Openbare versie Keuzenotitie Uitvoering van de Wsw in samenhang met de Participatiewet en de nieuwe doelgroepen Bronckhorst, 6 november 2018
Inleiding De gemeente Bronckhorst maakt voor de uitvoering van de Wsw 1 - deel uit van de GR (Gemeenschappelijke Regeling) Delta. Voor de gemeente Bronckhorst gaat het om 108 inwoners die werken op een beschutte werkplek of met begeleiding werken bij een bedrijf of instelling in de buurt. De GR zal in omvang met meer dan de helft slinken na het vertrek van Zutphen en Brummen op 1 januari 2019. Met de invoering van de Participatiewet vindt er geen instroom plaats in de Wsw. Wel is er sprake van uitstroom. Voor Bronckhorst zou dat volgens de prognose van SEO ongeveer een derde van de populatie zijn in de periode 2015-2020. Naast de uitvoering van de Wsw zouden Voorst en Lochem voor ieder 150.000 aan taken voor de Participatiewet bij Delta willen inkopen. Bronckhorst voert werk en inkomen zelf uit en wil geen andere taken bij Delta inkopen dan de Wsw. Volgens de waarnemend directeur van Delta kan er per in 2019 alleen tot een sluitende exploitatie gekomen worden wanneer er 20 fte regulier personeel wordt ontslagen. De omvang ultimo 2018 zal 42 fte zijn. Vervolgens is het -voor iedere gemeente afzonderlijk, en vervolgens voor de 3 gemeenten gezamenlijk- de vraag of het wenselijk is de huidige uitvoeringsorganisatie GR Delta nog enkele jaren in stand te houden. Probleemstelling De gemeente Bronckhorst staat (net als Lochem en Voorst) voor de keuze wat zij wil doen met de uitvoering van de Wsw, en specifiek met de GR Delta. De volgende 3 scenario s zijn denkbaar: Doorgaan in de GR in afgeslankte vorm. Volledige uitbesteding aan een derde zoals Laborijn, zonder bestuurlijke verantwoordelijkheid bij die derde. Zelf uitvoeren ( inbesteden ). In deze notitie worden deze drie scenario s uitgewerkt en vergeleken aan de hand criteria van het hierna beschreven toetsingskader (scores: + = positief, 0 = neutraal, - = negatief). De criteria van het toetsingskader Cliënt/werknemer Inhoud werk Ontwikkelmogelijkheden werknemer Duidelijkheid voor werknemer Nabijheidsprincipe/reisafstand Regie en integraliteit Mogelijkheid gemeente eigen beleid Wsw te bepalen Mogelijkheid gemeente te sturen op ontwikkeling werknemer Mogelijkheid tot integraliteit in uitvoering sociaal beleid Ruimte voor eigen initiatieven Participatiewet Financiën en risico s Kosten exploitatie Hoogte frictie-kosten Financiële risico s Risico s in de continuïteit/kwetsbaarheid Lengte verplichting Toekomstbestendigheid Overig Aanbestedingsplichtig? Voldoet aan beleid SROI Voldoet aan uitgangspunt zo regulier mogelijk werken/samenwerking bedrijven Innovativiteit Verhouding WSP/werkgeversbenadering 1 Wsw = wet Sociale Werkvoorziening. 2
Opbouw notitie Het document is verder als volgt opgebouwd. 1. Context Landelijk (wetgeving etc.) Regionaal (samenwerking Delta) Plaatselijk (omvang en aard Wsw Bronckhorst, uitvoering sociaal domein en demografische ontwikkeling) 2. Beschrijving scenario s Korte beschrijving inclusief wat er verandert er in juridische zin, in samenwerking, in bestuurlijke zin etc. Verwachte effect op de exploitatie in meerjarenperspectief Verwachte eenmalige kosten (zoals uittreedkosten) Afgezet tegen toetsingscriteria 3. De scenario s vergeleken 4. Conclusies en samenvatting 3
1. Context 1.1.Context landelijk Met de invoering van de Participatiewet is er een einde gekomen aan de instroom in de sociale werkvoorziening. De huidige medewerkers behouden hun Wsw-indicatie, hun arbeidscontract en hun arbeidsvoorwaarden. Ze werken nu allemaal op een beschutte werkplek of bij een bedrijf of instelling in de buurt. Deze medewerkers blijven de verantwoordelijkheid van de gemeenten. In theorie zal de Wsw blijven bestaan tot de laatste van de huidige medewerkers met pensioen gaat. Dat de uitstroom niet meer gecompenseerd wordt door nieuwe instroom, stelt gemeenten voor de vraag wat te doen met de Wsw-bedrijven. Het rijk uit gaat van een krimp van de Wsw met 5-6% per jaar. Wsw-bedrijven kunnen hun organisatie niet op natuurlijke wijze aanpassen aan die krimp en zullen dus moeten reorganiseren. Ook zal voor bepaalde organisatieonderdelen de schaal te klein worden. Dit vraagt om organisatorische herbezinning. Niets doen is geen optie. Sinds 1 januari 2015 bestaat er geen geoormerkt budget meer voor de uitvoering van de Wsw. Wel was binnen de Integratie Uitkering Sociaal Domein (IUSD) sprake van een fictieve component Wsw die de grondslag vormt voor de uitkering van de totale uitkering van het Rijk aan gemeenten. Met ingang van 2019 is de IUSD onderdeel van de algemene uitkering. Het fictieve bedrag voor de Wsw is te herleiden uit de mei-circulaire. Deze fictieve component heeft een relatie met het aantal Wsw-ers dat een gemeente zou hebben. Zij is echter niet gebaseerd op de daadwerkelijke aantallen maar op een prognose van het Rijk. Daarnaast daalde en daalt het nominale bedrag dat het Rijk per rekeneenheid beschikbaar stelt jaarlijks. De uitvoering van de Wsw is voor de meeste gemeenten daardoor niet meer te dekken uit alleen deze fictieve component Wsw. Gemeenten passen uit algemene middelen de tekorten bij. Omdat de Wsw geen instroom meer kent, is er een nieuwe voorziening binnen de Participatiewet ingevoerd voor mensen met een beperking en/of werkaanpassing die een grote mate van begeleiding nodig hebben: de voorziening beschut werk. Gemeenten zijn verplicht deze voorziening in te richten tot aan hun taakstelling. In het inkomens- en participatiebudget zijn middelen beschikbaar om (deels) in het inkomen te kunnen voorzien en begeleiding te organiseren. Deze medewerkers krijgen een dienstverband tegen het wettelijk minimumloon. 