Samen de schouders eronder! Voorzitter, Als leider van het informatie- en formatieproces om te komen tot een regeringscoalitie in Leudal leg ik een verklaring af waarin ik dit proces uit de doeken doe en vertel hoe de gevormde coalitie tot stand is gebracht. Ik pretendeer niet volledig te zijn, maar zal dat wel uitvoerig doen. Ik geef deze verklaring het motto Meer bestuur en minder politiek mee. Voor de verkiezingen immers beloofden de kandidaten de kiezers schoon schip te willen maken met de verstoorde en gebrouilleerde verhoudingen in de gemeenteraad; te willen stoppen met het elkaar de maat nemen en het uiten van verwensingen. Stoppen met persoonlijke en partijprofilering boven het algemene belang te stellen: Kijk eens wat ik kan! Je rol in het openbaar bestuur goed spelen betekent immers ook waarde en waardering voor de ander en diens inbreng en de wijze waarop hij/zij dat doet en bovendien respect en fatsoen kunnen opbrengen in de bejegening van de ander. Daarnaast wacht de gemeente grote opgaven die om slagvaardigheid en eensgezindheid vragen. Betere bestuurlijke verhoudingen zijn een must. Zeker als je ziet dat in veel partijen verjonging en dus vernieuwing heeft plaatsgevonden. Je zou deze jongeren niet moeten confronteren met weer eens vier jaar tegenstellingen, oud zeer, rancune en persoonlijke controverses. 27 mei 2014; Mr. A.J.M. Walraven 1
Nadat de kiezer op 19 maart gesproken had en de uitslag bekend was, hebben onder leiding van Samen Verder verkennende gesprekken plaatsgevonden met alle in de raad vertegenwoordigde partijen. Na deze verkennende gesprekken vonden afzonderlijke gesprekken plaats tussen SV en RO en tussen SV en CDA. Om optimaal recht te doen aan de wens van de kiezer en kracht bij te zetten aan het voornemen om betere verhoudingen te scheppen koos Samen Verder de weg van het onderzoeken van een coalitie tussen de drie grote partijen, SV, RO en CDA. Niet de gemakkelijkste weg. In de wetenschap dat de tegenstellingen groot waren en zijn, in de wetenschap dat je met drie partijen meer moet inschikken dan met twee, dat het onderhandelingsresultaat waarmee je wellicht thuis komt kleiner is dan met twee. Maar desondanks vonden we het zinvol de minimale gemeenschappelijke basis een kans te geven. Om de objectiviteit optimaal te laten zijn werd gezocht naar een onafhankelijk derde die de rol van voorzitter kon vervullen. Die werd al snel gevonden in de persoon van Jos Zuidgeest, de eerste (waarnemend) burgemeester van Leudal, die voldoende op de hoogte was van de Leudalse politiek en er toch ook weer voldoende afstand van had. In het presidium werd de inschakeling van de onafhankelijke voorzitter afgestemd en geaccordeerd. Onder leiding van de heer Zuidgeest vonden vier driehoeksgesprekken tussen SV, RO en CDA plaats. Bovendien sprak Zuidgeest met de drie partijen afzonderlijk. Tussendoor vond er driemaal een werkgroepvergadering plaats tussen de fractiespecialisten Financiën & lastendruk, Fysiek domein en Sociaal domein die de input leverden voor verdere driehoeksgesprekken en de opmaat naar een toekomstig coalitieakkoord van de drie. 27 mei 2014; Mr. A.J.M. Walraven 2
In de driehoeksgesprekken is nadrukkelijk ingezet op het benoemen van de verstoorde verhoudingen en het zoeken naar een modus om deze te verbeteren. De gesprekken heb ik als zeer openhartig, respectvol en constructief ervaren. Los van de uitkomst van het gehele traject heb ik de hoop dat er een basis is gelegd voor een nieuwe bestuursperiode in Leudal. Ik heb de indruk dat er belangrijke slagen gemaakt zijn. De tijd zal leren of die inschatting juist is. Naast het traject om te komen tot het verbeteren van de bestuurscultuur is er gesproken over inhoud. We weten en wisten dat er tussen partijen verschillen zitten en hebben die ook benoemd. Ze leken niet onoverkomelijk. Een wezenlijker verschil van mening zat en zit in de aanpak om te komen