1
Inleiding Wat bepaald woongeluk? Dat is een vraag die niet eenvoudig of snel te beantwoorden is. Er zijn namelijk verschillende aspecten van invloed en daarbij is het voor iedereen persoonlijk. Desondanks is het een thema dat ook Dura Vermeer bezig uit. Vanuit de ambitie; een gezond en gelukkig leven voor iedereen die dat wil, werken wij aan ons woon- en leefconcept The Good Life. In de bouw- en vastgoedbranche wordt vooral nagedacht over materialen, vormen en technische oplossingen. Nog veel te vaak staat het gebouw centraal. Maar wat vinden bewoners belangrijk? Uit reacties van mensen op straat blijkt dat een gelukkig en gezond leven vooral ook te maken heeft met gevoel, comfort, sociale interactie en veiligheid. Is het schoon? Is er een goede sfeer? Is het er veilig? Kun je er rustig wonen? The Good Life is daarom opgebouwd uit een aantal pijlers: 1. Gezonde Omgeving 2. Gezonde Services 3. Gezond Gedrag 4. Gezond Gebouw Wij zijn er van overtuigd dat The Good Life een mooie bijdrage kan leveren aan het woongeluk van de Marnixflat. Aan de hand van de vier pijlers zullen we het concept en de mogelijke toepassing in de Marnixflat verder toelichten. 2
Facts & Figures mentale en fysieke gezondheid Ontwikkeling gezonde leeftijdsverwachting in Nederland Voordat we ingaan verder ingaan op The Good Life, delen we graag eerst een aantal facts & figures, die bij hebben gedragen aan de ontwikkeling van ons concept. Er zijn een aantal zorgwekkende ontwikkelingen in Nederland als het gaat om de mentale en fysieke gezondheid van mensen. Zo is bijvoorbeeld in 24 jaar onze levensverwachting toegenomen van 77 tot 81,6 jaar, maar worden onze gezonde jaren minder. Daarbij krijgen we eerder last van chronische ziekten. Leeftijdsverwachting Gezonde jaren 1 Miljoen Nederlanders voelen zich eenzaam Bronnen: World Health Organisation RIVM 2013 Hygge: De Deense kunst van leven. Wiking, M (2016) Mensen voelen zich eenzamer naarmate ze ouder worden Meer dan één miljoen Nederlanders voelt zich eenzaam. Ze voelen zich eenzamer naarmate ze ouder worden. 30% van de mensen ouder dan 18 jaar zegt zich enigszins eenzaam te voelen. Ruim 8% voelt zich ernstig eenzaam. De mate van eenzaamheid is redelijk stabiel tot een leeftijd van 70, daarna volgt een toename. Uit studies is gebleken dat wanneer iemand zich sociaal geïsoleerd voelt, dezelfde gebieden in de hersenen actief worden als wanneer iemand fysieke pijn ervaart. Omdat sociale connectie zo belangrijk is, voelen we letterlijk pijn als we geen sociale contacten hebben en worden we gestimuleerd om deze te zoeken. Sociale isolatie doet fysiek pijn 3
Facts & Figures mentale en fysieke gezondheid De leefomgeving heeft positieve effecten op de gezondheid van inwoners Uitzicht op natuur vermindert stress en pijn De leefomgeving heeft positieve effecten op de gezondheid van inwoners. Dat geldt in de eerste plaats voor de fysieke leefomgeving: een aantrekkelijke en goed ingerichte leefomgeving stimuleert een gezonde leefstijl met voldoende beweging. Wie in een groene omgeving leeft, voelt zich gezonder en bezoekt minder vaak de huisarts. Maar ook de sociale leefomgeving speelt een rol: in een prettige buurt is de samenhang groot, voelen inwoners zich veilig en krijgen ze steun. Voor enkele milieufactoren is de invloed van de leefomgeving op gezondheid bekend, zoals geluidsoverlast en schadelijke stoffen in de lucht. Zij veroorzaken landelijk gemiddeld bijna 6% van alle ziektelast. Veel studies hebben aangetoond dat er een relatie bestaat tussen het zien van natuur (bijvoorbeeld planten) en een verbetering van de gezondheid. Er is voldoende bewijs dat uitzicht op natuur stress en pijn kan verminderen. Echte natuur is overigens niet strikt noodzakelijk voor een positief effect op de (psychische) gezondheid. Een afbeelding van natuur of nepplanten hebben een soortgelijk effect als gewone planten. In mindere mate geldt dit ook voor een groene muur. Door de sterke link van groentinten met de natuur, zorgen ze voor rust, balans en ontspanning, maar het bevordert ook het creatief denken. Een gezonde omgeving zet aan tot bewegen en ontmoeten en dringt onveiligheid en eenzaamheid terug. Bronnen: Gezonde leefomgeving, gezonde mensen. A.M. Staatsen e.a. Omgevingspsycholoog.nl 4
