Groeikracht Jaarmagazine 2016-2017 opleiding Specialist Ouderengeneeskunde
HET OFFICIËLE JAARVERSLAG 2016 (INCLUSIEF JAARREKENING) VAN SOON is op te vragen via secretariaat@soon.nl. 2
Inhoud Groeikracht 5 introductie door Eric van der Geer, voorzitter SOON Meer aios & meer opleiders De inhaalslag voor ouderengeneeskunde 7 Kijk es, wat leuk! 9 interview met aios Karolien Biesheuvel Meer opleiden is ook beter opleiden 11 Ik zie het enthousiasme groeien 12 interview met opleider Raymond van de Walle Meer kennis & verdieping Onderwijs dat nóg beter aansluit bij de praktijk 15 interview met projectleider Corinne de Ruiter Nog meer kwaliteit Blijven investeren in professionaliteit 18 interview met programmaleider Berniek Hesselink Leren van en met elkaar 20 interview met projectleider Judith Wagter Meer achter de komma Feiten & cijfers ouderengeneeskunde (1) 6 Feiten & cijfers ouderengeneeskunde (2) 22 3
85 procent van de afgestudeerde aios vindt dat de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde hen goed heeft voorbereid op de beroepspraktijk. ONDERZOEK NIVEL 4
Groeikracht Het specialisme ouderengeneeskunde groeit en bloeit. We zetten stappen, we willen meer! Meer opleidingsplaatsen, meer aios, meer opleiders, meer opleidingsgroepen. Maar ook meer keuzevrijheid en meer kennis en verdieping in onze opleiding. En nóg meer kwaliteit! We zijn goed op weg. In het voorjaar van 2017 hebben bijvoorbeeld 25 opleiders hun certificaat voor de Kaderopleiding Opleiden (KOO) behaald. Er is proef gedraaid met drie opleidingsgroepen en er zijn nog tien van die groepen in voorbereiding. 74 aios kregen hun diploma en gingen aan de slag als specialist ouderengeneeskunde. En dat is nog lang niet alles. We zijn namelijk ook gegroeid in kwaliteit. Meet bare kwaliteit, in de vorm van een nieuw kwaliteits systeem waaraan de drie opleidingsinstituten gezamenlijk hebben gewerkt. Metis is een waardevolle toevoeging aan de periodieke visitaties waarmee het RGS zicht houdt op de kwaliteit van de opleiding Specialist Ouderengeneeskunde. Met Metis kunnen instituten zelf continu de kwaliteit van het onderwijs monitoren en verbeteren. Het mooiste compliment voor al deze inspanningen kwam van de specialisten ouderengeneeskunde die de opleiding in de afgelopen drie jaar hebben afgerond. In een onderzoek van het NIVEL stelde liefst 85 procent van deze alumni dat de opleiding hen goed heeft voorbereid op hun beroepspraktijk als specialist ouderengeneeskunde inclusief alle competenties die je daarvoor moet beheersen. En dat bewijst: er is een stabiele basis voor onze plannen en wensen. Kortom: groeikracht! Die groeikracht hebben we ook hard nodig, nu duidelijk is dat we vanaf 2018 186 opleidingsplaatsen hebben. Het aantal kandidaat-aios moet groeien. Een behoorlijke uitdaging, aangezien veel geneeskundestudenten nog maar sporadisch in contact komen met de ouderengeneeskunde. Onbekend maakt onbemind, maar ons doel is het tegenovergestelde: bekend maakt bemind. Hiervoor hebben we een stevig netwerk opgezet van organisaties die kunnen helpen de bekendheid te vergroten van het specialisme ouderengeneeskunde en bijbehorend carrièreperspectief. Vanaf najaar 2017 zijn de resultaten zichtbaar. In dit magazine laten we zien hoever we nu zijn. Geniet van de groei en bloei van het specialisme ouderengeneeskunde! Eric van der Geer, voorzitter SOON 5
