GRE 12 NSIONLE SENIOR SERTIFIKT GR 12 VERRUIKERSTUIES NOVEMER 2014 PUNTE: 200 TY: 3 uur Hierdie vraestel bestaan uit 14 bladsye.
Verbruikerstudies 2 E/November 2014 NSS INSTRUKSIES EN INLIGTING 1. Hierdie vraestel bestaan uit SES vrae. VRG INHOU PUNTE TY (minute) 1 Kortvrae (lle onderwerpe) 40 20 2 ie Verbruiker 20 20 3 Voedsel en Voeding 40 40 4 Kleding 20 20 5 ehuising 40 40 6 Entrepreneurskap 40 40 TOTL: 200 180 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. L die vrae is VERPLIGTEN en moet in die NTWOOREOEK beantwoord word. Nommer die antwoorde korrek volgens die nommeringstelsel wat in hierdie vraestel gebruik word. egin ELKE vraag op 'n NUWE bladsy. Jy mag 'n sakrekenaar gebruik. Skryf slegs met swart of blou ink. Gee aandag aan spelling en sinskonstruksie. Skryf netjies en leesbaar.
Verbruikerstudies 3 E/November 2014 NSS VRG 1: KORTVRE 1.1 Verskeie opsies word as moontlike antwoorde op die volgende vrae gegee. Kies die antwoord en skryf slegs die letter ( ) langs die vraagnommer (1.1.1 1.1.20) in die NTWOOREOEK neer, byvoorbeeld 1.1.21. 1.1.1 ie grootste bron van inkomste vir 'n munisipaliteit: Fondsinsameling Regeringsfondse Provinsiale fondse Eiendomsbelasting (1) 1.1.2 ie beste manier om energie te bespaar wanneer kos gaargemaak word: Gebruik eerder die konvensionele oond as die mikrogolfoond Hou die stoofplaat op die hoogste verstelling om te verseker dat voedsel vinnig gaar word Maak eenskottelgeregte op die stoof of in die oond gaar Maak kos buite spitstye gaar en hou dit warm in die warmlaai (1) 1.1.3 ie glukemiese indeks rangskik koolhidraatryke voedsel volgens die snelheid waarteen... in die bloedstroom vrygestel word. energie glukose glikogeen suiker (1) 1.1.4 Identifiseer die gaarmaakpraktyk wat 'n jong, vetsugtige volwassene sal help om gewig te verloor: edek vis met 'n beslag Geur vis met kruie raai vis in olie Rooster vis in die oond (1) 1.1.5 Laktose-intoleransie ontstaan wanneer die liggaam nie die... in melk kan verteer nie. proteïen kalsium vet koolhidrate (1)
Verbruikerstudies 4 E/November 2014 NSS 1.1.6 Identifiseer die drankie wat die immuunstelsel van 'n persoon wat MIV-positief is, sal versterk: Koffie Lemoensap Tee Water (1) 1.1.7 ie kombinasie van voedsel wat tot hoë cholesterolvlakke sal bydra: otter, lamstjops Laevetmelk, 'lite'-margarien fgeroomde melk, laevetjoghurt Sonneblomolie, sojabone (1) 1.1.8 'Sportdrag het straatdrag geword.' Hierdie stelling verwys na 'n afname in mode. modeneiging. modesiklus. klassieke mode. (1) 1.1.9 s komplementêre kleure in die mode is, kan die volgende kleure saamgedra word: Ligblou en donkerblou lou en oranje lou en bloupers lou en groen (1) 1.1.10 'n Getekende verkoopsooreenkoms is 'n kontrak tussen 'n... koper en 'n huiseienaar. koper en 'n eiendomsagent. huiseienaar en 'n prokureur. huiseienaar en 'n huurder. (1) 1.1.11 ie bedrag wat aan die prokureur betaal word wat oor die oordragproses van 'n eiendom toesig hou, staan as die...-fooi bekend. oordrags aanvangs aktekantoor administrasie (1)
Verbruikerstudies 5 E/November 2014 NSS 1.1.12 ie volgende onderskrywing toon dat 'n huishoudelike toestel aan spesifieke kriteria voldoen: SNF S SS SNVU ('SNU') (1) 1.1.13 Toe Themba 'n huis gekoop het, het hy verbandbeskermingsversekering uitgeneem wat sal uitbetaal... in die geval van diefstal. vir die beskadiging van huishoudelike goedere. wanneer die gebou beskadig word. in geval van sy dood. (1) 1.1.14 Met betrekking tot deeltiteleienaarskap word 'n deel van die maandelikse heffing gebruik om... te betaal. verbandterugbetalings huishoudelike versekering waterverbruik van elke eenheid sekuriteitsreëlings (1) 1.1.15 ie totale bedrag wat vir materiaal en oorhoofse koste betaal word, verteenwoordig die... van die items wat vervaardig word. netto prys eenheidsprys ontwikkelingskoste produksiekoste (1) 1.1.16 ie volgende faktor sal verseker dat die eindproduk altyd dieselfde is ingevolge die voorgeskrewe kriteria: Spesifikasie van die produk Kosteberekening van die produk Voorraadbeheer Netjiese werkplek (1) 1.1.17 eplanning van die produksieproses is belangrik om... die produksie van produkte te versnel. mededinging onder die werkers te verhoog. bergingstoestande vir produkte te verbeter. kommunikasie met klante te verbeter. (1)
Verbruikerstudies 6 E/November 2014 NSS 1.1.18 Koste soos registrasiefooie, aanvanklike aankoop van voorraad, aankoop van toerusting en 'n deposito vir die huur van 'n perseel word... koste genoem. afleweringsbedryfsaanvangsoorhoofse (1) 1.1.19 'n Kwaliteitsproduk voldoen aan die volgende kriteria: ie produk se naam is duidelik sigbaar; die klant kan dit nie miskyk nie. it word betyds deur goed opgeleide werkers geproduseer om bestellings na te kom. it voldoen aan die klant se begeertes en verwagtinge. it is 'n veilige produk wat die klante kan gebruik en het 'n waarborg. (1) 1.1.20 'n Entrepreneur in 'n landelike gebied moet sy/haar onderneming op/in EEN van die volgende adverteer: Katalogusse Taxi's Facebook Tydskrifte (1) 1.2 Kies die korrekte woord/term tussen hakies. Skryf slegs die woord/term langs die vraagnommer (1.2.1 1.2.4) in die NTWOOREOEK neer. 1.2.1 ie koop van organiese katoenprodukte toon dat die verbruiker (ekovriendelik/begrotingsbewus) is. (1) 1.2.2 Herwinde tekstiele het 'n (lae/hoë) koolstofvoetspoor. (1) 1.2.3 Namaaksels van ontwerpersklere word algemeen by (vlooimarkte/ boetieks) verkoop. (1) 1.2.4 amboes-tekstielstof is 'n voorbeeld van 'n (hernubare/ niehernubare) tekstiel. (1) 1.3 Gee die naam van elke voedselverwante siekte wat hieronder beskryf word. Skryf slegs die antwoord langs die vraagnommer (1.3.1 1.3.6) in die NTWOOREOEK neer. 1.3.1 'n Toestand waar die glukosevlak in die bloed laer as die normale vlak daal (1) 1.3.2 aie klein voedselinname tot op die vlak van oormatige en gevaarlike gewigsverlies (1) 1.3.3 ie are vernou, verdik en verhard (1) 1.3.4 ie immuunstelsel het 'n negatiewe reaksie op voedsel (1) 1.3.5 Gereelde voorvalle van eetvergryping en maaglediging (1) 1.3.6 ie voering van die derms word deur gluten beskadig (1)
