De 21 essentiële taken van de schoolleider
Vraag vooraf: Waar besteedt de schoolleider de meeste tijd aan?
Bron: J.Visser/A.van der Veen/A.Ros (1999)
De wetenschap aan het woord Robert J. Marzano Onderzoekswetenschapper Midcontinent Research for Education and Learning (Colorado, USA) Universitair hoofddocent Cardinal Stritch University (Wisconsin, USA) Meer dan20 boeken Ruim 150 wetenschappelijke artikelen
Marzano s aanpak meta-analyse: samenvoegen en analyseren van de resultaten van 35 jaar onderwijsonderzoek(1970 2005) factor-analyse: statistische techniek om achterliggende factoren te identificeren
Kengetallen van onderzoeken die gebruikt zijn in de meta - analyse Aantal onderzoeken: 69 Jarenwaarinde onderzoekenzijnvoltooidof gepubliceerd: 1978 2001 Totaal aantal betrokken scholen: 2.802 Aantal onderzoeken en scholen naar niveau: Elementary School (groep 3 t/m 7): 39 onderzoeken, 1.319 scholen Middle school/junior High (groep 8, onderbouw V.O.): 6 onderzoeken, 323 scholen High School (bovenbouw V.O.): 10 onderzoeken, 371 scholen K-8 (5 14-jarigen): 8 onderzoeken, 290 scholen K-12 (5 18-jarigen): 6 onderzoeken, 499 scholen Geschat aantal betrokken leraren: 14.000 Geschat aantal betrokken leerlingen: 1.400.000
Vraag vooraf: Wie of wat is bepalend voor het schoolsucces van kinderen?
Onderzoek Marzano in 2003 Toets Verwacht percentage leerlingen dat slaagt Verwacht percentage leerlingen dat zakt Goede school 72% 28% Zwakkere school 28% 72%
Onderzoek Marzano in 2003 Toets Verwacht percentage leerlingen dat slaagt Verwacht percentage leerlingen dat zakt Zeer goede school Zeer zwakke school 85% 15% 15% 85%
Onderzoek Sanders/Horn (1994) Leraar Toename in schoolprestaties in een jaar Minst effectief 14% Meest effectief 53%
De invloed van schoolleiderschap op de resultaten van de leerlingen managementliteratuur: verband tussen leiderschap en goed functioneren van complexe organisaties er worden adviezen gegeven voor leiderschap echter niet met stevig onderzoek onderbouwd betekenisvan Marzano: meta analyseover 35 jaar onderzoek + toepasbaar maken van de inzichten Conclusie meta-analyse Marzano: schoolleiderschap heeft grote invloed op leerlingenprestaties
21 essentiële taken van de schoolleider de meta-analyse van Marzano wees 21 essentiële taken van schoolleiderschap aan alle 21 hebben ze een statistisch significante relatie met leerlingenprestaties
1. Bevestiging= de mate waarinde schoolleiderde behaalde resultaten van een school erkent, viert en tevens constateert wat verkeerd is gegaan 2. Veranderaar = de mate waarin de schoolleider de neiging heeftomde bestaandesituatieop eenschool te doorbreken 3. Resultaatgerichte waardering= de mate waarinde schoolleider oog heeft voor persoonlijke resultaten en deze waardeert
4. Communicatie = de mate waarin de schoolleider zorgt voor sterke communicatie(lijnen) tussen en met leraren en leerlingen 5. Cultuur = de mate waarin de schoolleider erin slaagt een cultuur op te bouwen met een positieve invloed op de leraren, die op hun beurt een positieve invloed uitoefenen op de leerlingen 6. Beschermen en bewaken = de mate waarin de schoolleider lerarenbehoedtvoorproblemenen invloeden(van buitenaf) die hen afleiden van hun onderwijstijd
7. Flexibiliteit = de mate waarin de schoolleider het eigen gedrag aan de omstandigheden aanpast èn omgaat met andere meningen 8. Focus = de mate waarin de schoolleider doelen helder formuleerten dezedoelenconstant onderde aandachtvan het team brengt 9. Idealen/overtuigingen = de mate waarin de schoolleider zijn team steeds weerinspireerttot goedeprestatiesop basis van zijn onderwijsidealen
10. Invloed geven = de mate waarin de schoolleider leraren betrekt bij het nemen van belangrijke beslissingen en het bepalenvan het beleid 11. Intellectuele uitdaging = de mate waarin de schoolleider ervoorzorgtdatmanagement en team op de hoogtezijnvan de meest recente praktische en theoretische inzichten en dat deze regelmatig besproken worden
12. Betrokkenheid bij programma, didactische aanpak en toetsing= de mate waarinde schoolleiderdirect betrokkenis bijde vormgevingen implementatievan het programma, de didactischeaanpaken de toetsingin de groep 13. Kennis van programma, didactische aanpak en toetsing= de mate waarinde schoolleiderop de hoogteis van de best practices op dit gebied 14. Monitoring/evaluatie = de mate waarin de schoolleider de effectiviteitvan de schoolaanpakin relatietot leerlingenresultaten monitort en evalueert
15. Optimisme = de mate waarin de schoolleider inspirerend leiding geeft aan uitdagende veranderingen 16. Structuur= de mate waarinde schoolleidereenreeks standaardprocedures en routines invoert 17. Woordvoerder = de mate waarin de schoolleider voor alle betrokkenen en in alle gevallen het gezicht, de woordvoerder van de school is
