Keuzedelen brede niveau 2

Keuzedelen brede niveau 2 Een verkennend onderzoek naar een brede niveau 2 opleiding door middel van keuzedelen voor de dossiers Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en Logistiek 1

Colofon Titel : Keuzedelen brede niveau 2 Ondertitel : Een verkennend onderzoek naar een brede niveau 2 opleiding door middel van keuzedelen voor de dossiers Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en Logistiek Project/werkgroep : Brede niveau 2 Auteur : Kirsten Wittenberg (Wittenberg onderwijs- en opleidingsadvies)in opdracht van de Btg ZDV MBO Raad : Houttuinlaan 6 Postbus 2051 3440 DB Woerden T: 0348 75 35 00 E: info@mboraad.nl I: www.mboraad.nl Bedrijfstakgroep : Zakelijke dienstverlening en Veiligheid Woerden : Juni 2015 Versie : Definitief (d.d. 10 juni 2015) 2

3

Inhoudsopgave 1 Inleiding... 5 2 Onderzoeksvragen... 6 3 Werkwijze... 7 4 Resultaten... 9 Keuzedelen bij de negen kwalificaties/profielen... 9 Keuzedelen bij administratie, verkoop, logistiek... 11 5 Voorbeeldcurriculum... 16 6 Curriculumscenario s dossier Dienstverlening... 17 Vijfde scenario met keuzedelen?... 18 Bijlage 1 Inventarisatie mogelijke keuzedelen bij niveau 2... 20 Interessante (beroeps)specifieke keuzedelen (d.d. 21 april 2015)... 22 Interessante algemene keuzedelen (d.d. 21 april 2015)... 25 Bijlage 2 Vergelijkingen van keuzedelen en kwalificatiedossiers... 28 1 Informatie over de keuzedelen op hoofdlijnen... 28 2 Vergelijkingen van keuzedelen en dossiers... 30 4

1 Inleiding Onderliggende rapportage vormt de uitkomst van een onderzoek naar mogelijk geschikte keuzedelen voor een brede niveau 2 opleiding. Door een brede(re) opleiding of startperiode wordt het arbeidsmarktperspectief van leerlingen zeer waarschijnlijk groter. Zij zijn daardoor bij meer onderdelen van een organisatie inzetbaar. Bijkomend voordeel is dat de leerlingen meer inzicht ontwikkelen in de samenhang tussen verschillende afdelingen van een organisatie. Aanleiding voor het onderzoek is de analyse naar verwantschap tussen negen profielen op niveau 2 uit de Landelijke Kwalificatiestructuur (maart 2015). Deze analyse stelt roc s in staat gefundeerde keuzes te maken voor het ontwerpen van een breed curriculum. Daarnaast is er een specifieke vraag van roc s naar de mogelijkheid om keuzedelen in te zetten om zo een brede niveau 2 opleiding te creëren. Tot nu toe realiseren roc s de verbreding door bijvoorbeeld in de vrije ruimte onderdelen van verschillende andere kwalificaties aan te bieden. Echter, als gevolg van de herziening van de kwalificatiestructuur verdwijnt de vrije ruimte. Daarvoor in de plaats komen keuzedelen. De vraag is of via keuzedelen toch een dergelijke verbreding gerealiseerd kan worden. Het idee is als volgt: Een leerling start breed met bijvoorbeeld drie kwalificaties. Na een bepaalde opleidingsperiode kiest hij voor één van de drie kwalificaties. Voor deze kwalificatie wordt de leerling aan het einde van de opleiding gediplomeerd. De andere twee richtingen waar hij een begin mee heeft gemaakt, worden op dat moment de keuzedelen. Deze worden bijvoorbeeld na afloop van de brede startperiode geëxamineerd. Een en ander ziet er in schema als volgt uit: Brede basis met inhoud van 3 keuzedelen/ kwalificaties Keuzedeel X (wordt/is kwalificatie X) Keuzedeel Y Evt. examen in een aantal basiswp uit KD? Examen Keuzedeel? Kwalificatie X (+ eventueel vervolg van werkprocessen uit jaar 1 als deze nog onvoldoende zijn afgedekt en geëxamineerd via het keuzedeel in de brede basisperiode) Examen Kwalificatie (basis + evt. profieldeel) Keuzedeel Z Examen Keuzedeel? JAAR 1 JAAR 2 Het geschetste model is interessant om te onderzoeken. Is het mogelijk een brede opleiding te realiseren door middel van het inzetten van keuzedelen? Wat zijn in dat geval geschikte keuzedelen? Uit welke inhoud moeten de keuzedelen bestaan? De leerling moet na zijn keuze voor een 5

kwalificatie immers voort kunnen bouwen op datgene wat hij aan werkprocessen, kennis en vaardigheden in de brede startperiode heeft ontwikkeld. Hoe meer de inhoud uit de startperiode dus lijkt op het te kiezen dossier/kwalificatie, des te beter de leerling een gefundeerde keuze voor één van de drie kwalificaties kan maken en des te eenvoudiger en soepeler hij verder kan gaan met de opleiding. 2 Onderzoeksvragen Het onderzoek richt zich op de volgende vragen: 1. Is het mogelijk een brede niveau 2 opleiding te realiseren door middel van het inzetten van keuzedelen? a. Bij de negen profielen uit de eerdere verwantschapsanalyse? b. Specifiek voor de combinatie administratie, verkoop, logistiek? 2. Wat zijn geschikte keuzedelen bij a) en b)? Met betrekking tot vraag a) zijn in de verwantschapsanalyse van maart 2015 de volgende negen kwalificaties/profielen vergeleken: 1. Medewerker secretariaat en receptie 2. Medewerker (financiële) administratie 3. Helpende zorg en welzijn 4. Medewerker facilitaire dienstverlening 5. Medewerker sport en recreatie 6. Medewerker ICT 7. Logistiek medewerker 8. Parts-/baliemedewerker 9. Verkoper Voor vraag b) is in dit onderzoek gekozen voor de combinatie van de volgende kwalificatiedossiers: - Ondersteunende administratieve beroepen (met de kwalificaties/profielen: Medewerker secretariaat en receptie & Medewerker (financiële) administratie) - Verkoop (met de kwalificatie/profiel Verkoper) - Logistiek (met de kwalificaties/profielen: Logistiek medewerker & Parts-/baliemedewerker) Een dergelijk onderzoek kan echter ook voor een andere combinatie en andere kwalificaties en keuzedelen uitgevoerd worden, bijvoorbeeld voor kwalificaties van de dossiers Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en Dienstverlening. De volgende vragen vormen de leidraad voor het uitvoeren van het onderzoek: 1. Welke relevante keuzedelen zijn er al of zijn in ontwikkeling, passend bij de negen kwalificaties? 2. Welke keuzedelen zijn er die relevante leerstof bevatten van de kwalificatiedossiers Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en Logistiek? Zie ook de uitleg hierna over Overlap keuzedelen en kwalificatiedossier?. 3. Welke keuzedelen zouden eventueel ontwikkeld kunnen of moeten worden voor de combinatie Administratie, Verkoop en Logistiek? 4. En welke inhoud zouden de eventueel te ontwikkelen keuzedelen kunnen of moeten bevatten? 6