Verbruikerstudies 7 E/November 2014 NSS 1.4 Kies 'n beskrywing uit KOLOM wat by die tipe belasting in KOLOM pas. Skryf slegs die letter ( H) langs die vraagnommer (1.4.1 1.4.5) in die NTWOOREOEK neer, byvoorbeeld 1.4.6 J. 1.4.1 1.4.2 1.4.3 KOLOM TIPE ELSTING Omgewingsheffing oedelbelasting randstofheffing KOLOM ESKRYWING jaarlikse belasting gehef vir die instandhouding van paaie sluit 'n heffing in, betaalbaar aan die Padongelukfonds 1.4.4 1.4.5 Voorlopige belasting elasting op toegevoegde waarde gevoeg by die verkoopprys van gespesifiseerde goedere en dienste gehef op elektrisiteit wat opgewek word deur steenkool te gebruik E gehef wanneer eiendom gekoop word F betaalbaar op eiendom ná 'n landsburger se afsterwe G belasting gebaseer op ongereelde inkomste H belasting gehef om toerisme te befonds (5 x 1) (5) 1.5 Identifiseer VYF faktore uit die lys hieronder wat 'n entrepreneur in ag moet neem wanneer 'n potensieel winsgewende besigheidsgeleentheid geïdentifiseer word. Skryf slegs die letters ( J) langs die vraagnommer (1.5) in die NTWOOREOEK neer. E F G H I J oeltreffende gebruik van tyd Verbruikersaanklank/Trefkrag vir verbruikers Finansiële hulpbronne Goeie kliënteverhoudings Goeie kwaliteit grondstowwe Menslike vaardighede Instandhouding van toerusting emarking Franchise-mededinging eskikbaarheid van werksruimte (5) [40]
Verbruikerstudies 8 E/November 2014 NSS VRG 2: IE VERRUIKER 2.1 efinieer elk van die volgende terme: 2.1.1 Grysgoedere (2) 2.1.2 Swendelary (2) 2.2 Noem RIE voordele van sonenergie. (3) 2.3 Lees die scenario hieronder en beantwoord die vrae wat volg. Lindy werk vir 'n maatskappy wat vlekvrye staal vervaardig. Hierdie maatskappy verskaf grondstowwe aan vervaardigers van huishoudelike toestelle. ie werkers van hierdie maatskappy het gestaak en 'n salarisverhoging van 10% geëis. Na onderhandelinge is aan die werkers se eise voldoen. Sy behoort aan 'n stokvel waar al die lede weet hoe die geld belê word. Tydens die staking het Lindy se yskas gebreek en het sy 'n nuwe yskas, met 'n metaalafwerking, gekoop met die opbrengs wat sy van die stokvel ontvang het. Ses maande later, terwyl sy inkopies gedoen het, het sy opgemerk dat die prys van haar nuwe yskas drasties gestyg het. 2.3.1 Noem die Wet wat stokvelle beheer om billike besigheidspraktyk te verseker. (1) 2.3.2 Haal 'n sin uit die uittreksel aan wat aandui dat hierdie stokvel wettig is. (1) 2.3.3 Verduidelik hoe lidmaatskap van 'n stokvel Lindy gehelp het om 'n yskas te kon koop. (4) 2.3.4 Verduidelik hoe die waarborg wat Lindy ontvang het toe sy haar yskas gekoop het, tot haar voordeel kan strek. (3) 2.3.5 Skryf 'n paragraaf om moontlike redes vir die drastiese prysstyging van die yskas te bespreek. (4) [20]
Verbruikerstudies 9 E/November 2014 NSS VRG 3: VOESEL EN VOEING 3.1 Gee RIE redes vir die gebruik van bymiddels in voedsel. (3) 3.2 Verduidelik hoe voedselbestraling openbare gesondheid beïnvloed. (2) 3.3 Lees die scenario hieronder en beantwoord die vrae wat volg. Leerders by 'n skool in die stad het 'n naweekoorlewingskamp in 'n landelike gebied bygewoon. ie kampterrein was op die oewer van 'n rivier geleë. Hulle het spinasie en kool in 'n nabygeleë dorpie gekoop. Een van hul aktiwiteite was om koeie te melk en hulle kon die melk drink. 'n Week later het die meeste van die kampeerders erge maagkrampe en waterige diarree ervaar. Hulle is met E. coli gediagnoseer. 3.3.1 Gee VIER redes waarom die leerders met E. coli besmet is. (4) 3.3.2 espreek die behandeling van E. coli-infeksie. (4) 3.4 3.4.1 Gee 'n rede waarom osteoporose as die 'stille siekte' bekend staan. (1) 3.4.2 Verduidelik waarom osteoporose tot beenfrakture lei. (2) 3.4.3 Skryf 'n paragraaf en bespreek hoe osteoporose in jong volwassenes voorkom kan word deur die inname van: (a) (b) (c) Kalsium Vitamiene en minerale Proteïene (3 x 2) (6) 3.5 Lees die uittreksel hieronder en beantwoord die vrae wat volg. JY IS WT JY EET... EN WT JY KN EKOSTIG it is bekend dat 'n gebrekkige mikronutriënt-status met voedselonsekerheid geassosieer word. aar is berig dat anemie (bloedarmoede) as gevolg van 'n ystertekort in 2005 ernstige kommer in die Suid-frikaanse konteks gewek het. 'n Suid-frikaanse opname het bevind dat die voorkoms van ystertekortanemie by alle deelnemers ouer as 15 jaar, 17,5% was. aar is bevind dat vroulike deelnemers amper dubbel die voorkoms (22,0%) in vergelyking met manlike deelnemers (12,2%) het. [angepas en vrylik vertaal uit The Human Sciences Research ouncil Review. Volume 11, Nommer 4, September 2013] 3.5.1 efinieer die term voedselsekerheid. (3) 3.5.2 Gee redes waarom meer vroulike deelnemers aan ystertekortanemie gely het. (5)
Verbruikerstudies 10 E/November 2014 NSS 3.6 estudeer die inligting hieronder wat op 'n etiket vir beskuit voorgekom het en beantwoord die vrae wat volg. IETIESE ESKUIT: xilitol, saad en semels Lys van bestanddele: Steengemaalde koringmeel, karringmelk, xilitol (13,2%), kanola-olie, botter, sonneblomsaad (8,4%), gerolde hawermout, koringsemels (3,2%), eiers, lynsaad, bakpoeier, sout VOEINGSINLIGTING Gemiddelde waardes Per 100 g Per 25 g Energie (kj) 1 933 483 Proteïene (g) 12 3 Koolhidrate (g) 52,9 13,2 waarvan totale suiker (g) 1,6 0,4 Totale vet (g) 21,2 5,3 waarvan versadigde vet (g) 7,1 1,8 Vesel (g) 9,8 2,5 Natrium (mg) 487 122 [ron: www.beasrusks.co.za] 3.6.1 Identifiseer TWEE algemene allergene wat in die beskuit voorkom. (2) 3.6.2 Evalueer die geskiktheid van die beskuit vir 'n persoon met diabetes. (8) [40]
Verbruikerstudies 11 E/November 2014 NSS VRG 4: KLEING 4.1 eskryf elk van die volgende stadiums van die modesiklus: 4.1.1 4.1.2 4.1.3 ekendstelling/egin Hoogtepunt/Piek Veroudering/Einde (2) (2) (2) 4.2 Lees die uittreksel hieronder en beantwoord die vraag wat volg. TERUG N IE 80's KOEL PSTELLE Helder neonkleure en krytagtige pastelle is hoog in aanvraag hierdie seisoen, maar moenie dat pastelskakerings jou afskrik nie. Hierdie seisoen se vergrysde kleurtone ('dusty tones') is skerp en manlik, en laat die kleure in die mansklerekas ontplof. [Vrylik vertaal: Woolworths-tydskrif, Lente 2013] eskryf die term retrospektiewe mode deur na die inligting in die uittreksel te verwys. (2) 4.3 Verduidelik hoe aankope by tweedehandse klerewinkels of motorhuisverkopings tot die volhoubaarheid van die omgewing bydra. (4) 4.4 estudeer die foto's hieronder en beantwoord die vrae wat volg. ie paartjie is vir werk geklee. Hierdie vlootblou, wit en grys Hierdie blou hemp met gestreepte rok is van breistof rooi en wit strepe is gemaak. van katoenmateriaal gemaak. [Vrylik vertaal: www.truworths.co.za] 4.4.1 Verduidelik die optiese illusie wat deur die lyne op die rok en op die hemp geskep word. (2) 4.4.2 Evalueer die geskiktheid van die rok OF die hemp as items in 'n basiese werksklerekas vir 'n man of 'n vrou. (6) [20]