Feiten & Cijfers 1 januari 2017 stijging aantal ouderen % 50 percentage 65-plussers t.o.v totale bevolking 2005-2040 40 % 65-plussers 30 20 10 0 05 10 15 20 25 30 35 40 bron: CBS (2017) startende aios groei instroom: 2005 95 gemiddelde leeftijd starters: 32 jr. 2013 2016 109 113 totaal 351 aios in opleiding: doel 2018 186 19% 81% 6
De inhaalslag voor ouderengeneeskunde Het Capaciteitsorgaan onderzoekt de opleidingscapaciteit van de medische en tandheelkundige vervolgopleidingen en rapporteert hierover aan de zorgsector en de overheid. In 2016 bracht het Capaciteitsorgaan rapport uit over het specialisme ouderengeneeskunde. De boodschap (kort samengevat): De markt van vraag en aanbod voor specialisten ouderengeneeskunde is een vraagmarkt: het aanbod van specialisten is kleiner dan de vraag ernaar. Dat leidt bijvoorbeeld tot 10 procent niet-vervulde vacatures. Door de huidige wetgeving verblijven minder ouderen in zorginstellingen. Maar daar staat tegenover dat de ouderen die wel intramuraal verblijven, steeds zwaardere en complexere zorg nodig hebben. En buiten de instellingen neemt de zorgvraag toe, door de vergrijzing en de toenemende levensverwachting van de bevolking. Huisartsen hebben een belangrijke signalerende en coördinerende rol, maar kunnen niet zonder intensieve samenwerking met specialisten ouderengeneeskunde. Dit zorgt ervoor dat het tekort aan specialisten ouderengeneeskunde nog lang niet is opgelost. Dus moeten er meer specialisten ouderengeneeskunde worden opgeleid. Het Capaciteitsorgaan adviseert daarom met ingang van 2018 een inhaalslag te maken: een jaarlijkse minimum instroom van 159 aios en een maximum instroom van 186 aios. Het advies is overgenomen door het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Sport. Rapport lezen: Capaciteitsplan 2016 deelrapport 5 specialist ouderengeneeskunde www.capaciteitsorgaan.nl 7
AIOS KAROLIEN BIESHEUVEL: Ik begin altijd heel simpel: wie zijn we en wat doen we? 8
Kijk es, wat leuk! De belangstelling voor ouderengeneeskunde groeit. Toch staat het vak in de top 3 van meeste vacatures, en blijft de instroom van aios nog achter. Daarom zet SOON flink in op PR. En wie kan er nou beter reclame maken voor het vak dan de enthousiaste aios zelf? Ze heeft Hugo Borst nog gemaild met de vraag of hij spreekbuis wil zijn. Die publiciteit rond zijn manifest en de boeken over zijn dementerende moeder kunnen we goed gebruiken. Een BN er, dát zou pas echt helpen om over ons vak op grote schaal te communiceren. En om duidelijk te maken: we kunnen wel wat hulp gebruiken in de ouderenzorg. Helaas heb ik nog geen antwoord gekregen. Tja, waar ligt het aan dat nog te weinig basisartsen kiezen voor ouderengeneeskunde? Karolien Biesheuvel, tweedejaars aios en enthousiast lid van het SOON-PR-team, ziet een duide lijke oorzaak: Veel mensen weten simpel weg niet wat het vak inhoudt. Gemiste kans, terwijl we in de problemen komen door de vergrijzing en de toenemende vraag naar complexe zorg voor ouderen en chronisch zieken. We moeten ons dus véél meer profileren. Wat trouwens nog best lastig is, want hoe maak je een goeie pitch voor zo n veelzijdig vak? Zingeving Karolien is econoom en gepromoveerd arts. Ik koos voor ouderengeneeskunde omdat je in dit vak écht iets kunt betekenen voor mensen. Ik kan hier mijn ei heel goed kwijt, met veel eigen invulling en een flexibele agenda. Daar kan geen ziekenhuisprotocol tegenop. En nu wil ik dat iedereen ziet hoe leuk dit vak is. Dus staat ze met het SOON-PR-team op congressen, banenmarkten en andere plekken waar studenten geneeskunde