1.2 Context regionaal Bronckhorst werkt voor de uitvoering van de Wsw samen met de gemeenten Voorst, Lochem, Zutphen en Brummen samen in de Gemeenschappelijke Regeling Delta. Bronckhorst overwoog reeds in 2016 om uit te treden per 1 januari 2018. In de discussie die ontstond over de taken van Plein en Delta is Bronckhorst daar later op teruggekomen. Zutphen en Brummen treden uit per 1 januari 2019 en nemen de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Wsw terug van de GR. De schade die hun uittreding veroorzaakt vergoeden zij aan de GR. In totaal gaat het om een bedrag van 2,7 miljoen. Dit bedrag is de uitkomst van onderhandelingen tussen de uittredende gemeenten en de GR Delta en is gebaseerd op berekeningen van de door de 5 gemeenten ingehuurde onafhaneklijke onderzoeker Capel. Delta heeft in de afgelopen jaren de ontwikkeling doorgemaakt van de beweging naar buiten : ze zijn allemaal gedetacheerd bij een bedrijf of instelling, het cluster Buiten van de gemeente Bronckhorst en voor de laatste groep is een beschutte werkplek gerealiseerd bij het in Hengelo gevestigde bedrijf Paper Management Services (PMS). Voor Voorst, Lochem en Bronckhorst heeft Delta geen beschut werk meer binnen de muren van haar eigen faciliteit. Na 1 januari 2019 wanneer Brummen en Zutphen geen deel meer uitmaken van de GR is Delta een detacheerder die verantwoordelijk is voor uitplaatsing, begeleiding (jobcoaching) en ontwikkeling van de Wsw-medewerkers en de uitvoering van werkgeverstaken zoals de personeels- en salarisadministratie etc. Zoals reeds gesteld: de uitvoering van de Wsw is een aflopende zaak. Alhoewel het nog wel 35 jaar kan duren voordat de laatste Wsw-werknemer met pensioen gaat, neemt het personeelsbestand jaarlijks met 4-6% af. Om de organisatie breder te benutten én een stabielere basis te geven is geïnventariseerd of de drie overgebleven gemeenten ook andere taken dan de Wsw bij Delta willen uitvoeren. Deze inventarisatie leverde op dat Voorst en Lochem ieder vooralsnog 150.000 aan additionele taken bij Delta wil beleggen. De huidige omvang van Delta (circa 42 fte) is daarmee veel te groot voor de verantwoordelijkheden die zij heeft. Volgens de waarnemend directeur zou deze formatie met 20 fte gereduceerd moeten worden om tot een sluitende exploitatie te komen. Overigens heeft de sluitende exploitatie alleen betrekking op de kosten van de bedrijfsvoering van Delta. De loonkosten van de 4
Wsw-ers van de gemeenten zijn voor rekening van de gemeenten zelf. De in paragraaf 1.1 genoemde fictieve bijdrage Wsw is niet toereikend om deze loonkosten te betalen. Daarnaast betaalt Bronckhorst nog eens 84.400 aan begeleidingskosten aan Delta voor de groep Wsw-medewerkers die bij het Hengelose bedrijf PMS 2 werken en een bedrag van 17.000 bestuurskosten. Met een beperkte omvang aan participatietaken en een werknemersbestand dat jaarlijks blijft dalen, zal Delta ook na een reorganisatie steeds moeten afslanken om de omvang van haar organisatie in overeenstemming te brengen met de omvang van de Wsw-medewerkers. Omdat dat door het tempo van de uitstroom nooit met natuurlijk verloop kan worden opgevangen, blijven (permanent) reorganisaties nodig. Daarnaast zal de verhouding indirect direct personeel steeds schever worden waardoor een organisatie met een waterhoofd ontstaat wat niet of nauwelijks meer een sluitende exploitatie zal kunnen realiseren. Nederland is voor de werkgeversbenadering verdeeld in zogenaamde arbeidsmarktregio s. De gemeente Bronckhorst behoort tot de arbeidsmarktregio Achterhoek waar ook Aalten, Berkelland, Doetinchem, Monferland, Oost Gelre, Oude IJsselstreek en Winterswijk toe behoren. Door haar ligging zijn de gemeenten Zutphen, Brummen en Lochem echter ook (zeer) relevant wanneer het gaat om (gemeente)grens overschrijdende werkgelegenheid. Dat geldt ook voor Arnhem, Apeldoorn en Deventer, met name wanneer het gaat om werk voor hoger opgeleide inwoners. Een groot deel van de inwoners va Bronckhorst is aangewezen op werk in Zutphen en Brummen. Dit wordt geïllustreerd in tabel 1 waarin een overzicht wordt gegeven van de werkgevers waar Wsw-medewerkers uit Bronckhorst werken. De indeling in arbeidsmarktregio lijkt logisch als Achterhoek-gemeente maar is arbitrair als meest westelijke gemeente van deze arbeidsmarktregio. Dat vraagt om een pragmatische aanpak waarbij ook verbanden en afspraken gemaakt wordt met buurgemeenten ten noorden en westen. In feite is daar nu sprake van met de samenwerking binnen Delta. Tabel 1. Uitsplitsing van de Wsw-medewerkers van Delta uit Bronckhorst naar bedrijf en vestigingsgemeente van het bedrijf Werkgever locatie aantal Paper Management Services Hengelo Gld 24 Gemeente Bronckhorst Hengelo Gld 20 In het groen BV Baak 5 Delta Care BV Brummen 4 Circulus Berkel Lochem 3 Gemeente Zutphen Zutphen 2 SB Post Eerbeek 2 Overige detacheringen diverse locaties 38 Begeleid Werken diverse locaties 8 Delta intern Zutphen 2 Totaal 108 1.3 Context plaatselijk 1.3.1 De Wsw Bronckhorst heeft (oktober 2018) 178 Wsw-medewerkers. Daarvan werken er 108 via Delta. De overige 70 werken via Laborijn in Doetinchem. Deze situatie is historisch ontstaan toen de gemeente Bronckhorst nog niet bestond en haar voorlopers Hengelo, Steenderen en Vorden deelnamen aan de GR Delta en haar voorlopers Hummelo & Keppel en Zelhem deelnamen aan de GR Wedeo. Met de gemeentelijke herindeling is besloten om de werkplekken van de Wsw-medewerkers te handhaven maar om alleen bestuurlijk verantwoordelijk te zijn in de GR Delta. De fictieve rijksbijdrage voor de medewerkers bij Laborijn wordt via Delta naar Laborijn overgemaakt. De gemeente betaalt verder geen bijdrage aan Laborijn 3. 2 Ook aan PMS zélf worden begeleidingskosten betaald. 3 Aan deze situatie zal een einde komen. Voor de komende jaren wordt uitgegaan van een oplopende bijdrage van de gemeente Bronckhorst (en de gemeenten die in Laborijn participeren). 5
