Gewenst arbeidsmarkt en werkgelegenheidsbeleid in Nederland Joan Muysken AIAS Workshop 26 5 2010 1
Overzicht Belang goede werkgelegenheid implicaties voor beleid Macro economisch beleid erg belangrijk juist ook bij deze crisis Lessen crisis 1980 voorkom landurige werkloosheid Plan voor baan garantie 2
Belang goede werkgelegenheid Recht op goede werkgelegenheid uitgangspunt beschaving sociaal onmisbaar zowel voor individu als maatschappij Noodzaak iedereen te laten werken onbenutte capaciteit is inefficient en extra kosten => uitkeringen demografie maakt dit urgenter Verschillende insteek voor beleid 3
Werkgelegenheidsbeleid Recht op goede werkgelegenheid sterkere rol macro economisch beleid meer oog voor keuze werknemers en aard werk meer oog voor sociale zekerheid Volledige benutting arbeidspotentieel aanpassingsproblemen staan centraal focus op prikkels om te werken weinig aandacht voor individuele rechten 4
Macro economisch beleid (1) Onderschat niet rol macro economisch beleid It is the economy stupid! Werkloosheid wordt veroorzaakt door schommelingen in de conjunctuur structurele onevenwichtigheden onvoldoende prikkels voor aanpassing recessions generated to squeeze out inflation economische crises In veel gevallen helpt stimulerend overheidsbeleid pas op voor angst voor inflatie 5
Macro economisch beleid (2) Stimulerend overheidsbeleid is juist bij economische crisis belangrijk: vangnet tegen vraaguitval verzekert tegen fundamentele onzekerheid Dit kan alleen de overheid doen bij voorkeur goed overleg sociale partners Polder Model Internationale coordinatie 6
Lessen van de olie crises Voorkom dat mensen aan de kant komen te staan laat kortdurige werklozen zelf hun weg vinden veel beleid hier is overbodig en geeft DWL Torben Andersen (CESifo, 11:1,spring 2010) maar voorkom langdurige werkloosheid erg moeilijk dan nog baan te vinden gevaar van uittreden uit arbeidsmarkt groot 7
Langdurige werkloosheid Voorkom langdurige werkloosheid richt je op werklozen die dreigen weg te glijden dan pas op de granieten onderlaag primair scholing, bemiddeling en subsidies anders sociaal nuttig werk laten doen Stephen Nickell en Lars Ljungqvist (CESifo, spring 2010) georganiseerd door gemeenten en vrijwilligers duidelijk gescheiden van reguliere arbeid (en tijdelijk?) 8
Alternatief: het Baan Garantie Plan Bovenstaande benadering is vanuit de visie arbeidspotentieel moet worden benut werkplicht werklozen om uitkering te verdienen en potentiele inzetbaarheid niet te verliezen Baan Garantie (BG ) is vanuit visie dat markten kunnen falen (tekortschietende vraag) voldoende goede werkgelegenheid essentieel is voor maatschappij 9
Achtergrond lange traditie in de VS Institutionalisten Copeland, Gordon, Minsky Phelps (1997): Rewarding Work Minsky (1986) => Randall Wray (1998) Employer of Last Resort (ELR) Australië Institutionalisten lange traditie Bill Mitchell (1997) Job Guarantee (JG) werkloosheid als buffervoorraad 10
Aard van BG De overheid biedt werkgelegenheid voor iedereen die dat wil tegen minimumloon dus beneden het gangbare loon op de arbeidsmarkt BG vormt een buffervoorraad er is volledige werkgelegenheid over hele cyclus inflatie wordt beheerst 11
BG houdt inflatie laag Geen inflatoire druk van BG min loon < markt loon Als AD inflatoire druk veroorzaakt kan overheid tekorten terugdringen functional finance BG voorraad loopt automatisch op (NAIBER) Goed alternatief voor verspilling van evenwichtswerkloosheid (NAIRU) NAIBER < NAIRU 12
Macro economische aspecten BG biedt goed alternatief inflatie beheersing minder verspillend dan NAIRU garandeert volledige werkgelegenheid Complementair aan begrotingsbeleid directe invloed op werkgelegenheid omvat alle regios en vaardigheidsgroepen past bij goed milieubeleid 13
Werkt BG in de praktijk? Macro econometrische simulaties Fullwiler, 2007 gebruikt Fair model voor de VS geeft bevredigende resultaten Veld experimenten met succes: Argentinië, Zuid Afrika en India: Jefes de Hogar (2001..) EPWP (2004 ) NREGA (2005...) <Randall Wray> <Bill Mitchell> <Jean Drèze> op nationaal niveau gemengd succes, geen onderdeel macro beleid 14
Hoe het BG implementeren Flexibel, open en experimenteel Stimuleren lokale en individuele initiatieven ieder voorstel is welkom wordt zoveel mogelijk uitgeprobeerd wees niet bang om af te kappen als mislukt! leer van elkaars ervaringen taak van platform Altijd vasthouden aan minimumloon als beloning 15
Beleid: iedereen aan het werk Voorkom dat mensen achter de geraniums terecht komen laat mensen zelf met voorstellen komen liefst waarmee ook anderen aan de slag kunnen iedereen moet aan de slag Daag buurten en gemeenten uit goede informatie over elkaars ervaringen mobiliseer publieke opinie 16
Beleid: voorbeeld Mantelzorg voor ouderen vervoer, wandelen cursussen helpen met de computer en andere apparatuur Opknappen buurtomgeving groenvoorzieningen en speelvoorzieningen organiseren buurtplatform Ontwikkelen van plannen en uitvoeringstrajecten binnenstad verkeersluw energie besparen op gemeentelijk niveau / in huis 17
Beleid: uitvoering Rol van vakbeweging en werkgevers: Met name in publiek private samenwerking (?) mobiliteitscentra regionale SER wenselijk? Initiatieven op de werkvloer: schoing Rol van overheid: regionaal beleid: sterke coördinatie ) Durf door locaal beleid: experimenten ) te pakken niet te afhankelijk van PPS (?) 18
Geen scholing zonder baan Scholing moet geen doel op zich worden Uitzicht op baan belangrijk voor motivatie rendement opleiding houvast opgedane kennis renderen opgedane kennis Werkgevers erbij betrekken stages leer werkcontracten 19
Conclusies 1 Is inflatie 2% en werkloosheid 7 % natuurlijk? Macro economisch beleid moet zich richten op volwaardige werkgelegenheid: houdt goed de geaggregeerde vraag in het oog behoed je voor focus op marktconforme inzet arbeidspotentieel onder alle omstandigheden 20
Conclusie 2 Je kunt niet zoeken naar banen die er niet zijn Als er niet genoeg banen zijn, leidt activerend arbeidsmarktbeleid tot herschikking banen Actieve arbeidsmarktprogrammas scheppen geen banen Een BG opvang voor anders werklozen is een superieure optie 21
Referenties W.F. Mitchell and J. Muysken (2010) Full employment abandoned: Shifting sands and policy failures, International Journal of Public Policy, 5(4), 295 313. http://www.inderscience.com/browse/index.php?journal ID=97&year=2010&vol=5&issue=4 http://www.fdewb.unimaas.nl/algec/coffee /working_papers.htm (paper 2009 1) 22
23