Van Ferdinand Tierie Afdeling WIZ Datum 22 juni 2017 Aan Bevelandse gemeenten

Transcriptie

1 gemeenschappelijke regeling DE BEVELANDEN Van Ferdinand Tierie Afdeling WIZ Datum 22 juni 2017 Aan Bevelandse gemeenten Onderwerp Notitie beschut werk Notitie beschut werk Inleiding Inmiddels is er ingestemd met het wettelijk verplicht stellen van beschut werk per Hiervoor is een wijziging van de Participatiewet vastgesteld. Daarmee zijn de gemeenten verplicht om uitvoering te geven aan het instrument beschut werk zoals omschreven is in artikel 10b van de (gewijzigde) Participatiewet. Achtergronden bij de wetgeving Met de invoering van de Participatiewet per 1 januari 2015 is beschut werk als instrument mogelijk gemaakt. Volgens het ministerie van SZW hebben de gemeenten geld gekregen om beschut werk uit te voeren. Het gaat dan om mensen die uitsluitend in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden op de arbeidsmarkt kunnen participeren. Uit een onderzoek van de Inspectie SZW is gebleken dat het aantal gerealiseerde beschut werkplekken in de gemeenten is achtergebleven bij de verwachtingen die het ministerie van SZW daarbij had. Vervolgens heeft staatssecretaris Klijnsma in een brief aan de Tweede Kamer nog voor de zomer aangekondigd gemeenten wettelijk te gaan verplichten beschut werk te organiseren. Ondanks een aantal negatieve reacties heeft de staatssecretaris het wetsvoorstel gemaakt en voorgelegd aan de ministerraad. De ministerraad stemde in met het wetsvoorstel. Vervolgens is het wetsvoorstel voorgelegd aan de Raad van State. De Afdeling advisering van de Raad van State heeft de regering geadviseerd om van de voorgestelde verplichting voor gemeenten tot het aanbieden van beschut werk af te zien. Niet alleen Klijnsma, maar ook de Tweede Kamer is ontevreden over het aantal gerealiseerde banen voor beschut werk. De Tweede Kamer stemde daarom, ondanks het advies van de Raad van State, in met het verplicht aanbieden van beschut werk door gemeenten. Inmiddels heeft ook de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel en daarmee is de wetswijziging een feit. ínhoud van de wetgeving De wetgeving m.b.t. beschut werk ziet er, kort samengevat, als volgt uit: jaarlijks wordt bij ministeriële regeling per gemeente het aantal ten minste te realiseren beschut werkplekken bepaald (de gemeenteraad kan bij verordening een hoger aantal vaststellen); gemeenten worden verplicht om mensen met een indicatie beschut werk daadwerkelijk een beschut werkplek te bieden zolang het aantal ten minste te realiseren beschut werkplekken niet is gerealiseerd; als het aantal ten minste te realiseren beschut werkplekken is gerealiseerd, vervalt de verplichting; als er in een jaar meer positieve adviezen beschut werk door UVW worden afgegeven dan waarmee in de ramingen rekening is gehouden, is de gemeente in dat jaar niet verplicht om meer beschut werkplekken aan te bieden dan waarmee in de ramingen rekening is gehouden; per gemeente moet bij verordening worden vastgesteld welke voorzieningen zij instelt voor die mensen voor wie niet direct een beschut werkplek beschikbaar is; het ligt in de rede dat de gemeente zich het daaropvolgende jaar inspant om bij voorrang een beschut werkplek aan te bieden aan diegenen met een positief advies beschut werk (en die op de wachtlijst staan); als er in een jaar minder positieve adviezen beschut werk door UVW worden afgegeven dan waarmee in de ramingen rekening is gehouden, kan ervan worden uitgegaan dat de behoefte lager is; in dat geval is het acceptabel dat in dat jaar door de gemeente minder beschut werkplekken worden gerealiseerd dan waar in de raming vanuit is gegaan;