Toelichting overlap keuzedelen en kwalificatiedossier Bovenstaande klinkt wellicht tegenstrijdig. Keuzedelen en dossier mogen immers normaliter niet overlappen. Echter, in dit deel van het onderzoek zoeken we juist naar overlap: Als de leerling breed start en bijvoorbeeld pas aan het einde van jaar 1 een keuze voor een kwalificatie maakt, is het zinvol als hij in jaar 1 wel al lesstof (in de vorm van basiswerkprocessen, vakkennis en/of vaardigheden) van deze kwalificatie heeft gehad. Bij de start van jaar 1 weet je echter nog niet voor welke kwalificatie de leerling gaat kiezen, je biedt hem immers een brede start d.m.v. keuzedelen. Het is dus zinvol dat de inhoud van één van de keuzedelen overeenkomt met (de basis van) het dossier/kwalificatie. Hoe meer overlap: des te beter het beeld dat de leerling van het beroep krijgt en des te gerichter hij een keuze voor een kwalificatie kan maken; des te meer het roc de inhoud van het dossier kan verantwoorden in jaar 1; des te soepeler de overgang naar het profieldeel van de opleiding kan plaatsvinden. Ter aanvulling: van overlap is in het beschreven curriculummodel uiteindelijk geen sprake. Op het moment dat een leerling voor één van de drie kwalificaties kiest, is dit de kwalificatie waarin gediplomeerd wordt. De andere twee richtingen worden dan de keuzedelen. Zolang deze twee overgebleven keuzedelen niet (of zeer beperkt) overlappen met de gekozen kwalificatie, is er geen probleem. Een bijkomend voordeel van deze constructie is dat de inhoud van de brede basis verzilverd kan worden door middel van de keuzedelen. De leerling beschikt dus met zijn diploma, waarop zowel de kwalificatie als de beide keuzedelen genoemd staan, over aantoonbaar bewijs dat hij een brede opleiding heeft genoten. Daardoor is hij naar alle waarschijnlijkheid beter inzetbaar op de arbeidsmarkt. 3 Werkwijze Voor het in kaart brengen van de keuzedelen is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: - www.kwalificatiesmbo.nl met de reeds beschikbare keuzedelen (d.d. 21 april 2015) - Overzicht van keuzedelen nog in ontwikkeling (d.d. 21 april 2015) - Excel bestand met koppeling keuzedelen (publicatieversie d.d. 16 april 2015) Eerst is een globale scan uitgevoerd naar alle mogelijke relevante keuzedelen bij de negen profielen uit de verwantschapsanalyse van maart 2015. Het doel was te kijken naar keuzedelen die gecombineerd met het dossier tot een verbreding van de opleiding zouden kunnen leiden. Bijlage 1 bevat de reeds gekoppelde keuzedelen bij de profielen alsmede de resultaten van de globale scan. Vervolgens zijn voor vraag b) van het onderzoek uit de resultaten op de globale scan die keuzedelen geselecteerd die relevant zouden kunnen zijn voor/bij de kwalificaties administratie, verkoop en logistiek. Deze selectiestap leidde per kwalificatie tot een lijstje keuzedelen (zie tabel 1). In kolom 3 is aangegeven of er sprake is van relevante verwantschap en of het zinvol zou zijn het keuzedeel in detail op inhoud te vergelijken met de kwalificatie. 7

Tabel 1 Eerste selectie mogelijke overlappende keuzedelen per dossier Kwalificatiedossier Titel keuzedeel Relevante verwantschap? Ondersteunende Financiële administratie niveau 2 doorstroom Ja administratieve Organisatie interne evenementen Nee beroepen Algemene economie Nee Verkoop Klantcontacten en verkoop Ja Omgaan met klant, cliënt of zorgvrager (bij Entree) Nee Uitvoering geven aan verkoopbeleid Ja Logistiek Import- en exportdocumenten (geschikt voor niveau 3) Ja Logistiek in het MKB (context Vocar) Ja Logistieke vakkennis en vaardigheden Ja Orders verzamelen Ja De keuzedelen Organisatie interne evenementen en Algemene economie bleken bij nader inzien niet voldoende verwant aan het dossier Ondersteunende administratieve beroepen. Het keuzedeel Organisatie interne evenementen is ontwikkeld door ECABO bij de dossiers Marketing, communicatie en evenementen (niv.4) en Ondernemer horeca/bakkerij. De beschreven werkprocessen vertonen geen verwantschap met de werkprocessen van het dossier op niveau 2 (wel met die van niveau 3). Het keuzedeel Algemene economie is ook ontwikkeld door ECABO, bij het dossier Juridischadministratieve beroepen. Het keuzedeel bevat kennis en vaardigheden gericht op diverse onderdelen van algemene economie en de toepassing daarvan, bijvoorbeeld begripskennis als schaarste, ruil, markt, welvaart, conjunctuur. Deze begrippen kunnen op zichzelf relevant zijn voor niveau 2, maar vertonen geen directe verwantschap met de werkprocessen op niveau 2. Het keuzedeel is dus onvoldoende representatief voor niveau 2. Het keuzedeel Omgaan met klant, cliënt of zorgvrager bleek bij nader inzien niet voldoende verwant met het dossier Verkoop. Het keuzedeel Omgaan met klant, cliënt of verzorger is ontwikkeld door Calibris, specifiek bij Entree kwalificaties. Het keuzedeel is nadrukkelijk gericht op de context dienstverlening en zorg. Afhankelijk van de branche of werkplek wordt gesproken over klant, cliënt of zorgvrager. Het gaat echter niet om klanten in de context van verkoop, bijvoorbeeld in de detailhandel of logistiek. Het bestaat uit een beschrijving van vakkennis en vaardigheden zoals basale kennis doelgroepen zorg, kenmerkende uitingsvormen doelgroepen, eisen aan de omgang met klanten, cliënten en zorgvragers, Verplichte Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, reageren op ongepast/grensoverschrijdend gedrag, weerbaar opstellen naar klanten, cliënten, zorgvragers en collega s, probleemsituaties bespreekbaar maken, etc. Tenslotte zijn de uit de selectie overgebleven keuzedelen in detail vergeleken met de betreffende kwalificatie (in werkprocessen, vakkennis en vaardigheden). Per vergelijking is aangegeven in welke mate het keuzedeel geschikt is om aan te bieden in de curriculumcombinatie van de drie kwalificaties. Bijlage 2 bevat alle vergelijkingen. De resultaten en conclusies zijn beschreven in de volgende paragraaf (4 Resultaten en conclusies). 8

