Inleiding Dit lespakket helpt u Nepal in de schijnwerpers te plaatsen op uw school. Het pakket gaat uit van een Nepalproject van een week waarin elke dag een les geheel aan Nepal wordt besteed. Er zijn drie basislessen (over Nepal, de Nepalese taal en rekenen met Nepalees geld) en daarnaast vijf extra lessen waaruit u kunt kiezen. Per les staan in deze handleiding het doel, benodigde materialen, achtergrondinformatie, eventuele gespreks-onderwerpen en enkele opdrachten beschreven. Voor de eerste les (Nepal: op het dak van de Himalaya) is ook een diashow opgenomen. Wij willen u erop wijzen dat u dit lespakket alleen op uw eigen school mag gebruiken! Het lespakket is gemaakt door Susan van Klaveren (ex-bestuurslid ICFON). De opmaak is verzorgd door Ruben Meijerink (bestuurslid). Beiden hebben zich hiervoor belangenloos ingezet. De opbrengst van de verkoop van de lespakketen gaat naar de onderwijsprojecten van de stichting ICFON in Nepal. Meer informatie hierover kunt u vinden op onze website: www.icfon.nl. Per les zijn er meerdere opdrachten beschreven. Deze duren langer dan een gemiddeld lesuur. Op deze wijze kunt u een les op maat maken of zelfs een geheel dagdeel vullen met het aangeboden materiaal. Ook is het bij sommige lessen mogelijk groepjes leerlingen verschillende opdrachten te laten uitvoeren. Graag horen wij van u hoe het lespakket bevallen is. Mocht u op- of aanmerkingen hebben dan kun u contact met ons opnemen. Wij wensen leerkrachten en leerlingen veel plezier met dit Nepal-lespakket! Met vriendelijke groet, Stichting ICFON Postadres: Telefoon: e-mail: IBAN: BIC: t.n.v. KvK: Lobo Braakensiekstraat 156 1065 HR Amsterdam (020) 6175954 info@icfon.nl NL57ABNA0491202490 ABNANL2A ICFON, Delft 41156774 / RSIN: 816065366 2
Overzicht algemene lessen 1. Nepal: op het dak van de Himalaya In deze les maken de leerlingen kennis met Nepal. Hierbij komen onderwerpen als geografie, de bevolking en religie aan bod. De les start met het bespreken wat de leerlingen al weten over Nepal. Vervolgens toont de leerkracht de diashow en vertelt hierbij enige informatie over het land. 2. De Nepalese taal De leerlingen kennis laten maken met het Nepalees door enkele woorden en zinnen in het Nepalees te leren en de tekens te leren schrijven. Daarnaast worden de gevolgen van analfabetisme besproken om inzicht te krijgen in het belang van onderwijs. 3. Rekenen met Nepalees geld In deze les leren de leerlingen tellen in het Nepalees en maken zij kennis maken met de Nepalese munteenheid, waarmee zij vervolgens gaan rekenen. Daarnaast wordt nader in gegaan op de betekenis van geld in het dagelijks leven. Overzicht extra lessen 4. Wonen in Nepal In Nepal wonen de mensen anders dan in Nederland. In deze les leren de leerlingen hoe de gemiddelde Nepalees woont. Aan de leerlingen wordt gevraagd welke verschillen zij zien en wat zij van deze verschillen vinden. 5. Nepalese muziek De leerlingen maken kennis met Nepalese muziek en enkele instrumenten die daarbinnen worden gebruikt. 6. Dieren in Nepal In deze les maken de leerlingen kennis met de dieren die in Nepal leven en bespreken zij wat de gevolgen van armoede zijn voor het omgaan met dieren. 7. Religie In deze les maken de leerlingen kennis met het Boeddhisme en het Hindoeïsme. Er is speciaal aandacht voor de betekenis van kleuren en voor de betekenis van vriendschap. 8. Expressie In deze les maken de leerlingen producten die ook in Nepal voorkomen. Daarnaast krijgen zij enige uitleg over deze producten. 9. Beweging De leerlingen maken kennis met yoga en spelen die in Nepal veel worden gespeeld. Tip 1: Eigen inbreng leerlingen Naast deze lessen is het mogelijk de leerlingen een opdracht mee te geven waar ze gedurende de week aan kunnen werken. Vraag de leerlingen bijvoorbeeld een onderwerp (bijv. dieren, religie, etc.) te kiezen en hier informatie over op te zoeken. Aan het eind van het project kunnen de leerlingen de gevonden informatie presenteren door een computerpresentatie, muurkrant, toneelstuk, muziek of een spreekbeurt. Tip 2: Nepalboekje Het is leuk de leerlingen een Nepalboekje te laten maken. Hierin kunnen zij de werkbladen van de verschillende opdrachten uit het lespakket opbergen en vervolgens aanvullen met informatie en afbeeldingen over Nepal die zij gedurende het project op internet of in boeken hebben gevonden en interessant vinden. Tip 3: Nepalhoekje Het is leuk om in een hoek van het klaslokaal een Nepalhoekje in te richten. Hier kunt u de verschillende dingen tentoonstellen die de kinderen gemaakt hebben, boeken over Nepal neerleggen, gebedsvlaggetjes ophangen, wierrook branden, Nepalese muziek draaien, etc Zo krijgt u een Nepalese sfeer in de klas. 3