2 Datum 22 juni 2017 Onderwerp Notitie beschut werk Pagina 2 het staat gemeenten vrij om beschut werkplekken zelf te organiseren, bij de bestaande SWbedrijven, bij andere aan de gemeente gelieerde organisaties of bij reguliere werkgevers; mensen die menen voor beschut werk in aanmerking te komen, krijgen de mogelijkheid om zelf - zonder tussenkomst van de gemeente - een advies beschut werk aan te vragen bij UWV. Gevolgen Gemeenten hebben reeds op grond van de Participatiewet een Verordening re-integratie en tegenprestatie vastgesteld. Deze verordening dient te worden aangepast/aangevuld: in de verordening moet de gemeenteraad in ieder geval vaststellen welke voorzieningen gericht op arbeidsinschakeling worden aangeboden om beschut werk mogelijk te maken; bij ministeriële regeling wordt jaarlijks per gemeente het aantal ten minste te realiseren beschut werkplekken bepaald; de gemeenteraad kan bij verordening een hoger aantal vaststellen en daarbij regelen hoe deze additionele omvang van de voorziening wordt bepaald en hoe dan de volgorde wordt bepaald waarin personen van een beschut werkplek worden voorzien; evenzo is het aan de gemeenteraad om - als zij besluit om in een jaar niet meer beschut werkplekken aan te bieden dan waarmee in de ramingen rekening is gehouden - aan te geven welke voorzieningen zij inzet voor die mensen voor wie niet direct een beschut werkplek beschikbaar is. Gemeentelijke beleidsvrijheid De gemeentelijke beleidsvrijheid op dit onderwerp is beperkt aangezien beschut werk verplicht is gesteld en er binnen de wettelijke taakstelling moet worden geplaatst als iemand een indicatie beschut werk heeft (ook als diegene geen gemeentelijke uitkering heeft). De gemeentelijke beleidsvrijheid bestaat vooral uit de keuze of er wel of niet boven de taakstelling plekken beschut werk beschikbaar worden gesteld. Gevolg van het niet kiezen voor het mogelijk maken van plaatsingen boven de taakstelling is dat er wachtlijsten kunnen ontstaan. De gemeente is aangewezen als uitvoerder van beschut werk en zou dus zelf kunnen optreden als werkgever. Bij de invoering van de Participatiewet is al door de gemeenten in de Bevelanden en Tholen besloten om de uitvoering van beschut werk neer te leggen bij het SW-bedrijf bij de vaststelling van de Beleidsnota Participatiewet WIZ de Bevelanden en gemeente Tholen ; dit besluit is voor de gemeenten in de Bevelanden en Tholen nog een keer bevestigd bij de besluitvorming over de toekomst van de Betho. Hierbij willen de gemeenten in de Bevelanden en Tholen wel de mogelijkheid openhouden dat reguliere werkgevers beschut werk uitvoeren. Verwachting is dat dit slechts incidenteel zal voorkomen en dat de grote meerderheid via de Betho zal worden geplaatst. In de gemeente Schouwen-Duiveland is het de bedoeling dat beschut werk, indien mogelijk, ingevuld wordt bij een reguliere werkgever. Wanneer dit niet tot de mogelijkheden behoort, dan wordt beschut werk neergelegd bij het SW-bedrijf de Zuidhoek. Wajongeren op beschut werkplekken De gemeenten in Zeeland kunnen het verzoek vanuit UWV krijgen om een Wajongere (van regime van vóór ) op een beschut werkplek te plaatsen. Hierbij geeft UWV aan dat beschut werk het best passend is voor deze persoon om een zo hoog mogelijke graad van participatie te bereiken. Tot op heden zijn er geen beschut werkplekken beschikbaar gesteld voor Wajongeren. Per 1 januari 2017 wordt dit wel verplicht. In de wetgeving wordt hier rekening mee gehouden. De wettelijke verplichting gaat gelden voor personen voor wie gemeenten de