4 Resultaten Keuzedelen bij de negen kwalificaties/profielen Vraag a) uit het onderzoek luidde: Is het mogelijk een brede niveau 2 opleiding te realiseren door middel van het inzetten van keuzedelen bij de negen kwalificaties/profielen uit de eerdere verwantschapsanalyse? En wat zijn daarvoor geschikte keuzedelen? Uit de verkenning blijkt dat er al diverse keuzedelen zijn gekoppeld aan de negen niveau 2 profielen (zie bijlage 1). Dat zijn keuzedelen die meer algemeen van aard zijn (bijvoorbeeld talen of ondernemerschap of duurzaamheid in het beroep) en keuzedelen die beroepsspecifieke inhoud bevatten (bijvoorbeeld Technologie in de zorg). Diverse andere keuzedelen zijn in het kader van verbreding wellicht ook interessant om aan te bieden bij de negen profielen. Bijlage 1 bevat een lijst met mogelijke interessante keuzedelen geselecteerd uit de grote bak van (al dan niet) beschikbare keuzedelen. Let op: deze keuzedelen zijn (nog) niet gekoppeld aan de negen profielen. Van een deel van de keuzedelen was op het moment van inventariseren bovendien alleen een titel beschikbaar. Onderstaande tabellen bevatten een samenvatting van de resultaten. Mogelijke interessante keuzedelen (niet gekoppeld) Beschikbaar op www.kwalificatiesmbo.nl (d.d. 21 april 2015) Catering Combi-functionaris IKC-brede school (De)montage en plaatsing interieurartikelen Digitale presentatiemiddelen Doorstroom niveau 3 zorg en welzijn Gastvrijheid in de zorg Import- en exportdocumenten niveau 3 of 4 Logistiek in het MKB (Vocar) Logistieke vakkennis en vaardigheden (VeVa) Omgaan met klant, client of verzorger (Entree) Orders verzamelen (VeVa) Organisatie interne evenementen Schoonmaken Schoonmaken van rollend materieel en bussen Topservice (luchtvaart) Verplegende en verpleegtechnische handelingen Verzorgende en verpleegtechnische handelingen Algemene economie Mogelijke interessante keuzedelen (niet gekoppeld) Nog niet beschikbaar (alleen titel) (d.d. 21 april 2015) Gebruiken computer Organiseren evenement of educatie Verpakken van levensmiddelen Waterrecreatie Werken op de internationale arbeidsmarkt Assisteren bij beheer van gebouwen 9

BHV, safety en security Crossmediaal communiceren EHBO en blessurepreventie Basiskennis marketing Online marketing Online marketing in de (detail)handel Uitvoering geven aan verkoopbeleid Basisvaardigheden voor het aanleggen van elektrotechnische installaties Basisvaardigheden voor het aanleggen van werktuigkundige installaties Technisch onderwijsassistent basis Productvormgeving Specialisatie milieustraat en afvalstromenkennis Inspelen op innovaties passend bij niveau 2 (SVGB) Toezicht en veiligheid (in context VTL) Verder: Doorstroom niveau 3? Talen? Voor keuzedelen die niet gekoppeld zijn kan een verzoek tot koppeling ingediend worden bij de toetingskamer van de SBB (door 1 of meer roc s). Daaraan zijn een aantal voorwaarden verbonden, onder andere: - een keuzedeel mag niet overlappen met de kwalificatie waaraan deze gekoppeld wordt; - voor de koppeling moet aantoonbaar voldoende steun vanuit het bedrijfsleven zijn. 10

Keuzedelen bij administratie, verkoop, logistiek Vraag b) uit het onderzoek luidde: Is het mogelijk een brede niveau 2 opleiding te realiseren door middel van het inzetten van keuzedelen voor de combinatie administratie, verkoop en logistiek? En wat zijn daarvoor geschikte keuzedelen? In onderstaande tabellen is per kwalificatiedossier aangegeven in welke mate de inhoud van het vergeleken keuzedeel overlapt, dus representatief is, voor de inhoud van (de basis van) het dossier. Ook is per keuzedeel een advies, vragen of een vervolgactie geformuleerd. Zie bijlage 2 voor meer informatie over de inhoud van ieder keuzedeel en de vergelijking. Keuzedelen verwant aan dossier Ondersteunende administratieve beroepen Titel keuzedeel (+ sbu) (+ kbb) Financiële administratie niveau 2 doorstroom (240) (ECABO) Conclusie Beperkt geschikt als keuzedeel voor dossier. Bevat slechts een specifieke selectie van het dossier: de basis van het debiteuren- en crediteurenbeheer, w.o. opstellen facturen. Vooral representatief voor profiel Medewerker (financiële) administratie, beperkt representatief voor gehele dossier. Wellicht te moeilijk voor (start opleiding) niveau 2. Als leerling niet verder gaat met administratie, dan is dit een zwaar keuzedeel om te examineren. Advies / actie Is het niveau van het keuzedeel haalbaar voor niveau 2. (aan begin opleiding)? Zo ja: keuzedeel inzetten i.c.m. enkele andere werkprocessen dossier, zodat leerling brede basis meekrijgt. Zo nee, alternatief 1: nieuw keuzedeel ontwikkelen en indienen, bijvoorbeeld met brede selectie van werkprocessen uit het dossier. Zie bijlage 2 voor meer informatie over inhoud en doelgroep. Zo nee, alternatief 2: een inhoudelijk iets minder verwant, maar desondanks relevant keuzedeel inzetten en (laten) koppelen aan dossier Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en/of Logistiek. Bijvoorbeeld Algemene economie of Digitale vaardigheden. Deze inhoud aanvullen met enkele werkprocessen, vakkennis of vaardigheden uit de basis van het dossier administratie. Leerling krijgt dan toch goed beeld van administratie mee. Als hij niet kiest voor administratie kan keuzedeel toch eenvoudig geëxamineerd worden. 11

Keuzedelen verwant aan dossier Verkoop Titel keuzedeel (+ sbu) (+ kbb) Klantcontacten en verkoop (240) (KC Handel) Uitvoering geven aan verkoopbeleid (240) (KC Handel) Conclusie Geschikt om aan te bieden als keuzedeel voor dossier. Directe overlap met dossier. Bevat een relevante selectie van dossier: verkopen en afhandelen van de verkoop + relevante vakkennis en vaardigheden. Keuzedeel is wel iets meer basaal en van lager niveau, maar dat maakt het juist geschikt om aan te bieden in begin brede opleiding. Keuzedeel past ook gedeeltelijk bij profiel Parts- /baliemedewerker van dossier Logistiek Beperkt geschikt om aan te bieden als keuzedeel voor dit dossier. Keuzedeel lijkt op keuzedeel Klantcontact en verkoop, maar is van complexer niveau. Keuzedeel is bedoeld voor niveau 3 en 4 kwalificaties. Advies / actie Keuzedeel inzetten in brede opleiding. Keuzedeel is gekoppeld aan dossier Logistiek, niet aan Verkoop en ook niet aan Administratie. Keuzedeel niet inzetten in brede opleiding: Keuzedeel Klantcontacten en verkoop is meer geschikt. Keuzedeel is niet gekoppeld aan dossier Logistiek en dossier Administratie. Keuzedelen verwant aan dossier Logistiek Titel keuzedeel (+ sbu) (+ kbb) Import- en exportdocumenten (geschikt voor niveau 3) (240) (KC Handel) Logistiek in het MKB (context Vocar) (240) (Vocar) Logistieke vakkennis en vaardigheden (240) (KC Handel) Conclusie Niet zo geschikt om aan te bieden als keuzedeel voor dit dossier. Is uitsluitend gericht op vakkennis en vaardigheden. Lijkt vooral een aanvulling op de handelingen, kennis en vaardigheden van dossier Logistiek. Wellicht te complex niveau voor niveau 2. Keuzedeel kan eventueel wel in combinatie met een ander keuzedeel gericht op praktijkhandelen logistiek aangeboden worden. Grotendeels geschikt om aan te bieden als keuzedeel voor dit dossier. Bevat een selectie van de handelingen uit het dossier en focust op een aantal basale werkzaamheden die een goede basis vormen voor het ontwikkelen van handelingen voor de logistiek. Voor een breder beeld van de logistiek is aanvulling nodig van werkprocessen uit het dossier zoals voorbereiden en opslaan van goederen en invoeren van goederen in een systeem. Hetzelfde geldt voor vakkennis en vaardigheden: in het keuzedeel wordt een kort rijtje algemene kennis en vaardigheden genoemd, Het dossier vereist iets meer specifieke kennis en vaardigheden. Grotendeels geschikt om aan te bieden als keuzedeel voor dit dossier. Keuzedeel ontwikkeld bij dossier Veiligheid en vakmanschap. Advies / actie / vragen Keuzedeel niet inzetten. Keuzedeel inzetten, eventueel aangevuld met andere werkprocessen van logistiek en eventueel met aanvullende vakkennis en vaardigheden. Keuzedeel is nog niet gekoppeld aan dossier Verkoop en dossier Administratie. Keuzedeel eventueel inzetten, als eenvoudiger uitvoerbaar alternatief voor keuzedeel Logistiek in het MKB. 12