De Wsw-medewerkers zijn te verdelen over de volgende werksoorten. Tabel 2. Werkzame wsw-medewerkers per werksoort medio 2018 Begeleid werken Detachering Beschut extern Beschut intern/ Tijdelijk geen plaatsing Delta 8 76 24 0 108 Laborijn 3 46 21 70 Totaal 11 122 24 21 178 Totaal De medewerkers die Begeleid Werken, werken bij een reguliere werkgever waar zij ook in dienst zijn. Zij volgen de cao van het betrokken bedrijf of instelling. De gedetacheerden werken ook bij een reguliere werkgever maar zij zijn in dienst bij het Wsw-bedrijf en volgen de cao Wsw. De detachering kan individueel of in groepsverband zijn bij een bedrijf in Bronckhorst of bij een bedrijf in één van de buurgemeenten. In de praktijk werken de meeste gedetacheerden van Delta bij bedrijven of instellingen in Zutphen. Daarnaast werken er circa 20 binnen de eigen gemeente. Zij voeren werk uit in de openbare ruimte en worden daarin grotendeels begeleid door medewerkers van de gemeente zelf. Zoals gezegd ken Delta voor medewerkers uit Bronckhorst geen eigen beschutte faciliteit meer. De groep medewerkers met een lage loonwaarde die aangewezen is op werk met extra begeleiding en/of een meer beschutte omgeving, werkt bij PMS in Hengelo. De medewerkers van Laborijn die aangewezen zijn op beschut werk doen dat binnen een eigen faciliteit in Doetinchem. In deze notitie wordt er vanuit gegaan dat de positie van de 70 medewerkers bij Laborijn niet wijzigt. We beperken ons tot de 108 die nu via Delta werken. In dit document wordt een aantal alternatieve scenario s voor de uitvoering van de Wsw beschreven. Het is daarbij goed om aan te geven dat deze scenario s geen gevolgen hebben voor de rechten van de Wsw-medewerkers. Zij hebben een aantal wettelijk geregelde garanties. Die veranderen niet. De Wsw-indicatie staat niet ter discussie. Die blijven de Wsw-ers in alle gevallen behouden. Het arbeidscontract staat niet ter discussie. Formeel is dat nu met het DB van de GR Delta. Wanneer Bronckhorst geen deel meer uit maakt van de GR Delta vallen deze contracten terug op het College van B&W van de gemeente Bronckhorst, tenzij men een dienstverband heeft in het kader van Begeleid Werken. Dat is voor een aantal medewerkers het geval (zie tabel 2). De primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden staan niet ter discussie. Geldend is en blijft de cao voor de Wsw. Er moet altijd ruimte zijn voor maatwerk. Werk in de Wsw moet altijd passend zijn bij de beperkingen, kansen en ontwikkelmogelijkheden van de Wsw-er. Beschut werk mag geen dagbesteding zijn. De Wsw-ers hebben een arbeidscontract; zij hebben recht op werk en de plicht tot werken binnen hun mogelijkheden. Tabel 3. Verandering voor Wsw-ers bij scenario zonder Delta Positie Wsw-ers Voor Na Wsw-indicatie Gegarandeerd Gegarandeerd Arbeidscontract Formeel DB Delta Formeel B&W Bronckhorst Primaire en secundaire CAO Wsw geldt 4 CAO Wsw geldt 5 arbeidsvoorwaarden Maatwerk Maatwerk mogelijk Maatwerk mogelijk Werk is passend Passend werk is uitgangspunt Passend werk is uitgangspunt Beschut werk geen dagbesteding Beschut werk = werk Beschut werk = werk 4 Met uitzondering van dienstverbanden in het kader van Begeleid Werken 5 Idem. 6
1.3.2 De participatiewet, het sociaal domein en werkgelegenheid Naast de Wsw kennen we nog meer regelingen en wetten in het sociaal domein. Met de invoering van de 3 decentralisaties, zijn gemeenten verantwoordelijk geworden voor de Participatiewet (gemeenten waren al verantwoordelijk voor Werk en Inkomen), de WMO (gemeenten waren al verantwoordelijk voor de Wet Voorzieningen Gehandicapten) en Jeugd (gemeenten waren al verantwoordelijk voor de Jeugdgezondheidszorg en de Centra voor Jeugd en Gezin). Met een hogere drempel voor instroom in de Wajong zijn meer burgers aangewezen op een bijstandsuitkering. Met de invoering van de P-wet is het aantal doorstroommogelijkheden voor leerlingen van het Praktijkonderwijs (Pro) en het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) beperkt. Zo kreeg een deel van hen na hun schoolperiode een dienstverband in de Wsw. In veel gevallen zal er geen alternatief werk voor hen zijn, ondanks de inspanningen van werkgevers en overheid om hen middels garantiebanen betaald werk te bieden. Er zal niet altijd sprake zijn van een uitkering omdat deze jongeren op de leeftijd dat zij van school komen nog vaak thuis wonen en (dus) geen recht hebben op een uitkering. Daarmee heeft de gemeente niet altijd zicht op hen, wat problematisch kan zijn omdat er bij hen vaak sprake is van meerdere problemen. In de regio Achterhoek worden maatregelen genomen om deze groep beter in beeld te krijgen en houden. Bronckhorst doet hieraan mee. Terwijl de Wsw geen instroom meer kent, is er wel een nieuwe voorziening binnen de Participatiewet ingevoerd voor mensen met een beperking en/of werkaanpassing die een grote mate van begeleiding nodig hebben: de voorziening nieuw beschut. Gemeenten zijn verplicht deze voorziening in te richten. In het inkomens- en participatiebudget zijn middelen beschikbaar om (deels) in het inkomen te kunnen voorzien en begeleiding te organiseren. Deze medewerkers krijgen een dienstverband tegen het minimum loon. De wijze waarop gemeenten uitvoering geven aan hun taken in het sociaal domein is divers. Veelal is het afhankelijk van de aard van de problematiek de kenmerken van de gemeenten in het algemeen (landelijk, stedelijk, geconcentreerd of verspreid) en van de visie die men heeft. In Bronckhorst is nadrukkelijk gekozen voor een uitvoering die gebaseerd is op een visie met betrekking tot aanpak van problematiek en het werk van professionals. Dit heeft geleid tot het zogenaamde generalisten-model; medewerkers doen in principe alles. Dat gaat van het verstrekken van een uitkering, begeleiding naar werk, tot indicatie voor toegang tot voorzieningen etc. Deze integrale aanpak waarbij vanuit de inwoner en zijn problematiek wordt geredeneerd en niet vanuit (verschillende) wet- en regelgeving leidt tot efficiëncy en meer effectiviteit. De enige significante gemeentelijke taak die niet door de gemeente zelf is belegd, is de regie op de uitvoering van de Wsw. Het aantal personen met een uitkering was medio 2018 356. Dit is een daling ten opzichte van medio 2017 met 28. Dit komt met name doordat de economie aantrekt en mensen sneller een baan vinden. De meeste personen met een uitkering vallen onder de Participatiewet (311 personen). Het verschil tussen mannen en vrouwen is klein. Van het totaal aantal personen met een uitkering (juni 2018) is 42% ongehuwd, 31% gescheiden, 22% gehuwd en 4% weduwe/weduwnaar. Het aantal uitkeringen op grond van de Participatiewet was in 2017 hoger dan in het jaar ervoor. Dit had met name te maken met de komst van statushouders (dat ligt voor Bronckhorst