Verbruikerstudies 12 E/November 2014 NSS VRG 5: EHUISING 5.1 Lees die scenario hieronder en beantwoord die vrae wat volg. Yaseem en lyna, 'n jong getroude paartjie, is albei permanente werknemers van die regering. Saam verdien hulle meer as R300 000,00 per jaar. Hulle huur 'n eenheid, wat aan mnr. Lilah behoort, in 'n kompleks, terwyl hulle 'n tweeslaapkamerhuis bou op 'n erf wat hulle met hul spaargeld gekoop het. Na voltooiing van die huis wil hulle so gou as moontlik met uitbreidings begin. lyna, 'n baie kreatiewe vrou, sien daarna uit om 'n droomhuis te skep. Yaseem is 'n nutsman en is ook lief daarvoor om tuine uit te lê. Hy sal toesig hou oor die bouproses. 5.1.1 Identifiseer en verduidelik die tipe huiseienaarskap vir: (a) (b) ie paartjie se verhuurder ie paartjie, wanneer hulle in die huis intrek wat hulle bou (3) (3) 5.1.2 espreek die tipe kontrak wat die paartjie geteken het toe hulle in die wooneenheid ingetrek het. (3) 5.1.3 Verwys na die scenario en bespreek die voordele wat die bou van hul eie huis vir hierdie paartjie inhou. (4) 5.1.4 Met inagneming van die stygende rentekoerse moet die paartjie op 'n vasgestelde of 'n wisselende rentekoers besluit wanneer hulle vir 'n lening aansoek doen vir die uitbreidings aan die huis. Kies die tipe rentekoers wat die beste aan die paartjie se behoeftes sal voldoen en motiveer jou keuse. (4) 5.1.5 espreek die tipe behuisingsubsidie/-ondersteuning waarvoor Yaseem kwalifiseer. (3) 5.2 Noem VIER universele ontwerpkenmerke wat op enige moderne wasmasjien behoort te verskyn. (4) 5.3 Noem TWEE verantwoordelikhede van die verbruiker by elk van die volgende: 5.3.1 5.3.2 Wanneer 'n nuutgekoopte huishoudelike toestel afgelewer word Nadat 'n nuutgekoopte huishoudelike toestel afgelewer is (2) (2) 5.4 Vergelyk die transaksies hieronder deur die tabel in jou NTWOOREOEK oor te teken en te voltooi. TRNSKSIE TERUGETLINGS- EKSTR KOSTE TYPERK 5.4.1 Huurkooptransaksie (1) (1) 5.4.2 Kontant by aflewering (1) (1) (4) 5.5 Evalueer die impak van die gebruik van 'n elektriese tuimeldroër op die finansies van 'n gesin van vyf en die omgewing. (8) [40]
Verbruikerstudies 13 E/November 2014 NSS VRG 6: ENTREPRENEURSKP 6.1 Verduidelik elk van die volgende terme: 6.1.1 Teikenmark (2) 6.1.2 Winsopslag (2) 6.2 Lees die gevallestudie hieronder en beantwoord die vrae wat volg. 'N PSSIE VIR ESIGHEI Lea het Verbruikerstudies op skool geneem en sedertdien maak sy 'n verskeidenheid produkte wat sy van die huis af verkoop. Sy het besef dat sy haar gesin se inkomste kan aanvul deur die verkoop van hierdie produkte. Lea het met resepte/patrone geëksperimenteer en slegs kwaliteitgrondstowwe gekies. Om die kwaliteit van die produkte te verbeter, het sy 'n kundige betaal om haar te help om etikette wat aan bedryfstandaarde voldoen, te ontwerp. ie produkte is netjies in aantreklike, reghoekige, deurskynende plastieksakke verpak. 'n Gesondheidsinspekteur is genooi om die perseel te inspekteer. Sy het daarin geslaag om verdere verkope te beklink deur voorbeelde na winkeleienaars te neem en die besigheid het gegroei. ie huis se binnehof is in 'n werksarea omskep. rie mense is in diens geneem om met produksie help. aie produkte is daagliks geproduseer en aan winkels in die gebied verkoop. Soos wat die aanvraag na die produkte gegroei het, is nuwe produkte op 'n jaarlikse basis by die reeks gevoeg. Lea het ook in 'n rekeningkundestelsel belê om rekord te hou van finansies en voorraad. esigheidsyfers: anvangskoste: R1 000,00 Verkoopprys van een van die produkte: R30,00 Omset: R60 000,00 per maand Toerusting: R25 000,00 6.2.1 Noem RIE voordele om ongeskoolde werkers op te lei. (3) 6.2.2 Produk is een van die 5 P's in die bemarkingstrategie/- samestelling. Verduidelik hoe Lea aan elk van die ander P's in die bemarkingstrategie/-samestelling voldoen het. (8) 6.2.3 Verduidelik hoe gereelde/roetine-instandhouding van die toerusting die besigheid kan bevoordeel. (3) 6.2.4 Gebruik die inligting in die gevallestudie om VYF faktore te identifiseer wat tot die sukses van hierdie besigheid bydra. (5)
Verbruikerstudies 14 E/November 2014 NSS 6.2.5 Een van die produkte verkoop vir R30,00. ie produksiekoste vir hierdie produk is R12,00. (a) ereken die wins/profyt wat die entrepreneur op een produk maak. Toon L die berekeninge. (3) (b) ie entrepreneur se totale inkomste uit verkope is R60 000,00 per maand. s die entrepreneur 60% wins maak, bereken hoeveel wins sy per maand sal maak. Toon L die berekeninge. (3) 6.2.6 it is baie moontlik dat hierdie besigheid sal voortgaan om 'n volhoubare wins/profyt te maak. Gee RIE redes om hierdie stelling te ondersteun. (3) 6.3 estudeer die inligting hieronder en voorspel waarom esember 2013 die beste verkoopscenario sal wees. ESEMER 2013 JNURIE 2014 Produkte gemaak: 100 Produkte verkoop: 100 Verkoopsprys per produk: R25,95 aaglikse verkope: 100 x R25,95 = R2 595,00 Grondstowwe: R505,00 rbeid: 8 uur: R92,00 Vervoer: R15,00 Produkte gemaak: 100 Produkte verkoop: 30 Verkoopsprys per produk: R25,95 aaglikse verkope: 30 x R25,95 = R778,50 Grondstowwe: R505,00 rbeid: 8 uur: R92,00 Vervoer: R15,00 Produksiekoste: R505,00 + R92,00 + R15,00 = R612,00 Wins/Profyt per dag: (verkope produksiekoste) R2 595,00 R612,00 = R1 983,00 Maandelikse syfers (20 dae) Wins/profyt per dag x 20 dae R1 983,00 x 20 = R39 660,00 Produksiekoste: R505,00 + R92,00 + R15,00 = R612,00 Wins/profyt per dag: (verkope produksiekoste) = R778,50 R612,00 = R166,50 Maandelikse syfers (20 dae) Wins/profyt per dag x 20 dae R166,50 x 20 = R3 330,00 (8) [40] TOTL: 200
the compenige grew. GRE 12 NSIONLE SENIOR SERTIFIKT GR 12 VERRUIKERSTUIES NOVEMER 2014 MEMORNUM PUNTE: 200 Hierdie memorandum bestaan uit 19 bladsye.