Titel keuzedeel (+ sbu) (+ kbb) Orders verzamelen (480) (ECABO) Conclusie Bevat een aantal basale kennis en vaardigheden die relevant zijn voor het werken in een logistieke context. Deze kennis en vaardigheden zijn ook onderdeel van het dossier Logistiek. Keuzedeel mist werkprocessen waarin de praktijk van het werk wordt ontwikkeld. Deze kunnen desgewenst toegevoegd worden aan de opleiding, vanuit het dossier. Focus op alleen kennis en vaardigheden kan juist ook een voordeel zijn: inrichten opleiding en examinering is wellicht eenvoudiger dan wanneer ook praktijk aangeboden en geëxamineerd moet worden. Het keuzedeel is qua inhoud geschikt om aan te bieden als keuzedeel voor dit dossier, maar belangrijk nadeel is dat het in omvang (te) groot is (480 sbu neemt de volledige ruimte aan keuzedelen in beslag). De inhoud van het keuzedeel is rechtstreeks afgeleid van het dossier Logistiek, namelijk dezelfde werkprocessen van kerntaak 2, Orders verzamelen. Echter, omdat het één kerntaak van het dossier bevat, geeft het geen brede dwarsdoorsnede van het gehele dossier en beroep. Wellicht zou het keuzedeel daarom gecombineerd kunnen worden met werkprocessen uit de andere twee kerntaken van het dossier. Dit maakt de omvang van het keuzedeel echter nog groter. Advies / actie / vragen Keuzedeel is nog niet gekoppeld aan dossier Verkoop en dossier Administratie. Keuzedeel niet inzetten i.v.m. omvang, tenzij de voorkeur er naar uit gaat een keuzedeel aan te bieden dat rechtstreeks is afgeleid van het dossier (één kerntaak). Keuzedeel is nog niet gekoppeld aan dossier Verkoop en dossier Administratie. Samenvatting Ondersteunende administratieve beroepen Er is slechts één keuzedeel inhoudelijk overlappend met het kwalificatiedossier Ondersteunende administratieve beroepen, namelijk het keuzedeel Financiële administratie niveau 2 doorstroom. Dit keuzedeel is echter niet erg geschikt als keuzedeel voor het dossier. Het is gericht op doorstroom naar niveau 3 en focust op de financieel administratieve aspecten van het werk. Daardoor is het vooral representatief voor het profiel Medewerker (financiële) administratie. Bovendien is het van een complexer niveau dan een keuzedeel op niveau 2. Ook zou het keuzedeel nog gekoppeld moeten worden aan het dossier Verkoop en aan het dossier Logistiek. De vraag is echter, of dat verzoek tot koppeling de toets bij de SBB zal doorstaan. Het ligt immers niet voor de hand om een doorstroomkeuzedeel richting niveau 3 te koppelen aan een niveau 2 opleiding in een andere richting. Het keuzedeel is dus niet optimaal geschikt als keuzedeel voor het dossier Ondersteunende administratieve beroepen. Mogelijkheden: 1. Een nieuw keuzedeel ontwikkelen gericht op basis of eenvoudige administratieve vaardigheden en deze laten koppelen aan dossier Verkoop en dossier Logistiek (en eventuele andere dossiers). In diverse organisaties bestaan combinatiefuncties van bijvoorbeeld logistiek en administratie of wellicht van verkoop en administratie. Ook komen administratieve vaardigheden voor in de negen kwalificaties uit de in de inleiding genoemde verwantschapsanalyse. Verder komen administratieve vaardigheden goed van pas in diverse andere bedrijfstakken en beroepen en bovenal in combinatie met ondernemerschap. 13

2. Een inhoudelijk minder verwant, maar desondanks relevant keuzedeel inzetten en (laten) koppelen aan het dossier Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en/of Logistiek. Bijvoorbeeld het keuzedeel Algemene economie (bestaande uit vakkennis en vaardigheden) of een keuzedeel gericht op het ontwikkelen van digitale vaardigheden 1 (tekstverwerken, spreadsheets/excel-gebruik). Om de leerling een goed beeld te geven van het beroep zou je dit keuzedeel in de beginperiode van de opleiding kunnen aanvullen met werkprocessen, vakkennis of vaardigheden uit de basis van het dossier Administratie. Als de leerling vervolgens kiest voor de richting Ondersteunende administratieve beroepen heeft hij een goede basis. Als hij niet kiest voor die richting, dan is het keuzedeel relatief eenvoudig af te ronden en te examineren. 3. Keuzedeel toch aanbieden, maar in combinatie of aangevuld met relevante werkprocessen uit het dossier Ondersteunende administratieve beroepen. Het keuzedeel moet in dat geval wel gekoppeld kunnen worden aan het dossier Verkoop en Logistiek. Verkoop Het keuzedeel Klantcontacten en verkoop is het meest geschikt van de twee vergeleken keuzedelen. Het keuzedeel vertoont directe overlap met het kwalificatiedossier Verkoop. Het bevat een relevante selectie van het dossier op het gebied van verkopen en het afhandelen van de verkoop. Het is dus goed in te zetten als keuzedeel in de eerste periode van een brede niveau 2 opleiding waar Verkoop deel van uitmaakt. Het keuzedeel past niet alleen bij Verkoop, maar het vertoont ook overlap met het profiel Parts-/baliemedewerker van het dossier Logistiek. Het keuzedeel is nu gekoppeld aan het dossier Logistiek. Logistiek Er zijn vier keuzedelen vergeleken met het dossier Logistiek. Twee daarvan zijn in inhoud en omvang (grotendeels) geschikt om in te zetten in een brede opleiding waar de Logistieke context deel van uitmaakt. Het ene keuzedeel, Logistiek in het MKB, bevat een selectie van de werkprocessen en vakkennis en vaardigheden uit het dossier. Het andere keuzedeel, Logistieke vakkennis en vaardigheden, bevat alleen vakkennis en vaardigheden op het gebied van de logistiek. Het voordeel van het laatste is dat de examinering wat eenvoudiger uitvoerbaar is. Echter, gelet op het belang van praktijk in de opleiding zou het keuzedeel Logistiek in het MKB een mooiere keuze zijn. Dat keuzedeel bevat naast vakkennis en vaardigheden ook werkprocessen. Aangevuld met enkele andere werkprocessen uit het dossier zou dit keuzedeel een goede basis in de logistiek zijn in een brede opleiding. Advies Voor de curriculumcombinatie Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en Logistiek is het advies als volgt: - Zet het keuzedeel Klantcontacten en verkoop in de brede startperiode in als voorbereiding op het dossier Verkoop. Dit keuzedeel is al gekoppeld aan het dossier Logistiek. Dien een verzoek tot koppeling in met de kwalificaties van het dossier Ondersteunende administratieve beroepen (en wellicht nog andere dossiers/kwalificaties). - Zet het keuzedeel Logistiek in het MKB in de brede startperiode in als voorbereiding op het dossier Logistiek. Dien een verzoek tot koppeling in met de kwalificaties van het dossier 1 Dit keuzedeel staat wel op het lijstje gekoppelde keuzedelen, zie bijlage 1, maar is (nog) niet beschikbaar op www.kwalificatiesmbo.nl. Er is wel een keuzedeel Digitale vaardigheden gevorderd. 14