zich oriënteren op hun toekomst als medisch specialist. Flyers uitdelen, vragen beantwoorden, workshops geven. In de workshop vertel ik drie kwartier over het vak. Ik begin altijd heel simpel: wie zijn we en wat doen we? Ik merk aan de vragen dat de inhoud van het vak onbekend is. Vragen ze: vind je het niet lastig dat dit vak zo weinig vernieuwend is? Nou, als er érgens vernieuwd wordt, is het wel in de ouderengeneeskunde. Of ik vertel over de afwisseling. Je werkt met dementerenden, bent vraagbaak voor huisartsen, manager van het multidisciplinaire team, arts voor tachtigers in hun laatste levensfase en voor veertigers met Korsakov of ALS. Het is zo n boeiend vak! Dus is mijn mantra: kijk es, wat leuk! Het mooie is dat ik altijd wel bij iemand het kwartje zie vallen. 9
PRoud: coalitie voor meer specialisten ouderengeneeskunde Hoe interesseer je meer mensen voor het specialisme ouderengeneeskunde? Over deze vraag plus mogelijke oplossingen brainstormden dertig vertegenwoordigers van het werkveld tijdens de eerste invitational conference, op 13 april 2017. Die invitatie kwam van Verenso, de hoogleraren Ouderengeneeskunde en SOON gezamenlijk. Na bespreking van tientallen ideeën is de slotconclusie: de noodzaak is duidelijk en iedereen voelt zich medeverantwoordelijk. Er is alle ruimte voor verbetering. In de opleiding geneeskunde zelf, in marketing, PR en voorlichting, in aansprekende rolmodellen, in goede werkplekken en op de arbeidsmarkt. Bij voorkeur met een gezamenlijk plan van aanpak en één coördinerende partij. Het eerste resultaat is er al. In augustus 2017 lanceerde PRoud een nieuwe campagne met als hart de website www.ouderengeneeskunde.nu. Een online platform vol inspiratie en informatie over een carrière in de ouderengeneeskunde. Acht mensen uit het vak (aios, aioto, SO) geven de campagne een gezicht online op social media, offline bij carrière-evenementen. 10
Meer opleiden is ook beter opleiden Meer aios? Dan ook meer opleiders, meer opleidingsinstellingen, meer opleidingsgroepen én passende kwaliteitseisen. Een stevige opdracht voor het Project Werving Opleiders (PWO). PWO startte in 2015 en werkte de opdracht uit in meerdere deelprojecten: een wervingscampagne, drie pilots Opleidingsgroepen en de pilot Kwaliteitseisen. Wervingscampagne De campagne om opleiders en opleidingsinstellingen te werven startte in 2015. De aanmeldingen werden beoordeeld door een ambassadeurscommissie van vier ervaren opleiders plus de projectleider, aan de hand van nieuwe kwaliteitseisen. HET RESULTAAT IN CIJFERS (JUNI 2016): 17 kandidaat-opleiders aangemeld 14 kandidaten in 10 opleidingsinstellingen beoordeeld 9 opleiders geschikt, 5 nog niet geschikt 7 opleidingsinstellingen geschikt bevonden, 6 nog niet geschikt, 4 eerder al erkend. Pilots Opleidingsgroepen In de pilots Opleidingsgroepen is onderzocht of het zinvol is te werken met een opleidingsgroep, als aanvulling op de traditionele praktijkplaatsen waar de aios één opleider heeft. Er zijn drie pilots opgezet: in Heemskerk/Beverwijk, Zeeland en Den Bosch. De pilots zijn positief geëvalueerd en leverden een competentieprofiel op voor leden van de opleidingsgroep. Dit profiel voldoet goed in de praktijk en wordt als basis gebruikt voor scholing van de opleiders in opleidingsgroepen. Pilot Kwaliteitseisen In de pilot Kwaliteitseisen zijn kwaliteitseisen ontwikkeld voor opleiders, opleidingsinstellingen en opleidingsgroepen. Toepassing van de eisen in de praktijk heeft duidelijk gemaakt dat ze effectief bijdragen aan een krachtige leeromgeving voor de aios. Er is ook een verband gevonden: meer opleiden gaat gepaard met beter opleiden. Dit, concludeert de projectgroep, bevestigt de noodzaak om te blijven investeren in de werving van nieuwe opleiders en opleidingsinstellingen én in de kwaliteit van de opleiders. Ook in 2017 gaat SOON daarmee aan de slag. 11