Les 2 De Nepalese taal DOEL De leerlingen kennis laten maken met het Nepalees door enkele woorden en zinnen in het Nepalees te leren en de tekens te leren schrijven. Daarnaast worden de gevolgen van analfabetisme besproken om inzicht te krijgen in het belang van onderwijs. Benodigde Materialen Indien u alle opdrachten doet, heeft u voor deze les nodig: Werkblad Het Nepalese alfabet Geluidsfragment Het Nepalese alfabet Werkblad Nepalese woorden leren schrijven Geluidsfragment Nepalese woorden leren Papier Teken- en schildermateriaal Achtergrondinformatie Het Nepalees (of Nepali) is de officiële taal van Nepal. Het Nepalees lijkt erg op het Hindi, dat in India wordt gesproken. De taal wordt net als Hindi geschreven in het Devanagari alfabet. Het heeft 12 klinkers en 36 medeklinkers. Dat is heel wat meer dan de 26 letters van ons alfabet. Het Nepalees wordt ook wel eens Gurkhali genoemd, naar de Gurkha groep die Nepal in de 18e eeuw hebben veroverd en gesticht. Voor die tijd sprak elke volksstam zijn eigen taal, zoals het Newari, Maithili en Bhojpuri. Nadat het Nepalees de voertaal was geworden, leerden veel Nepalezen deze taal. Ruim de helft van de Nepalezen spreekt Nepalees als moedertaal, de anderen spreken daarnaast ook de taal van hun eigen etnische groep. Soms zijn mensen niet naar school geweest en hebben zij daardoor geen Nepalees geleerd. Ongeveer de helft van de volwassenen kan niet lezen of schrijven. 3 op de 10 mannen heeft dit nooit geleerd en 6 op de 10 vrouwen. heeft dit nooit geleerd. De oorzaak hiervan is de armoede is Nepal. Er zijn weinig scholen en ouders hebben vaak geen geld om hun kinderen naar school te sturen. De kinderen moeten werken op het land, in een fabriek of restaurant. Door meer inzet van de Nepalese overheid en hulp van rijke landen gaan tegenwoordig steeds meer kinderen naar school. Zij krijgen gratis onderwijs. Hierdoor gaan op dit moment 7 van de 10 kinderen naar de lagere school. In tegenstelling tot hun ouders leren zij wel lezen, schrijven en rekenen. 4. De nationale taal in Nepal is Nepali. Niet voor alle Nepalezen is dit de moedertaal, terwijl er op scholen wel in deze taal gesproken moet worden. Hoe zou het zijn om in een andere taal dan je eigen taal les te krijgen? Wat vinden de leerlingen daarvan? Zouden ze het redden op school? 11 Gespreksonderwerpen 1. In Nederland is het heel gewoon dat kinderen leren lezen en schrijven. In Nepal gaat bijna een derde van de kinderen niet naar school, waardoor bijna 1 op de 3 kinderen niet kan lezen of schrijven. Leg uit dat mensen die niet kunnen lezen of schrijven analfabeet zijn. Bespreek vervolgens met de leerlingen hoeveel van hen analfabeet zou zijn als in Nederland net zo weinig kinderen naar school zouden gaan als in Nepal. 2. Leg de leerlingen de situatie voor dat zij wel kunnen lezen en schrijven maar hun ouders niet. Wat zou dat dan betekenen? Wat vinden de leerlingen van een dergelijke situatie? Praat vervolgens met de leerlingen over wat het betekent als je niet kan lezen of schrijven. Denk hierbij aan het niet kunnen e-mailen, sms-en of appen met vrienden, geen (strip)boeken kunnen lezen of het niet kunnen spelen van games waarin teksten voorkomen. Niet kunnen lezen betekent ook dat je gebruiksaanwijzingen en instructies niet kunt lezen. Denk bijvoorbeeld aan de gebruiksaanwijzing bij je mobiel of computer, de instructie bij een nieuw spel of de bijsluiters bij medicijnen. Benadruk dat als je de bijsluiter niet kunt lezen, het gevaarlijk is pillen te gebruiken. Vraag aan de leerlingen waarvan ze het erg zouden vinden als ze het niet zouden kunnen lezen. 3. In Nepal worden veel verschillende talen gesproken. Hierdoor kunnen mensen elkaar niet altijd verstaan. Bespreek met de leerlingen de gevolgen hiervan: vertalen van kranten, boeken in meerdere talen, problemen als je door het land reist Tegen welke problemen loop je dan aan? Ook in Nederland zijn er verschillende talen/dialecten. Wat vinden de leerlingen daarvan? En hoe kun je iets duidelijk maken aan elkaar als je de taal van de ander niet spreekt? Hebben de leerlingen hier ervaring mee? Welke en hoe was dat?