Verbruikerstudies 2 E/November 2014 VRG 1 1.1.1 Onthou, maklik (V p 182, S p 201) (1) 1.1.2 Verstaan, maklik (V p 174, S p 193 ) (1) 1.1.3 Onthou, maklik (V p 71, S p 77) (1) 1.1.4 Onthou, maklik (V p 83, S p 98) (1) 1.1.5 Onthou, matig (V p 79, S p 73) (1) 1.1.6 1.1.7 Verstaan, maklik (V p 84, S p 100) Toepassing, matig (V p 74, S p 184-185) (1) (1) 1.1.8 Toepassing, maklik (V p 49, S p 48-49) (1) 1.1.9 Toepassing, matig (Graad 11) (1) 1.1.10 Onthou, maklik (V p 125, S p 142) (1) 1.1.11 Onthou, maklik (V p 126, S p 146) (1) 1.1.12 Onthou, maklik (V p 133, S p 155) (1) 1.1.13 Verstaan, maklik (V p 127, S p 145) (1) 1.1.14 / Verstaan, matig (V p 122, S p 140) (1) 1.1.15 Onthou, maklik (V p 36, S p 35) (1) 1.1.16 Onthou, maklik (V p 16, S p 15) (1) 1.1.17 Verstaan, matig (V p 15, S p 21) (1) 1.1.18 Verstaan, matig (V p 11, S p 35) (1) 1.1.19 Verstaan, matig (V p 20, S p 24) (1) 1.1.20 Verstaan, matig (V p 30, S p 30) (1) 1.2.1 ekovriendelik (V p 61, S p 66) (1) 1.2.2 lae (V p 62, S p 68) (1) 1.2.3 vlooimarkte (V p 64, S p 72) (1) 1.2.4 hernubare (V p 61, S p 67) (1) [4] Onthou, maklik 1.3.1 hipoglukemie/lae bloed glukose/diabetes (NIE NET LE LOE) (S p 79) (1) 1.3.2 anorexia (nervosa) (V p 82, S p 94) (1) 1.3.3 arteriosklerose/koronêre hartsiekies (V p 74, S p 83) (1) 1.3.4 (voedsel-) allergie (V p 79, S p 92) (1) 1.3.5 bulimia (V p 82, S p 95) (1) 1.3.6 eliac se siekte/glutenintoleransie/glutensensitiewe enteropatie (V p 80, S p 93-94) (1) [6] Onthou, matig 1.4.1 (1) 1.4.2 F (1) 1.4.3 (1) 1.4.4 G (1) 1.4.5 (1) [5] Verstaan, matig (V p 163 164, S p 180-183) 1.5 E F J (in enige volgorde) (5) Verstaan, matig (V p 11, S p 10-12) [40]
Verbruikerstudies 3 E/November 2014 VRG 2: IE VERRUIKER 2.1 2.1.1 efinieer Grysgoedere Grysgoedere is goedere wat in die land ingevoer is deur nieamptelike/ongemagtig verspreidingskanale. Grysgoedere is items wat 'n vervaardiger nie in 'n spesifieke land verkoop wil hê nie, maar wat daar beland deur nieamptelike verspreidingskanale. Grysgoedere is nie onwettig nie/hulle word wettiglik ingevoer en belasting word daarop betaal maar hulle word nie deur goedgekeurde besighede verkoop nie. (Enige 2) (2) Onthou, maklik (V p 158, S p 176) 2.1.2 efinieer Swendelary 'n Swendelskema is 'n oneerlike skema. it sluit gewoonlik 'n niksvermoedende verbruiker in wat op 'n oneerlike manier oorreed word om 'n buitensporige prys te betaal vir die goedere of dienste wat aangebied word. In menige gevalle, is daar nie werklike goedere of dienste wat aangebied word nie. Swendelskemas is valse/bedrog besigheidsooreenkomste wat dikwels gekoppel word aan georganiseerde misdaad (Enige 2) (2) Onthou, maklik (V p 161, S p 176) 2.2 Noem RIE voordele van sonenergie. Sonenergie is skoon, veroorsaak nie besoedeling nie/eko-vriendelik. it is n hernubare energie. Kan goed funksioneer in bykans enige klimaat. Nadat aanvanklike belegging terugbetaal is, kos die energie byna niks nie. Geen geraasbesoedeling nie. Vervaardigers bied vrywarings van 20 jaar op hul produk. ie staat gee aansporings om installasiekoste te verminder. Sonenergie verwarmers gebruik die son om water te verhit, wat die behoefte aan elektrisiteit/gas verminder. Sonenergie verwarmers verhit water selfs as daar n kragonderbreking is. (Enige 3) Onthou, maklik (V p 191, S p 170) (3) 2.3 2.3.1 Noem die Wet waaraan wettige stokvels moet voldoen om regverdige besigheidspraktyke te verseker. Nasionale Kredietwet (1) Onthou, maklik (V 161 p, S p 178) 2.3.2 Haal n sin aan uit die uit die scenario wat aandui dat hierdie stokvel wettig is. ' waarin alle lede weet hoe die geld belê is.' (1) Verstaan, matig (V p 161, S p 178)
Verbruikerstudies 4 E/November 2014 2.3.3 Verduidelik hoe lidmaatskap aan die stokvel vir Lindy bevoordeel het toe sy haar yskas gekoop het. Lindy het subskripsie betaal/bygedra om 'n deurlopende poel geld tot stand te bring/ie stokvel het haar forseer om te spaar toe sy geld verdien het. Sy het in die winste/rente van die stokvelklub gedeel. Sy kon geld ontvang toe sy dit nodig gehad het/vir n noodgeval. ie stokvelgeld het dit moontlik gemaak dat sy kontant vir die yskas kon betaal. aar was geen ekstra koste/rente nie omdat sy kontant betaal het. Sy kon moontlik vir 'n kontantafslag vra, wat die yskas goedkoper kon gemaak het. (Enige 4) (4) Verstaan, moeilik (V p 161, S p 177-178) 2.3.4 Hoe die waarborg wat Lindy ontvang het toe sy die yskas gekoop het, tot haar voordeel sal strek. 'n Waarborg is 'n geskrewe belofte dat die kwaliteit/ duursaamheid van 'n produk/diens aan sekere standaarde sal voldoen. Indien die produk/diens nie aan die standaarde voldoen nie, sal die geld wat daarvoor betaal was, teruggee word of die koelkas sal vervang/reggemaak word. /ie vervaardiger sal die probleme oplos. ie waarborg dek die produk vir 'n vasgestelde tydperk/op die lange duur sal sy geld spaar indien die koelkas binne die bepaalde tydperk breek. (Enige 3) (3) Toepassing, matig (V p 158, S p 175) 2.3.5 Skryf n paragraaf om die drastiese prysverhoging van die yskas te verduidelik. ie rede vir die prysverhoging is inflasie. Stakende werkers het 'n verlies van geld veroorsaak as gevolg van verlore werksure. Minder vlekvrye staal was geproduseer. Meer vlekvrye staal kon ingevoer wees wat die staal se prys verhoog het/invoerbelasting moes betaal word. ie devaluasie van die rand kon die prysverhoging veroorsaak het. ie maatskappy moes die vlekvrye staal se prys verhoog om op te maak vir die geld verlies. ie maatskappy moes die vlekvrye staal se prys verhoog om die salarisverhoging te dek. ie hoër vlekvryestaalpryse het tot verhoging in die prys van verbruikersgoedere/yskas gelei. ie prys van elektrisiteit en brandstof mag verhoog het en dit verhoog die vervaardigings/produksiekoste sowel as vervoerkoste (Enige 4) LET WEL: Leerders verloor EEN punt indien die antwoord nie in 'n paragraaf geskryf is nie. naliseer, moeilik (V p 146, S p 185) (4) [20]