Milou van Son: Ik kan hier alles leren Ook voor aios biedt de opleidingsgroep voordelen, beaamt Milou van Son, derdejaars aios Ouderengeneeskunde. Ze is gelukkig met haar keuze voor het vak en haar opleiding bij Raymond en zijn collega s. 12
Ambassadeur Raymond van de Walle: Ik zie het enthousiasme groeien Werkt het, aios opleiden in een opleidingsgroep? En wat betekent het voor de opleidingskwaliteit? SOON onderzocht het in drie pilots. In Den Bosch zijn opleider Raymond van de Walle en aios Milou van Son blij met de resultaten. In ouderenzorgorganisatie Van Neynsel in Den Bosch coördineert specialist ouderengeneeskunde Raymond van de Walle de opleidingsgroep voor aios Ouderengeneeskunde. Met plezier, want hij is wel in voor een beetje pionieren en verjonging van het vak, vertelt hij. De opleidingsgroep telt vijf co-opleiders en de pilot was succesvol. Waar precies zit het succes? Raymond: Opleiden is nu iets van de hele vakgroep, dat is veel leuker. Ik zie het enthousiasme groeien bij collega s. Ze krijgen een duidelijke rol in het coachen van de aios en hebben daar ook veel meer vaardigheden in dan vroeger. Dus de coaching is van betere kwaliteit. Voor de groep als geheel geeft het ook meer uitstraling. Vertrouwen Er is wel iets voor nodig om dat succes te bereiken. Organisatorisch kan een opleidingsgroep een puzzel zijn. Maar als je efficiënt werkt, kost het niet meer tijd, vindt Raymond. Daarnaast is vertrouwen belangrijk. Ik heb een geformaliseerde rol en ben bevoegd collega s te coachen. Dat vraagt om wederzijds vertrouwen. De cultuur speelt ook een rol. Aios voelen zich bij ons welkom en krijgen alle ruimte. Een standaardvraag aan aios is: heb je speciale aandachtspunten waar we op moeten letten? Dat doet me deugd. We zijn met zijn allen verantwoordelijk en het is leuk dat de groep goed functioneert. Daar zijn we best trots op! Vandaag dacht ik: het lijken heel gewone dingen die we doen, maar dat ís niet zo. Juist bij een ervaren arts vind je de verdieping die je zoekt. En dat kan hier. Die diversiteit is mooi. Iedere opleider heeft zijn eigen expertise. Ik kan hier alles leren, heel leuk. Het is ook heel toegankelijk. Voor elk leerdoel weet ik wie ik moet benaderen. Iedereen is betrokken bij het opleiden. Daar heb ik veel aan. Het enige nadeel dat ik kan bedenken is dat het plannen van afspraken soms lastig is. Omdat je meestal niet met één opleider maar met twee of drie iets moet bespreken. Dat vraagt wel wat creativiteit in de agenda s. Mijn tip? Plan ruim in en ook ruim van tevoren. 13
Opleidingsgroep: van experiment naar groei Vanwege de goede resultaten gaat SOON de opleidingsgroepen op grotere schaal invoeren, voorlopig in projectvorm. In 2017 moeten er tien opleidingsgroepen bijkomen. In 2018 moet opleiden in opleidingsgroepen standaardwerkwijze zijn niet in de plaats van, maar naast de bestaande werkwijze van één aios met één opleider. TIEN OPLEIDINGSGROEPEN ERBIJ. WAT KOMT DAARBIJ KIJKEN? Werving en selectie van geschikte opleiders, via het netwerk van de drie opleidingsinstituten. Aanpassing van de regelgeving voor o.m. praktijk eisen en erkenning opleiders. SOON voert gesprekken met CGS en RGS. Voorlopig geldt een dispensatieregel. Vervolmaken incompanytraining voor opleiders in opleidingsgroepen. Uitbreiding Kaderopleiding Opleiden. 14
