Geef arbeidsgehandicapten een kans

IEDEREEN DOET MEE Geef arbeidsgehandicapten een kans Breng maatschappelijk verantwoord ondernemen in de praktijk Profiteer van aantrekkelijke subsidies en regelingen MEER WETEN OVER HET AANNEMEN VAN ARBEIDSGEHANDICAPTEN? KIJK OP: werk.nl werkgeversgaaninclusief.nl cnvjongeren.nl cap100.nl emma-at-work.nl denormaalstezaak.nl mee.nl rijksoverheid.nl/onderwerpen/re-integratie rijksoverheid.nl/onderwerpen/wajong Krijg loyale en gemotiveerde medewerkers Werkgeverstelefoonnummer: +0900 9295

Mike Kempe monteur bij CarGlas (Wajonger) Michelle díhont winkelmedewerkster Boerenbond Hulst (Wajonger) Bas Kardinaal web developer bij Quickwins (Wajonger) Kim Schumacher programmamanager inclusieve arbeidsmarkt bij werkgeversorganisatie AWVN Dennis Ekkelenkamp programmeur bij StabiAlert (Wajonger) Monique Boelijn administratief medewerkster bij dagactiviteitencentrum Robert Koch (WSW er)

125.000 EXTRA BANEN NODIG Iedereen de kans om mee te doen Doet u mee? PARTICIPATIEWET EN QUOTUMWET De 125.000 extra banen moeten er voor 2026 zijn. Dat hebben gemeenten, werkgevers, vakbonden en het Rijk in het sociaal akkoord afgesproken. Wordt het aantal niet (op tijd) gehaald, dan moet een nieuwe Quotumwet in werking treden. Aan het voorstel voor deze wet en de behandeling ervan in de Tweede en Eerste Kamer wordt in 2014 gewerkt. In 2016 zou het extra aantal banen voor het eerst moeten worden gemeten. Het streven om meer mensen met een arbeidsbeperking te laten meedoen, is dus niet vrijblijvend. Werk is belangrijk voor mensen en dus is het goed dat iedereen de kans krijgt om deel te nemen aan het arbeidsproces. Dat is het doel van de Participatiewet, waarin drie wetten worden samengevoegd: Bijstandswet (Wwb), Wsw en (een deel van) de Wajong. In het sociaal akkoord van 2013 is afgesproken dat er 125.000 extra banen moeten komen voor mensen met een arbeidsbeperking; 100.000 bij bedrijven, 25.000 bij de overheid. De eerste jaren, tot 2018, zijn die banen vooral bedoeld voor Wajongers en mensen die op de wachtlijst voor een sociale werkvoorziening staan. Daarom heeft deze brochure met name op hen betrekking. Een arbeidsbeperking hebben betekent dat je bepaalde dingen niet kunt. Op zich niets bijzonders, want niemand kan alles. Wajongers en andere arbeidsgehandicapten zijn ook net zo verschillend als iedereen; laag- of hoogopgeleid, eenzelvig of sociaal, slordig of nauwgezet. Ze hebben wel vaak een paar eigenschappen gemeen die hen tot aantrekkelijke werknemers maken. Juist omdat het voor Wajongers lastiger is om aan de slag te komen, zijn velen bijvoorbeeld erg loyaal en hebben ze veelal een relatief laag ziekteverzuim. Als ze op hun kwaliteiten worden aangesproken, zijn Wajongers tot veel in staat. Benut talent Eigenlijk vormt de groep arbeidsgehandicapten een vijver boordevol talenten en kwaliteiten, waaruit nog veel te weinig wordt geput. UWV, gemeenten en sociale werkvoorziening kunnen werkgevers helpen om daar verandering in te brengen. Met een jobcoach of proefplaatsing bijvoorbeeld, maar ook met financiële regelingen om mogelijke risico s of extra kosten te dekken, en een eventueel lagere arbeidsproductiviteit te compenseren. Want iedereen de kans geven om mee te doen, mag geen loze kreet zijn. 1

