De gezonde Zeeuwse leefomgeving Gezondheid, veiligheid en milieu in de omgevingswet

Transcriptie

1 De gezonde Zeeuwse leefomgeving Gezondheid, veiligheid en milieu in de omgevingswet Roadshow omgevingswet Zeeland, Maartje Brouwer Milieugezondheidskundige, GGD Zeeland

2 Gezondheid in het nieuws

3 Leefstijl en omgeving Landelijke ziektelast (RIVM, 2014) (RIVM, VTV 2014) Focus op preventie, voorkomen is beter dan genezen Gezonde inrichting leefomgeving gezondheidswinst

4 Gezonde leefomgeving? Wordt als prettig ervaren, nodigt uit tot gezond gedrag en heeft zo min mogelijk negatieve invloeden op de gezondheid. Gezondheid is breder dan wel / geen ziekte. Positieve gezondheid (Huber, 2012): Het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren.

5 Wat is gezondheid? Bewegen & Breder spelen dan de afwezigheid van ziekte Postieve gezondheid Schoon en veilig milieu Gezonde gebouwen Ontmoeten Groen & water Rust & ruimte (

6 Overzicht was/wordt: Vergelijkend Rapport Omgevingswet, Gemeente Haarlem & G32 Omgevingswet Samenvoegen wetten en regels omgevingsrecht 1 wet, 4 AMvB s Gezondheid heeft een officiële plaats gekregen Integrale benadering fysieke leefomgeving Eerder samen om tafel Eenvoudiger en beter Decentraal, meer bestuurlijke afwegingsruimte (

7 Omgevingswet Maatschappelijke doelen wet (art. 1.3) a. bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit, en b. doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van maatschappelijke functies. Omgevingsvisie Strategische visie (ambities gezondheid, veiligheid en milieu) Omgevingsplan Lokale regels over de fysieke leefomgeving Voorzorgsprincipe Omgevingswaarden (afwegingruimte) O.a. gezondheidseffecten onder de norm Vergunningen

8 Startpunt: Plangebied in beeld Wat zijn belangrijke bestaande kwaliteiten van een gebied? Hoe staat het met de gezondheid van inwoners? Welke functies? Wonen Bedrijvigheid Recreatie.. Bestaande beleidsnota s en projecten? Wie wonen hier en wat vinden zij belangrijk? Welke gezondheids-, veiligheids- of milieu-risico s spelen er? Wie heb ik nodig om deze onderwerpen in kaart te brengen?

9 Gezondheid in beeld Lokale data: gezondheid, welzijn, leefbaarheid Bv. Gezondheidsmonitor (GGD Zeeland), Staat van Zeeland (ZB) (GGD Zeeland, ZB, Robuust) Landelijk: CBS (o.a. levensverwachting), zorgkosten, trends etc. ( (

10 Zeelandscan (

11 Input voor (ruimtelijk) beleid Lokaal / nationaal, bv. Eenzaamheid Overgewicht Gezondheidsverschillen (ernstig) overgewicht (19-64 jaar) 47,6% Toekomstscenario s, bv. Vergrijzing Krimp / verstedelijking Klimaatverandering (GGD gezondheidsmonitor volwassenen 2016) (VTV2014,

12 ( Omgevingsfactoren ( Kwaliteiten zeeland: groen, water, rust en ruimte Bevorderen gezondheid en gezond gedrag: Groene, beweegvriendelijke omgeving Bereikbaar en toegankelijk voor iedereen Beschermen tegen risico s, o.a.: Lucht (binnen en buiten), geluid, water, bodem, geur Veiligheid (o.a. zware industrie, vervoer) Infectieziekten (bv. teken - lyme) Hinder (bv. geur), ongerustheid Leefbaarheid (o.a. voorzieningen, sociale veiligheid) (Gelderse gezondheidswijzer) Kennis bij verschillende (adviserende) partijen

13 ( Concrete voorbeelden (

14 Voorbeeld: Kindvriendelijke wijk

15 Voorbeeld: input GGD Amsterdam planmer haven-stad: Geen kindermarketing van ongezonde producten in openbaar gebied Geen (nieuwe) snackbars, Mc Donalds etc binnen 250 meter van een school Realiseer kleinschalige moestuinen, met name in buurten met veel sociale woningbouw Realiseer een groot aantal watertappunten Voeding Voorbeeld: Kindvriendelijke wijk Groen / blauwe ruimte Bewegen / spelen Gezonde mobiliteit Gezonde scholen Ambities stellen? Luchtkwaliteit / geluid (RIVM)

16 Voorbeeld: Levendig centrum

17 Nieuwe ontwikkelingen gemeente - Gezondheid en duurzaamheid als onderdeel van tender procedure? Voorbeeld: Levendig centrum Luchtkwaliteit - Minder vervoersbewegingen - Emissie arme alternatieven Klimaat adaptatie Bereikbaarheid hulpdiensten Bluswatervoorziening Mix wonen, werken, voorzieningen Aantrekkelijke gebieden bereikbaar - Wat is aantrekkelijk? (burger!) - Toegankelijk voor iedereen?