boven de landelijk opgelegde taakstelling) en beëindigde WW uitkeringen. Bronckhorst is een sterk vergrijzende en ontgroenende gemeente, niet alleen ten opzichte van Nederland maar ook ten opzichte van de Achterhoek. Terwijl de bevolking van Nederland tussen 2020 en 2035 met naar schatting 5% zal toenemen, zal de bevolking van Bronckhorst in de die periode met 9% afnemen (hele Achterhoek -7%) 6. Vanuit de participatiewet geredeneerd biedt dit hoe vreemd dit ook mag klinken kansen. De verwachting is namelijk dat de vraag naar arbeid niet evenredig zal dalen met de daling van de bevolking. Werkgelegenheid is onder te verdelen naar verzorgende werkgelegenheid gericht op de plaatselijke bevolking (garagebedrijven, supermarkt, gezondheidscentrum etc.) en stuwende werkgelegenheid bij bedrijven die zich richten op klanten in de regio, het hele land of internationaal. Deze laatste categorie daalt niet vanzelfsprekend mee met de dalende (beroeps)bevolking en heeft bij pensionering van haar medewerkers nieuw personeel nodig. Daarnaast is deze categorie voor een landelijke gemeente als Bronckhorst relatief oververtegenwoordigd door de vestiging van een aantal grote (industriële) bedrijven in Steenderen, Hengelo en Zelhem. Dit biedt niet alleen kansen voor werklozen in Bronckhorst maar ook voor werklozen uit buurgemeenten die minder hard getroffen worden door ontgroening en vergrijzing. 6 Bron: CBS (2014). Meer (gedetailleerde) cijfers zijn te vinden op kvnog.nl. 7
2. Scenario 1, doorgaan in afgeslankt Delta 2.1 Korte omschrijving In de inleiding en in hoofdstuk 1 werd reeds geschetst dat de huidige formatie (bedoeld wordt: de reguliere medewerkers) van Delta te groot is voor de taken die zij vanaf 2019 gaat uitvoeren: de Wsw voor Lochem, Voorst en Bronckhorst en 300.000 aan extra taken in het kader van de Participatiewet voor Voorst en Lochem. Van de 42 fte zullen er 20 moeten worden afvloeien om tot een sluitende exploitatie te komen. Daarmee is de reorganisatie niet gedaan. Zoals we al zagen daalt het aantal wsw-medewerkers zo snel dat de organisatie deze krimp niet met natuurlijk verloop zal kunnen opvangen en er permanent gereorganiseerd moet worden. De extra taken voor de participatiewet compenseren niet en de organisatie krijgt een steeds schevere verhouding direct indirect personeel. Voor de GR zelf heeft het scenario doorgaan met een afgeslankt Delta geen gevolg. Zij blijft bestaan maar wordt steeds kleiner in omvang. Als openbaar lichaam kan zij niet failliet gaan. De deelnemende gemeenten zijn gehouden de tekorten te dekken. Behalve arbeidscontracten kent de GR contractuele verplichtingen met de bedrijven waar zij de Wsw-medewerkers gedetacheerd heeft. Doordat het pand verkocht is en het beschutte werk is afgestoten, is er geen sprake meer van fysieke bezittingen anders dan wellicht wat kantoorinventaris. De benodigde krimp heeft dan ook vooral betrekking op de formatie. Tabel 4 Wijzigingen scenario 1 Juridisch Wijzigt niet, GR blijft in stand Gemeentelijke Wijzigt niet: samenwerking Binnen Delta met Voorst en Lochem. Binnen Arbeidsmarktregio met andere gemeenten in de Achterhoek. Los van de structuren: samenwerking met buurgemeenten Zutphen en Brummen. Bestuurlijke consequenties Geen. Aanbesteden Wijzigt niet: Voor de uitvoering van de Wsw hoeft niet aanbesteed te worden, het DB van de GR heeft bevoegdheden van B&W overgenomen. Formatie Blijft dalen. Andere middelen Geen nieuwe of extra (fysieke) middelen nodig. Wel permanent financiële middelen voor reorganisatie en/of tekorten. 2.2 Toetsingscriteria Wanneer we dit model afzetten tegen het toetsingskader, dan zien we het volgende. Cliënt/werknemer Inhoud werk; wat past het meest bij mogelijkheden, waar komen capaciteiten het best tot hun recht? De inhoud van het werk is afhankelijk van de beschikbaarheid van werksoorten. In het geval van Bronckhorst is er sprake van dat medewerkers gedetacheerd zijn bij een (groot) aantal bedrijven en instellingen. Er mag van worden uitgegaan dat bij deze mate van diversiteit maatwerk mogelijk is. De krimp van Delta zal hier geen effect op hebben. De medewerkers werken immers niet bij Delta maar zijn bij bedrijven en instellingen gedetacheerd. (positief) Ontwikkelmogelijkheden werknemer Hier geldt in feite hetzelfde als bij de vorige variabele. De mogelijkheden hangen af van wat beschikbaar is en met werkgevers te organiseren is. In principe zijn dat alle werkgevers in Bronckhorst en buurgemeenten. Dit geldt zowel voor Wsw-werknemers als voor bijstandscliënten. Duidelijkheid voor werknemer De Wsw-werknemer heeft duidelijkheid met betrekking tot de werkplek, die is immers extern georganiseerd. Formeel is hij in dienst bij Delta die steeds verder krimpt. Voor de Wsw-medewerker is dat in de beeldvorming wellicht negatief en wellicht zal de begeleiding vanuit Delta daardoor sneller 8
wisselen, maar de echte pijn zit bij de reguliere medewerkers die binnen een organisatie werken die jaarlijks kleiner wordt. (negatief) Nabijheidsprincipe/reisafstand In principe zullen de Wsw-ers blijven werken waar ze nu ook werken. Er zullen altijd medewerkers zijn die in Bronckhorst wonen en in Zutphen of Lochem werken en omgekeerd geldt dat in mindere mate ook. (neutraal) Regie en integraliteit Mogelijkheid gemeente eigen beleid Wsw te bepalen Hoewel met het vertrek van Zutphen en Brummen het speelveld iets minder complex wordt, zal de gemeente Bronckhorst haar invloed in de GR altijd moeten delen met Voorst en Lochem. Mogelijkheid gemeente te sturen op ontwikkeling werknemer Sturing op individueel niveau is een zaak van management en begeleiding van het Wsw-bedrijf. Bronckhorst kan daar niet zelf op sturen. Het is de vraag in hoeverre dat nu nog gewenst en noodzakelijk is, nu alle medewerkers gedetacheerd zijn. Mogelijkheid tot integraliteit in uitvoering sociaal beleid De uitvoering vindt gescheiden plaats voor werk & inkomen, Wmo en jeugd (gemeente zelf) en de (oude) Wsw (bij Delta). Gezien de wens tot integraliteit, juist bij deze kwetsbare groep inwoners, is dit ongewenst. Ruimte voor eigen initiatieven Participatiewet De activiteiten voor de Participatiewet