober 2013 wederom deel aan de door Urgenda georganiseerde Dag van de Duurzaamheid. Vijftien medewerkers, waaronder een directielid, hebben actief deelgenomen aan Low Car Diet, een initiatief om een maand lang alleen met het Openbaar Vervoer te reizen. Daarnaast hebben we twee In 2013 voerde Tauw de volgende duurzame projecten uit in samenwerking met energiescans verloot. Deze zijn gewonnen door gemeente Diemen en NDSM Energie Urgenda: Haalbaarheidsstudie naar bodemenergie voor het project De Groene Grachten om de technische, juridische en financiële aspecten van bodemenergie te Pesticide projecten Tauw investeert EUR 80.000 tot 100.000 per jaar in projecten via International HCH & Pesticides Association (IHPA). IHPA heeft onderzoeken. Ook heeft Tauw de Tauw Nederland Jaarverslag 2013-26
tot doel om de gevolgen van het gebruik van pesticides in de landbouw te bestrijden. procesmanagement, milieubeheer, bemonstering en laboratoriumanalyses. Het gebruik en de opslag van pesticiden vormt in veel landen een probleem met risico s voor de volksgezondheid en het milieu. Sponsorbeleid In 2013 hebben we het nieuwe corporate sponsorbeleid vastgesteld: Tauw sponsort projecten op cultureel en maatschappelijk Wij dragen actief bij aan het opsporen van voorraden verouderde pesticiden en het aanpakken van deze problematiek. Het jarenlange gebruik en de opslag van verouderde pesticiden belasten ons milieu op verschillende manieren. Pesticiden bezitten toxische eigenschappen, breken in veel gevallen langzaam af, slaan zich op in gebied die zoveel mogelijk gerelateerd zijn aan water, ruimtelijke kwaliteit en milieu, en die bovenal een concrete bijdrage leveren aan een duurzame samenleving. In deze projecten spelen verbinden en vrijwilligheid bij voorkeur een zichtbare rol. We zoeken deze projecten proactief uit op basis van heldere criteria. vetweefsel en worden verspreid door lucht, water en de voedselketen. Hierdoor komen deze stoffen terecht op plaatsen ver van waar ze zijn vrijgekomen. In de afgelopen jaren was Tauw betrokken bij projecten van de Wereldbank, NGO s en bedrijven in Zuid-Afrika en veel voormalige Sovjetstaten waaronder Azerbeidzjan, Georgië en Kirgizië. In deze projecten brengt Tauw expertise in op het gebied van inventarisatie, risicobeoordelingen en het herverpakken Bij het proactief zoeken naar voor Tauw aantrekkelijke sponsorprojecten is verder bepaald dat we zoveel mogelijk aansluiting zullen zoeken met ons voorgenomen beleid op het gebied van Corporate Social Responsibility (CSR), waarin staat dat we een vrijwillige bijdrage willen leveren aan een duurzame samenleving. We zoeken actief naar organisaties en initiatieven, waaraan we ons vanaf 2014 langdurig willen verbinden. van verouderde pesticiden. Daarnaast faciliteren we ook op andere gebieden als bodem- en grondwaterverontreiniging, Tauw Nederland Jaarverslag 2013-27
Doelen 2014 en verder Naar aanleiding van het nieuwe sponsorbeleid zullen wij ons vanaf 2014 langdurig verbinden aan minstens twee maatschappelijke organisaties Daarnaast zetten we de samenwerking met Urgenda ongewijzigd voort tot tenminste april 2015. Ook de investering in pesticideprojecten zetten we ongewijzigd voort in 2014. Wij zijn voornemens om na 2014 een fonds op te richten, dat in alle landen waar Tauw gevestigd is, investeert in maatschappelijke doelen. We willen tenminste 20% van onze medewerkers er actief bij betrekken. Het fonds zal zich richten op drie gebieden: - Samenwerking met NGO s - Investering in educatie en jongeren - Uitvoeren van high profile projecten op vrijwillige/pro bono basis Tauw Nederland Jaarverslag 2013-28
VEILIGHEID Tauw Nederland Jaarverslag 2013-29