Ondersteunende administratieve beroepen en met de kwalificaties van het dossier Verkoop (en wellicht nog andere dossiers/kwalificaties). - Kies voor de richting Ondersteunende administratieve beroepen uit de volgende opties: o Ontwikkel een nieuw keuzedeel gericht op basis administratieve vaardigheden en laat dit koppelen aan de kwalificaties van het dossier Verkoop en van het dossier Logistiek (en wellicht nog andere dossiers/kwalificaties) o Zet een alternatief keuzedeel in, bijvoorbeeld Algemene economie of Ditigale vaardigheden (mits ontwikkeld) en vul dit aan met werkprocessen, vakkennis en vaardigheden uit de basis van het dossier Ondersteunende administratieve beroepen. Dien, indien nodig, een verzoek tot koppeling in van dit keuzedeel met de kwalificaties van de dossiers Verkoop en Logistiek. o Biedt in het uiterste geval toch het keuzedeel Financiële administratie niveau 2 doorstroom aan, aangevuld met werkprocessen, vakkennis en vaardigheden uit de basis van het dossier Ondersteunende administratieve beroepen. Dien een verzoek tot koppeling in van dit keuzedeel met de kwalificaties van de dossiers Verkoop en Logistiek (er is echter een kleine kans dat deze koppeling goedgekeurd wordt bij deze kwalificaties, aangezien het om een doorstroomkeuzedeel gaat gericht op financiële administratie niveau 3). 15

5 Voorbeeldcurriculum In de inleiding werd een globaal model voor een curriculum gevisualiseerd dat in de start bestaat uit drie opleidingsrichtingen. Hierna is dat model opnieuw weergegeven, maar nu geconcretiseerd voor de combinatie van Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en Logistiek, met de onderzochte keuzedelen. Stel, de leerling start breed en kiest uiteindelijk voor de kwalificatie Verkoper 2. Bij de start van zijn opleiding krijgt hij een brede basis mee in Verkoop, Administratie en Logistiek. Dit gebeurt met behulp van de (inhoud van de) keuzedelen 3. Voor verkoop is hier uitgegaan van het keuzedeel Klantcontacten en verkoop. Voor administratie is uitgegaan van een eventueel nog te ontwikkelen keuzedeel Basis administratieve vaardigheden. Voor logistiek is uitgegaan van het Keuzedeel Logistiek in het MKB, aangevuld met werkprocessen uit het KD. Na bijvoorbeeld een jaar breed te zijn opgeleid, moet hij een keuze maken. Hij wil graag verder met Verkoop want hij beleeft veel plezier aan het contact met klanten. De keuzedelen Logistiek en Administratieve vaardigheden sluit hij kort daarna af met een examen. Beide behaalt hij. Als (een aantal) werkprocessen uit de basis van het dossier in het eerste jaar voldoende zijn behandeld, zou hij op dit moment ook praktijkexamen kunnen doen in een deel van de werkprocessen van de gekozen kwalificatie 4. Als de werkprocessen uit de basis van het dossier nog niet of onvoldoende zijn behandeld in jaar 1, wordt er in jaar 2 een vervolg gegeven aan het opleiden van die werkprocessen (en bijbehorende vakkennis en vaardigheden). Aan het einde van jaar 2 (of wellicht eerder) doet de leerling examen in de (resterende) werkprocessen of kerntaken van de kwalificatie Verkoper. Het bijbehorende curriculum ziet er als volgt uit: Brede basis met inhoud van 3 keuzedelen/ kwalificaties (Keuzedeel) Klantcontacten en verkoop (Keuzedeel) Basis administratieve vaardigheden (nog ontwikkelen) Evt. examen in een aantal basiswp uit KD? Examen Keuzedeel? Kwalificatie Verkoper (+ eventueel vervolg van werkprocessen uit jaar 1 als deze nog onvoldoende zijn afgedekt en geëxamineerd via het keuzedeel in de brede basisperiode) Examen Kwalificatie (basis + evt. profieldeel) (Keuzedeel) Logistiek in het MKB Examen Keuzedeel? JAAR 1 JAAR 2 2 Belangrijk om te weten: het basisdeel en het profieldeel zijn in het dossier Verkoop gelijk. 3 Waarbij bij de start van de opleiding nog niet bekend is voor welke kwalificatie de leerling kiest en welke richtingen als gevolg van de keuze voor die kwalificatie, de keuzedelen worden. 4 Let op!: Dat geldt ook voor de leerling die na de basisperiode kiest voor het dossier Logistiek, kwalificatie Parts-/baliemedewerker: de werkprocessen m.b.t verkoop uit deze kwalificatie kan hij wellicht (deels) via het keuzedeel Klantcontacten en verkoop al aftoetsen. 16