zijn belegd bij de gemeente Bronckhorst die niets inkoopt bij Delta in dit kader dus alle ruimte heeft. Financiën en risico s Kosten exploitatie Na reorganisatie is de exploitatie (tijdelijk) sluitend. Los van de bedrijfsexploitatie betaalt Bronckhorst het subsidietekort en extra voor begeleiding bij PMS (aan PMS zelf én aan Delta) en voor bestuurskosten. Daarnaast zal de Wsw verder krimpen en zal zonder opnieuw ingrijpen de exploitatie (weer) verlieslijdend worden. Hoogte frictie-kosten De reorganisatie die nu nodig is na het vertrek van Zutphen en Brummen zal op basis van de berekeningen van Capel uit de afkoopsom van Zutphen en Brummen betaald kunnen worden. De krimp zal echter door blijven gaan, theoretisch tot de laatste Wsw-medewerker met pensioen is en permanente reorganisatie blijft noodzakelijk. Financiële risico s Behoudens de oplopende kosten van de exploitatie door de krimp van de organisatie en de kosten voor frictie zijn geen andere financiële risico s te verwachten behoudens de gebruikelijke die los staan van de organisatie vorm: recessie, terugval gedetacheerden etc. 9
Risico s in de continuïteit/kwetsbaarheid Met de krimp ontstaan een steeds meer kwetsbare organisatie. Wanneer ook op ondersteunend personeel wordt bezuinigd komt de continuïteit van bepaalde bedrijfsprocessen in gevaar (zoals salarisbetaling). Dit kan ondervangen worden door ze bij derden te beleggen. Zo wordt in dit verband de organisatie Lucrato in Apeldoorn genoemd. De vraag rijst dan of er nog wel sprake is van een zelfstandig voortbestaan. Lengte verplichting De Wsw-dienstverbanden blijven sowieso bestaan, los van de keuze voor een bepaald model. Een bestuurlijke samenwerking tussen gemeenten zoals in een GR wordt echter niet aangegaan voor een korte periode. Wanneer Bronckhorst (nu) kiest voor voortzetting ligt het niet in de rede om daar een jaar later weer op terug te komen. Toekomstbestendigheid Doordat de Wsw krimpt, is dit model niet toekomstbestendig. Overig Aanbestedingsplichtig? Het beleggen van de uitvoering van de Wsw bij een GR is niet aanbestedingsplichtig. Voldoet aan beleid SROI SROI kan belegd worden binnen de afspraken in arbeidsmarktregio. De verbinding met de individuele gemeenten en hun bestekken moet dan wel geborgd worden. De vraag is hoe relevant dit nog is, nu alle medewerkers gedetacheerd zijn. Voldoet aan uitgangspunt zo regulier mogelijk werken/samenwerking bedrijven Delta heeft vrijwel iedereen gedetacheerd. Innovativiteit Een gescheiden uitvoering van de P-wet, de Wsw en de rest van het sociaal domein is weinig innovatief. Verhouding WSP/werkgeversdienstverlening Bronckhorst maakt deel uit van een andere arbeidsmarktregio dan Voorst en Lochem. Samenwerking met Lochem, en ook met Brummen en Zutphen is echter gezien de geografische ligging relevant. 10
3. Scenario 2, onderbrengen bij een derde partij zonder bestuurlijke verantwoordelijkheid 3.1 Uittreding of liquidatie Aan dit scenario gaat de uittreding van Bronckhorst uit de GR (wanneer Voorst en Lochem verder willen gaan) of de liquidatie van de GR (als Voorst en/of Lochem ook willen stoppen met de GR) vooraf. Hieronder wordt kort weergegeven wat de verschillen zijn. 3.1.1 Uittreding De gemeente Bronckhorst geeft in dit geval aan dat zij wil uittreden uit de GR. Bronckhorst onderhandelt vervolgens met de GR over de hoogte van de uittreedsom. Zoals we zagen bestaat de GR (naast arbeidscontracten met Wsw-medewerkers) vooral uit arbeidscontracten met regulier personeel. Berekend zal worden welk deel van het personeel toe te rekenen is aan Bronckhorst. Als we er vanuit gaan dat na de reorganisatie die nu reeds nodig is, er 22 fte over blijft en Bronckhorst 37% van de Wsw-ers van Delta heeft, gaat het om 8,2 fte. Wellicht dat de nieuwe uitvoerder wel personeel nodig heeft waarmee de schade van uittreding gereduceerd kan worden. Na uittreding heeft Bronckhorst geen verplichtingen meer naar de GR. In het jaar na de aankondiging van uittreding is zij nog wel aansprakelijk voor haar deel van de eventuele verliezen. 3.1.2 Liquidatie Bij liquidatie besluiten de drie gemeenten in meerderheid dat zij de GR willen ontbinden. Vervolgens dient een liquidatieplan gemaakt te worden. Met de bonden zal onderhandeld moeten worden over een sociaal plan voor de reguliere medewerkers. De gemeente Bronckhorst is verantwoordelijk voor alle kosten die gemaakt worden tot het moment dat de GR leeg is. De 20 fte die nu reeds boventallig zijn, buiten beschouwing latend (die zullen namelijk in alle scenario s moeten afvloeien) gaat het om nog eens 22 fte. Op basis van de berekeningen van Capel gaat het dan om 2,2 miljoen. De 22 fte zullen in het jaar voordat de gemeenten het op een andere wijze gaan organiseren de organisatie draaiende moeten houden zodat ontslag pas kan plaats vinden op het moment dat de activiteiten worden overgedragen. 3.2 Korte omschrijving In het jaar volgend op het besluit om uit te treden of het besluit tot liquidatie, zal Bronckhorst een nieuwe uitvoerder moeten vinden. In de omgeving van Bronckhorst zijn meerdere uitvoerders actief; de dichtstbijzijnde is Laborijn waar reeds 70 Wsw-medewerkers uit Bronckhorst werken maar er zijn ook andere opties zoals Larcom/Tracé in Ommen. Met de mogelijke uitvoerder zal gesproken moeten worden of en onder welke condities zij de groep medewerkers die nu via Delta werken over wil nemen. Zoals we hebben gezien gaat het vooral om de taken werkgeverschap, werkgeverscontacten en jobcoaching, omdat de totale groep reeds gedetacheerd is. Er hoeven geen (permanente) beschutte faciliteiten worden aangeboden. Het is de vraag of een derde uitvoerder maar een beperkt deel van de taken wil uitvoeren en niet het integrale pakket. De kans is groot dat Lochem en Voorst de voorkeur geven aan Lucrato. Ook dat is een optie voor Bronckhorst. Daarnaast is er straks ook Zutphen met een eigen werkbedrijf. De vraag is of Zutphen de integrale uitvoering voor een andere gemeente wil doen, maar het is niet uitgesloten. We gaan ervan uit dat de gemeente Bronckhorst een inkooprelatie aangaat met haar nieuwe uitvoerder. De kosten zouden gebaseerd moeten zijn op de daadwerkelijk door de nieuwe uitvoerder gemaakte en toe te rekenen kosten aan de groep medewerkers van Bronckhorst. In de berekeningen gaan we daar van uit maar het is natuurlijk de vraag of de nieuwe uitvoerder dan zo ook ziet. In dit scenario gaan we er vanuit dat Bronckhorst níet bestuurlijk verantwoordelijk wordt in een andere GR. Dat betekent dat zij weer formeel werkgever is van haar Wsw-ers. Dit heeft overigens geen (grote) consequenties voor de gemeente zélf of voor de Wsw-ers. Rechten en plichten van beide partijen blijven hetzelfde. Wel zal de gemeenten medezeggenschap moeten inrichten voor de Wswers en zal er wellicht harmonisatie moeten plaats vinden van bedrijfsgebonden regelingen zoals fietsvergoedingen etc. 11
