De Beweging ; Het Basismanifest; Op weg naar een dierhouderij waar we als gemeenschap van Reusel-De Mierden trots op kunnen zijn. Er is een maatschappelijke discussie gaande over de toekomst van de dierhouderij. Langs welke lijnen die verloopt? Het gaat vooral om de volgende thema s: de mate van duurzaamheid, de relatie gezondheid van mens, dier en dierhouderij, hoe groot mag/kan een bedrijf zijn, verhoudt de omvang van het bedrijf zich met het landschap, de inrichting van het buitengebied en de positie van de boer als producent in de agro-keten, en welke verdienmodellen bieden perspectief in relatie tot veranderend consumentengedrag. De aanwezige dierhouderij heeft Reusel-De Mierden veel gebracht, maar roept intussen ook veel vragen op. Het algemene gevoel: de dierhouderij is aan verandering toe. Het gaat om beter en anders. Dierhouders dienen in te spelen op veranderende wensen van de samenleving, duurzamer te produceren en moeten toewerken naar verdere vermindering van overlast naar de omgeving. Al die zaken zijn randvoorwaardelijk voor een toekomstbestendige dierhouderij. De beschreven veranderingen in de dierhouderij maken deel uit van de transitie binnen de agrarische sector die al jaren gaande is. Gedurende die omslag is een ongelukkige impasse ontstaan, omdat we niet één gedeeld beeld hebben over die toekomst. Met als gevolg dat wat wenselijk is voor de ene partij, door anderen als bedreigend worden ervaren. De veranderingen binnen de dierhouderij brengen onzekerheid en onrust met zich mee. Het is belangrijk de zorgen en de belangen van álle partijen serieus te nemen en dat vraagt om een constante dialoog en inlevingsvermogen van alle betrokkenen. De personen die onderdeel uitmaken van De Beweging willen als persoon bijdragen aan een constructief gesprek over de toekomst van de dierhouderij in Reusel-De Mierden. Onder andere met een gezamenlijk gedragen boodschap, die als basis kan dienen voor verdere acties met als doel: een gemeenschap die trots blijft op de dierhouderij binnen Reusel-De Mierden. 1
Onze gezamenlijke boodschap in 5 basispunten: 1. GEZONDHEID, NATUURLIJK! De gezondheid voor mens en dier maakt expliciet onderdeel uit van de richting waarin de veranderingen binnen de dierhouderij in Reusel-De Mierden vorm gaan krijgen. Dit uitgangspunt betekent dat: - Het beeld dat binnen de agrofood enkel het economische aspect leidend is bij toekomstige ontwikkelingen is achterhaald. Er moet sprake zijn van een afweging van verschillende belangen waarbij wordt uitgegaan van een goede balans tussen economie, leefbaarheid en fysieke leefomgeving (zgn. Telos- driehoek). Binnen die brede belangenafweging neemt gezondheid een leidende positie in; - Gezondheid van mens en dier leidend is in de ontwikkelingen van de dierhouderij. - Alles erop gericht moet zijn om de uitstoot en cumulatie van geur, ammoniak en fijnstof/endotoxine maximaal terug te dringen; - Dierhouders uit de gemeente Reusel-De Mierden, gemeente Reusel-De Mierden en de Provincie Noord- Brabant met elkaar aan de slag gaan om te zorgen dat de overschrijding van de beleidsmatige geurnorm wordt teruggedrongen. Dat geldt specifiek voor de gebieden net ten zuiden van de kern Reusel, ten noordwesten van de kern Reusel en bij de kern Hulsel; - De gemeente vergunningaanvragen actief terugkoppelt naar de buurt en de ondernemer die een vergunningaanvraag heeft ingediend; - De gemeente actief aan toezicht en handhaving doet van dierhouderijbedrijven. Ze koppelt hierover actief terug naar de gemeenschap. Ze betrekt hier de ZLTO afdeling Reusel-De Mierden bij; - De gemeente met ZLTO-afdeling Reusel-De Mierden, dorpsraden en deskundigen op het gebied van gezondheid van mens en dier, regelmatig overleggen initieert om stil te staan bij het thema gezondheid mens en dier. De uitkomsten van deze gesprekken worden met de gemeenschap van Reusel-De Mierden gecommuniceerd. De gemeenschap wordt over de uitkomsten van deze gesprekken geïnformeerd; - De gemeente met de Provincie Noord-Brabant een feitenschets oplevert over de dierhouderij in Reusel-De Mierden anno 2017. Deze beschrijving vormt de basis voor de monitoring die de gemeente actief gaat oppakken; - het aantal dierhouderijbedrijven binnen de gemeente zal afnemen. Het maximaal aantal vergunde dieren in Reusel-De Mierden is de stand van heden ten dage. Als we het totaal aantal dieren binnen Reusel-De Mierden willen laten dalen, dan zal daar actief en met argumenten op gestuurd moeten worden. 