18. Relaties = de mate waarin de schoolleider laat zien dat hij/zij zich bewust is van persoonlijke aangelegenheden van teamleden 19. Voorwaarden= de mate waarinde schoolleiderlerarenvan materialen en noodzakelijke scholing voorziet om de taak succesvol uit te voeren 20. Situationeel bewustzijn = de mate waarin de schoolleider zichbewustis van de details en de informeleaspectenvan het functioneren van de school en hoe hij/zij die informatie gebruikt om(te verwachten) problemen op te lossen
21. Zichtbaarheid = de mate waarin de schoolleider effectief communiceert met leraren, leerlingen en ouders
Wat is het verband tussen de 21 essentiële taken? Factoranalyse legde twee achterliggende factoren bloot: Niveau I verandering Niveau II verandering Marzano: Alshet leiderschapsgedragnietkloptmet de mate van veranderingdie een vernieuwing nodig heeft, zal die verandering mislukken, ongeacht zijn kwaliteit
Kenmerken Niveau I en Niveau 2 verandering Niveau I verandering Wordt ervaren als een logische volgende stap in de ontwikkeling Past binnen de bestaande denkkaders Sluit aan op de bestaande waarden en normen Kan geïmplementeerd worden aan de hand van de bestaande kennis en vaardigheden De beschikbaremiddelen en materialen zijn voldoende om de verandering in te voeren Niveau 2 verandering Wordt ervaren als een breuk met het verleden Ligt buiten de bestaande denkkaders Is in conflict met de bestaande waarden en normen Vereist het eigen makenvan nieuwe kennis en vaardigheden De verandering vraagt middelen en materialen die nu nog niet beschikbaar zijn Iedereen is het eens over de verandering De verandering kan tegengewerkt worden, omdat slechts enkelen met een bredere kijk de verandering steunen
Leiding geven aan een Niveau I verandering aan alle 21 essentiële taken moet aandacht worden gegeven maar..9 van deze taken moeten consequent worden uitgevoerd om een doelbewuste gemeenschap te creëren het gaat om: optimisme bevestiging idealen/overtuigingen situationeel bewustzijn zichtbaarheid relaties communicatie cultuur invloed geven
Leiding geven aan een Niveau II verandering Leiding geven aan een Niveau II verandering vraagt om een leiderschapsstijl die de volgende 7 essentiële taken omvat: kennis van programma, didactische aanpak kennis van programma, didactische aanpak en toetsing optimisme intellectuele uitdaging veranderaar monitoring/evaluatie flexibiliteit idealen/overtuigingen
Realiseer je dat enkele essentiële taken bij een Niveau II verandering onder druk komen te staan cultuur communicatie structuur invloed geven Actiestappen kunnen helpen om de druk te verminderen
Actiestappen schoolleider om cultuur te bewaken team voortdurend herinneren aan de visie achter de verandering zelf het voorbeeld zijn van we doen het samen gezamenlijke uitgangspunten vaststellen waarop teruggevallen kan worden als het tegenzit coöperatief vergaderen om de positieve effecten van de verandering in relatie tot de missie & visie vast te stellen leraren veel ondersteuning bieden tijd vrijmaken voor het management om de veranderingen en de gevolgen ervan te bespreken
Actiestappen schoolleider om communicatie te bewaken verschillen van meningen/twistpunten bespreekbaar maken vragen stellen en zorgen van collega s bespreekbaar maken; samen zoeken naar oplossingen (samen) een overgangsplan ontwikkelen dat rekening houdt met verschillende reacties en er proactief mee omgaat overgangsplan met alle betrokkenen bespreken samen er tegenaan: eens worden over een consequente en gelijkluidende boodschap benadrukken dat er weer stabiliteit komt als het proces duidelijker zichtbaar wordt in de praktijk
Actiestappen schoolleider om structuur te bewaken zinvolle procedures hanteren (bv. via vormen van coöperatief vergaderen) vaardigheden om te bemiddelen ointwikkelen communiceren dat de verandering natuurlijk de bestaande situatie zal verstoren consequent zijn in de toepassing van procedures die een gevoel van stabiliteit geven actief zijn in het bedenken en invoeren van gestructureerde uitvoeringsplannen
Actiestappen schoolleider om invloed geven te bewaken regelmatig gesprekken voeren met kleine groepjes teamleden om te weten wat er leeft en erop inspelen teamleden om een actieve bijdrage vragen streven naar eigenaarschap van de verandering samenwerken om de verandering zo veel mogelijk open en eerlijk te bespreken inzicht geven in het proces van verandering duidelijk communiceren hoe ieders inbreng wordt verwerkt transparant zijn over het verschil tussen besluit en inbreng
Vijfstappenplan voor goed werkend schoolleiderschap 1. Stel een StuurTeamin 1. Stel een StuurTeamin 2. Verdeel een aantal essentiële taken onder het StuurTeam 3. Bepaal wat de juiste zaken zijn om aan te pakken 4. Stel vast of de verandering van Niveau I of Niveau II is 5. Stem de stijl van leidinggeven af op de ingrijpendheid van de verandering
Een visie zonder plan is niet meer dan een droom Een plan zonder visie is slechts geestdodend werk Maar een visie met een plan kan de wereld veranderen
De 21 essentiële taken van de schoolleider