Les 3 Rekenen met Nepalees geld DOEL In deze les leren de leerlingen tellen in het Nepalees en maken zij kennis maken met de Nepalese munteenheid, waarmee zij vervolgens gaan rekenen. Daarnaast wordt nader in gegaan op de betekenis van geld in het dagelijks leven. Benodigde Materiaal. Indien u alle opdrachten doet, heeft u voor deze les nodig: Werkblad Leren tellen in het Nepalees Geluidsfragment Leren tellen in het Nepalees Werkblad Rekenen met Nepalees geld Werkblad Koop eens Werkblad Maak een Nepalees bankbiljet Biljetten maken: verf of stiften/potloden, papier (A4 of A3) Achtergrondinformatie De roepie (rupī, rupee) is de munteenheid van Nepal. Er gaan ongeveer 130 roepies in een euro. Eén roepie is honderd paisaa. NPR 1,20 is dus 1 roepie en 20 paisaa. De volgende munten worden gebruikt: 5, 10, 25 en 50 paisaa en 1 en 5 roepie. Het papiergeld is beschikbaar in 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 500 en 1000 roepie. De verschillen in wat iemand verdient zijn in Nepal erg groot. Een klein aantal mensen verdient royaal en kan daar goed van leven, maar veel mensen zijn erg arm. Eén op de drie Nepalezen heeft minder dan één dollar per dag te besteden. Zij leven vooral op het platteland. Slechts 1 op de 2 Nepalezen heeft betaald werk. De anderen werken op het land of hebben zwart werk (werk in de informele sector), zoals schoenpoetser, riksjarijder of het verzamelen van afval. Ruim 80% van de Nepalese bevolking is werkzaam in de landbouw. Zij verbouwen rijst, maïs, tarwe, aardappelen, oliezaden en suikerriet. De opbrengst is soms erg laag doordat ze weinig land hebben, de kwaliteit van de grond en de gebruikte materialen slecht is en er irrigatieproblemen zijn. De mensen die op het land werken, hebben soms niet voor het hele jaar te eten. Anderen verdienen maar 1 of 2 euro per dag met het verbrijzelen van stenen tot kiezels, het uitzoeken van afval of het werken op het land van een landheer. Het bedrag dat zij verdienen is vaak niet voldoende voor eten, huur en kleding. Omdat de ouders niet altijd voldoende verdienen werken in Nepal ook veel kinderen. Er zijn schattingen dat de helft van de kinderen onder de 14 jaar werkt (parttime of fulltime). Zij werken op het land, in de toeristische industrie of in een tapijtenfabriek. Werkgevers zijn blij met kinderen omdat zij hen minder hoeven te betalen en de kinderen niet snel in opstand komen. De kinderen kunnen echter niet naar school en daardoor later geen beter betaalde baan vinden. Gespreksonderwerpen 1. In Nepal zijn producten goedkoper dan in Nederland. Vraag aan de leerlingen wat je in Nederland voor 5 euro kunt kopen. Leg hun vervolgens de lijst voor met prijzen uit Nepal (zie werkblad Koop eens ). Wat kunnen zij met hetzelfde bedrag in Nepal kopen? Wat vinden de leerlingen hiervan? 2. Geef aan de leerlingen uitleg over salarissen in Nepal (zie achtergrondinformatie ) en leg de leerlingen vervolgens de situatie voor dat hun ouders maar 1 of 2 euro per dag verdienen. Wat voor ideeën roept dit op bij de leerlingen? Bespreek vervolgens met de kinderen of het hierdoor ook goedkoper is voor mensen om in Nepal te wonen. 3. Vertel aan de leerlingen over kinderarbeid in Nepal. Hebben de leerlingen wel eerder over kinderarbeid gehoord? Wat vinden zij daarvan? Zouden zij zelf ook willen werken? Waarom wel/niet? 15