Stages In dit curriculum zijn nog geen stageperiodes aangegeven. De leerling zal in ieder geval een stage lopen in jaar 2 van de opleiding, namelijk in het profiel van zijn voorkeur. In jaar 1 kan eventueel een brede stage gepland worden. De leerling voert dan bij één bedrijf (of twee bedrijven) taken uit van bijvoorbeeld Verkoop en Administratie, of Verkoop en Logistiek. Als hij twijfelt tussen twee richtingen, kan hij er door deze stage achter komen wat het beste bij hem past. De brede stage vervult dan tevens de functie van kwalificatiekeuze-test. Tenslotte: drie keuzedelen optimaal In dit curriculumprogramma is uitgegaan van drie keuzedelen van ieder 240 studiebelastingsuren, gevolgd door een keuze voor een kwalificatie. De keuze voor het aantal van drie keuzedelen van deze omvang is een logisch en optimaal scenario. De leerling start breed en kiest na verloop van tijd voor één van de drie richtingen. Hierdoor ontstaat een soort major-minor constructie, waarbij de keuze voor de major gefundeerd, want beproefd, wordt gemaakt. De andere twee richtingen worden op dat moment automatisch als keuzedeel benoemd (en geregistreerd in de administratie) en vervolgens geëxamineerd. De totaal te besteden ruimte aan keuzedelen in het meerjarig curriculum is daarmee optimaal gevuld. Bovendien zijn de keuzedelen op een efficiënte en betekenisvolle manier in het curriculumprogramma verwerkt. Ze maken integraal deel uit van het eerste brede deel van de opleiding. Docenten kunnen in die periode efficiënte én leerzame dwarsverbanden tussen de verschillende opleidingsrichtingen maken voor hun leerlingen. Daardoor wint het leren aan betekenis, vooral als ook de relatie tussen kennis en vaardigheden en de verschillende beroepscontexten goed helder gemaakt wordt. Tegelijkertijd worden de keuzedelen als op zichzelf staande eenheden met een eigen karakter geëxamineerd. Hierdoor beschikt de leerling aantoonbaar en in de combinatie met de kwalificatie over een brede basisopleiding. Daardoor is hij breder inzetbaar binnen bedrijven en kan hij hopelijk gemakkelijker een stageplaats en baan vinden. Een roc kan er voor kiezen meer dan drie keuzedelen aan te bieden, bijvoorbeeld vier. In dat geval wordt de totale omvang aan keuzedelen in de eerste periode van het curriculum groter, vooral als er ook voor gekozen wordt alle drie overgebleven keuzedelen te examineren (één van de vier keuzedelen wordt profiel). Een roc kan er ook voor kiezen twee van de drie overgebleven keuzedelen te examineren. De leerling kiest er dan bijvoorbeeld voor examen te doen in díe keuzedelen waar hij het gunstigste voor staat. Nadeel is dat de leerling een deel van zijn tijd besteed heeft aan een ander keuzedeel. Die tijd heeft hij niet kunnen besteden aan de andere keuzedelen en het profiel. 6 Curriculumscenario s dossier Dienstverlening In maart 2015 vond een tweedaagse plaats gericht op onderwijs en examinering voor het nieuwe dossier Dienstverlening. Dit dossier is in maart jongstleden ook betrokken in de verwantschapsanalyse naar de negen profielen op niveau 2 (zie Inleiding). Het dossier bevat drie profielen (kwalificaties) op niveau 2 en geeft de roc s de mogelijkheid breed op te leiden vanuit de basis van deze drie profielen. Het betreft de profielen: - Helpende zorg en welzijn - Medewerker sport en recreatie - Facilitair medewerker 17

Samen hebben de deelnemers tijdens de tweedaagse gewerkt aan vier scenario s voor de vertaalslag van het nieuwe kwalificatiedossier Dienstverlening naar examinering en onderwijs 5. De volgende vier scenario s zijn ontwikkeld: Scenario Kenmerken 1 De profielspecialist - Vanaf dag 1 specialistisch opleiden - Basis- en profieldeel gespecialiseerd - Keuzedeel kan leiden tot verbreding - Examinering van basis- en profieldeel is ingekleurd volgens de kwalificatie en kan tegelijkertijd worden afgenomen (basis- en profiel gelijktijdig examineren) 2 De specialist met brede basis - Het basisdeel is breed ingericht (uitstel van profielkeuze), waardoor er ruimte is voor oriëntatie, verbreding op inhoud en verbreding in groepssamenstelling. Vanaf het profieldeel wordt er gespecialiseerd gewerkt - De examinering van het basisdeel is losgetrokken van het profieldeel. U kunt een heel breed examen vormen voor het basisdeel. Dat kan bijvoorbeeld dienen als profielkeuze. 3 De allrounder - De opleiding blijft zo lang mogelijk breed en profieloverstijgend. De student kiest pas vlak voor examinering voor een profiel - Er is een nieuwe opleiding dienstverlening. Een roc laat de bestaande opleidingen los en leidt op tot dienstverlener. - Een roc biedt een opleiding waarin studenten zich breed kunnen oriënteren, hun passie en ambitie ontdekken en daardoor een gedegen keuze maken. Welke context past bij de student? Op basis van deze vraag stemt een roc een flexibele leerroute af op de student. 4 De allrounder in de gildeleeromgeving - De opleiding blijft zo lang mogelijk breed en opleiden vindt bijna volledig plaats in de praktijk. De keuze voor het profiel vindt vlak voor examinering plaats. - Het leren vindt plaats op een instelling die alle profielen gelijktijdig aan kan bieden. Zorg en welzijn: afdeling, kleinschalig wonen. Facilitair: keuken, schoonmaak, linnenkamer. Sport en recreatie: revalidatie, dagbesteding, restaurant, kinderopvangcentra binnen de instelling (indien van toepassing), e.d. Vijfde scenario met keuzedelen? De constructie waarin keuzedelen worden aangeboden bij de start van de opleiding om verbreding te realiseren, lijkt een variant op bovenstaande scenario s. Scenario 1 gaat in ieder geval niet op, want daarin is specialistisch opleiden vanaf dag 1 het uitgangspunt. In de andere drie scenario s vormt breed opleiden wel het vertrekpunt. In scenario 2 is het basisdeel breed ingericht. Vanaf het profieldeel wordt er gespecialiseerd. Ook wordt de examinering van het basisdeel losgetrokken van het profieldeel. Voor het basisdeel wordt vervolgens een heel breed examen gevormd. In onze constructie met keuzedelen kunnen het basisen profieldeel echter ook goed samen geëxamineerd worden. In scenario 3 wordt opgeleid volgens het nieuwe dossier Dienstverlening. De opleiding blijft zo lang mogelijk breed en profieloverstijgend. Pas vlak voor het examen kiest de student een profiel. In de 5 Roc s kunnen de uitkomsten inzetten als handreiking bij de keuzes die gemaakt moeten worden bij het vormgeven van examinering en onderwijs van de nieuwe opleiding Dienstverlening. Zie rapportage: Onderwijs en examinering voor het dossier Dienstverlening. Vier scenario s Mbo raad, april 2015. 18

constructie met keuzedelen wordt weliswaar breed opgeleid, maar het doel is niet persé dat dit zo lang mogelijk het geval is. Dat is ook iets lastiger omdat de curriculumcombinatie Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en Logistiek, gebaseerd is op verschillende dossiers, in plaats van één dossier zoals bij Dienstverlening. Voor de combinatie Ondersteunende administratieve beroepen, Verkoop en Logistiek moet de brede basis wel enige omvang hebben, maar het is waarschijnlijk minder goed haalbaar om met drie dossiers breed op te leiden tot het moment van examinering aan het einde van de opleiding. Daarvoor zijn er iets teveel verschillen tussen de profielen. Scenario 4 is een variant van scenario 3, waarbij het opleiden bijna volledig plaatsvindt in de praktijk. Het lijkt erop dat de constructie van breed opleiden door middel van keuzedelen tussen scenario 2 en 3 in zit: een brede basis, gevolgd door een keuze voor een profiel (kwalificatie). Zij kan echter ook gezien worden als een vijfde scenario omdat de basis wordt gevuld met keuzedelen. 19

Bijlage 1 Inventarisatie mogelijke keuzedelen bij niveau 2 Onderstaande inventarisatie is gemaakt op 21 april 2015. Er is een globale scan uitgevoerd naar denkbare en mogelijk relevante keuzedelen bij de negen profielen uit de verwantschapsanalyse van maart 2015. Zie tabel 1 voor de negen profielen met crebo-nummer. Het doel van de inventarisatie was te kijken naar keuzedelen die gecombineerd met het dossier tot een verbreding van de opleiding zouden kunnen leiden. Daarbij is zowel gekeken naar de reeds aan de negen profielen gekoppelde keuzedelen (zie tabel 2) als naar mogelijke andere interessante keuzedelen. De resultaten van de inventarisatie zijn na tabel 2 weergegeven. Naam profiel Crebo nummer 1. Medewerker secretariaat en receptie 25150 2. Medewerker (financiële) administratie 25149 3. Helpende zorg en welzijn 25498 4. Medewerker facilitaire dienstverlening 25499 5. Medewerker sport en recreatie 25500 6. Medewerker ICT 25192 7. Logistiek medewerker 25371 8. Parts-/baliemedewerker 25372 9. Verkoper 25167 Tabel 1 Negen profielen met crebo-nummer 20