Omgeving Services Gedrag Gebouw The Good Life is opgebouwd uit vier pijlers: 1. Gezonde Omgeving 2. Gezonde Services 3. Gezond Gedrag 4. Gezond Gebouw Aan de hand van deze pijlers zullen we het concept en de mogelijke toepassing in de Marnixflat verder toelichten. Daarbij eindigen we met een tijdlijn, waarin we de mogelijke acties voor de komende 10 jaar uitzetten. 5
Omgeving Bouwen of verbouwen met aandacht voor het welzijn van bewoners kan niet los worden gezien van de omgeving. Een woning of gebouw is geen stand alone project, maar onderdeel van een groter geheel. Het gaat hier niet alleen om de technische en concrete factoren. Zachte factoren als rust, veiligheid en sociale interactie wegen minstens even zwaar als harde techniek. Nog te vaak staat het gebouw centraal terwijl zaken als groen, veiligheid, mobiliteit en het faciliteren van sporten, spelen en ontmoeten minstens van even groot belang zijn als het gaat om gezond en gelukkig wonen. Een gezonde omgeving omhelst een scala aan elementen. Je kunt er ontspannen, werken en sporten. Er is volop gelegenheid om elkaar te ontmoeten. Een gezonde omgeving nodigt uit tot bewegen, fietsen en wandelen. Belangrijk is dan ook dat voorzieningen en werk op korte afstand liggen. In een gezonde omgeving krijgt de auto niet langer voorrang. Mogelijke ideeën voor de Marnixflat: Buitenruimte versterken. Daarbij de kleinschaligheid en menselijke maat centraal stellen. Letterlijk ruimte bieden voor initiatieven en toeval. Zowel rolstoel toegankelijk als beweging stimulerend. Beweegplan in openbare ruimte: sport & spel. 6
Services Sociaal contact, ruimte om te bewegen en te ontspannen, gezond eten - het zijn allemaal factoren die bijdragen aan een gelukkig en gezond leven. Hoe kunnen wij door middel van services een gezond en gelukkig leven toegankelijk maken en stimuleren? Om een uitgebalanceerd servicepakket aan te kunnen bieden moet er eerst een goede analyse gemaakt worden. Maak gebruik van dat wat al aanwezig is. Faciliteer een mix van services op het gebied van beweging, sociale interactie, voeding en ontspanning. Dit kunnen services zijn die een fysieke plek krijgen of services in de vorm van een dienst, app of platform. Zoek vooral naar services waarmee gezond gedrag gestimuleerd kan worden. Bouw rondom deze services aan een community, waarin mensen elkaar inspireren en motiveren. Gezonde services moeten voor iedereen toegankelijk zijn maar niet verplicht. Via een beloningssysteem kunnen we bewoners inspireren om meer te bewegen en meer sociale activiteiten te ontplooien. Een duwtje in de rug waar iedereen beter van wordt! Mogelijke ideeën voor de Marnixflat: Huismeester voor bijvoorbeeld pakjes en kleine klusjes in de woning. Faciliteren van een kleinschalig initiatieven zoals een pop-up restaurant of koken voor mede bewoners. 7
Gedrag De grootste bedreigingen voor een gelukkige en gezonde levensstijl zijn eenzaamheid en stilzitten. Gezonde bouwprojecten moeten daarom ontmoeting en beweging stimuleren. Niet dat je je auto parkeert, de lift neemt naar je appartement en onderweg niemand tegen komt. Toch zitten deze situaties vaak nog in ontwerpen ingebakken. Een andere visie is hier absoluut noodzakelijk. Een andere ontwerpopgave is om bewoners te stimuleren vaker naar buiten te gaan. Dat kan bijvoorbeeld door faciliteiten op loop- en fietsafstand te creëren. Gezond gedrag wordt bepaald door een samenspel van leefstijl, genetische aanleg en de invloed van omgevingsfactoren. Met de juiste benadering kunnen we zowel in het gebouw, de omgeving en de services die we aanbieden invloed uitoefenen op de bewuste en onbewuste gedragingen van bewoners. Gedrag inzichtelijk maken en eenduidige kennis over