Onderwijs dat nog beter aansluit bij de praktijk Een voorlopig hoogtepunt mag je het wel noemen: het nieuwe curriculum van de opleiding Specialist Ouderengeneeskunde. Het bestaat uit een basisfase (1 e jaar) en een verdiepingsfase (2 e en 3 e jaar). Hoe komt zo n nieuw onderwijsprogramma tot stand, wat is er veranderd en wat levert dat op? Aan het nieuwe curriculum wordt met ongelooflijk enthousiasme en expertise gewerkt, concludeert projectleider Corinne de Ruiter. Samen met senior projectmedewerker Kristin ten Have ( zonder Kristin zou alles in elkaar storten ) is zij verantwoordelijk voor het aansturen, faciliteren en ondersteunen van de instituten, projectgroep en taakgroepen die betrokken zijn bij het nieuwe curriculum bij elkaar zo n zeventig enthousiaste meedenkers. Kenmerkende beroepssituaties Er is veel veranderd in de opleiding specialist ouderengeneeskunde. Nieuw is bijvoorbeeld het werken met kenmerkende beroepssituaties (KBS) en beroepsactiviteiten. KBS zijn typerende situaties die elke specialist ouderengeneeskunde in de praktijk tegenkomt. Bijvoorbeeld de oudere verwarde of verslaafde patiënt, of een over belaste mantelzorger. Bij de beroepsactiviteiten gaat het om terugkerende kernactiviteiten van de specialist, zoals het opstellen van een behandel plan of samenwerken in een multidisciplinair team. Door toetsing van KBS en beroepsactiviteiten is te zien of de aios de onderliggende competenties beheerst. Docenten zijn enthousiast over deze opzet. Het onderwijs sluit nu veel beter aan bij de praktijk en aios hebben veel ruimte voor eigen invulling. Daar is echt goed over nagedacht. Al moet het zich in de praktijk nog echt bewijzen, want het nieuwe curriculum ging van start in september 2016, stelt Corinne. Landelijke onderwijsdagen Nieuw zijn ook de landelijke onderwijsdagen in de verdiepingsfase, die vanaf september 2017 op het programma staan. Vijftien vrijdagen op locatie bij Schola Medica, met interessante sprekers en volop gelegenheid voor aios elkaar te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen. Resultaat van een fraai staaltje samenwerking, in zeven taakgroepen die elk bestaan uit aios en vertegenwoordigers van de drie instituten. Per module is bepaald welke KBS, beroepsactiviteiten, onderwijsdoelen en onderwerpen aan bod komen. Daarna hebben de instituten de programma s uitgewerkt voor lokale onderwijsdagen, en de taakgroepen deden datzelfde voor de landelijke dagen. 15
Aios leren het vak vooral in de praktijk. Daarom is ook goed gekeken naar de kwaliteit van de leeromgeving. Een van de nieuwe punten op dat vlak is het leerwerkplan, een soort profiel in vast format waarmee de opleiders en zorginstellingen laten zien wat zij de aios te bieden hebben. Corinne de Ruiter kijkt positief terug op het proces. Mooi en leuk om mee te maken. Zóveel goede inbreng, enthousiasme en samenwerking. Met als resultaat een prachtig curriculum voor modern, interactief en gevarieerd onderwijs. Waarmee we specialisten afleveren die in staat zijn passende zorg te geven aan patiënten met vaak een heel broze gezondheid en veel beperkingen. Zo dragen we bij aan hun kwaliteit van leven, en dat is waar je het uiteindelijk allemaal voor doet. Het verschil tussen