Tabel 8 Wijzigingen scenario 2 Juridisch Gemeentelijke samenwerking Bestuurlijke consequenties Aanbesteden Formatie Andere middelen Wijzigt, GR houdt op te bestaan of gaat door zonder Bronckhorst Keuze (deels afhankelijk van keuze uittreding of liquidatie): Met Voorst en Lochem naar andere uitvoerder Los van Voorst en Lochem naar andere uitvoerder Geen gezamenlijke bestuurlijke verantwoordelijkheid meer in een GR. Voor de uitvoering van de Wsw hoeft niet aanbesteed te worden, de gemeente kan een derde partij aanwijzen als uitvoerder Nvt Geen nieuwe of extra (fysieke) middelen nodig. 3.3 Toetsingscriteria Wanneer we dit model afzetten tegen het toetsingskader, dan zien we het volgende. Cliënt/werknemer Inhoud werk; wat past het meest bij mogelijkheden, waar komen capaciteiten het best tot hun recht? De inhoud van het werk is afhankelijk van de beschikbaarheid van werksoorten. In het geval van Bronckhorst is er sprake van dat medewerkers gedetacheerd zijn bij een (groot) aantal bedrijven en instellingen. Er mag van worden uitgegaan dat bij deze mate van diversiteit maatwerk mogelijk is. Een andere uitvoerder mag en zal hier geen effect op hebben. De medewerkers werken immers niet bij Delta maar zijn bij bedrijven en instellingen gedetacheerd. Ontwikkelmogelijkheden werknemer Hier geldt in feite hetzelfde als bij de vorige variabele. De mogelijkheden hangen af van wat beschikbaar is en met werkgevers te organiseren is. In principe zijn dat alle werkgevers in Bronckhorst en buurgemeenten. Dit geldt zowel voor Wsw-werknemers als voor bijstandscliënten. Duidelijkheid voor werknemer De Wsw-werknemer heeft duidelijkheid met betrekking tot de werkplek, die is immers extern georganiseerd. Formeel is hij in dienst bij de gemeente Bronckhorst en materieel bij een nieuwe uitvoerder. Behalve een eenmalige wisseling in begeleiding zal er daarna vooral duidelijkheid zijn. Nabijheidsprincipe/reisafstand In principe zullen de Wsw-ers blijven werken waar ze nu ook werken. Er zullen altijd medewerkers zijn die in Bronckhorst wonen en in Zutphen of Lochem werken en omgekeerd geldt dat in mindere mate ook. (neutraal) Regie en integraliteit Mogelijkheid gemeente eigen beleid Wsw te bepalen Bronckhorst kan zelf haar eigen beleid bepalen en dat vast leggen in een DVO. De vraag is of een nieuwe uitvoerder aan alle condities kan en wil voldoen. /+ Mogelijkheid gemeente te sturen op ontwikkeling werknemer Sturing op individueel niveau is een zaak van management en begeleiding van het Wsw-bedrijf. Bronckhorst kan daar niet zelf op sturen. Het is de vraag in hoeverre dat nu nog gewenst en noodzakelijk is, nu alle medewerkers gedetacheerd zijn. 12
Mogelijkheid tot integraliteit in uitvoering sociaal beleid De uitvoering vindt gescheiden plaats voor werk & inkomen, Wmo en jeugd (gemeente zelf) en de (oude) Wsw (bij andere uitvoerder). Gezien de wens tot integraliteit, juist bij deze kwetsbare groep inwoners, is dit ongewenst omdat de consulent die de Wsw-er begeleidt bij een andere organisatie werkt dan de consulent van de gemeente. Ruimte voor eigen initiatieven Participatiewet De activiteiten voor de Participatiewet zijn belegd bij de gemeente Bronckhorst die niets inkoopt bij de nieuwe uitvoerder in dit kader dus alle ruimte heeft. Financiën en risico s Kosten exploitatie De exploitatie zal gunstiger zijn dan bij het huidige Delta, vooral omdat Bronckhorst niet meer dubbel hoeft te betalen voor de begeleiding bij PMS. De vraag is wel of de nieuwe uitvoerder dezelfde systematiek zal hanteren als hier gebruikt is! Hoogte frictie-kosten Zowel bij uittreding als bij liquidatie zal Bronckhorst een eenmalig bedrag moeten betalen. Met name bij liquidatie is er het risico dat meer medewerkers dan verwacht niet (tijdig) een nieuwe baan vinden. Financiële risico s Mogelijk zal de nieuwe uitvoerder een ander tarief of een andere systematiek willen hanteren dan we hier gebruikt hebben. Risico s in de continuïteit/kwetsbaarheid Het beleggen van de Wsw bij een organisatie die meer taken uitvoert houdt een minder groot risico in dan bij het in takenpakket kleine Delta. Continuïteit is echter een zaak van de eigenaren en niet van Bronckhorst omdat zij niet bestuurlijk verantwoordelijk wil zijn. Lengte verplichting De Wsw-dienstverbanden blijven sowieso bestaan, los van de keuze voor een bepaald model. De looptijd van de DVO is afhankelijk van wat beide partijen willen. Toekomstbestendigheid Doordat de Wsw krimpt, is dit model alleen toekomstbestendig wanneer de nieuwe uitvoerder ook andere taken uitvoert. Overig Aanbestedingsplichtig? Het beleggen van de integrale uitvoering van de Wsw bij een andere organisatie is niet aanbestedingsplichtig. Voldoet aan beleid SROI SROI kan belegd worden binnen de afspraken in arbeidsmarktregio. De verbinding met de individuele gemeenten en hun bestekken moet dan wel geborgd worden. De vraag is hoe relevant dit nog is, nu alle medewerkers gedetacheerd zijn. 13
Voldoet aan uitgangspunt zo regulier mogelijk werken/samenwerking bedrijven Vrijwel alle medewerkers zijn reeds gedetacheerd. Innovativiteit Een gescheiden uitvoering van de P-wet, de Wsw en de rest van het sociaal domein is weinig innovatief. Verhouding WSP/werkgeversdienstverlening Samenwerking met Lochem, en ook met Brummen en Zutphen is gezien de geografische ligging relevant. Dit moet door de nieuwe uitvoerder goed geborgd worden. Wanneer de nieuwe uitvoerder deel uitmaakt van WSP Achterhoek is dat congruent met de rest van de werkgeversbenadering. /+ 14