240.000 WAJONGERS Geen arbeidsgehandicapte is hetzelfde WAJONG IN CIJFERS Meer dan de helft van de Wajongers die kunnen werken, heeft voortgezet speciaal onderwijs of praktijkonderwijs gedaan. Ongeveer 35 procent van hen is daarna naar een vmbo- of mbo-opleiding gegaan. Eind 2012 waren ruim 53.000 Wajongers aan het werk. Bijna 60 procent van hen krijgt enige ondersteuning, zoals een jobcoach of financiële compensatie voor de werkgever voor een lagere productiviteit. In 2011 had 4,8 procent van de werkgevers een Wajonger in dienst. VOOR WIE IS DE PARTICIPATIEWET PRECIES BEDOELD? De wet heeft betrekking op alle mensen met afstand tot de arbeidsmarkt die nu onder de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) of de Wajong vallen. Ook mensen die een indicatie voor de Wsw hebben en op de wachtlijst staan, behoren tot de doelgroep. Wajongers en mensen die op de wachtlijst voor een sociale werkvoorziening staan, krijgen tot 2018 voorrang bij het vervullen van de 125.000 extra banen. Wajongers vormen de overgrote meerderheid van deze doelgroep. WIE ZIJN WAJONGERS? Wajongers zijn mensen die voor hun zeventiende door een ziekte of handicap arbeidsongeschikt zijn geraakt. Dat kan allerlei oorzaken hebben: lichamelijk, verstandelijk, psychisch of een combinatie hiervan. Er zijn zo n 240.000 Wajongers, ieder met hun eigen kwaliteiten en beperkingen. Bijna een kwart van de Wajongers heeft een baan. Maar veel meer Wajongers kunnen werken en staan nog aan de kant. 2 WELKE ONDERSTEUNING HEBBEN ZE NODIG? Dat ligt aan hun beperking. Iemand met een hbo-diploma in een rolstoel kan prima functioneren als er een lift is of een aangepast bureau. Een Wajonger met autisme kan een goede werknemer zijn als er extra aandacht is voor zijn sociale vaardigheden. En een arbeidsgehandicapte met ADHD komt goed uit de verf als structuur wordt geboden en stress wordt vermeden. Klanten waarderen dat je met Wajongers werkt Ik heb lieve collega's, we helpen elkaar Michelle d'hont winkelmedewerkster Boerenbond Hulst: 'Ik heb een lichte vorm van autisme, dus ik heb structuur nodig. Ik wil een vast rooster en ik wil weten wat ik op een dag moet doen. Anders ga ik stressen. Bij de Boerenbond ging een wereld voor me open. Ik heb lieve collega's, we helpen elkaar. Als ik iets vergeet, schrijven ze het voor me op. Ik vind werk belangrijk voor de communicatie. Als ik alleen maar thuis zou zitten, zou ik me opgesloten voelen.' Co van Veldhuijzen bedrijfsleider Boerenbond Hulst: 'Tien jaar geleden namen wij jongeren met leerproblemen in dienst. We gaven ze net dat zetje wat ze nodig hadden. Nu heeft de Boerenbond Wajongers in dienst genomen, wij hebben Michelle. Als de bezetting op de winkelvloer goed is, dan is het werken met een Wajonger prima inpasbaar. Er moet niet te veel druk op ze staan en je moet structuur bieden. Wij voelen ons er goed bij en klanten waarderen het. Het werkt naar twee kanten.' 3