reintegratieverantwoordelijkheid draagt, maar ook voor personen aan wie het UWV een uitkering verstrekt. Gemeenten mogen voor al deze personen loonkostensubsidie inzetten, indien dit noodzakelijk is voor de totstandkoming van de dienstbetrekking. Volgens het Rijk hebben gemeenten middelen ontvangen voor het inzetten van loonkostensubsidie voor hun eigen doelgroep, maar ook voor de doelgroep van UWV. Voor personen die een Wajong-uitkering ontvangen, kan UWV echter loondispensatie inzetten. Daarvoor wordt door UWV een landelijk arrangement georganiseerd. Doelgroep

3 Datum 22 juni 2017 Onderwerp Notitie beschut werk Pagina 3 De doelgroep van beschut werk zijn diegenen die zijn aangewezen op betaald werk onder beschutte omstandigheden. Een indicatie is noodzakelijk en die wordt afgegeven door UWV. De doelgroep is vergelijkbaar met de doelgroep van de sociale werkvoorziening (Wsw), alleen is de doelgroep van beschut werk beperkter in omvang en heeft meer begeleiding nodig dan de gemiddelde Wsw-er. De Rijksoverheid gaat ervan uit dat er uiteindelijk landelijk beschut werkplekken worden gerealiseerd; binnen de Wsw waren er landelijk circa plekken. De omvang van de doelgroep is lastig te voorspellen aangezien we niet van te voren weten wie een indicatie beschut werk kan krijgen. Het instrument beschut werk kan worden gepositioneerd tussen arbeidsmatige dagbesteding en re-integratie; het gaat dus niet om de groep die, al dan niet met ondersteuning, op een betaalde baan kan worden geplaatst in het kader van de baanafspraken. De potentiële doelgroep voor beschut werk bestaat in ieder geval uit drie belangrijke groepen: de wachtlijst Wsw die geen indicatie begeleid werken heeft; uitstromers uit het voortgezet speciaal onderwijs (VSO) met enig arbeidsvermogen die niet in aanmerking komen voor plaatsing op de zogeheten baanafspraken; personen in het doelgroepregister die in de praktijk uitvallen of niet plaatsbaar zijn op de baanafspraken. Wachtlijst Wsw Als het gaat om de wachtlijst Wsw dan staan daar 60 personen op uit de Bevelandse gemeenten en 17 uit de gemeente Tholen. Van de 60 personen uit de Bevelandse gemeenten hebben er 29 geen indicatie begeleid werken en zijn dus waarschijnlijk aangewezen op beschut werk; van deze 29 hebben er 9 een Wajonguitkering, 6 hebben een bijstandsuitkering, 6 hebben een andere UWV-uitkering (WAO/WIA) en de overige 8 hebben geen uitkering. Per gemeente in de Bevelanden is de situatie als volgt. Gemeente Wachtlijst Wsw Geen begeleid werken Waarvan uitkering UWV Waarvan bijstand Borsele Goes Kapelle Reimerswaal Noord-Beveland Totaal Waarvan geen uitkering Van de 17 personen uit de gemeente Tholen op de wachtlijst Wsw hebben er 7 geen indicatie begeleid werken; van deze 7 hebben er 2 een Wajong-uitkering, 2 hebben een bijstandsuitkering, 3 hebben een andere UWV-uitkering (WAO/WIA). De gemeente Schouwen-Duiveland heeft geen wachtlijst Wsw. Uitstromers VSO De uitstroom uit de VSO-scholen bestaat uit ongeveer 110 leerlingen per jaar voor de gemeenten in de Oosterschelderegio, van wie 80 leerlingen uit de Bevelandse gemeenten. Deze uitstroom VSO is als volgt verdeeld over de gemeenten: 40 leerlingen; 15 leerlingen; 10 leerlingen; gemeente Noord-Beveland: 3 leerlingen; 12 leerlingen; gemeente Schouwen-Duiveland: 20 leerlingen; 10 leerlingen. Het is erg lastig in te schatten hoeveel van deze groep aangewezen zullen zijn op beschut werk. We mogen ervan uitgaan dat deze groep goed wordt geïnformeerd over de mogelijkheden van beschut werk (door de VSO-scholen) en dat ze dus in vrij grote getalen zelf een indicatie beschut werk zullen aanvragen.