Naam keuzedeel 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Mdw secr. & receptie Mdw. (fin.) adm. Helpende zorg & welzijn Mdw. Facilitaire dienstverl. Mdw. Sport & recreatie Mdw. ICT Logistiek mdw. Frans in de beroepscontext A2 x x x x x x Spaans in de beroepscontext A2 x x x x x x Engels in de beroepscontext A2 x x x x x x x x Duits in de beroepscontext A2 x x x x x x x x x Financiële administratie niveau 2 doorstroom x x Digitale vaardigheden basis 6 x x x x x x x x Assisteren bij sport & recreatie niveau 2 x x x Assisteren bij facilitaire diensten niveau 2 x x x Ondernemend gedrag (ook Oriëntatie op x x x x x x ondernemerschap?) Oriëntatie op ondernemerschap x x Oriëntatie op ondernemerschap x x x x x x Internationaal I: bewustzijn (interculturele) x x x x x x diversiteit Duurzaamheid in het beroep, niveau 2 x x x x x x Bereidt gerechten x x x Zorg en Technologie niveau 2 x x x Veiligheid en vakmanschap x x x Klantcontacten en verkoop x x Tabel 2 Reeds gekoppelde keuzedelen niveau 2 dossiers Parts- /baliemdw. Verkoper 6 Dit keuzedeel is (nog) niet beschikbaar op www.kwalificatiesmbo.nl. Er is wel een keuzedeel Digitale vaardigheden gevorderd. 21

Interessante (beroeps)specifieke keuzedelen (d.d. 21 april 2015) Administratief - Het keuzedeel Financiële administratie niveau 2 doorstroom is alleen gekoppeld aan de Medewerker Secretariaat en receptie en de Medewerker (financiële) administratie. I - Het betreft een keuzedeel van 240 uur - In dit keuzedeel gaat het om praktijk, kennis en vaardigheden op het financieel administratieve vlak die ook in het niveau 3 dossier zitten. - Wellicht is deze inhoud ook relevant voor andere niveau 2 profielen die te maken hebben met percentages berekenen, facturen opstellen en controleren, mutaties doen in de stamgegevens van de (financiële) administratie? Zorg en technologie - Er is een keuzedeel zorg en technologie gekoppeld aan de drie profielen van het KD Dienstverlening. Deze lijkt ook nog niet uitgewerkt te vinden op de website kwalificatiesmbo.nl. Ik zie daar wel een keuzedeel: - Zorg en technologie (gekoppeld aan maatschappelijke zorg en verzorgende IG, 480 uur); - Zorg en technologie toepassen (deze is wel gekoppeld aan Dienstverlening, 240 uur) en bestaat uit een verdieping op het gebied van technologie in de zorg, te weten: Gebruikt nieuwe technologische hulpmiddelen; Gebruikt het elektronische cliëntendossier; Ondersteunt de cliënt bij het gebruiken van technologische hulpmiddelen. Dit keuzedeel is erg specifiek gericht op de zorg. Het kan misschien interessant zijn voor ICT-ers die in de zorg willen gaan werken. - Zorginnovaties en technologie (gekoppeld aan Maatschappelijke zorg en Verpleegkundige). Sport en facilitair - Keuzedeel Assisteren bij sport en recreatie (gekoppeld aan Dienstverlening, 240 uur). Is gericht op verbreding van het beroep. Het keuzedeel omvat werkzaamheden rondom sporten spelactiviteiten en evenementen die niet in het profiel van de Helpende Zorg en Welzijn staan. Het gaat om het assisteren bij de uitvoering van sportieve en recreatieve activiteiten en evenementen en het begeleiden van cliënten/deelnemers. - Dit keuzedeel is dus een verbreding van het beroep, dus is om die reden minder relevant om als keuzedeel bij de andere profielen (die niet gekoppeld zijn) aan te bieden als verbreding (als het al interessant is in dit onderwerp de verbreding te zoeken). - Keuzedeel Assisteren bij Facilitaire diensten (gekoppeld aan KD Dienstverlening, 240 uur). De inhoud van dit keuzedeel is een verbreding van het beroep. In dit keuzedeel wordt aandacht besteed aan de taken: Assisteren bij logistieke werkzaamheden; Assisteren bij cateringwerkzaamheden. - Dit keuzedeel kun je wel zien als een breed aan niveau 2 aan te bieden keuzedeel, hoewel het nu alleen als verbreding van de drie profielen uit het KD Dienstverlening wordt geduid. Het kan echter ook interessant zijn voor leerlingen in de administratie (om in algemene zin te verbreden) of wellicht ook voor de Verkoper (denk aan verkopen in een bakkerszaak, met bijvoorbeeld gelegenheid tot koffie drinken) en de ICT-er (die werkzaam is/gaat als ICT-er in een magazijn, haven, groothandel) 22

Bereidt gerechten (240 uur) - Dit keuzedeel is nu alleen gekoppeld aan de drie profielen van het KD Dienstverlening. - In dit keuzedeel leert de leerling de vaardigheden om gerechten te bereiden. Dit is een algemene vaardigheid die in verschillende contexten van toegevoegde waarde is. Waar er wordt gesproken over gerechten kan ook maaltijden, maaltijdcomponenten of menu's worden gelezen. - Dit keuzedeel kan naast voor de drie dienstverlenende profielen ook een verbredende aanvulling zijn op bijvoorbeeld een administratief medewerker die receptie en eenvoudige administratie doet + aanvullend taken in het bedrijfsrestaurant heeft zoals het bereiden van gerechten voor de lunch. Veiligheid en vakmanschap - Specifiek ontwikkeld voor de combinatietrajecten voor instroom bij Defensie. Is geen relevante verbreding voor de niveau 2 profielen waar we ons hier op richten. Klantcontacten en verkoop - Nu alleen gekoppeld aan de Logistiek medewerker en de Parts/baliemedewerker, maar kan inderdaad ook heel relevant zijn voor de drie profielen van Dienstverlening en voor de twee administratieve profielen. Wellicht ook voor ICT? Wel bij de combinatiefunctie binnen een Mediamarkt of ander concern waar je zowel verstand van verkoop als van consumententechnologie moet hebben, of bijvoorbeeld in een Apple store. - Nog niet beschikbaar op www.kwalificatiesmbo.nl. Uit de grote bak en beschikbaar op www.kwalificatiesmbo.nl (d.d. 21 april 2015) - Catering (nu gekoppeld aan schoonmaakbranche, waar het een trend blijkt te zijn dat grote schoonmaakbedrijven hun dienstverlening verbreden) - Combifunctionaris IKC/Brede school - Commercie (verkoop) (gekoppeld aan niveau 4, Medewerker evenementen, maar elementen wellicht geschikt voor niveau 2?) - (De)montage en plaatsing interieurartikelen - Digitale presentatiemiddelen (gekoppeld aan de allround stand- en decorbouwer (niveau 3). In dit beroep/profiel is een ontwikkeling gaande: de toepassing van digitale presentatiemiddelen (schermen, projecties en/of informatiezuilen). In veel gevallen werd hier in het verleden een externe partij voor ingeschakeld (monteur). In de huidige economische tijden laten stand- en decorbouwbedrijven deze werkzaamheden over aan de betreffende allround stand- en decorbouwer (met name bij relatief eenvoudige toepassingen). Dit keuzedeel sluit aan bij deze ontwikkeling. - Doorstroom naar niveau 3 Zorg en welzijn (zie ook opmerking over doorstroom bij Eventueel nieuw te ontwikkelen keuzedelen) - Expressief talen (Met dit keuzedeel kan de beginnend beroepsbeoefenaar zich specialiseren in het begeleiden en ontwikkelen van de doelgroep via het aanbieden van expressieve/creatieve activiteiten) - Gastvrijheid in de zorg (De laatste jaren kiezen zorgaanbieders er steeds meer voor om gastheren/gastvrouwen in te zetten, naast het verplegend personeel. De zorgaanbieders willen graag aan meer verschillende wensen van hun gasten tegemoet komen. De zorgvrager is in de eerste plaats een gast. De laatste jaren is er een ontwikkeling gaande dat gastvrijheid meer aandacht krijgt in de zorg. Hierdoor ontstaan steeds vaker twee disciplines: de 23