Verbruikerstudies 5 E/November 2014 VRG 3: VOESEL EN VOEING 3.1 Gee RIE redes vir die gebruik van byvoegings in voedsel. Om die smaak/geur te verbeter Om die tekstuur/emulsifisering/stabilisering/verdikking te verbeter Om die voorkoms/kleur te verbeter/maak die voedsel meer aantreklik Om die veiligheid is stand te hou/verbeter Om die varsheid/houvermoë/raklewe te verbeter Om die voedingswaarde van die voedsel te verbeter/onderhou. Om te help in die prosessering/voorbereiding van voedsel. (Enige 3) (3) Onthou, maklik (V p 92, S p 110) 3.2 Verduidelik hoe voedselbestraling openbare gesondheid beïnvloed. estraling skakel die hoeveelheid patogeniese bakterieë/ skadelike organismes/ insekte/ mikroörganismes/ ensieme daarom maak dit voedsel veiliger/varser vir menslike gebruik. Verminder die behoefte vir preserveermiddels /wat moontlik 'n skadelike uitwerking op verbruikers mag hê. (Enige 2) (2) naliseer, matig (V p 105, S p 127) 3.3 3.3.1 Gee VIER redes waarom die leerders met E. coli besmet is. aar was swak sanitasie/leerders het die veld gebruik vir toilette. Skep van water by riviere om hande deeglik te was, weens 'n gebrek aan skoon water/mense het nie hul hande gewas nadat hulle die toilet gebruik het nie/ voordat hulle voedsel voorberei het nie/ nadat die koeie gemelk was. Leerders het geswem/gebad/van die besmette water uit die rivier/dam/nie behandelde water gedrink. ie groente wat leerders gekoop het, kon met besmette water/was besmet met diere uitskeiding/ faeces. ie spinasie/kool/groente is nie voor gebruik gewas nie. ie voedsel was nie goed gaar gemaak nie. Hulle was blootgestel aan rou/ ongepasteuriseerde/nie steriele melk /hulle het die melk gedrink. Inwoners van die dorp word gegroet deur hand te skud. it veroorsaak persoon-tot-persoon-kontak wat lei tot oordrag van die siekte. (Enige 4) LET WEL: Merk slegs die eerste vier redes Verstaan, matig (V p 90, S p 106) (4) 3.3.2 espreek die behandeling van E-coli-besmetting. aar is geen spesiale behandeling nie, behalwe drink genoeg goeie kwaliteit water/vloeistof om ontwatering te voorkom/om die vloeistof wat verlore gegaan tydens diarree en braking te vervang. ie beste benadering is genoeg rus. Moenie anti-diarree medikasie neem nie die liggaam moet ontslae raak van die E. coli-bakterieë. Pasiënte wat baie siek is, moet gehospitaliseer word om vloeistof deur binneaarse voeding te ontvang. (Enige 4) (4) Onthou, matig (V p 91, S p 107)
Verbruikerstudies 6 E/November 2014 3.4 3.4.1 Gee n rede waarom osteoporose as die 'stille siekte' bekend staan. aar is geen waarskuwingstekens/pyne/simptome vir osteoporose nie. ie meeste mense raak eers bewus dat hulle die siekte het wanneer hulle die eerste beenfraktuur ervaar/nadat hulle ondersoek/geskandeer is. (Enige 1) Verstaan, matig (V p 75, S p 89) (1) 3.4.2 Verduidelik waarom osteoporose tot beenfrakture lei. Osteoporose kom voor wanneer kalsium vinniger verlore gaan/uit die been onttrek word/teen 'n vinniger tempo onttrek word as wat dit vervang word. ie bene word kleiner/ dunner/ minder dig/ poreus/ broos/ bros/ swak en dit veroorsaak dat hulle maklik breek/fraktuur. (2) Verstaan, matig (V p 75, S p 89) 3.4.3 Skryf n paragraaf oor hoe osteoporose in jong volwassenes voorkom kan word deur die inname van: (a) Kalsium (b) Vitamiene en minerale (c) Proteïene (a) Neem genoeg/meer kalsium in omdat kalsium die bene versterk/ beenmassa/ beendigtheid verhoog/ ouderdomverwante beenverlies vertraag. Neem baie/ 2 2½ porsies/ 500mg laevet-/ vetvrye melk en melkprodukte daagliks in omdat melk die beste bron van kalsium is. Groen blaar groente/ pilchards (pelsers)/ sardiens/ vis met bene omdat dit kalsium bevat. Neem kalsiumaanvulling wanneer die dieetinname nie aan die vereistes voldoen nie. (Enige 2) (b) Fosfor word benodig om die absorpsie van kalsium uit die spysverteringstelsel aan te moedig. Genoegsame inname van fluoried/water waarby fluoried gevoeg is, kan help om osteoporose te voorkom. Verseker genoegsame inname van vitamien. Vitamien is belangrik vir kalsium-absorpsie/kalsium word opgeneem in die been. Vitamien word verkry in olierige vis (salm/ pelsers/ tuna/ sardyne)/verrykte margarien/ melkprodukte Neem genoeg vitamien omdat dit nodig is vir normale kollageensintese. vars vrugte en groente is goeie bronne van Vitamien. (Enige 2) (c) Moenie te veel proteïenryke voedsel eet nie omdat die liggaam sure in die bloedstroom vrystel wanneer dit proteïen verteer en dan kalsium uit die bene onttrek om die sure te neutraliseer. Proteïene is nodig vir kollageen sintese om die bene te versterk. Proteïene versterk die spiere wat die bene ondersteun. Goeie bronne van proteïene is vleis en alternatiewe (eiers/vis/peulgroente/ neute) / melk en produkte. (Enige 2) LET WEL: Leerders verloor EEN punt indien die antwoord nie in 'n paragraaf geskryf is nie. n Maksimum van 2 punte vir (a), (b) en (c). Verstaan, matig (V p 75-76, S p 89-90) (6)
Verbruikerstudies 7 E/November 2014 3.5 3.5.1 efinieer die term voedselsekuriteit. Onthou, maklik (V p 106, S p 129) Voedselsekerheid is die vermoë van individue om genoeg voedsel en veilige, voedsame voedsel te alle tye op 'n daaglikse basis om n gesonde en aktiewe lewe te lei.(enige 3) (3) 3.5.2 Gee redes waarom meer vroulike deelnemers aan ystertekortanemie gely het. Mense wat nie voedselsekerheid het nie, eet nie genoeg voedsel nie/verdien nie genoeg geld vir voedsel/ kan nie ysterryke voedsel bekostig nie en daarom het hulle 'n gebrek aan yster in hul diëte. Oor die algemeen eet vroue minder/ kleiner porsies ysterryke voedsel soos vleis. Sekere moeders/ vroue verseker dat kinders/ gesinne/ mans eerste eet tot nadeel van hul eie gesondheid/ voeding. Seuns kry soms meer voedsel as dogters. aie vroue volg verslankingsdiëte en eet dan nie genoeg ysterryke voedsel nie. Vroue verloor bloed tydens menstruasie en die klein hoeveelheid voedsel beskikbaar mag nie genoeg wees om die ysterverlies tydens menstruasie te vervang nie. Meer yster word benodig tydens swangerskap en die hoeveelheid yster in die dieet mag nie genoeg wees nie. Geen/min vars vrugte of groente wat vitamien voorsien vir yster-absorpsie is beskikbaar nie. (Enige 5) (5) naliseer, moeilik (V p 76, 110, S p 76, 91) 3.6 3.6.1 Identifiseer TWEE algemene allergene wat in die beskuit voorkom. Koring (meel) /koring semels eesmelk/karringmelk Eiers Sonneblomsade Lynsaad (Enige 2) (2) Onthou, maklik (V p 97, S p 92)
