Wonen zonder gas. Ervaringen en leerpunten van nieuwbouwwijken zonder aardgas

Vergelijkbare documenten
Kosten en baten van de ondergrond redeneer, reken en verdien! COP, Rotterdam

Hoe zorgen we dat de woningeigenaar kiest voor klimaatneutraal verwarmen? Frans Rooijers 3 april 2018

West-Friesland: warmte in transitie. Cor Leguijt, VVRE, 6 april 2017

Nieuwbouwwijken zonder gas

Ook de zorg van het aardgas af? Frans Rooijers directeur CE Delft

Warmte in de maatschappij. Financiële voor- en nadelen van warmtenetten voor de samenleving

Aardgasloos met bodemenergie. Frans Rooijers

Hoe komen we van het aardgas af? Bezinningsgroep Energie Frans Rooijers 9 januari 2017

Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft

Van het aardgas af, maar hoe dan? Een kijkje in Oostvoorne

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft

Potentieel warmtelevering. Ontwikkeling van het aantal warmteaansluitingen als functie van de energiebelasting op aardgas

BioLNG voor transport. Cor Leguijt 8 juni 2018

Route naar een aardgasvrije wijk. Marjo Kroese, Procesbegeleider aardgasvrije wijken, Klimaatverbond Nederland

Net voor de toekomst. Frans Rooijers directeur CE Delft

Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA)

Nieuwbouw aardgasvrij. Akkoord 26 juni 2018

Notitie totale investeringen warmtetransitie provincie Noord-Holland

Stadswarmte en alternatieven Technische Sessie Stadswarmte Gemeenteraad Amsterdam. dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 2 juni 2015

De praktijk van vergroenen van belastingen. Milieunetwerk GroenLinks, 16 september

De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.

Trends ICT en Energie Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030

Statenwarmte/BES. Presentatie resultaten actieonderzoek. Deze versie is voor internet enigszins aangepast. Tom Egyedi. Stat4nWarmt4.

Warmtetransitie - FlexForward. Frans Rooijers directeur CE Delft

Klankbordgroep aardgasvrij wonen

Verduurzaming Gebouwde Omgeving Groen Links, Zaanstad dr. C. (Cor) Leguijt, CE Delft, 22 nov. 2015

BENG en NTA. Stand van zaken

Welkom op het TEO-festival: Warmlopen voor thermische energie uit oppervlaktewater. VERSLAG Woensdag 6 juni 2018

Kosten en baten van walstroom voor zeeschepen in Nederland. Den Haag, 17/12/2015

Klimaatneutrale gemeenten. Frans Rooijers - directeur CE Delft

Gasloos: Wie gaan er over en hoe krijgen we ze zo ver?

Aardgasloze toekomst, waarom? ecn.nl

WELKOM Doorpakken met aardgasvrije wijken Donderdag 6 december, Jaarbeurs Utrecht. 7. De juiste match

Planning 2019 tot 2022

Aardgasvrij en BENG gaat goed samen

MEMO Gasloze wijk Meerstad Groningen

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst

Welkom Samen naar een klimaatneutraal Mariahoeve

Geothermie in de gebouwde omgeving

Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen. Arno Schroten

Kansrijke maatregelen energiebesparing. Frans Rooijers

Earth is calling Twente Aanpak Samen naar Nijverheid aardgasvrij

ENERGIETRANSITIE NAAR GASLOZE WIJKEN

Wijken zonder aardgas Naar een effectieve aanpak

De weg van de energietransitie d.d VEBOA - Alphen aan den Rijn Dhr. E.J. Reemst

Technische briefing Kamercommissie I&M. Huib van Essen, hoofd sectie Verkeer 2 december 2015

Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Ingrid Giebels

PROCES TRANSITIEVISIE WARMTE TIEL; inhoud, planning en inzet

TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN

DUURZAME WARMTEVOORZIENING

Van Energiebesparen naar CO2-neutraal

De Rijswijkse Situatie. Beeldvormende sessie gemeenteraad Rijswijk 13 november Mark Bal

Scenario s voor de warmtetransitie in Den Haag. Raadscommissie 30 maart 2017

Topprestaties in energiezuinige bouw

Showstoppers & gamechangers Beleid voor gasloze woningen

Duurzaam Bouwloket. Voor onafhankelijke informatie en advies over:

Kosten en effecten van statiegeld op kleine flesjes en blikjes. Toelichting onderzoek door Geert Bergsma

Agenda. Informatieavond. Energieproblemen Beljaart Fase 2. Dongen,

Gas is geen aardgas, en hard nodig. Frans Rooijers - 4 november 2016

Institutionele belemmeringen en oplossingsrichtingen

Duurzame Energieinfrastructuur en Gebiedsontwikkeling

De waarde van stadswarmte. Hoe komt de prijs tot stand?

Trends ICT en Energie Energiegebruik ICT in Nederland 2013, trendontwikkeling 2020 en 2030

zoeken naar een bestuurlijke visie op de energietransitie

Alterna(even voor aardgas

Kosten en baten van warmtenetten. Presentatie op seminar De toekomst van warmte Jeroen Roos, 30 januari 2016

Koppelkansen versterken - verduurzamen. Presentatie projectresultaten Kantens, Loppersum en Appingedam 10 juli 2018

29 November Kennisfestival: Samen op weg naar een breed gedragen energietransitie workshop duurzame warmte bestaande woningen dr.