18 Voorbeeld: Buitengebied

19 Voorbeeld: Buitengebied Mobiliteit, leefbaarheid, recreatie - OV en (e-)fietsverbindingen - Ontmoetingsruimte Levensloopbestendige woningen en voorzieningen Landbouw / veehouderij - Bestrijdingsmiddelen - Fijnstof, geur, zoonosen Luchtkwaliteit en geluid - Duurzame, schone bedrijvigheid Afstand tot risicobronnen - Bedrijven / vervoer - Kwetsbare objecten

20 Meekoppelen (win-win) (RIVM 2016: Gezonde leefomgeving, gezonde mensen)

21 Meekoppelen (win-win) Waterberging: capaciteit in tijden van regenval Gezondheid: groen, spelen, ontmoeten Veiligheid: bluswatervoorziening Economie: bereikbaarheid, parkeren

22 Samen aan tafel Welke (nieuwe) rollen zijn er? Kennismaken: welke inhoudelijke kennis zit waar? (intern / extern) Data: Hoe staat het gebied ervoor vanuit de verschillende perspectieven? Waar hebben gemeenten behoefte aan? Welke verwachtingen zijn er onderling? SPOZ Samen uitproberen hoe het werkt in Zeeuwse pilots Weten we voldoende? - Gezondheidstatus - Risico s Hoe kunnen we gezondheid meten? Wat vinden de inwoners belangrijk? Wat kunnen zij zelf doen?

23 Samenvatting Gezondheidswinst door een optimaal ingerichte leefomgeving Brede definitie van gezondheid Omgevingswet: gezonde en veilige leefomgeving Integrale benadering: gezondheid, milieu, fysieke en sociale veiligheid en ruimtelijk beleid Ruimte voor lokale ambities en (gezondheids)waarden Data als leidraad (gezondheid en risico s), voorzorgsprincipe Bestaande kennis samenbrengen Vroeg aan tafel: integrale advisering, win-win Volgen van nieuwe landelijke ontwikkelingen Pilots: uitproberen wat werkt, delen van ervaringen

24 Meer inspiratie nodig? Neem contact op! Veel inspiratie online: En nog veel meer Samen aan de slag in de workshops!

25 Extra slides

26 Uitdagingen in beleid Gezonde leefomgeving, gezonde mensen (RIVM, 2016) Het nog verder terugdringen van luchtverontreiniging en geluidsoverlast. Een leefbare en veilige leefomgeving borgen voor iedereen. Het bevorderen van een duurzame, klimaatbestendige leefomgeving waarin grondstoffen zoveel mogelijk worden hergebruikt. Een leefomgeving creëren die uitnodigt tot een gezonde leefstijl en bijdraagt aan het terugdringen van gezondheidsverschillen. Het bevorderen van sociale cohesie en verminderen van eenzaamheid. Het aantrekkelijk houden van (steeds drukkere) steden. Zorgen voor voldoende en geschikte ouderenhuisvesting en een toegankelijke openbare ruimte voor kwetsbare groepen. Het behouden van een leefbaar platteland te midden van een krimpende, vergrijzende bevolking

27 ( Stelselherziening

28 Instrumenten omgevingswet (

29 Overzicht was/wordt: Vergelijkend Rapport Omgevingswet, Gemeente Haarlem & G32 Omgevingswet Omgevingsvergunning Weigeren op basis van gezondheidsrisico s (art. 5.32) (advies aanvraag) Bouwen en activiteiten Waarborgen veiligheid, beschermen gezondheid (art. 4.21, 4.22) Omgevingsvisie Ambities voor een gebied (gezondheid, veiligheid en milieu) Rekening houden met het voorzorgsbeginsel, het beginsel preventief handelen.. (art. 3.3) Omgevingsplan Lokale regels over de fysieke leefomgeving Omgevingswaarden (art. 2.11) Luchtkwaliteit (rijk art. 2.15), geur, geluid Toedelen functies (art. 2.1) Beschermen van de gezondheid (

30 Omgevingswaarden Schoon milieu = gezond milieu? Normen: minimaal beschermingsniveau (deels economische afwegingen) Onder de huidige normen nog veel gezondheidswinst te behalen (o.a. luchtkwaliteit) Niet voor alles bestaat al een norm Bescherming van gevoelige groepen Gezondheids(streef)waarden?

31 (

32 Instrumenten (