WAAR EEN WIL IS... Een beetje passen en meten Werkgevers willen wel, maar weten vaak niet hoe Kim Schumacher programmamanager inclusieve arbeidsmarkt bij werkgeversorganisatie AWVN: Dat er heel veel banen gecreëerd moeten worden voor mensen met een arbeidsbeperking is duidelijk. Maar hoe moeten bedrijven dat aanpakken? Veel werkgevers geven aan dat ze best mensen met een arbeidshandicap in dienst willen nemen, maar dat ze geen idee hebben waar ze moeten beginnen. Het is onze taak om ze daarmee te helpen. AWVN is daarom het 7.500-banenplan gestart, waarmee we zo n 250 werkgevers begeleiden. We helpen ze om helder in beeld te krijgen hoe ze in hun organisatie een plek voor mensen met een beperking te creëren. Deelnemende bedrijven doorlopen een kosteloos adviestraject waarmee zij uiteindelijk in staat zijn een duidelijke ambitie te formuleren over het aantal mensen met een beperking dat zij de komende jaren in hun organisatie kunnen opnemen. Er bestaat geen blauwdruk, dus we moeten per bedrijf bekijken wat mogelijk is. Soms kan er een nieuwe functie worden gecreëerd. Denk daarbij aan bedrijven van één moederbedrijf die bij elkaar in de buurt zitten en waartussen veel postverkeer plaatsvindt; een koerier kan dan uitkomst bieden. Maar je kunt ook kijken naar klussen die nu tussen wal en schip vallen of taken die niet tot de kerntaak van collega s behoren. Die vallen misschien te clusteren en onder te brengen in een nieuwe functie of een nieuw takenpakket, uit te voeren door iemand met een beperking. ADVIES AWVN Bedrijven met meer dan 250 werknemers (ook niet-awvn-leden) kunnen zich nog tot september 2014 aanmelden via 7500banen@awvn.nl voor een kosteloos adviestraject. Kijk voor meer informatie ook op www.werkgeversgaaninclusief.nl of www.awvn.nl. Creëer nieuwe functies Als Wajongers probleemloos in het arbeidsproces zouden passen, dan was er geen extra inspanning nodig. Maar iemand met een arbeidsbeperking een kans geven, vergt een beetje passen en meten. Soms gaat het om een simpele aanpassing, soms om een verandering die wat meer inspanning van de werkgever vraagt. Maar daar kunt u hulp bij krijgen én u ontvangt er een gemotiveerde werknemer voor terug. EEN PAAR VOORBEELDEN VAN AANPASSINGEN: urenaanpassing: het kan voor een Wajonger voldoende zijn om minder uren te hoeven werken. fysieke aanpassing: voor sommige Wajongers is een aangepast(e) bureau of stoel, een lift of het wegnemen van fysieke obstakels de oplossing. aanpassing van de aard van het werk: veel Wajongers functioneren prima als zij maar geen hoge werkdruk ervaren. Ze de tijd geven voor een taak maakt het werk voor hen behapbaar. Anderen zijn sociaal niet zo vaardig en zijn gebaat bij een omgeving waar dat simpelweg wordt geaccepteerd. nieuwe functie of takenpakket creëren: soms is het mogelijk bepaalde werkzaamheden die nu door anderen in een bedrijf worden gedaan, te clusteren tot één takenpakket dat geschikt is voor een Wajonger. U kunt een arbeidsgehandicapte in loondienst nemen, maar het is ook mogelijk een Wajonger in de flexibele schil van uw organisatie te plaatsen. Dat kan door detachering via de sociale werkvoorziening, maar u kunt ook gebruikmaken van de diensten van private partijen, zoals een uitzendbureau. 5

