Rapport: duurzaamheid van de Vlaams-Brabantse land- en tuinbouw Economische, ecologische en sociale indicatoren Ine Vervaeke en Jona Lambrechts
Inleiding Aanleiding: 20 jaar Vlaams-Brabant Duurzaamheid: economische, ecologische, sociale indicatoren, cijfers, kaarten, Doelgroep: gemeentes, provincie Kader voor landbouw in de provincie: relatie met andere overheden, organisaties, (provinciale) projecten en werking, andere rapporten, Bedankt aan het leescomité
Geschiedenis
ECONOMIE (PROFIT) Ruimtelijk Bedrijven Maatschappij
Ruimtelijk Cultuurgrond / totale oppervlakte (ADSEI 2010)
Ruimtelijk Geregistreerde percelen 2014 (Departement L&V)
Ruimtelijk Evolutie (ha)
Ruimtelijk Bestemming versus gebruik Grote oppervlakte niet in gebruik ondanks grote vraag 11% agrarisch gebruik buiten agrarisch gebied Verpaarding: ruim 5% in Vlaanderen Vertuining: 8% in Vlaanderen (6% v/h agr. gebied)
Bedrijven Aantal (ADSEI 2010)
Bedrijven Evolutie
Bedrijven Oppervlakte +/- constant, halvering bedrijven verdubbeling van de grootte van 1995-2010
Bedrijven Oudere bedrijfsleiders + beperkte opvolging
Bedrijven Rechtstreekse arbeidskrachten: 11% v. Vlaanderen
Bedrijven Typering: grote diversiteit Veel rundvee, akkerbouw, fruit, groenten
Bedrijven Gewassen (ADSEI 2010): - Veel akkerbouw (vooral granen): > 50% - Weinig voedergewassen, weinig serres - Typisch: witloof, fruit (peer en kleinfruit stijgend)
Bedrijven Geschiktheid voor akkerbouw
Bedrijven Veeteelt (ADSEI 2010) - Weinig intensieve veehouderij - Runderen: diverse concentraties - Paarden: grootste %, duidelijke onderschatting (+/- 150.000 in Vlaanderen)
Bedrijven Biologische landbouw: - Kleine oppervlakte: 1,1% in 2014 (Vlaanderen: 0,8%, EU: ruim 5%) - Bedrijven: 2,6% + toenemend aantal
Landbouwconjunctuurindex: dieptepunt
Maatschappij Tewerkstelling: - Rechtstreekse arbeidskrachten (in voltijdsen): 4303 in 2013 (5800 in 2001) - Toelevering + verwerking!! - Cijfers voedingsindustrie
Maatschappij Voedselproductie - Buitenlandse studies: 1.448-2.500 m²/inwoner - Studie Vlaanderen: 1.282 m²/inwoner 808.700 ha nodig (>> beschikbare grond) - Vlaams-Brabant: +/- 143.000 ha nodig (slechts 87.000 ha in professioneel gebruik) - Brussel
ECOLOGIE (PLANET) Europa Vlaanderen Beleid: verplichtingen stimuleren (subsidies) Vaak nog in evolutie Bodem-, water- en luchtkwaliteit en biodiversiteit
Lucht Biodiversiteit Water Bodem
Bodem
Bodemkwaliteit Niet hernieuwbare natuurlijke hulpbron Fysisch Organische stof Chemisch Biologisch
Fysische bodemvruchtbaarheid Bodemstructuur bodemerosie
Fysische bodemvruchtbaarheid Alle zeer sterk en sterk erosiegevoelige gemeenten: erosiebestrijdingsplan of plan in opmaak Rol erosiecoördinatoren Subsidies voor gemeentes Beheerovereenkomsten door landbouwers Demonstratieprojecten: BodemBreed
Chemische bodemvruchtbaarheid Organische stof + Bodemstructuur + Bodemleven + Levering van nutriënten Lange termijn evolutie is van belang Geen duidelijke verschillen in Vlaams-Brabant tov België Belang onderzoek
Chemische bodemvruchtbaarheid Vermesting - Nitraten en fosfaten van nature aanwezig in de bodem - Cruciaal voor de plantengroei - Bij teveel: verstoring daling waterkwaliteit - Bepaling van bodembalans en nitraatresidu