Beleid & Programma In 2013 heeft Tauw een nieuw veiligheidsprogramma gelanceerd gericht op het beter verankeren van veiligheid in de werkprocessen en vergroten van het veiligheidsbewustzijn van medewerkers. Het veiligheidsprogramma wordt in alle Tauw-landen geïmplementeerd. Safety Incident Tool In 2013 heeft Tauw een nieuwe tool geïntroduceerd voor het melden van onveilige situaties en bijna-ongevallen. De Safety Incident Tool is een hulpmiddel om op eenvoudige wijze onveilige situaties en bijna-ongevallen te melden. Na de introductie van de tool steeg het aantal meldingen direct substantieel. Het veiligheidsprogramma richt zich primair op het vergroten van het veiligheidsbewustzijn. Secundair richt het veiligheidsprogramma zich op het vergroten van het aantal meldingen van onveilige situaties en bijna-ongevallen én het leren hiervan. Basisoorzaken Bij het registreren van incidenten en ongevallen analyseren we ook de achterliggende oorzaken van deze incidenten. In onderstaande figuur is weergegeven welke basisoorzaken ten grondslag kunnen liggen Tauw Safety Rules In 2013 heeft Tauw de 10 Safety Rules geïntroduceerd. De safety rules geven het veiligheidsbeleid van Tauw weer en zijn van toepassing op alle werkzaamheden en projecten van Tauw. De safety rules hebben onder andere betrekking op: Specifieke veiligheidseisen van klanten Goede voorbereiding van werkzaamheden Werken met onderaannemers aan een veiligheidsincident. Uit de analyse van de basisoorzaken blijkt dat de drie voornaamste oorzaken liggen in (a) kennis en vaardigheid, (b) voorbereiding van het werk en (c) gereedschap en materiaal. In het veiligheidsprogramma geven we met name aan deze drie oorzaken aandacht, onder andere door middel van e-learnings, toolboxmeetings, veiligheidsjournaals en actieve coaching. Controleren van de werkplek Melden van onveilige situaties Beleid autorijden Alcohol- en drugsbeleid Tauw Nederland Jaarverslag 2013-30
Bekwaamheid Middelen ontoereikend Externe factoren 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Tijd of moeite Onveilige acceptatie Onvoldoende werkvoorbereiding Geen persoonlijk voordeel Gebrekkige procedures Doelen 2014 In 2014 gaan we verder met de implementatie van het nieuwe veiligheidsprogramma. Voor 2014 hebben we de volgende doelstellingen en actiepunten vastgesteld: Toename van het aantal meldingen van onveilige situaties en bijna-ongevallen Vergroten van de leerpunten van de meldingen door het verspreiden van veiligheidsjournaals (twee per maand) Een Safety e-learning programma voor alle medewerkers (elk kwartaal één e-learning). Het programma wordt aangeboden aan zowel lijn- als stafmedewerkers Actief beoordelen van de veiligheidsperformance van onze samenwerkingspartners en leveranciers, ondermeer door veiligheidsaudits Tauw Nederland Jaarverslag 2013-31
Doelstelling 2014 2013 2012 Dodelijke ongevallen 0 0 0 Ongeval met letsel en verzuim 0 1 2 Ongeval met letsel zonder verzuim 0 11 11 Meldingen schade ongeval max. 4 16 19 Meldingen bijna-ongeval min. 48 16 15 Meldingen onveilige situatie min. 104 52 29 0.64 0.73 0.16 0.15 (Recordable) Incident rate (IR) (= aantal letselincidenten / uren * 200.000) Lost time incident rate (LTI), lost time case rate (LTC) (= aantal letselincidenten met verzuim / uren * 200.000) Tauw Nederland Jaarverslag 2013-32
De cijfers 2013 zijn ontleend aan de jaarrekening 2013 van Tauw bv, die door Deloitte Accountants B.V. is gecontroleerd en waarbij Deloitte Accountants B.V. op 8 april 2014 een goedkeurende controleverklaring heeft verstrekt. De jaarrekening is gepubliceerd bij de Kamer van Koophandel in Enschede. Tauw bv is gevestigd in: Amsterdam, Assen, Deventer, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht Tauw Nederland Jaarverslag 2013-33
tauw.nl/jaarverslag