2. DIERHOUDERIJ KAN! Ook in de toekomst geven we de dierhouderij een plaats! Dit betekent dat: - Het gemeentebestuur in haar beleidskaders de dierhouderij mogelijk blijft maken, op voorwaarde dat er wordt voldaan aan de geldende voorwaarden en kwaliteitseisen; - In Reusel-De Mierden voor elke deelmarkt kan worden geproduceerd. Deelmarkten zijn: wereldmarkt, Europese kwaliteitsmarkt en nichemarkt. Het verdient daarbij de aanbeveling om de totale productie in Reusel-De Mierden meer in verhouding te brengen tot de verschillende deelmarkten. 2
3. ALLÉÉN SAMEN! Begrip voor elkaars standpunten en oplossingsgericht handelen van burger, boer, ambtenaar en politicus, is noodzakelijk om te komen tot een gedragen transitie. In Reusel-De Mierden gaan we voor verandering zonder verliezers. Gezamenlijk die verandering vormgeven, met respect voor elkaars opvatting en belang, is ons motto. Het vraagt veel flexibiliteit van de individuele ondernemer en zijn gezin om in tijden van grote verandering(en) bedrijfsmatig richting te bepalen. Een koers uit te zetten die hen én hun omgeving past. Vragen als wat wil ik als ondernemer, wat vraagt mijn omgeving van mij, wat kan ik als ondernemer en hoe krijg ik zaken gerealiseerd, spelen nadrukkelijk een rol. In het gesprek daarover moet er ruimte zijn voor de realiteit van de markt en het tijdspad van aanpassing en vernieuwing. Als een boer een initiatief neemt om te komen tot een ontwikkeling verplicht de gemeenschap zich in te zetten om actief mee te denken over de toekomst en oplossingen. Ook van de burgers die wonen en werken in een agrarisch omgeving wordt flexibiliteit en oplossingsgericht denken gevraagd. Veranderingen hebben tijd nodig. Als beweging erkennen we dat een systeem dat in 70 jaar is opgebouwd, niet in enkele jaren kan worden afgebouwd/omgebouwd. Het vertrekpunt ALLÉÉN SAMEN betekent dat: - Dierhouders in gesprek zijn met de buurt over hun bedrijfsontwikkelingen en daarbij een luisterend oor hebben voor opmerkingen vanuit de buurt. Zij proberen die opmerkingen zo goed mogelijk mee te nemen in hun bedrijfsvoering. Het resultaat van dergelijke gesprekken wordt expliciet meegenomen in de vergunningentrajecten; - Bij ontwikkelingsvragen de boer een breder perspectief dient te hanteren dan het maximaal benutten van de wettelijke ruimte. Een dergelijke eenzijdige focus verhoogt de spanning in plaats van haar te verminderen. Constructief overleg vooraf heeft tot doel dat lange juridische procedures worden voorkomen; procedures die vaak louter verliezers opleveren; - We elkaar aanspreken op houding en gedrag, als individueel gedrag leidt tot een negatieve beeldvorming over sector of gemeenschap; - Omwonenden van dierhouderijbedrijven op een constructieve en oplossingsgerichte manier het gesprek aangaan over ontwikkelingen bij desbetreffende ondernemer(s); - Raadsleden de transitie van de dierhouderij ondersteunen vanuit het meervoudig perspectief van bedreigingen én kansen. Daarbij hoort een open en constructief kritische houding naar elkaar toe, waarbij nadruk ligt op overeenkomsten, om vandaaruit te komen tot heldere besluitvorming; - De Beweging verder gaat als De Beweging 2.0 : een groep uit de gemeenschap Reusel-De Mierden die minimaal twee keer per jaar bij elkaar komt om stil te staan bij de ontwikkelingen binnen de dierhouderij. De groep vormt een afspiegeling van de gemeenschap Reusel-De Mierden. Ze bespreekt zaken en denkt na over hoe de transitie in een versnelling kan worden gebracht. De groep is bekend bij de gemeenschap en uit zich op gezette tijden; - De Beweging 2.0 vraagt om een procesbureau Transitie dierhouderij die de lokale transitie van de dierhouderij stimuleert en te effectueert. De leden van het procesbureau opereren als onderdeel van een netwerk waarbinnen snel en makkelijk verbindingen kunnen worden gelegd met in ieder geval burgers, boeren, bestuurders, ambtenaren, gezondheidsexperts. 3