ONDERSTEUNING Om het u makkelijker te maken 125.000 extra banen creëren voor mensen met een arbeidsbeperking, vooral Wajongers, is een ambitieus streven. Om werkgevers te helpen bij het bereiken van deze doelstelling biedt UWV diverse vormen van ondersteuning. Jobcoach ontzorgt werkgever loondispensatie: als u een Wajonger in dienst hebt die door zijn ziekte of handicap duidelijk minder presteert dan andere werknemers, kunt u om loondispensatie vragen. Dit betekent dat u minder dan het minimumloon mag betalen. De loondispensatie kan een half tot vijf jaar duren. Deze periode kan worden verlengd. premiekorting: u kunt de arbeidsgehandicaptenkorting voor de werknemersverzekeringen toepassen in de aangifte loonheffingen op de WAO/WIA-premie en op het werkgeversdeel WWW-Awf. proefplaatsing: twijfelt u of een arbeidsgehandicapte het werk wel aankan? Dan is een proefplaatsing van twee maanden mogelijk. Voorwaarde is wel dat u verklaart de intentie te hebben om de arbeidsgehandicapte voor minimaal zes maanden in dienst te nemen. U kunt de proefplaatsing eventueel ook verlengen. jobcoach: sommige arbeidsgehandicapten, waaronder Wajongers, hebben extra begeleiding nodig. Zij kunnen een jobcoach krijgen. Die kan hen ondersteunen bij het inwerken en bij het wennen aan nieuwe collega s, routines en werkzaamheden. Maar de jobcoach helpt ook de werkgever; om de voorwaarden te creëren dat de arbeidsgehandicapte zo goed mogelijk kan functioneren of om ondersteunende regelingen als loondispensatie of proefplaatsing aan te vragen. De jobcoach is er vooral om te zorgen dat u zo min mogelijk extra werk heeft aan een arbeidsgehandicapte werknemer. no-riskpolis: er wordt nogal eens gedacht dat Wajongers vaker ziek zijn, maar dat is niet zo. Is een Wajonger bij u in dienst en wordt hij tóch ziek, dan kunt u een beroep doen op de no-riskpolis. Gewoonlijk betaalt u als werkgever bij ziekte de eerste twee jaar loon door. Een zieke Wajonger krijgt - ongeacht de oorzaak van zijn ziekte - een Ziektewet-uit kering van UWV. Die mag u dus met het loon verrekenen. Wel houdt u de re-integratieverplichting voor de zieke Wajonger. Ik ben ontzettend blij met dit werk Mike Kempe (22 jaar) Wajonger en zelfstandig monteur bij Carglass: 'Toen ik voor het eerst een Wajong-uitkering kreeg, moest ik wel even slikken. Het is toch een stempel. Drie jaar geleden ben ik begonnen bij Carglass, dat vond ik spannend. Maar ik was ook heel gemotiveerd, ik wilde mezelf bewijzen. Veel mensen hebben toch een bepaald beeld van Wajongers. Dat het mensen zijn met een laag niveau die alleen simpel werk kunnen doen. Ik wilde laten zien dat ik tot meer in staat ben. Gelukkig kreeg ik die kans bij Carglass. Ik word goed begeleid en collega s geven me de ruimte. Dat ik nu als zelfstandig monteur werk, laat zien dat mijn werkgever vertrouwen in me heeft. Ik ben ontzettend blij met dit werk. Als het aan mij ligt, blijf ik dit tot mijn pensioen doen. bedrijfsadvies Inclusieve Arbeidsorganisatie: in samenwerking met de Universiteit Maastricht ontwikkelde UWV een methodiek om werkgevers te adviseren en ondersteunen die mensen met een arbeidsbeperking én weinig opleiding duurzaam willen opnemen in hun arbeidsorganisatie. Met een arbeidsanalyse worden in de bestaande werkprocessen elementaire, simpele werkzaamheden opgespoord. Deze worden gecombineerd tot een nieuw takenpakket, waar vervolgens een geschikte kandidaat uit de doelgroep bij wordt gezocht. Bedrijfskundig voordeel van deze herverdeling van taken is dat een inclusieve arbeidsorganisatie ieders kwaliteiten optimaal benut in de meest productieve combinatie. Het Bedrijfsadvies Inclusieve Arbeidsorganisatie van UWV is kosteloos. 6 7

SAMEN MET GEMEENTEN WerkgeversServicepunt helpt u aan de juiste kandidaat Als u arbeidsgehandicapten in uw organisatie op wilt nemen, is uw eerste stap simpel: neem contact op met het WerkgeversServicepunt (WSP). Daarin werken UWV, gemeenten, onderwijsinstellingen en kenniscentra samen om voor u de juiste kandidaten te vinden. Of om u te adviseren over het inclusief maken van uw arbeidsorganisatie. Er zijn 35 WSP en in Nederland, dus er zit er altijd eentje bij u in de buurt. Bedrijven die meerdere vestigingen hebben, kunnen bij het Landelijk WerkgeversServicepunt terecht. Wat biedt het WSP? Het WSP kan u helpen bij de werving en selectie van geschikte kandidaten. Het WSP heeft overzicht over alle werkzoekenden binnen de gemeenten en UWV. Een adviseur werkgeversdiensten komt graag bij u langs om een beeld te krijgen van uw wensen en personeelsbehoefte. Ook voor het inschakelen van de Bedrijfsadviseur Inclusieve Arbeidsorganisatie klopt u bij het WSP aan. Optimaal gebruik regelingen Is er een match en gaat een Wajonger (of andere arbeidsgehandicapte) bij uw bedrijf aan de slag, dan geeft een arbeidsdeskundige van UWV advies over de inzetbaarheid van de Wajonger en over de regelingen waarvan u gebruik kunt maken. De adviseur werkgeversdiensten en de arbeidsdeskundige zorgen er gezamenlijk voor dat deze regelingen ook worden ingezet. 8 Onze adviseurs komen graag bij u langs Bekijk per individu wat mogelijk is Marco Vlaskamp directeur van softwareontwikkelaar Quickwins: Bij ons bedrijf werken mensen met een autistische stoornis. Hun handicap is in ons geval juist een groot voordeel. De werknemers gaan voor de volle 100% voor hun werk en hebben bovendien een grote vechtersmentaliteit. Iets wat wij als jonge onderneming goed kunnen gebruiken. Natuurlijk moet je mensen met een arbeidshandicap goed begeleiden. Maar je hoeft niet je hele bedrijfsvoering aan te passen. Het is belangrijk om per individu te bekijken wat mogelijk is. Zo werkt er bij ons iemand met een slaapstoornis, die mag iets later beginnen. Opvallend is dat werknemers met een autistische stoornis nauwelijks ziek zijn. Het ziekteverzuim in ons bedrijf is 0,1%, heel laag dus. En áls ze ziek zijn, dan worden de onkosten door UWV gedekt. Ook krijgen we premiekortingen. Dus naast goed personeel hebben we een financieel voordeel. De belangrijkste tip die ik andere werkgevers kan geven is: bied arbeidsgehandicapten gewoon een kans! 9