het oude en het nieuwe curriculum Maren van Waalwijk en Mirjam Nauta volgen de opleiding Specialist Ouderengeneeskunde bij VOSON in Nijmegen. Omdat ze in september 2016 een herstart maakten, kunnen ze het oude en het nieuwe curriculum vergelijken*. MAREN VAN WAALWIJK: MEER RENDEMENT De opleiding bevalt me goed, het is levendig, leuk en uitdagend. Het grootste verschil met het oude curriculum is dat nu de verantwoorde lijk heid voor het leerproces bij de aios ligt. Ik word echt gestimuleerd om er alles uit te halen. Dat past goed bij mij, want dat passief absorberen van onderwijs vind ik niet leuk. Er zijn nog steeds gastcolleges, maar die organiseren we meestal zelf. Je hebt meer vrijheid in de invulling en de kwaliteit van de terugkomdagen is beter. We hebben bijvoorbeeld een debat gehouden over palliatieve zorg en zorg bij overlijden. De bijbehorende literatuur hadden we verdeeld en met die kennis kon iedereen goede stellingen bedenken en verdedigen. Zo heb je meer rendement. De uitdaging is om met de groep het onderwijs goed te organiseren en inhoud te geven. Je moet gebruik maken van elkaars talent en je moet er tijd voor maken. Besluitvorming met acht verschillende mensen en evenzoveel meningen en leerwensen kost nu eenmaal tijd. 16
* EIGEN ACCENTEN INSTITUTEN De eindtermen en onderwerpen van de opleiding Specialist Ouderengeneeskunde zijn voor alle opleidingsinstituten gelijk. De manier waarop instituten invulling geven aan het curriculum kan verschillen elk instituut legt hierin zijn eigen accenten. MIRJAM NAUTA: ER KAN MEER, MAAR HET VRAAGT OOK MEER In het nieuwe curriculum werk je in groepsverband zelfstandig aan je persoon lijke leerdoelen. Dat geeft energie en creativiteit. Je hebt ook meer eigen verantwoordelijkheid. Kennisoverdracht vind ik erg leuk, ik heb bijvoorbeeld een inter actieve workshop gegeven over wilsbekwaam heid. Op die manier deel je je kennis met de groep en leer je van elkaar. Tegelijkertijd, dat is een verschil met het oude curriculum, ben je ook deels afhankelijk van de groep als niemand iets voorbereidt, kun jij ook niet verder. Je moet goed met elkaar communiceren en samenwerken. Die samenwerking in de groep is denk ik wel een goede voorbereiding op de beroepspraktijk. Voor mij zit de uitdaging vooral in het vinden van de balans tussen praktijkgericht groepsonderwijs, persoonlijke leerdoelen en het opdoen van medischinhoudelijke kennis, want dat laatste vind ik ook belangrijk. Het is af en toe hard werken. Maar de sfeer is goed en docenten staan open voor feedback. Dus er kan meer, maar het vraagt ook meer van zowel de aios als de opleiding. 17
Blijven investeren in professionaliteit De Kaderopleiding Opleiden (KOO) is in 2016 gereviseerd. Met deze update laat SOON zien hoe belangrijk het is te blijven werken aan professionalisering van de opleiders. Want opleiden is écht een vak, zegt programmaleider Berniek Hesselink. Je blijft een leven lang leren. De KOO staat als een huis. Modern, professioneel, vernieuwend. De belangrijkste redenen voor de aanpassingen zijn het nieuwe curriculum voor de aios en het belang van voortdurende kwaliteitsverbetering. Programmaleider Berniek Hesselink: In de KOO is nu extra aandacht voor het leer- en ontwikkelproces van de opleider. Die heeft, net als de aios een eigen ontwikkelplan (IOP) en houdt een portfolio bij. Zodat je weet: waar sta ik, wat gaat er goed en waar moet ik nog aan werken? Dit meten we met een competentiescan gebaseerd op