KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG 2016 St-Janscollege Plaats : Hoensbroek BRIN nummer : 16SL C1 Onderzoeksnummer : 287424 Datum onderzoek : 12-13 januari 2016 Datum vaststelling : 25 februari 2016
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 12 en 13 januari 2016 een onderzoek uitgevoerd op het Sint-Janscollege, afdeling vwo, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee geldt dit onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs ten minste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De afdeling is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor het Onderwijsverslag 2015-2016. Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en een bepaling van het toezichtarrangement. Ook gebruiken we dit onderzoek om informatie te verzamelen over een aantal thema s waarover we in het Onderwijsverslag 2015-2016 zullen rapporteren, te weten leraarschap en de professionele ruimte van leraren in relatie tot omgaan met verschillen tussen leerlingen. Het Sint-Janscollege is een school voor havo en vwo met ongeveer 1300 leerlingen. Veerig procent van deze leerlingen zit op de afdeling vwo. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met de schoolleiding, leraren, voorzitters van vaksecties, coördinatoren, ondersteuningsfunctionarissen, mentoren, leerlingen en leden van de MR. Pagina 3 van 11
Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de schoolleiding en een vertegenwoordiging van de centrale directie als gemandateerde van het bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 11
2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op de afdeling vwo van het Sint-Janscollege hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor het Sint-Janscollege, afdeling vwo, is als volgt. De kwaliteit van het onderwijs is van voldoende niveau en leidt tot het toekennen van een basisarrangement. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 11
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling vwo van het Sint-Janscollege. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen Beeld Het Sint-Janscollege is een gemoedelijke school met een fijn schoolklimaat en betrokken en voor een deel ook ontwikkelingsgerichte docenten. De leerlingen die wij gesproken hebben, voelen zich prettig en gezien en kunnen altijd bij hun mentor of iemand anders op school terecht. De basiskwaliteit van het leerproces is van voldoende niveau. De doelgerichthied van de lessen kan beter. Leerlingen zijn actief betrokken, alhoewel de interactiviteit beperkt is en docenten de lat in sommige lessn hoger mogen leggen. De school is gericht op verbetering en ontwikkeling van het onderwijs, alhoewel er soms sprake is van eilandjes. Het is zaak voor de schoolleiding, zoals zij ook zelf zegt, nu meer lijn te brengen in de onderwijsontwikkeling. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Het volledige kader kunt u op de website van de inspectie bekijken en downloaden. Hierin zijn de indicatoren voorzien van een kleur. Sommige nummers zijn rood. Dit betekent dat zij tot het zogenaamde kernkader behoren. De blauw genummerde indicatoren (aanvullend kader) zijn indicatoren die de inspectie aan een onderzoek kan toevoegen om de kwaliteit van de betreffende indicator te beoordelen en de groen genummerde indicatoren (verdiepend kader) zijn indicatoren die de inspectie bijvoorbeeld bij een themaonderzoek wil beoordelen. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Pagina 6 van 11
Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2.5 De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. 1.3.5 De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4.5 Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. Pagina 7 van 11
De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) 1 2 3 4 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. N1 TOELATING art. 27 WVO en art. 3 Inrichtingsbesluit WVO Nee Ja N1.1 Het bevoegd gezag baseert zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op het schooladvies van de basisschool dat voor 1 maart wordt vastgesteld. N1.2 Indien het schooladvies naar aanleiding van het resultaat van de centrale eindtoets of een andere eindtoets wordt gewijzigd, dan baseert het bevoegd gezag zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op dat gewijzigde schooladvies. N2 Verzuim en voortijdig schoolverlaten (VSV) Nee Ja N2.1 De schoolgids bevat informatie over: het percentage leerlingen dat de school zonder diploma verlaat (VSV). N2.2 De schoolgids bevat informatie over: verzuimbeleid. N3 Passend onderwijs Nee Ja N3.1 De schoolgids bevat informatie over: De wijze waarop de ondersteuning van leerlingen die extra ondersteuning behoeven wordt vormgegeven. N3.2 De schoolgids bevat informatie over bij welk(e) samenwerkingsverband(en) het bevoegd gezag van de school is aangesloten. N3.3 In het schoolplan is het onderwijskundig beleid opgenomen waarbij tevens het schoolondersteuningsprofiel is betrokken (de voorzieningen die zijn getroffen voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven). Pagina 8 van 11