Verbruikerstudies 8 E/November 2014 3.6.2 Evalueer die geskiktheid van die beskuit vir 'n persoon met diabetes. ie produk het 'n hoë koolhidraatinhoud wat nie goed is vir diabete nie omdat dit die bloedglukosevlak laat styg. ie produk is hoog in vet/versadigde vet/botter/karringmelk/ eiers wat nadelig/nie goed is vir diabete nie omdat diabete meer vatbaar is vir hartsiektes. ie matige natrium inhoud kan lei tot hipertensie. ie produk sal waarskynlik 'n lae/matige GI hê omdat dit 'n lae suikerinhoud en 'n hoë veselinhoud bevat. Hawer het 'n lae GI en vesel het 'n lae GI. it beteken dat glukose stadig in die bloedstroom vrygestel word wat goed is vir diabete omdat groot wisseling in bloedglukose voorkom. ie produk bevat Xylitol/ n kunsmatige versoeter en dit is geskik vir n diabeet. ie veselinhoud is redelik hoog en daarom sal dit voordelig wees vir n persoon met tipe 2 diabetes. Hawer bevat oplosbare vesel wat cholesterolvlakke verlaag omdat diabete meer geneig is om koronêre hartvatsiektes te ontwikkel. Koringsemels bevat onoplosbare vesel wat cholesterolvlakke verlaag Hierdie produk bevat 'n matige proteïeninhoud in die eiers en karringmelk wat onnodige stres op die niere sal voorkom en dit bou weefsels (Enige 7) Evaluering, moeilik (V p 72, S p 80) Gevolgtrekking: ie produk is geskik. Matige hoeveelhede van die produk behoort geëet te word. (Enige 1) LET WEL: Leerders moet positiewe en negatiewe punte noem en dan 'n gevolgtrekking maak. (8) [40]
Verbruikerstudies 9 E/November 2014 VRG 4: KLEING 4.1 eskryf elk van die volgende stadia van die modesiklus. 4.1.1 4.1.2 4.1.3 ekendstelling/egin ie mode word vir die eerste maal bekend gestel bekende persoonlikhede wat die neiging dra, word afgeneem/modeleiers aanvaar of verwerp die mode/voordat enige iemand dit dra (Enige 2) Hoogtepunt/Piek ie mode bereik 'n hoogtepunt/baie populêr/baie mense dra dit. Massaproduksie vind plaas dit word deur klerewinkels/ in vensteruitstallings geadverteer (Enige 2) Veroudering/Einde Kledingstukke raak uit die mode/ verdwyn /verkoop op uitverkoping/ verouderd. Modesiklus is voltooi 'n nuwe modeneiging is reeds gevestig. (Enige 2) (2) (2) (2) Onthou, maklik (V p 50, S p 50) 4.2 eskryf die term 'retrospektiewe mode' deur na die inligting in die uittreksel te verwys. Retrospektiewe modes verwys na klere wat die styl van 'n vorige era naboots. Mode kry inspirasie van vorige modes, maar dit word altyd met 'n moderne inslag geïnterpreteer/style keer nooit presies dieselfde terug nie,/ hulle word verander om by die behoeftes en lewenstyl van die huidige era aan te pas. In hierdie uittreksel is die pastel-/neonkleure van die 1980's terug in die mode. (Enige 2) (2) LET WEL: Leerders moet verwys na die inligting uit die uittreksel om al die punte te kry. ie leerders moet verwys na pastel-/neon kleure van die 1980s, anders word net EEN punt toegeken Verstaan, matig (V p 51, S p 53) 4.3 Verduidelik hoe aankope by tweedehandse winkels of motorhuis-verkope bydra tot die volhoubaarheid van die omgewing. Klere wat die eienaar nie meer wil hê nie, word nie weggegooi nie; dit word weer verkoop/ hergebruik/ herwin. fval word verminder dus word minder grond as stortingsterreine gebruik. it verminder die hoeveelheid nuwe tekstielstowwe/ klere wat nuut geproduseer moet word en sodoende verminder dit besoedeling/ koolstof voetspoor. ie gebruik van water/ elektrisiteit vir vervaardiging word verminder en het dis n positiewe uitwerking op die omgewing. (Enige 4) (4) Verstaan, matig (V p 62-63, S p 68)
Verbruikerstudies 10 E/November 2014 4.4 4.4.1 Optiese illusie wat deur lyne op die rok hemp geskep word. ie horisontale lyne/strepe op die rok skep die optiese illusie dat die vrou korter/breër is. ie lyne met die wit/grys/ligte agtergrond (van heup tot buuste) skep 'n illusie van breedte. ie lyne met die donker (vlootblou) agtergrond laat die heupe slanker vertoon. ie vertikale lyne/strepe op die hemp skep die optiese illusie dat die man langer/skraler is Toepassing, maklik (V p 57, S p 59) 4.4.2 Evalueer die geskiktheid van die rok OF die hemp as items in 'n basiese werksklerekas vir 'n man of vrou. Rok: Meng en pas nie so maklik soos 'n broek/romp en hemp/bloese nie/nie so veelsydig soos 'n romp/broek en hemp/bloese nie. ie lengte/ontwerp is geskik/toepaslik/nie te ontblotend nie. ie kleure is geskik vir 'n basiese klerekas omdat dit gemeng-pas kan word met 'n vlootblou/swart/grys trui of baadjie ie ontwerp van die rok is professioneel/ mense sal jou ernstig opneem. ie ¾-mou is veelsydig omdat dit in die somer of in die winter met 'n trui/baadjie gedra kan word. reistof is gemaklik om te dra ; dit kreukel nie/vertoon netjies. (Enige 5) Gevolgtrekking: it is geskik omdat die rok professioneel vertoon/ 'n professionele voorkoms skep. it is nie geskik nie omdat die rok nie so veelsydig is nie. Nie geskik vir die vol figuur nie omdat die breistof moontlik te styf sal sit en die vol figuur beklemtoon word /die horisontale strepe is nie geskik vir die voller figuur nie. (Enige 1) OF Hemp: Kleure is interessant Kleure kan gemeng en gepas word met ander kleure soos blou, swart en steenkleur Ontwerp van hemp is geskik/formeel ie ontwerp van die hemp is professioneel/ mense sal jou ernstig opneem. Kan winter of somer gedra word. Katoenkleedstof is gemaklik om te dra /absorbeer vog/ hou jou koel in die somer. ie hemp sal formeel vertoon as dit met 'n das gedra word en sal informeel vertoon as dit sonder die das gedra word. ie kleure mag dalk te informeel wees. (Enige 5) Gevolgtrekking: it is geskik omdat die hemp professioneel vertoon/ professionele voorkoms it is nie geskik nie omdat die kleure te informeel is. ie kleure van die strepe beperk die keuse van 'n das. (Enige 1) LET WEL: MOENIE punte toeken as leerder slegs skryf 'dit is geskik' NIE. Merk die eerste opsie indien leerders beide skryf. Evaluering, moeilik (V p 57, S p 63) (5) (1) (5) (2) (1) [20]