het opleiderscompetentieprofiel. Andere aanpassingen zijn het gebruik van nieuwe didactische modellen en het stimuleren van groepslessen waarbij leren van elkaar voorop staat. Kruisbestuiving Nog een belangrijke wijziging in de KOO is de intensivering van de samenwerking met de opleiding Arts Verstandelijk Gehandicapten. Berniek: AVG-opleiders konden al deelnemen aan de startmodule, maar sinds begin 2017 is er volledige samenwerking en kunnen ze alle modules volgen. Het is een mooie kruisbestuiving waarin we elkaar kunnen versterken. Ook andere medische specialismen tonen steeds vaker belangstelling voor dit mooie programma. Dat geeft aan hoe uniek en compleet deze opleiding voor opleiders is. Nieuwe inzichten De KOO is verplicht voor beginnende én ervaren opleiders. Voor die laatste groep geldt: juist als je al jaren bezig bent, loop je het risico op blinde vlekken. Nieuwe inzichten delen en het opdoen van nieuwe vaardigheden blijven altijd nodig. De opleiders die de KOO gevolgd hebben, zijn unaniem enthousiast. Dat onderschrijft de filosofie van SOON, vindt Berniek. Opleiden is echt een vak en je blijft je leven lang leren. SOON faciliteert dit op een professionele manier. Met geweldige ondersteuning van Schola Medica, mag ik dat ook even noemen? 18
OPLEIDER SUZANNE DUFFELS: DUIDELIJKE TOETSINSTRUMENTEN OPLEIDER WINFRIED VERGEER: COMPETENTIES OP SCHERP GEZET Winfried Vergeer, opleider bij Zorgspectrum Vianen, rondde de KOO af: Ik heb de KOO als zeer verrijkend ervaren. Het zet al je competenties op scherp. Module B over competentiegericht coachen heeft het meeste indruk gemaakt. Mijn grootste eyeopener was dat je de aios centraal moet stellen. Dat lijkt voor de hand liggend, maar het gaat om haar leerproces. Ik heb hierin nieuwe vaardigheden geleerd. Qua tijdsinvestering vond ik het nog wel meevallen. De reflectieverslagen kosten wel wat tijd, want je wilt het goed formuleren. Mijn advies voor opleiders die de KOO nog niet hebben gedaan? Dat het goed is je horizon te verbreden en feedback te krijgen op je eigen handelen. Ook als je al lang in het vak zit. Suzanne Duffels, arts verstandelijk gehandicapten bij zorgorganisatie Dichterbij: Ik volg nu module C. Het klikt prima tussen de SO s en AVG s in mijn groep. Ik merk ook verschil, maar dat is juist goed omdat je elkaar daardoor goede vragen blijft stellen. Ouderengeneeskunde bestaat al wat langer en heeft bijvoorbeeld een breed arsenaal aan toetsinstrumenten. Dat is heel zinvol en helpt mij echt verder. Een toets is nu een duidelijke toets en daardoor ook minder beladen voor de aios. Die vindt de helderheid ook winst. De KOO is een aanrader. Moeilijk is het niet, hij zit goed in elkaar en je wordt goed begeleid. Je moet wel de tijd nemen je opdrachten te doen. Maar dat vraag ik ook van mijn aios. Zo kan ik het goede voorbeeld geven. 19
Metis: Leren van en met elkaar Eind 2016 besloot SOON een nieuw, gezamenlijk kwaliteitssysteem voor de opleiding Specialist Ouderengeneeskunde te ontwikkelen en in te voeren. De projectgroep koerst op een eenvoudig, werkbaar en goed toepasbaar systeem, waarin alle instituten zich kunnen vinden en dat ook ruimte biedt voor eigen invulling. Inmiddels staat het systeem in de steigers en is het zelfs al voor een deel startklaar. De naam: Metis, naar de Griekse godin van de wijsheid en de goede raad. DE RESULTATEN IN HET KORT: nieuw gezamenlijk kwaliteitssysteem kwaliteitsmeting op zeven domeinen gecombineerde ontwikkeling en invoering in 2017 meting op domein 1, 6 en 7 eind 2017 een gezamenlijke dag om resultaten te bespreken. MANAGEMENT EN ORGANISATIE VISIE EN KWALITEITS- BELEID 7 1 2 METIS DOMEINEN ACADEMISCH NIVEAU 3 ONDERWIJS- PROGRAMMA JUDITH WAGTER: Metis in praktijk brengen gaat gelijk op met verbeteren. Dat is een fijne manier van werken, en je voorkomt dat het te lang duurt. 6 FACULTY DEVELOPMENT 5 4 TOETSING, BEOORDELING EN OPLEIDINGS- RESULTATEN LEEROMGEVING 20