4. Scenario 3, eigen uitvoering 4.1 Uittreding of liquidatie Aan dit scenario gaat net als in scenario 2 de uittreding van Bronckhorst uit de GR (wanneer Voorst en Lochem verder willen gaan) of de liquidatie van de GR (als Voorst en/of Lochem ook willen stoppen met de GR) vooraf. Voor de consequenties daarvan geldt hetzelfde als dat wat bij scenario 2 geschetst is. 4.2 Korte omschrijving In het jaar volgend op het besluit om uit te treden of het besluit tot liquidatie, zal Bronckhorst zich moeten voorbereiden op eigen uitvoering. Hieronder wordt puntsgewijs beschreven wat dit betekent. In het algemeen: omdat vrijwel iedereen gedetacheerd is, is eigen uitvoering vooral: eigen regie nemen. Werkgeverschap De gemeente Bronckhorst wordt zelf verantwoordelijk voor haar Wsw-medewerkers en zal bij calamiteiten, terugval, ontwikkelkansen etc. zelf dat werkgeverschap vorm moeten geven. Hier is capaciteit voor nodig. De (administratieve) taken zijn vrij specialistisch. Salarisadministratie, organiseren arbo etc. kunnen het beste ingekocht worden. Gezien de omvang van de opdracht zal dit aanbesteed moeten worden. Beschut en vangnet De werkvloer van PMS fungeert in feite als beschutte werkomgeving. In principe kan de afspraak met PMS worden gecontinueerd maar het kan geen kwaad om in het kader van risicio-spreiding en het bieden van meer werksoorten te onderzoeken of er nog meer mogelijkheden zijn. De gemeente Bronckhorst voert hierover reeds gesprekken met PMS en derden. Het ligt in de rede ook op dezelfde wijze vangnetplekken in te kopen voor medewerkers die tijdelijk terug komen uit een detachering. Nu werken er 9 personen bij Delta op deze basis. Verwacht wordt dat dit aantal in vier jaar tijd terug kan naar circa 10% van de gedetacheerden. PMS krijgt nu betaald om deze medewerkers werk te bieden. Daarnaast betaalt Bronckhorst ook aan Delta een bedrag voor begeleiding. In een toekomstige situatie waarbij Bronckhorst zelf inkoopt zou de inzet moeten zijn dat PMS de dagelijkse begeleiding doet en de eerste lijn is bij calamiteiten en dat de gemeente in beeld komt bij de meer complexe casussen. Groen De gemeente stuurt nu de groenmedewerkers zelf aan. Dat verandert niet bij eigen uitvoering. De rol van Delta is nu zeer beperkt, de rol van de gemeentelijke consulent/jobcoach kan dat ook blijven. Detachering Voor de gedetacheerden is formatie jobcoaching/consulent nodig. Samenvattend: voor groen en PMS wijzigt er niet veel bij eigen uitvoering. Het belangrijkste is dat de (administratieve) werkgeverstaken moeten worden ingekocht en dat er capaciteit consulent/jobcoaching beschikbaar komt. Voor sommige Wsw-ers (vangnet) is een veel lagere caseload nodig dan bij andere groepen (groen). We gaan hier uit van een gemiddelde caseload van 60. De deskundigheid moet verdeeld zijn over meerdere consulenten, bij voorkeur minimaal drie. Met de terugloop van de formatie Wsw kan de capaciteit meer ingezet worden voor nieuwe doelgroepen: (nieuw) Beschut Werk, uitstroom VSO en Pro. Omdat de medewerkers generalisten zijn kan breed worden ingezet wat juist bij deze doelgroepen wenselijk is omdat er vaak sprake is van multiproblematiek. 15
Tabel 11 Wijzigingen scenario 3 Juridisch Gemeentelijke samenwerking Bestuurlijke consequenties Aanbesteden Formatie Andere middelen Wijzigt, GR houdt op te bestaan of gaat door zonder Bronckhorst Op basis afspraken WSP Achterhoek Geen gezamenlijke bestuurlijke verantwoordelijkheid meer in een GR. Bij eigen uitvoering hoeft niet aanbesteed te worden behalve bij de inkoop van taken die niet het primaire proces betreffen, zoals de werkgeverstaken. Deel regulier kan wellicht overgenomen worden. Hooguit 2 fte. Uitbreiden van generalisten. Investeren in systemen. 4.3 Toetsingscriteria Wanneer we dit model afzetten tegen het toetsingskader, dan zien we het volgende. Cliënt/werknemer Inhoud werk; wat past het meest bij mogelijkheden, waar komen capaciteiten het best tot hun recht? De inhoud van het werk is afhankelijk van de beschikbaarheid van werksoorten. In het geval van Bronckhorst is er sprake van dat medewerkers gedetacheerd zijn bij een (groot) aantal bedrijven en instellingen. Er mag van worden uitgegaan dat bij deze mate van diversiteit maatwerk mogelijk is. Eigen uitvoerding mag en zal hier geen effect op hebben. De medewerkers werken immers niet bij Delta maar zijn bij bedrijven en instellingen gedetacheerd. Wellicht kunnen er naast PMS andere uitvoerders gevonden worden voor uitvoering van beschut werk. Ontwikkelmogelijkheden werknemer Hier geldt in feite hetzelfde als bij de vorige variabele. De mogelijkheden hangen af van wat beschikbaar is en met werkgevers te organiseren is. In principe zijn dat alle werkgevers in Bronckhorst en buurgemeenten. Dit geldt zowel voor Wsw-werknemers als voor bijstandscliënten en nieuwe doelgroepen. Duidelijkheid voor werknemer De Wsw-werknemer heeft duidelijkheid met betrekking tot de werkplek, die is immers extern georganiseerd. Formeel en materieel is hij in dienst bij de gemeente Bronckhorst Behalve een eenmalige wisseling in begeleiding zal er daarna duidelijkheid zijn. Nabijheidsprincipe/reisafstand In principe zullen de Wsw-ers blijven werken waar ze nu ook werken. Er zullen altijd medewerkers zijn die in Bronckhorst wonen en in Zutphen of Lochem werken en omgekeerd geldt dat in mindere mate ook. Regie en integraliteit Mogelijkheid gemeente eigen beleid Wsw te bepalen Bronckhorst kan zelf haar eigen beleid bepalen en dat navenant uitvoeren. Mogelijkheid gemeente te sturen op ontwikkeling werknemer Sturing op individueel niveau doet Brockhorst zelf. Het is de vraag in hoeverre dat nu nog gewenst en noodzakelijk is, nu alle medewerkers gedetacheerd zijn. 16