DE JUISTE BEGELEIDING Wie doet wat? Neemt u een arbeidsgehandicapte in dienst, dan kunt u te maken krijgen met diverse mensen van verschillende instanties. Daarom een overzicht. adviseur werkgeversdiensten: werkt op het Werkgevers- Servicepunt en is vaak specialist in een bepaalde branche. Begeleidt het werving- en selectieproces, geeft advies over regelingen, schakelt andere experts in (vooral de arbeidsdeskundige) en fungeert desgewenst als contactpersoon naar andere divisies van UWV. arbeidsdeskundige: is de contactpersoon voor de Wajonger (of andere arbeidsgehandicapte). De arbeidsdeskundige is gespecialiseerd in het vaststellen van belasting en belastbaarheid en kan dit vertalen naar arbeidsmogelijkheden bij de werkgever. De arbeidsdeskundige bepaalt de inzet van loondispensatie of andere voorzieningen (zoals werkplekaanpassingen). re-integratiebedrijf: UWV heeft een deel van de begeleiding van Wajongers uitbesteed aan re-integratiebedrijven. Zij ondersteunen bij het zoeken naar werk door onder meer scholing of een jobcoach aan te bieden. jobcoach: is niet in dienst van UWV, maar van een re-integratiebedrijf. Een jobcoach begeleidt de Wajonger en werkgever zodanig dat de eerste zo goed mogelijk kan functioneren in zijn werk. Ieder heeft Ik werk hier alweer vier jaar zijn eigen kwaliteiten Dennis Ekkelenkamp Wajonger en programmeur bij StabiAlert, een bedrijf dat de stabiliteit van de (gebouwde) omgeving meet: Ik heb het geluk gehad dat ik hier na mijn afstudeerstage kon blijven. Mijn hbo-studie ging behoorlijk moeizaam doordat ik een vorm van autisme heb. Maar de stage ging super en nu werk ik hier alweer vier jaar. Het bevalt me uitstekend. Ik heb niet het idee dat ik anders behandeld word dan mijn collega s die geen arbeidsbeperking hebben. Alhoewel, ik krijg alleen klussen zonder hoge tijdsdruk. En mijn leidinggevende checkt regelmatig hoe het met me gaat. Op aanraden van hem ga ik binnenkort weer naar de jobcoach die me tijdens mijn stageperiode ook begeleidde. Die helpt me vooral op persoonlijk vlak. Hoe ik thuis alles op orde kan houden bijvoorbeeld. 10 11

Loyale en open medewerkers Renzo Deurloo directielid Greenfox (tweede van rechts): Greenfox is gespecialiseerd in het duurzaam maken van bestaande tl-verlichting. We werken met zo n honderd medewerkers, allemaal afkomstig van diverse Sociale Werkvoorzieningen. De keuze hiervoor was puur gevoelsmatig. Het zijn allemaal bijzondere mensen, met één gemeenschappelijke eigenschap: iedereen is heel loyaal, open en direct. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt? In onze optiek heeft iedereen een vóórsprong op de arbeidsmarkt. De kunstenaar is creatief, de boekhouder goed met cijfers. De werkzaamheden in ons bedrijf zijn repetitief en eenvoudig. Daar zijn onze mensen de ideale werknemers voor. We sturen mensen naar diverse bedrijven, brengen hen bewust bij klanten onder de aandacht. Zodat zij de méns zien. Doen ze dat, dan vragen ze hen vaak terug voor een klus of nemen hen in dienst. Zo zijn onze lampen soms het begin van een nieuwe carrière voor hen. 10