4 Datum 22 juni 2017 Onderwerp Notitie beschut werk Pagina 4 Personen in het doelqroepreqister Als het gaat om personen in het doelgroepregister dan gaat het voor de gemeenten in de Oosterschelderegio om circa 260 personen; we zijn op dit moment nadrukkelijk om alle personen in beeld te brengen aan de hand van de trede op de participatieladder; een deel van deze groep is mogelijk aangewezen op beschut werk; ook van deze groep is de omvang zeer lastig in te schatten. Voor de Bevelandse gemeenten geldt dat er vrijwel zeker een groep van 29 personen is die is aangewezen op beschut werk, namelijk vanuit de wachtlijst Wsw ; het is de vraag in hoeverre er voor deze groep nog een indicatie beschut werk nodig is; waarschijnlijk is dat niet het geval. Voor Tholen blijkt uit nader intern onderzoek dat er een groep is van 3 personen die vrijwel zeker is aangewezen op beschut werk vanuit de wachtlijst Wsw. Voor Schouwen-Duiveland is er een groep van 4 personen die zeker in aanmerking komt voor beschut werk aangezien deze al een indicatie hebben. Hiervan is 1 beschutte werkplek in het vrije bedrijfsleven ingevuld. Taakstelling/aantallen De taakstelling beschut werk wordt per ministeriële regeling bekend gemaakt. De taakstelling 2017 is inmiddels gepubliceerd. Landelijk is de taakstelling nieuwe plekken in 2017; in 2018 is de taakstelling nieuwe plekken en vanaf 2019 perjaar nieuwe plekken. De taakstellingen zijn in eenheden van 31 uur per week. Taakstelling 2017 Voor de Bevelanden gezamenlijk geldt een taakstelling van 12 plekken in Deze 12 werkplekken in 2017 zijn als volgt verdeeld over de gemeenten: 6 werkplekken; 2 werkplekken; gemeente Noord-Beveland: 2 werkplekken. Voor de gemeenten Schouwen-Duiveland en Tholen geldt de volgende taakstelling in 2017: gemeente Schouwen-Duiveland: 4 werkplekken; 3 werkplekken. Voor de Bevelanden geldt dat met deze taakstelling niet alle personen uit de wachtlijst Wsw in 2017 kunnen worden geplaatst op beschut werk. De volgorde kan worden bepaald op basis van de datum van aanmelding voor beschut werk (degene die het eerste zich heeft aangemeld, wordt het eerste geplaatst) of degene die het langst op de wachtlijst Wsw staat. Voor Schouwen-Duiveland geldt dat de taakstelling 2017 in overeenstemming is met de groep van wie bekend is dat zij zijn aangewezen op beschut werk, namelijk 4. Voor Tholen geldt dat de taakstelling in overeenstemming is met de groep die vanuit de wachtlijst Wsw is aangewezen op beschut werk, namelijk 3. Prognose nieuwe taakstelling 2018 Gezien de landelijke aantallen ziet de nieuwe taakstelling over 2018 er waarschijnlijk als volgt uit. 5 werkplekken; 2 werkplekken; gemeente Noord-Beveland: 2 werkplekken; gemeente Schouwen-Duiveland: 3 werkplekken; 3 werkplekken.