medische verzorging en het welbevinden. De gastheer/gastvrouw in de zorg is niet de professional die de handen aan de patiënt is. Hij houdt zich bezig met het uitvoeren van horeca-activiteiten binnen de zorg.) - Import en exportdocumenten (niveau 3) of (niveau 4). Wellicht ook interessant voor niveau 2, bijvoorbeeld in de richtingen administratief/logistiek? - Logistiek in het MKB (context Vocar) - Logistieke vakkennis en vaardigheden (ontwikkeld bij KD Veiligheid en vakmanschap, maar wellicht ook een goede basis bij niveau 2) - Omgaan met klant, cliënt of verzorger (bij Entree kwalificaties) - Orders verzamelen (ook ontwikkeld bij KD Veiligheid en vakmanschap, magazijnwerk, wellicht ook bruikbaar voor niveau 2) - Organisatie interne evenementen (gekoppeld aan niveau 4 Marketing en communicatie en aan Horeca en bakkerij) - Schoonmaken (al gekoppeld aan Dienstverlening en aan Entree) - Schoonmaken van rollend materieel en bussen (gekoppeld aan Schoonmaken en glazenwassen, kan ook relevant zijn voor werken in de logistiek/expeditie/groothandel met eigen vrachtwagenpark) - Topservice (luchtvaartdienstverlening naar passagiers/gasten, kan in de lucht, maar ook op de luchthaven als gastvrouw? Wel talenkennis nodig) - Verplegende en verpleegtechnische handelingen (wel bevoegdheid/bekwaamheid voor behalen) (De volgende verpleegtechnische handelingen staan ook in het profiel Persoonlijk begeleider gehandicaptenzorg: - medicijnen checken (dosering etc.), registreren, distribueren; - medicijnen toedienen: oraal, rectaal, via de huid, via de slijmvliezen, via de luchtwegen; - eerste hulp verlenen bij verwondingen, vergiftigingen, verstikking, verslikken) - Verzorgende en verpleegtechnische handelingen (zie voorgaande) - Algemene economie Uit de grote bak en nog in ontwikkeling (d.d. 21 april 2015) Onder voorbehoud, want we moeten afgaan op de titel en die zegt niet alles over de inhoud en over het niveau van het keuzedeel. Het brengt wellicht wel op ideeën voor (te kiezen of te ontwikkelen) keuzedelen met als doel verbreding van niveau 2. - Gebruiken computer - Organiseren evenement of educatie - Verpakken van levensmiddelen - Waterrecreatie - Werken op de internationale arbeidsmarkt - Assisteren bij beheer van gebouwen - BHV, safety en security - Crossmediaal communiceren - EHBO en blessurepreventie - Basiskennis marketing - Online marketing - Online marketing in de (detail)handel - Uitvoering geven aan verkoopbeleid - Basisvaardigheden voor het aanleggen van elektrotechnische installaties - Basisvaardigheden voor het aanleggen van werktuigkundige installaties 24

- Technisch onderwijsassistent basis (wellicht gewoon onderwijsassistent basis interessant als die bestaat, want in veel profielen zit iets met uitleggen/klanten helpen) - Productvormgeving (eventueel bij verkoper) - Specialisatie milieustraat en afvalstromenkennis - Inspelen op innovaties passend bij niveau 2 (van SVGB) - Toezicht en veiligheid (in context VTL) Overige ideeën/zelf ontwikkelen: - Iets met hygiëne/professioneel schoonmaken/glazenwassen (m.n. bij facilitair en zorg, wellicht ook bij verkoper in een winkel) - Iets met assisteren bij pedagogisch werk, op een school of in onderwijs/ kinderopvang/schooladministratie/brede school Interessante algemene keuzedelen (d.d. 21 april 2015) Moderne vreemde talen - Duits in de beroepscontext op A2 is aan alle betreffende niveau 2 profielen gekoppeld - Engels in de beroepscontext op A2 is, m.u.v. Medewerker ICT aan alle profielen gekoppeld. Bij de Medewerker ICT wordt in het KD al aangegeven dat de MVT Engels moet zijn, dus is een keuzedeel Engels in de beroepscontext niet van toegevoegde waarde. - Frans en Spaans in de beroepscontext op A2 zijn niet gekoppeld aan de profielen Helpende, Facilitair en Sport en recreatie (wel aan alle andere profielen). - Voor Facilitair en Sport en recreatie zouden ze echter best relevant kunnen zijn, m.n. voor werkzaamheden in de toeristische sector in Frankrijk en Spanje. Frans kan ook relevant zijn bij het verzorgen van ouderen die oorspronkelijk afkomstig zijn uit Noord-Afrika. - In het verantwoordingsdocument bij het KD is alleen aangegeven (alleen bij de Medewerker sport en recreatie) dat hij moet kunnen luisteren, gesprekken voeren en spreken op A2 niveau in een moderne vreemde taal. Ondernemerschap - Er staan in de kruisjestabel drie keuzedelen die met ondernemerschap te maken hebben: - A) Oriëntatie op ondernemerschap gekoppeld aan de twee administratieve profielen - B) Ondernemend gedrag gekoppeld aan de drie Dienstverlenende profielen, de twee Logistieke profielen en de Verkoper. - C) Oriëntatie op ondernemerschap gekoppeld aan de drie Dienstverlenende profielen, de twee Logistieke profielen en de Verkoper. (240 uur) - Inhoud van C is kennismaken met ondernemen, de basisbeginselen van het ondernemen, keuze maken of ondernemen bij je past. Aan de orde komen: - een idee uitwerken in een plan - de praktische kanten van een plan, gericht op ondernemen (financiële kant, presentatie en promotie, samenwerking met anderen, etc.) - eigen rol in succesvol ondernemerschap - zelfkennis m.b.t. ondernemerschap - Inhoud van A is onbekend. Ik kan deze niet vinden op kwalificatiesmbo. Wellicht gaat om dezelfde inhoud als C? 25