Mogelijkheid tot integraliteit in uitvoering sociaal beleid De uitvoering vindt geïntegreerd plaats voor werk & inkomen, Wmo en jeugd en de (oude) Wsw. Gezien de wens tot integraliteit, juist bij deze kwetsbare groep inwoners, is dit zeer gewenst. Met het binnen halen van meer expertise kunnen ook de nieuwe doelgroepen beter bediend worden. Er kan een samenhangende uitvoering ontstaan van jeugd uitstroom VSO/Pro participatie inzet WMO. Ruimte voor eigen initiatieven Participatiewet De integrale activiteiten voor de Participatiewet zijn belegd bij de gemeente Bronckhorst die daardoor maximale ruimte heeft. Financiën en risico s Kosten exploitatie De exploitatie zal gunstiger zijn dan bij het huidige Delta, vooral omdat Bronckhorst niet meer dubbel hoeft te betalen voor de begeleiding bij PMS. Uitvoering door een derde zal marginaal duurder zijn, wanneer die uit wil gaan van dezelfde systematiek en tarieven. Hoogte frictie-kosten Zowel bij uittreding als bij liquidatie zal Bronckhorst een eenmalig bedrag moeten betalen. Met name bij liquidatie is er het risico dat meer medewerkers dan verwacht niet (tijdig) een nieuwe baan vinden. Financiële risico s De gebruikelijke risico s die los staan van de organisatie vorm: recessie, terugval gedetacheerden etc. Risico s in de continuïteit/kwetsbaarheid Het beleggen van de Wsw bij de organisatie die generalisten inzet op het hele sociale domein geeft een grote garantie op continuïteit. Kwetsbaarheid wordt ondervangen door deskundigheid onder te brengen bij meerdere generalisten. Lengte verplichting De Wsw-dienstverbanden blijven sowieso bestaan, los van de keuze voor een bepaald model. Toekomstbestendigheid Door de veelheid van taken die de generalisten uitvoeren en de verantwoordelijkheden die gemeenten hebben in het kader van de 3D is dit scenario toekomstbestendig. Overig Aanbestedingsplichtig? Het zelf uitvoeren van de Wsw bij een GR is niet aanbestedingsplichtig. Het inkopen van administratieve taken wel. Voldoet aan beleid SROI SROI kan belegd worden binnen de afspraken in arbeidsmarktregio. De verbinding met de individuele gemeenten en hun bestekken moet dan wel geborgd worden. De vraag is hoe relevant dit nog is, nu alle medewerkers gedetacheerd zijn. 17
Voldoet aan uitgangspunt zo regulier mogelijk werken/samenwerking bedrijven Vrijwel iedereen is reeds gedetacheerd. Innovativiteit Een integrale uitvoering van de P-wet, de Wsw en de rest van het sociaal domein is innovatief. Verhouding WSP/werkgeversdienstverlening De uitvoering van de Wsw is in dit scenario congruent met de arbeidsmarktregio Achterhoek. Daarnaast is het verstandig goede afspraken te maken met buurgemeenten Lochem, Brummen en Zutphen. 18
4. De scenario s veregleken De criteria van het toetsingskader Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3 Afgeslankt Delta Inkoop bij derde Cliënt/werknemer Inhoud werk + + + Ontwikkelmogelijkheden werknemer + + + Duidelijkheid voor werknemer - + + Nabijheidsprincipe/reisafstand 0 0 0 Regie en integraliteit Mogelijkheid gemeente eigen beleid Wsw te bepalen - 0/+ + Mogelijkheid gemeente te sturen op ontwikkeling 0 0 + werknemer Mogelijkheid tot integraliteit in uitvoering sociaal beleid - - + Ruimte voor eigen initiatieven Participatiewet + + + Financiën en risico s Kosten exploitatie - + + Hoogte frictie-kosten - - - Financiële risico s 0 0 0 Risico s in de continuïteit/kwetsbaarheid - 0 + Lengte verplichting 0 0 0 Toekomstbestendigheid - 0 + Overig Aanbestedingsplichtig? + + 0 Voldoet aan beleid SROI 0 0 0 Voldoet aan uitgangspunt zo regulier mogelijk + + + werken/samenwerking bedrijven Innovativiteit - - + Verhouding WSP/werkgeversbenadering 0 0/+ + Eigen regie Uit het toetsingskader blijkt het volgende: Delta heeft vrijwel alle medewerkers gedetacheerd. In plaats van een beperkt aantal eigen werksoorten wordt gebruik gemaakt van een breed scala aan werkzaamheden die geboden worden door reguliere werkgevers. In geen enkel scenario zal dit wijzigen. Eigen uitvoering geeft de meeste mogelijkheden voor regie en integraliteit. Doorgaan met Delta is in financiële zin het minst aantrekkelijk. De risico s en kwetsbaarheid zijn het grootst. Op punten als innovativiteit en werkgeversbenadering scoort eigen uitvoering positief. 19
5. Conclusies en samenvatting Uit het toetsingskader blijkt dat de keuze voor een eigen uitvoering/regie van de Wsw en de rest van de Participatiewet een goede optie is. Delta is in feite een sterfhuis omdat er geen instroom (behoudens 300.000 extra omzet vanuit Lochem en Voorst) is maar wel uitstroom, met alle financiële gevolgen en risico s van dien. Zij zal in een permanente staat van reorganisatie terecht komen wat negatief is voor de werknemers (met name de reguliere werknemers) en de gemeentelijke eigenaren. De eenmalige kosten van stopzetting kunnen hoog zijn wanneer er niet in geslaagd wordt een groot deel van de werknemers te herplaatsen. Dat is echter ook het geval wanneer doorgegaan wordt op de huidige basis, alleen worden de kosten uitgesmeerd over een langere periode en zullen de kosten van de exploitatie steeds hoger worden door de scheve verhouding indirect direct personeel die zal ontstaan. De keuze is vervolgens hoe de uitvoering dan wordt belegd. Bij een derde of zelf? Bronckhorst werkt met haar generalistische aanpak integraal in het sociaal domein en daar hoort de Wsw ook bij. Met de extra deskundigheid die in huis gehaald wordt kunnen nieuwe doelgroepen nog beter bediend worden en kan een vloeiende lijn gerealiseerd worden van uitstroom VSO/Pro naar werk, al dan niet onder aangepaste omstandigheden. De werkgeversbenadering vindt plaats op de schaal Achterhoek, terwijl de uitvoering van de Wsw met gemeenten aan de noord- en westkant plaats vindt. Voor Bronckhorst is op het gebied van werkgeversbenadering de samenwerking met name de buurgemeenten Lochem en Zutphen ook relevant, zeker voor dit type werk en werknemers. Eigen uitvoering van de Wsw is congruent met de arbeidsmarktregio Achterhoek maar biedt ook de mogelijkheid intensief samen te werken met andere gemeenten. Daarnaast hoeft Bronckhorst haar invloed niet te delen met derden. Er hoeft geen eigen beschutte faciliteit te worden ingericht en groep is qua omvang overzichtelijk. Belangrijkste zaken bij eigen uitvoering zijn: Vergroten formatie en deskundigheid op het gebied van begeleiding en jobcoaching. Inkoop werkgeverstaken. Verminderen kwetsbaarheid huidige beschutte faciliteit. 20