5 Datum 22 juni 2017 Onderwerp Notitie beschut werk Pagina 5 Prognose nieuwe taakstelling 2019 en verder Gezien de landelijke aantallen ziet de nieuwe jaarlijkse taakstelling over 2019 en verder er waarschijnlijk als volgt uit. gemeente Noord-Beveland: gemeente Schouwen-Duiveland: 4 werkplekken per jaar; 2 werkplekken per jaar; 2 werkplekken per jaar. Afspraken met de Betho/Zuidhoek Beschut werk wordt uitgevoerd door de Betho/Zuidhoek; er is sprake van dienstverbanden in de zin van betaald werk. Er is geen afzonderlijke cao beschut werk. Dat betekent dat er nog een oplossing moet worden gevonden voor het werkgeverschap; waarschijnlijk zal door de Betho/Zuidhoek een pay-roll-constructie worden ingezet. De plaatsing op beschut werk van personen die op de wachtlijst Wsw staan, gebeurt in overleg met de Betho/Zuidhoek; niet alle personen die op de wachtlijst staan, zijn in alle redelijkheid plaatsbaar. Er wordt eerst een proefplaatsing ingezet van maximaal 6 maanden. Er wordt in eerste instantie gewerkt met tijdelijke dienstverbanden. Voor personen die op de wachtlijst beschut werk komen, is er de mogelijkheid van werken met behoud van uitkering bij de Betho/Zuidhoek tot het moment dat er ruimte is binnen de taakstelling; het werken met behoud van uitkering is op vrijwillige basis. Bekostiging gemeente Bij een werkplek beschut werk (31 uur per week) geldt de volgende bekostiging. Het Rijk gaat ervan uit dat er een loonkostensubsidie wordt ingezet vanuit het inkomensdeel gebaseerd op een loonwaarde van maximaal 3007o en een vergoeding voor de begeleidingskosten vanuit het werkdeel. Met de Betho/Zuidhoek zijn de uitgaven beschut werk per fte doorgenomen; daar is uit naar voren gekomen dat er netto circa C ,- per werkplek van 31 uur per week nodig is om beschut werk uit te kunnen voeren, uitgaande van een pay-roll-constructie en uitgaande van een omzet per plek van circa C 3.000,-. Voor de Betho/Zuidhoek is er de volgende bekostiging beschikbaar/noodzakelijk per plek van 31 uur per week: loonkostensubsidie (uit inkomensdeel gemeente): C ,- begeleidingskosten (uit werkdeel gemeente): C 7.086,- lage inkomensvoordeel (Belastingdienst): 6 775,- bonus beschut werk (t/m 2020) C 3.000,- Totaal benodigde bekostiging: C ,- Uitgaande van de bovenstaande bekostiging ontvangt de Betho/Zuidhoek tot en met 2020 een toereikende vergoeding voor de uitvoering van beschut werk. Hierbij gaan we ervan uit dat de middelen vanuit de bonus beschut werk (tot en met 2020) nodig zijn om de kosten van beschut werk te kunnen dekken. Probleem is dat de begeleidingskosten uit het werkdeel komen en dat de budgetten werkdeel van de gemeenten niet of nauwelijks zijn toegenomen, terwijl de uitkeringsbestanden wel in omvang zijn toegenomen en er relatief meer complexe doelgroepen zijn zoals statushouders en jonggehandicapten met arbeidsvermogen. De Bevelandse gemeenten krijgen gezamenlijk 1,6 miljoen euro aan werkdeel. Uitgaande van volledige realisatie van het aantal van 12 werkplekken in 2017 komen de uitgaven aan begeleidingskosten beschut werk op ruim C ,- (12 xc 7.086,-); een belangrijk deel van de uitgaven werk deel zijn vaste kosten. De uitgaven aan begeleidingskosten beschut werk moeten komen uit het onderdeel individuele maatwerktrajecten en beslaan 1807o van deze post in het

6 Datum 22 juni 2017 Onderwerp Notitie beschut werk Pagina 6 werkdeel 2017 ( ,- op een totaal van ,-) en ruim 5Vo van het totale werkdeel voor de Bevelanden ( ,- op een totaal van 6 1,6 miljoen). De gemeente Tholen krijgt circa ,- aan werkdeel. Uitgaande van volledige realisatie van het aantal van 3 werkplekken in 2017 komen de uitgaven aan begeleidingskosten beschut werk op ruim (3x ,-); dat is 6Vo van het totale budget werkdeel De gemeente Schouwen-Duiveland krijgt circa ,- aan werkdeel. Uitgaande van volledige realisatie van het aantal van 4 werkplekken in 2017 komen de uitgaven