gezondheid verschaffen is noodzakelijk om iemand de juiste keuze te kunnen laten maken. De trend van stilzitten en vereenzaming moet worden doorbroken. Door geïnspireerde aanpassingen in een gebouw en de omgeving kunnen we hieraan bijdragen. Mogelijke ideeën voor de Marnixflat: Gezonde voeding en beweging stimuleren. Eetbare tuinen aanleggen met en door de bewoners. Samenwerking aangaan met de naastgelegen Volkstuinvereniging Zuidbuurt. Communicatiemiddel tussen bewoners waarmee behoeften kunnen worden aangegeven bijvoorbeeld een digitaal of fysiek prikbord. Bewoners samen een collectieve ruimte en tuin laten inrichten, stimuleert sociale interactie en daarmee middel tegen eenzaamheid. 8
Gebouw Een gezond gebouw gaat over meer dan een gezond binnenklimaat. Het gaat ook over het stimuleren van beweging en ontmoeting, over veiligheid en comfort. Een tot de verbeelding sprekend voorbeeld is de positie van de trap in het gebouw. Deze zit nu vaak weggestopt en is ondergeschikt aan de lift. Geef de trap een prominente plek, met als gevolg meer beweging én ontmoeting. Een ander aandachtspunt is de balans tussen gezondheid en comfort, deze kunnen namelijk lijnrecht tegenover elkaar staan. Een gezond gebouw nodigt gebruikers uit om gezond te leven, op een ongedwongen en comfortabele manier. Het biedt ruimte voor sociale interactie en ontmoeting maar tegelijkertijd ook voor veiligheid en geborgenheid. Er is ruimte voor een eigen plek, waar je rust vindt en je je evenwicht kan herstellen. Dit wordt ondersteund door technische oplossingen, zoals gezonde installaties, ontwerpmaatregelen die gezond gedrag en beweging stimuleren en gezonde en/of natuurlijke materialen die het gebruik van installaties juist weer (deels) overbodig maken. We kunnen dus concluderen dat gezondheid meer omvat dan alleen de fysieke gezondheid. Gezondheid omvat juist ook de zachte, minder concrete factoren als rust, veiligheid, sociale interactie en comfort. We dienen enerzijds dus rekening te houden met de technische harde factoren maar vooral ook met de zachte menselijke factoren. Voor een lang, gezond en gelukkig leven is het vinden van de juiste balans tussen gezondheid en comfort van essentieel belang. Mogelijke ideeën voor de Marnixflat: Lichtinval optimaleren en uitzicht op groen faciliteren. Duurzame transformatie van de gevel. Biedt tevens kans voor uitgesproken eigen identiteit van de Marnixflat. Kleinschaligheid en menselijke maat in gebouw realiseren. Routing door het gebouw moet ontmoeting stimuleren. Slimme programmering van plinten / voorzieningen rondom, zodat openbare ruimte geactiveerd wordt. 9
Tijdlijn & mogelijke acties Ontwerp (bewegingsstimulerende) buitenruimte aanleggen (Omgeving) Domotica en smart-home services i.s.m. bewonerswensen aanleggen (Services) Ontwerp route en interieur gebouw ( corridor en collectieve ruimte) (Gebouw) Grondige en duurzame transformatie gevel Marnixflat (Gebouw) 1 jaar 2 jaar 5 jaar 10 jaar Vernieuwing interieur (Gebouw) Slimme programmering van plinten (Gebouw) Gezamenlijke en gedragen visie opstellen (Omgeving) Huismeerster aanstellen (Service) Communicatieprikbord (Gedrag) Co-creatie met bewoners over groene buitenruimte (Omgeving), Gebruik recreatie-ruimte intensiveren door aanvullende programmering ( Services) Veel planten in de ontvangts-en recreatie ruimte plaatsen (Gebouw) Verkennen Silver Economy kansen: Welke bewoners willen klussen of vrijwilligers werk doen in hun expertise? 10
Wij hopen dat u enthousiast bent geworden over de kansen die het concept The Good Life kan bieden voor de Marnixflat. Wij kijken uit naar een eerste kennismaking met u en de bewoners! Dura Vermeer is een landelijk opererend bouwconcern en actief in de (gebieds-)ontwikkeling, engineering, realisatie, onderhoud en renovatie van projecten in woning- en utiliteitsbouw en infrastructuur. Samen met onze partners creëren wij innovatieve, integrale en duurzame oplossingen voor uiteenlopende ontwikkelingen en bouwopgaven. 11