4. ONDERNEMER ECHT AAN ZET! Elke ondernemer in Reusel-De Mierden die actief is in de dierhouderij draagt vanuit zijn eigen kunnen maximaal bij aan oplossingen voor actuele maatschappelijk thema s en zet zich binnen de gemeente actief in voor duurzaamheid en maatschappelijke en landschappelijke inpassing. Echt aan zet betekent in ieder geval dat: - Dierhouders bij investeringsmomenten de best beschikbare technieken toepassen om de uitstoot van ammoniak, fijnstof en geur verder terug te dringen; - Dierhouders doorgaan met het verder terugdringen van het gebruik van antibiotica en streven naar het laagste gebruik per dier in Nederland; - Dierhouders hun vervoersbewegingen zodanig organiseren dat er sprake is van zo min mogelijk overlast; - Dierhouders zoveel mogelijk uitgaan van een gesloten kringloop op hun bedrijf of in de samenwerking tussen bedrijven; - Dierhouders die grond bezitten een goed bodembeheer voeren; - Dierhouders de biodiversiteit (natuur, landschap) op het bedrijf versterken; - Dierhouders zorgen voor een landschappelijk goed ingericht erf. In overleg met ZLTO-afdeling Reusel-De Mierden, gemeente Reusel-De Mierden en natuurbeherende instanties worden hiervoor uitgangspunten geformuleerd. 5. DE GEMEENTE HELPT! De gemeente Reusel-De Mierden (ambtenaren en politici) zorgt voor een beleidskader en een transitieproces die een zorgvuldige transitie van de dierhouderij mogelijk maakt. Dit betekent onder meer dat: - De gemeente een zelfbewuste en actieve speler wordt bij de transitie van de dierhouderij; - Raadsleden en het College van B&W een beleidskader opleveren dat de bovenstaande basispunten actief ondersteunt en uitvoert. Het beleidskader is helder, eenduidig, consistent en realistisch in de geformuleerde ambities. Daarnaast is het uitvoerbaar. Ook moet het kunnen inspelen op nieuwe inzichten; - Raadsleden en het College van B&W aanspreekbaar zijn op hun rol in de realisatie van de verandering; - Raadsleden en het College van B&W zich bewust zijn van de consequenties en effecten van besluiteloos gedrag. Liever een duidelijk nee dan elke keer aanvullende vragen; - De uitkomsten van de dialoog tussen ondernemer en omwonenden dienen op een serieuze manier in de procedures ingebed te worden; - Raadsleden en het College van B&W een werkwijze organiseren die ruimte biedt aan goed onderbouwde, beloftevolle ontwikkelingen en experimenten/innovaties. Denk hierbij onder andere aan agrarische ondernemers die willen stoppen of zoeken naar nieuwe bedrijfsvormen. De werkwijze erkent dat innovatieve ontwikkelingen doorgaans niet passen binnen de bestaande beleidskaders; - Ambtenaren weten wat er in het veld speelt en hier actief op inspelen. Ze hebben contact met de mensen voor wie ze mogen werken; - Bestuurders en ambtenaren een actieve en open houding hebben die duidelijkheid schept over verwachtingen, kansen van een aanvraag en besluittermijn; - Bestuurders en ambtenaren de specifieke omstandigheden van de aanvraag laten meewegen en de aanvraag bezien vanuit meerdere kanten (boer en burger); 4
- Er een wens is voor het periodiek keuren van afgegeven vergunningen. Ambtenaren zijn in gesprek met dierhouders over afgegeven vergunningen; - Dierhouderijbedrijven die veel overlast veroorzaken (de zogeheten knelpunten) actief worden aangepakt en waar mogelijk worden opgelost. Hierbij moet de omgeving van de bedrijfslocatie actief betrokken worden; - Een deel van de bestaande dierhouderijbedrijven zal stoppen. Deze stap gaat doorgaans gepaard met veel onzekerheid over de toekomst. Van belang is zo snel mogelijk met deze ondernemers in gesprek te komen om te zien hoe het als bedreigend ervaren stoppen kan worden vertaald naar een kans voor hun toekomst. 5
De Beweging - Het Basismanifest Op weg naar een dierhouderij waar wij in Reusel-De Mierden trots op kunnen zijn. Ondergetekenden hebben op persoonlijke titel bovenstaande boodschap geschreven. Zij onderschrijven de boodschap en dragen die uit. Zo raken ook anderen geïnspireerd en kunnen ook zij meepraten over een toekomstbestendige dierhouderij. Frans Peters, Frans Berndsen, Theo Versteden Wil Gijbels, Martin Borgmans, Jos Gerrekens Jannes van Limpt, Rick van den Borne, Rick Meulenbroeks Joris van Gompel, Harry Jacobs, Johan van Dommelen, Frans Wouters, Cor van Limpt, Hans van Berkel Theo Hendriks, Sandra Borremans, Hans van Dommelen Jack van Dijck, Harry te Riele, Esther van der Valk