aan begeleidingskosten beschut werk op ruim (4x ,-); dat is ruim 507o van het totale budget werkdeel Risico van een ruime invulling van beschut werk is dat daarmee de bekostiging van de reguliere reïntegratie in de knel komt en daarmee ook de realisatie van plaatsingen op betaald werk van gemeentelijke uitkeringsgerechtigden. Dat effect wordt sterker naarmate de taakstelling beschut werk toeneemt (cumulatief) en het werkdeel ongeveer gelijk blijft. Dat heeft weer rechtstreekse invloed op de uitstroom uit de uitkering, het bijstandsvolume en de uitgaven in het inkomensdeel. Uitgaande van realisatie van werkplekken beschut werk met gemeentelijke uitkeringsgerechtigden en volledige uitstroom uit de uitkering is er een besparing van uitgaven aan uitkeringen van circa ,- op jaarbasis (gemiddelde uitkeringsprijs). Het is echter niet toegestaan om alleen uitkeringsgerechtigden te plaatsen op beschut werk. Ook in de situatie van plaatsing van gemeentelijke uitkeringsgerechtigden is er een negatieve financiële balans bij de inzet van beschut werk (kosten beschut werk zijn hoger dan de besparing op de uitkering). Bekostiging via het inkomensdeel lijkt voor 2017 minder problematisch aangezien de budgetten inkomensdeel 2017 (aanzienlijk) zijn toegenomen ten opzichte van 2016; probleem is echter wel dat er geen enkele budgetzekerheid is voor volgende járen, dus ook niet ten aanzien van de structurele bekostiging; het is zelfs mogelijk dat het budget inkomensdeel 2017 in het lopende kalenderjaar (2017) nog naar beneden wordt bijgesteld. Afspraken met UWV Voor een Wajongere kan loondispensatie en jobcoaching toegepast worden door het UWV bij inzet van beschut werk door de gemeente. UWV kan via artikel 7, lid 7 van de Participatiewet instrumenten van gemeenten inzetten, zonder de re-integratie geheel aan de gemeente over te dragen. Daarmee wordt de volgende constructie voor Wajongers mogelijk: UWV maakt een afspraak met de gemeente over inzet van beschut werk; de gemeente draagt de betreffende persoon voor een indicatie beschut werk voor aan UWV; na het advies van UWV stelt de gemeente vast dat de persoon tot de doelgroep behoort; de gemeente organiseert een dienstbetrekking beschut werk; UWV zet als re-integratieverantwoordelijke het instrument loondispensatie en jobcoaching in. Uit een proefberekening blijkt dat UWV met 3007o loonwaarde en een full time dienstverband circa ,- aan loondispensatie kan verstrekken; dat is dus duidelijk minder dan de ,- per fte waarmee de gemeenten mogen rekenen. Belangrijk om te weten, is dat een jobcoach die in opdracht van UWV wordt ingezet gecertificeerd moet zijn. Uit navraag blijkt dat UWV geen bekostiging heeft voor beschut werk voor andere doelgroepen dan de Wajong (bijvoorbeeld WIA); dat betekent dat personen met een uitkering op grond van de WIA een lage prioriteit hebben bij het aanmelden voor een indicatie beschut werk.

7 Datum 22 juni 2017 Onderwerp Notitie beschut werk Pagina 7 Voorstel Voorgesteld wordt om: in te stemmen met deze notitie beschut werk; beschut werk te laten uitvoeren door de Betho voor de gemeenten in de Bevelanden en Tholen conform eerdere besluitvorming waarbij de mogelijkheid wordt opengehouden dat ook reguliere werkgevers beschut werk kunnen uitvoeren; beschut werk bij voorkeur te laten uitvoeren bij reguliere werkgevers voor de gemeente Schouwen-Duiveland; kennis te nemen van het grote beslag dat de uitvoering van beschut werk gaat leggen op de beschikbare budgetten werkdeel van de deelnemende gemeenten, zeker omdat de uitgaven cumuleren in de loop van de járen; aan de gemeenteraden voor te stellen om geen beschut werkplekken te realiseren bovenop de taakstelling vanwege het grote beslag op de gemeentelijke middelen en het daarmee in gevaar komen van de reguliere re-integratie; het beleid ten aanzien van beschut werk vast te leggen in de nieuwe re-integratieverordening.