tot een structureel sluitende begroting. Er wacht Leudal een enorm grote bezuinigingsopgave. Over hoe die in te vullen, en meer speciaal het realiteitsgehalte daarvan, werd te zeer verschillend gedacht. Uiteindelijk bleek dit voor Ronduit Open de reden om niet verder deel te nemen aan verdere driehoeksgesprekken. Daarmee was de grote coalitie van SV, RO en CDA van de baan. Persoonlijk heb ik dat als zeer teleurstellend ervaren. De gelegenheid bij uitstek om daadkracht en bestuurlijke vernieuwing te tonen ging daarmee wellicht verloren. Intern beraad in de fractie van Samen Verder leverde voorts op dat contact gezocht werd met het CDA. Deze partij is immers reeds sinds februari 2013 colitiepartner van SV. De opgedane ervaringen zijn uitstekend. Op 10 mei ontving ik een brief van Ronduit Open dat de partij had gekozen voor een rol in de oppositie. Programmatisch zijn er tussen Samen Verder en CDA geen onoverbrugbare verschillen. In een aantal constructieve gesprekken werden snel slagen gemaakt en op 15 mei leidde dit tot een principe-akkoord om de 27 mei 2014; Mr. A.J.M. Walraven 3
samenwerking voort te zetten in een nieuw te vormen coalitie van Samen Verder en CDA. D66 wenste deze coalitie niet te verbreden. Voorzitter, ook met de fracties van VVD en Progressief Leudal hebben we in de achterliggende 15 maanden uitstekend samengewerkt en prettige ervaringen opgedaan, zowel met de vertegenwoordigers in het college als ook binnen de raadsfracties. Ik wil daar onze oprechte dank voor uitspreken. De politieke realiteit is echter dat sinds de gemeenteraadsverkiezingen de getalsmatige verhoudingen in die zin gewijzigd zijn dat wij in een college geen afvaardiging van beide partijen meer gevraagd hebben. We kunnen het de kiezer nu eenmaal niet uitleggen dat partijen met één zetel na een verkiezingsverlies zitting in het college nemen. Neemt niet weg dat er voor de inspanning en het werk van de wethouders Thomassen en Van der Stappen grote waardering is. Een veelgehoorde opmerking is dat het formatieproces in Leudal traag en stroperig verliep en dat het zo lang duurde. We zouden de laatste gemeente in Limburg zijn. Alsof snelheid een doel op zich is. Steeds hebben we zorgvuldigheid boven snelheid gesteld om de ultieme poging van een grote coalitie te doen slagen. Toen dat niet lukte en daarna Ronduit Open koos voor een rol in de oppositie waren we er snel uit. Het uiteindelijke resultaat is dat SV en CDA een coalitie sluiten, waarbij SV en CDA beide twee wethouders leveren, SV voor 2.0 FTE en CDA 1,6 FTE. Voorzitter, ik ga afronden. Velen hebben tijd en energie in dit formatieproces gestoken. Met de beste bedoelingen en gericht op een goed resultaat. Ik wil iedereen hartelijk danken voor zijn of haar bijdrage daarin. Met name wil ik noemen de heer Jos Zuidgeest en onze griffier de heer Wim 27 mei 2014; Mr. A.J.M. Walraven 4
Cornelissen. Hun inzet en betrokkenheid, hun waardevolle adviezen waren ons van groot nut. Dank u wel. Tijdens het proces heb ik de fracties, de media en ook de burgemeester, voorzitter, op de hoogte gehouden van de vorderingen en ontwikkelingen daarin. De nieuwe coalitie wil aan u en aan de raadsleden haar conceptcoalitieakkoord aanbieden. We stellen de overige fracties in de gelegenheid dit akkoord uit te breiden en/of aan te vullen, waarna we u verzoeken het ter vaststelling te agenderen in de gemeenteraadsvergadering van 24 juni. Het akkoord heeft de titel Samen de schouders eronder meegekregen. Deze titel geeft de intentie aan om in gezamenlijkheid hard te werken aan de belangen van Leudal en zijn burgers. Dat moet altijd het voornemen zijn, maar nu meer dan ooit. Een inspirerende titel dus die als een vanzelfsprekendheid zou moeten gelden voor ieder gemeenteraadslid in deze gemeente. En dat hopelijk en waarschijnlijk ook doet. Mr. A.J.M. Walraven, fractieleider Samen Verder 27 mei 2014; Mr. A.J.M. Walraven 5