Energiebesparing Gemeente Huizen

Effectieve Innovatie: push & pull. Frans Rooijers - directeur

Transitie naar een. CO -neutrale toekomst

Tussenstand onderzoek naar warmtetransitiemodellen voor de gebouwde omgeving

Invloed gasloos op grondprijs

Aardgas eruit, Bodemenergie erin Nederland Gasloos in de praktijk

C. Monitoring en backcasting

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal der Staten Generaal Postbus EA DEN HAAG

HOE MEET JE BELEVING?

Klimaatneutraal warm wonen. 8 november 2016 Frans Rooijers -> Cor Leguijt

Waarom wordt flat 11 opgeknapt?

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Presentatie Paddy Noë 26 juni 2019 H 2 H. Huishoudens op waterstof Proef project Wageningen

Aardgasvrije nieuwbouw

Naar een klimaatneutrale energievoorziening voor Eindhoven


Warmtenetten: hoe en waarom? Wim Mans 18 april 2018 Arnhem

Position paper regietafel energietransitie utrecht

Impressie van de bewonersbijeenkomsten Overvecht-Noord aardgasvrij

Duurzaamheids- en milieueffecten van spoorvervoer. Huib van Essen

De invloed van installaties op de Echte Energieprestatie

Gas als zonnebrandstof. Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030

Net voor de toekomst

Wie profiteert van het klimaatbeleid? Verdeling van subsidies en belastingkortingen tussen armere en rijkere huishoudens

12 B+U GROEN SEIN VOOR WARMTENETTEN

Uitkomsten benchmark duurzame, actieve, gezonde mobiliteit. Gemeente Utrecht

BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM

Commissie Duurzaam Stand van zaken

Opinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving

Position Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving

Transcriptie:

Wonen zonder gas Ervaringen en leerpunten van nieuwbouwwijken zonder aardgas

Agenda Aanleiding en context Opzet van het onderzoek Ervaringen Bewonerstevredenheid Duurzaamheid Kosten Beschouwing Openstaande vragen 2

Aanleiding en context Toezegging minister Blok (BZK) aan de Tweede Kamer voor het inventariseren van de ervaringen met nieuwbouwwijken zonder aansluiting op het gasnet. [begin 2015] Aanleiding Discussie over het wel of niet meer mogen aansluiten van nieuwbouwwijken op aardgas. Een verbod ging de minister te ver, maar hij vond het wel wenselijk om ervaringen bij gasloze wijken te verzamelen: comfort, kosten en duurzaamheid. 3 juli 2015 Behandeld in de Tweede Kamer. 3

Opzet van het onderzoek Inventarisatie van de ervaring en leerpunten (kwalitatief!) 22 willekeurige gasloze wijken Maximaal tien jaar geleden opgeleverd Zowel individuele als collectieve gasloze wijken Zowel wijken met individuele (all electric) als collectieve (warmtenet, wko) verwarming Vragenlijst aan: Gemeente/corporatie (opdrachtgevers) Bouwkolom (projectontwikkelaar, installateur, aannemer) Gebruiker 4

Ervaringen 5

Ervaringen - Bewonerstevredenheid Bij de gesproken nieuwbouwprojecten waren verreweg de meeste betrokkenen tevreden. Maar er zijn uiteraard ook uitzonderingen. Veel klachten hangen samen met aanloopproblemen en worden vaak adequaat opgelost (gewenning, inregelen installaties, etc) Niet kunnen koken op aardgas is vooraf een barrière, maar levert uiteindelijk geen ontevredenheid Bij enkele projecten was een verhoogd gevoel van veiligheid omdat er geen risico op CO-vergiftiging is Bewoners kunnen nog wel eens de dupe worden van slechte communicatie tussen installateurs/bouwers en energiebedrijven 6

Ervaringen - Duurzaamheid Duurzaamheid lijkt vooral een verkoopargument. Veel betrokkenen zijn niet op de hoogte of de beoogde energieprestatie is behaald Daar waar het wel bekend is, wisselen de uitkomsten: hoger en lager Bewoners kiezen vaak heel bewust voor een duurzame wijk, maar dan moet het wel waargemaakt worden 7

Ervaringen - Kosten De kosten, lokale omstandigheden, politiek, maatschappelijke wens of positieve ervaringen van elders vormen een geheel van de besluitvorming. Géén van factoren is doorslaggevend, maar de kosten zijn wel bepalend voor de slaagkans. Uitgangspunten: nul-op-de-meter, CO 2 -neutraal of TCO Te hoge kosten van de ene duurzame optie leiden over het algemeen tot een keuze voor een andere duurzaam optie, niet tot niet-duurzaam Duurzaamheid wordt vaak geassocieerd met goedkoop Gefaseerde uitrol waardoor geprofiteerd kan worden van toekomstige kostprijsdalingen 8

Beschouwing Momentopname: in het algemeen lopen nieuwbouwbouwprojecten nooit geheel vlekkenloos. Dat is voor all electric wijken niet anders. Problemen die zich voordoen zijn van technische, organisatorisch of financiële aard. Over het algemeen worden deze adequaat aangepakt. Hoe meer ervaring, hoe minder problemen! 9

Openstaande vragen Hoeveel woningen worden er nou eigenlijk jaarlijks all electric opgeleverd? Wat is het totale potentieel voor all electric wonigen? Modelberekening CEGOIA, met aangepaste energiebelasting 10

Vragen? Benno Schepers schepers@ce.nl 015-2150150 11

CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise 40 medewerkers Not-for-profit Opdrachtgevers: Overheden (Europa, nationaal, regionaal) Bedrijven, brancheorganisaties en NGO s Zie onze publicaties op www.ce.nl of @CEDelft 12