Verbruikerstudies 11 E/November 2014 VRG 5: EHUISING 5.1 5.1.1 Identifiseer en verduidelik die tipe huiseienaarskap vir: (a) ie verhuurder. eeltiteleienaarskap ie eienaar besit 'n eenheid/gedeelte van die gebou en onderverhuur dit aan Yaseem en lyna. ie eienaar/deeltitelhouer besit ook 'n aandeel in die algemene eiendom insluitend hysbakke/gange/trappe/ tuin en swembad. (Enige 2) (1 punt vir tipe eienaarskap en 2 punte vir verduideliking) Onthou (1), Verstaan (2), maklik (V p 122, S p 104) (b) ie paartjie as hulle by die huis intrek wat hulle bou. Voltitel/enkeltitel eienaarskap ie paartjie is die wettige eienaars van die hele eiendom/erf en al die strukture daarop. (Enige 2) (1 punt vir tipe eienaarskap en 2 punte vir die verduideliking) Onthou (1), Verstaan (2), maklik (V p 121, S p 169) (1) (2) (1) (2) 5.1.2 espreek die tipe kontrak wat die paartjie geteken het toe hulle in die eenheid ingetrek het. it is 'n (wettige) huurooreenkoms tussen die eienaar van die eiendom en 'n huurder/die paartjie OF tussen beide partye in die huurooreenkoms. ie huurooreenkoms gee die paartjie sekere wettige regte en verantwoordelikhede ten opsigte van die eiendom vir die tydperk wat hulle dit huur. ie paartjie verbind hulself deur die huurooreenkoms om die eiendom vir 'n bepaalde tyd teen 'n vasgestelde bedrag te huur. (Enige 3) (3) Verstaan (3), maklik (V p 152, S p 169)
Verbruikerstudies 12 E/November 2014 5.1.3 Verwys na die scenario en bespreek die voordele van 'n eie huis bou vir die paartjie. Hulle kan hul droomhuis bou waarvan die waarde mettertyd sal verhoog/is n belegging. Hulle kan hul kreatiwiteit gebruik om 'n huis te ontwerp wat by hul behoeftes/smaak sal pas. Om self die huis te bou sal bevrediging verskaf. Hulle kan die uitbreidings bou om by hul behoeftes te pas, bv. meer slaapkamers. Yaseem is 'n nutsman en kan die nuutste tegnologie insluit/kan help met die installering van die afwerking/ toebehore. Yaseem ontwerp tuine en kan hul tuin self uitlê/ontwerp. ie huis kan volgens hul eie skedule voltooi word, want hulle het 'n plek/woonstel/eenheid om in te woon. Indien hul geld min raak, kan hulle die bouwerk stop omdat hulle 'n woonstel/eenheid het waarin hulle woon. Yaseem kan 'n ogie hou oor die bouery en dit sal geld bespaar. (Enige 4) LET WEL: GEEN punte word toegeken as leerders nie na die scenario verwys NIE. Toepassing, matig (V p 121, S p 138) 5.1.4 Kies die tipe rentekoers wat die beste keuse sal wees om in die paartjie se behoeftes te voldoen en motiveer jou keuse. Vasgestelde rentekoers 'n Goeie opsie vir hulle omdat hulle 'n vaste inkomste het en moontlik lank in die huis sal bly. Indien die rentekoers styg, sal hul verbandpaaiement nie meer word nie/hoef hulle nie meer te betaal nie. ie rentekoers bly dieselfde/hul verbandpaaiement bly dieselfde/hulle sal binne hul begroting kan bly. OF Wisselende rentekoers Met 'n wisselende rentekoers sal hulle van tyd tot tyd verskillende bedrae moet betaal /hul verbandpaaiement word meer as die rentekoers styg minder as dit daal en hulle sal dus geld spaar. (Enige 4) Verstaan, matig (V p 161, S p 183-184) (4) (4)
Verbruikerstudies 13 E/November 2014 5.1.5 espreek die tipe behuisingsubsidie/-ondersteuning waarvoor Yaseem kwalifiseer Hy kwalifseer vir n staatswerknemer maandelikse toelaag/subsidie. Hy kwalifiseer omdat hy permanente/voltydse werker van die staat is. Hy moet in die huis woon en dit nie uitverhuur nie. ie staat/werknemer trek die verbandbetalings direk van Yaseem se salaris af. ie bedrag van die subsidie word deur die werkgewer/staat bereken. it sal hom help om die maandelikse paaiement op die eiendom wat hy bou, te betaal. it kan n deel van die rente op Yaseem se huislening subsidieer. it kan 'n waarborg bied vir Yaseem se lening. it kan hom help om sy pensioen of voorsorgfonds as kollateraal vir 'n lening aan te bied. (Enige 3) Verstaan, maklik (V p 132, S p 150) (3) 5.2 Noem VIER universele ontwerpkenmerke wat op enige moderne wasmasjien behoort te verskyn. Vertoning van dialoog met maklike leesbare teks/digitale skerm. 'n larm wat die einde wat die siklus/program aandui. Verskillende programme/siklusse: kort siklus, slegs spoelsiklus ens. Vlekvryestaalbinnedrom wat nie sal roes nie. Vertraging-tydklokkie 180 -deuropening/deure aan sykant geheg 15 cm bokant die vloeroppervlak vir maklike toegang. 'n uidelike instruksiehandleiding met beskrywings en sketse. Veiligheidsmeganisme sodat kinders nie die deur kan oopmaak nie. (Enige 4) LET WEL: Merk slegs eerste vier antwoorde (4) Onthou matig (V137, S p 157)
Verbruikerstudies 14 E/November 2014 5.3 Noem TWEE verantwoordelikhede van die verbruiker: 5.3.1 Wanneer 'n nuutgekoopte huishoudelike toestel afgelewer word. Maak seker dat die vervaardiger die instruksiehandleiding ingesluit het. Inspekteer die toestel noukeurig tydens aflewering vir moontlike defek. Teken die aflewering strokie. Raak ontslae van die verpakkingsmateriaal op n omgewingsvriendelike manier. (Enige 2) (2) 5.3.2 Nadat 'n nuutgekoopte toestel afgelewer is. Lees die instruksiehandleiding en volg die gebruiksaanwysings noukeurig. Voltooi die registrasiekaart/waarborg en stuur dit terug na die vervaardiger. êre die kwitansie, waarborg en instruksiehandleiding op 'n veilige plek. Volg die korrekte prosedure om te kla indien jy nie tevrede is nie. Maak seker die toestel werk. (Enige 2) Verstaan matig V p 150, S p 161 (2) 5.4 Vergelyk die onderstaande transaksies deur die tabel in jou NTWOOREOEK te voltooi: TRNSKSIE TYPERK VN ETLING 5.4.1 Huurkoop 6-36 maande Let wel: Nie vir oor n tydperk nie. Enige tydperk binne 6-36 maande aanvaarbaar (1) 5.4.2 Kontant by aflewering Verstaan maklik (V p 148, S p 162) etaal wanneer dit afgelewer word/betaal op een slag (1) EKSTR KOSTE eposito/admin.-fooie versekering/ rente/ bankkoste (1) Geen/afleweringskoste indien van toepassing. (1) (4)