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten en opbrengstgericht werken, onderwijsproces en kwaliteitszorg. Opbrengsten en opbrengstgericht werken Opbrengsten zijn voldoende. CE vertoont een dalende trend De opbrengsten op de afdeling vwo van het Sint-Janscollege zijn voldoende. Het gemiddelde cijfer voor het centraal eindexamen vertoont echter een dalende trend. Deze dalende trend is op de afdeling havo, die wij niet onderzocht hebben, maar waar dezelfde docenten lesgeven, nog iets sterker. Er zijn wel duidelijke verschillen tussen vakken. Zowel wat betreft de percentielscores als de trendmatige ontwikkeling van deze percentielscores. (De percentielscores geven aan hoe goed leerlingen gemiddeld bij een vak hebben gescoord in vergelijking met leerlingen op andere scholen.) Geen gedeelde probleemanalyse De cijfermatige trend van de percentielscores, die de school in beeld gebracht heeft, biedt een mooi instrument voor analyse. De verschillen tussen vakken worden in één oogopslag duidelijk. Dit overzicht kan de school echter op een betere manier benutten voor betekenisgeving aan de cijfers. Nog niet op alle niveaus wordt dit overzicht en worden andere opbrengstgegevens, bijvoorbeeld wolfanalyses, gebruikt om succesvolle en minder succesvolle praktijken in beeld te krijgen. Daarnaast zien we dat er nog geen gezamenlijke en gedeelde analyse is van de oorzaken van de teruglopende resultaten. De school heeft de verklaring voor de dalende trend nog niet helder in beeld. Onderwijsleerproces Een gemengd beeld De lessen die wij gezien hebben geven een gemengd beeld te zien. We hebben zowel innovatieve lessen gezien als meer traditionele lessen. Bij de meer traditionele lessen waren er grote verschillen in leskwaliteit. We hebben erg goede lessen gezien, maar ook lessen die wij op bijna al onze indicatoren als onvoldoende hebben beoordeeld. De actieve betrokkenheid van de leerlingen, de uitleg, instructie en feedback van de docenten was in meeste van de 23 lessen die wij gezien hebben van voldoende niveau. We hebben echter weinig interactie tussen leerlingen Pagina 9 van 11
onderling gezien en in onderwijsleergesprekken stelden docenten vooral reproductievragen. We hebben overigens ook een aantal mooie voorbeelden gezien van onderwijsleergesprekken, waarbij docenten betekenis wisten te geven aan de leerstof en de hele klas wisten mee te nemen in het proces. De doelgerichte opbouw van de lessen hebben wij in meer dan de helft van de lessen als onvoldoende beoordeeld. In vrijwel geen enkele les hebben wij gezien dat docenten aan leerlingen het doel van de les duidelijk maken en tijdens of aan het eind van de les evalueren of en door welke leerlingen dit doel behaald is. Daarnaast misten wij in een aantal lessen een samenhang tussen de leeractiviteiten, besteedden docenten teveel tijd aan bepaalde activiteiten of waren sommige leeractiviteiten voor een deel van de leerlingen te weinig uitdagend. Een duidelijk leerdoel vergroot het zicht op ontwikkeling Bij de lessen waar docenten een duidelijk lesdoel voor ogen hadden, ook al maakten ze dat niet altijd duidelijk aan leerlingen, zagen we dat de feedback effectiever was, bijvoorbeeld doordat docenten goed voor ogen hadden welke leerlingen dit doel nog niet hadden behaald en zodoende deze leerlingen extra instructies, uitleg of oefeningen konden geven. Bij docenten die goed zicht hadden op de ontwikkeling van leerlingen zagen we bovendien vormen van differentiatie. Er kan schoolbreed meer gebruik gemaakt worden van de resultaten van genormeerde toetsen De school heeft zowel voor taal als voor rekenen genormeerde toetsen of toetsen die aansluiten bij de f-niveaus, alhoewel de school de taaltoetsen niet inzet in de onderbouw, maar in klas 3 en 4. Belangrijkste verbeterpunt is echter dat er schoolbreed meer gebruik gemaakt kan worden van de gegevens die verkregen worden door het aanbieden van deze toetsen. Uitkomsten van diataaltoetsen zijn vrijwel alleen bij docenten Nederlands bekend, terwijl ook andere docenten deze kunnen gebruiken om goed zicht te krijgen op de taalontwikkeling van leerlingen. Daarnaast kan de school meer doen met de benchmarkgegevens die beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld om haar eigen taalaanbod te evalueren en hypotheses over kennis en kunde van leerlingen te toetsen. Kwaliteitszorg Meer lijn in onderwijsontwikkeling De schoolleiding heeft een beeld van de kwaliteit van individuele docenten. Dit beeld verkrijgt zij onder andere door lesbezoeken. Door een structuurwijziging Pagina 10 van 11
waren de lesbezoeken enigszins uit het zicht geraakt, maar de schoolleiding is bezig om de lesbezoeken en ook leerlingenquêtes, die docenten nu op vrijwillige basis doen, steviger te positioneren. Een deel van de docenten die wij gesproken hebben heeft afgelopen schooljaar lesbezoek van een leidinggevende gehad. De informatie die de schoolleiding krijgt uit lesbezoeken kan zij ook gebruiken om op team- en sectieniveau de sterke punten en verbeterpunten in beeld te brengen. De analyse van het onderwijsleerproces die op die manier verkregen wordt, kan de schoolleiding koppelen aan een analyse van de opbrengsten. Op verschillende niveaus en op verschillende manieren werken schoolleiding en docenten aan ontwikkeling en verbetering van het onderwijs. Het is nu zaak voor de schoolleiding, zoals zij ook zelf zegt, hier meer lijn in te brengen, het goede te behouden en daar schoolbreed gebruik van te maken. Mede hiervoor heeft zij de onderwijscommissie ingesteld. Beleid is nog niet altijd volledig doorvertaald naar de onderwijspraktijk Het beleid zoals de schoolleiding, de centrale directie of het bestuur heeft geformuleerd zien we nog niet altijd terug in de lespraktijk. Bij taalbeleid bijvoorbeeld zien we dat het doorvertaald is naar taalbeleid op sectieniveau waardoor ook duidelijk wordt wat van docenten bij bepaalde vakken wordt verwacht. Een check of docenten deze verwachtingen in de lespraktijk waarmaken, bijvoorbeeld door afspraken op te nemen in een kijkwijzer, ontbreekt echter. Hierdoor is het ook minder goed mogelijk om het taalbeleid of daaruit afgeleide handelingspraktijken beredeneerd bij te stellen. Ook een speerpunt uit de LVO-beleidsvisie', 'onderwijs richten op wat de individuele leerling nodig heeft', zien we nog niet in alle lessen terug. Professionele ontwikkeling van docenten gericht op ontwikkeling van de school Docenten krijgen alle ruimte om zich te ontwikkelen, maar op het moment ook ruimte om zich niet te ontwikkelen. De professionele ontwikkeling en scholing van docenten wordt onderdeel van de beoordelings- en functioneringscyclus, waardoor er meer sturing op de professionele ontwikkeling mogelijk wordt. Pagina 11 van 11