Chemische bodemvruchtbaarheid Nitraatresidu 2013, VLM Teeltgroep Antwerpen Limburg Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant West- Vlaanderen Totaal Grasland Gem. 42 39 42 31 44 42 Maïs Gem. 92 81 72 62 54 69 Bieten Gem. 23 37 36 31 33 33 Graangewassen Gem. 83 60 58 49 55 55 Aardappelen Gem. 102 79 86 85 79 82 Groenten Gem. 91 123 57 74 58 66 Fruit Gem. 73 47 55 30 101 52 Totaal Gem. 65 59 56 47 52 55
Biologische bodemvruchtbaarheid Bodemvoedselweb - Eten of gegeten worden - Gebrek aan kennis - Regenwormen
Water
Waterkwaliteit Vermesting MAP-meetnet - Invloed vanuit landbouw op kwaliteit (nitraat en fosfaat) - Winterjaar (periode 1 juli tot en met 30 juni) - Drempel: 50 mg nitraat/l (vanaf één overschrijding rood meetpunt)
Waterkwaliteit Evolutie % rode meetpunten Provincie 1999-2002 - 2010-2011 - 2012-2013 - 2014-2000 2003 2011 2012 2013 2014 2015 Antwerpen 46% 24% 26% 21% 17% 21% 23% Limburg 58% 22% 23% 20% 26% 18% 21% Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant West- Vlaanderen 49% 20% 14% 14% 11% 10% 10% 27% 15% 11% 15% 18% 8% 12% 69% 55% 45% 48% 43% 35% 32% Doelstelling 2014: max 16% overschrijdingen Doelstelling 2018: max 5% overschrijdingen
99-00 00-01 01-02 02-03 03-04 04-05 05-06 06-07 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 % rode MAP-meeptunten Waterkwaliteit 70 60 50 40 30 Vlaanderen 20 10 Vlaams-Brabant 0 winterjaar
Waterkwaliteit
Waterkwaliteit Focusgebied
Waterkwaliteit Fosfaat Grondwater Gewasbeschermingsmiddelen Kadering beleid + demonstratieprojecten
Lucht
Emissies Instandhoudingsdoelstellingen (IHD) - Programmatische aanpak stikstof (PAS) - Speciale beschermingszones (SBZ) - Invloed op milieuvergunning - Infosessies voor gemeentes: www.vlaamsbrabant.be/pas - In volle evolutie, zie www.natura2000.be
Emissies Stikstofdepositie landbouw, VMM 2011
Biodiversiteit
(Agro)biodiversiteit
Agromilieumaatregelen Beheerovereenkomsten (VLM) Ha in Vlaanderen Ha in Vlaams- Brabant % Vlaams-Brabant t.o.v. Vlaanderen Verminderde bemesting 17.140 5.594 32% Beheer kleine landschapselementen 170 36 21% Soortenbescherming 1.264 437 35% Erosiebestrijding (1) 3.785 1.903 50% Perceelsrandenbeheer (1) 1.205 314 26% Oppervlakte cultuurgrond 616.301 86.462 14%
Agromilieumaatregelen Agromilieumaatregelen (Departement L&V) Ha in Vlaanderen Ha in Vlaams- Brabant % Vlaams-Brabant tov Vlaanderen Mechanische onkruidbestrijding 2.803 22 1% Verwarringstechniek 8.105 2.520 31% Hoogstamboomgaarden 892 138 15% Teelt vlinderbloemigen 4.261 374 9% Milieuvriendelijke sierteelt 1.219 88 7% Hectaresteun biologische landbouw 3.998 917 23% Oppervlakte cultuurgrond 616.301 86.462 14%
WELZIJN (PEOPLE) Brede invulling mogelijk Minder cijfermateriaal beschikbaar Relatie met economische aspecten
Zorgboerderijen Antwerpen: 4,8% 116 59 Oost-Vlaanderen: 3,9% 156 93 Limburg: 3,7% 81 27 Vlaams-Brabant: 3,2% 68 25 West-Vlaanderen: 2,2% 148 34 0 50 100 150 200 250 300 subs nt-subs
Landbouweducatie Boeren met Klasse 90 80 70 60 50 40 Aantal bezoekers (x1000) Aantal bedrijven 30 20 10 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Landbouw in de toekomst? Uitdagingen - 2050: 9 miljard mensen - Wereldwijd stijgende vleesconsumptie - Klimaatverandering - Trends in consumptiepatronen
Landbouw in de toekomst
Vragen?
Bedankt www.vlaamsbrabant.be/landbouw