Verbruikerstudies 15 E/November 2014 5.5 Evalueer die impak van die gebruik van 'n elektriese tuimeldroër op die finansies van 'n gesin van vyf en die omgewing: Positiewe stelling: Geld/elektrisiteit word bespaar as laer temperature geskik vir die tekstielstof gebruik word, en die koolstofspoor is kleiner. * Minder/geen strykwerk nodig as 'n tuimeldroër gebruik word nie, dus word elektrisiteitsgebruik en geld bespaar en die koolstofspoor verminder. * LET WEL:* n Punt vir koolstofspoor mag slegs EEN keer toegeken word. Negatiewe stelling: 'n Gesin van vyf sal baie wasgoed hê, meer elektrisiteit en geld gebruik, koolstofspoor vergroot. Fossielbrandstowwe word gebruik om elektrisiteit te op te wek en dit stel skadelike gasse in die atmosfeer. (Enige 6) Gevolgtrekking: Positiewe stelling: Indien die tuimeldroër oordeelkundig gebruik word, sal die finansiële en omgewingsimpak minimaal wees/verminder word. OF Negatiewe stelling: Onverantwoordelike gebruik sal die elektrisiteitsgebruik verhoog en 'n negatiewe impak op die omgewing en die gesin se finansies hê. ie groot hoeveelheid wasgoed sal ook die elektrisiteitsgebruik en koste verhoog en 'n negatiewe impak op die omgewing hê. (Enige 2) naliseer, moeilik (V p 133, S p 159) (8) [40]
Verbruikerstudies 16 E/November 2014 VRG 6: ENTREPRENEURSKP 6.1 Verduidelik elk van die volgende terme: 6.1.1 Teikenmark: 'n (Spesifieke groep) mense, met dieselfde behoeftes en belange, wat die produk/diens sal koop en wat gewillig sal wees om die prys te betaal vir die produk/ diens. (Enige 2) (2) 6.1.2 Winsopslag ie bedrag/persentasie wat by die kosprys van goedere gevoeg word Om die oorhoofse koste/uitgawes te dek en nog 'n profyt te wys (Enige 2) (2) Onthou, maklik (V p 20, 34, 37, S p 11, 39) 6.2 6.2.1 RIE voordele van die opleiding van ongeskoolde werkers. Verbeter die kwaliteit van werk/kan onafhanklik werk Verminder vermorsing Verbeter die werknemers se moraal Werknemers leer nuwe vaardighede Verkry nuwe kennis Onderhoudskoste en herstelwerk van apparaat verminder Verhoog motivering Meer werkstevredenheid Verhoog produktiwiteit (Enige 3) (3) Onthou, maklik (V p 25, S p 26) 6.2.2 Hoe Lea aan elk van die ander P's in die bemarkingstrategie/- samestelling voldoen Promosie: ie entrepreneur het voorbeelde na winkeleienaars geneem interessante/ professionele/ verpakking/ etikette. Prys: Een van die produkte verkoop teen R30,00/redelike prys. Plek: Sy verkoop die produkte aan winkels in die area/sy maak die produkte tuis. Persone: Winkeleienaars /Persone wat by die plaaslike winkels koop. (4x2) LET WEL: Produk is in die vraag gevra en moenie aanvaar word nie. Toepassing, maklik (V p 29, S p 28-33) (8)
Verbruikerstudies 17 E/November 2014 6.2.3 Verduidelik hoe gereelde/roetine-onderhoud van toerusting tot voordeel van die besigheid sal wees. Verhoed onverwagte onderbrekings tydens produksie Verseker aaneenlopende produksievloei Verminder herstelwerk en ongeskeduleerde onderhoud ie besigheid sal nie deurgaans bedryf kan word as die gereedskap stukkend is nie Verhoed verlies aan inkomste ie raklewe van die toerusting sal verleng word. (Enige 3) (3) Verstaan, matig (V p 25, S p 25) 6.2.4 Identifiseer VYF faktore wat sal bydra tot die sukses van die besigheid Lea is passievol oor wat sy doen/omtrent die besigheid Sy het aanhou eksperimenteer totdat sy die korrekte produk gevind het Gebruik goeie kwaliteit grondstowwe /verseker goeie kwaliteit produkte Het professionele hulp/spesialis gekry met die ontwerp van die etiket /voldoen aan die industrie se standaarde Het seker gemaak dat die werkplek/plek van produksie/fabriek aan wettige gesondheidsvereistes voldoen/inspeksie deur gesondheidsinspekteur emark die produk deur voorbeelde aan winkeleienaars te gee, groei Is goed ingelig oor die huur/in diens neem van personeel Goeie boekhoustelsel/beheer finansies/voorraad noukeurig anvaarbare/regte/nie te duur verkoopprys anvangskoste is laag Voldoende werkplek/ruimte/binnehof omskep Het 'n verskeidenheid produkte wat verbruikers in belangstel geproduseer Verpakking vind byval by verbruikers /aantreklik/korrekte vorm/deursigtig/plastieksakkies. Produkreeks is uitgebrei/jaarlikse nuwe produkte/die besigheid groei eurgaans goeie kwaliteit produkte Sy gebruik die kennis en vaardighede van Verbruikerstudies wat sy op skool geleer het. (Enige 5) Verstaan, matig (verwys na gevalle studie, V p 7, 15, S p10) (5)
Verbruikerstudies 18 E/November 2014 6.2.5 Een produk verkoop vir R30,00. ie produksiekoste vir hierdie produk is R12,00. (a) ereken die wins/profyt wat die entrepreneur op een produk maak. Toon LLE berekeninge. Profyt = verkoopprys produksiekoste = R30,00 R12,00 = R18,00 (3) Toepassing, maklik (V p 36-37, S p 38) (b) ie entrepreneur se totale inkomste uit verkope is R60 000,00 per maand. s die entrepreneur 60% wins maak, bereken hoeveel wins per maand gemaak word. Toon LLE berekeninge. R60 00000 x 60%/60 100 = R36 000.00 OF R 60 000.00 x 40%/40 = R24 000.00 100 60 000.00 - R 24 000.00 =R 36 000.00 (3) LET WEL: ie monetêre waarde (R) moet in die finale aangedui word om n punt te verdien. Toepassing, matig (V p 38, S p 38) 6.2.6 it is baie moontlik dat hierdie besigheid sal aanhou om 'n volhoubare wins/profyt te maak. Gee RIE redes ter ondersteuning van hierdie stelling. ie besigheid produseer 'n verskeidenheid produkte/wyer mark/ Sy ontwikkel gedurig nuwe produkte/hou tred met moderne tendense. 'n Groeiende behoefte vir die produkte/mense stel belang in die produk. Sy verkoop die produkte aan gevestigde winkels. Sy het n goeie boekhoustelsel. (Enige 3) (3) Toepassing, matig (verwys na gevalle studie, V p 36, S p 34)
Verbruikerstudies 19 E/November 2014 6.3 estudeer die inligting hieronder en voorspel waarom esember 2013 die beste verkoopscenario sal wees. ie besigheid het sy verkoopteiken en die verkoopsdoelwit bereik. Hulle het meer/al die produkte in esember verkoop. Tydens Januarie het die besigheid slegs R3 330.00 gemaak wat nie genoeg is om te betaal vir die volgende maand se uitgawes nie. Tydens esember het mense meer geld gehad om te spandeer (Kersfeesbonusse) dus het hulle elke dag 'n wins gemaak. esember is die koop seisoen/mense het meer tyd om te koop omdat hulle met vakansie is. Mense koop geskenke/lekkernye vir Kersfees in esember wat die aanvraag vir die produkte sal verhoog. Tydens Januarie het mense minder geld gehad (oorspandering in esember/betaal skoolfonds/skool klere/benodighede) produkte is nie verkoop nie, gevolglik 'n verlies. (Enige 8) Evaluering, moeilik (V p 20, S p 29) (8) [40] TOTL: 200