Vijf vragen over Metis AAN PROJECTLEIDER JUDITH WAGTER, MEDISCH ONDERWIJSKUNDIGE OPLEIDINGSINSTITUUT GERION 1 Waarom is een gezamenlijk kwaliteitssysteem belangrijk? Persoonlijk vind ik dat je er veel mee bereikt. Je leert van en met elkaar, en meer dan wanneer je ieder voor zich vragen die jezelf opstelt beantwoordt en interpreteert. Scoort een instituut hoog op een bepaald domein en bij jou loopt dat nog niet zo goed, dan kun je vragen: hoe kan dat, hoe pakken jullie het aan? 2 Welke hobbels zijn of waren er te overwinnen? De grootste hobbel is dat de instituten qua organisatie verschillen. De vraag was: hoe zorg je ervoor dat je toch dezelfde taal spreekt? Daar zijn we goed uitgekomen. Een tweede hobbel, maar dat is altijd en overal zo, is de tijd vinden. Gelukkig zetten we allemaal de schouders eronder. We werken zo praktisch mogelijk zodat we Metis direct in gebruik konden nemen. 3 Wat is de grootste verandering met Metis? De grootste verandering is dat er een systeem ís. Met de kwantitatieve onderzoeken krijg je een score, maar je weet niet waaróm dat zo is. Metis is kwalitatief onderzoek waarbij je bijvoorbeeld steekproefsgewijs naar meningen en ervaringen vraagt. Daarna geef je jezelf een cijfer, maar je moet ook verklaren waarom je die punten hebt verdiend. Het staat de instituten ook vrij de bronnen te kiezen en de antwoorden te interpreteren. 4 Is er risico op geflatteerde resultaten? Je bereikt er niks mee als je je beter voordoet dan je bent. Als je alleen de mening vraagt van aios van wie je weet dat ze enthousiast zijn, wordt vroeg of laat toch wel duidelijk dat anderen juist niet tevreden zijn, want de rapporten zijn openbaar. Juist door die transparantie werkt het heel goed. Je moet het lef hebben om eerlijk naar de eigen organisatie te kijken. 5 Wat is de belangrijkste winst van deze samenwerking? Op meerdere punten is er winst, maar voor mij is de grootste winst de gezamenlijke dag die we najaar 2017 organiseren. Dat wordt een moment om met en van elkaar te leren en daar boek je de winst. Niet door te oordelen, maar door het leuk te hebben en te kijken hoe we ieders kwaliteit een stap verder kunnen brengen. Inspiratie, daar gaat het om! 21
Feiten & Cijfers 74 aios ontvingen in 2016 hun diploma 25 opleiders rondden met succes de Kaderopleiding Opleiden af aantal sollicitanten en startende aios 2010-2016 200 180 160 140 120 100 80 60 40 sollicitanten startende aios 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 top-5 aantal vacatures per 100 artsen (4 e kw. 2016) 1 2 3 psychiater verslavingsarts specialist ouderengeneeskunde 20 18,9 18,2 4 arts verstandelijk gehandicapten 14,5 5 SEH-arts 13,4 0 5 10 15 20 22
colofon SOON juli 2017 concept en tekst Eveline Bets TekstvanBets.nl begeleiding Eveline Muller SOON vorm Chantal Vansuyt inpetto-ontwerp.nl beeld Fokke Eenhoorn eenhoornfotografie.nl (p. 8 en 12); Shutterstock www.soon.nl Postadres Postbus 19025 3501 DA Utrecht Contact secretariaat@soon.nl 23
www.soon.nl www.ouderengeneeskunde.nu 24