Warmtenetten: hoe en waarom? Wim Mans 18 april 2018 Arnhem

Transcriptie

1 Warmtenetten: hoe en waarom? Wim Mans 18 april 2018 Arnhem

2 Warmte is belangrijker dan elektriciteit

3 Het is afgelopen met aardgas!

4 Bestaansrecht van warmtenetten collectieve warmtebronnen: Duurzamer en/of goedkoper dan individuele bronnen Schaalgrootte voordelen Voorbeelden van bronnen: lektriciteitscentrale Afvalenergiebedrijf Geothermie Industriële restwarmte Zonthermische centrale Biomassacentrale Oppervlaktewater Warmte- en koude opslag in de bodem Onderstatio n n n Primair net Onderstation onderstation Secundair net

5 Voorgeïsoleerde transportleiding

6 Afleverset met warmtewisselaar en warmtemeter

7 Het marktaandeel van warmtenetten in uropa

8 Opmerkelijk in Denemarken: solarthermie Solarthermische zonnepanelen Pit storage: seizoensopslag van warmte Zonder subsidie haalbaar in Denemarken

9 Silkeborg: grootste solarplant ter wereld

10 Wenen: vrijwel geheel aangesloten op warmtenet

11 Heat remains relevant

12 Opbouw kosten en baten energie /jr onderhoud en beheer /jr kapitaalslasten /jr 0 kosten baten Kosten: Kapitaalslasten op investering Onderhoud en beheer Warmte-inkoop/productie Baten: enmalige aansluitkosten (BAK) Jaarlijks vastrecht Prijs per GJ

13 Voorbeeld nieuwbuw

14 W1: referentie aardgas TW PC W1 G HRketel MV CO 2 Geen PV nodig, bewoners hebben het dak dus nog vrij of aanbod PV als optie Is deze woning toekomstbestendig? Verkoopbaarheid? Keuzevrijheid energieleverancier Investering: Kosten voor bewoner: Vast recht en onderhoud: 584 nergiekosten: 630 (gas, elektriciteit, B teruggave) elektriciteitsnet gasnet

15 W2: all electric weerstrandsverwarming TW PC W2 PV boiler MV CO 2 Veel PV nodig (22 panelen à 1,6 m²) Keuzevrijheid energieleverancier Investering: Kosten voor bewoner: 984 Vast recht en onderhoud: 415 nergiekosten: 569 (netto elektriciteit, B teruggave) elektriciteitsnet

16 W3: all electric lucht warmtepomp TW PC W3 PV Beperkte hoeveelheid PV nodig (6 panelen à 1,6 m²) WP/ KM boiler MV Nadelen: ruimtebeslag WP, luchtkoeler en geluid Voordelen: keuzevrijheid energieleverancier, koeling als optie CO 2 Investering: Kosten voor bewoner: Vast recht en onderhoud: 497 nergiekosten: 619 (netto elektriciteit, B teruggave) elektriciteitsnet

17 W4: all electric bodem warmtepomp TW PC W4 Geen PV nodig Nadelen: ruimtebeslag WP WP boiler MV Voordelen: keuzevrijheid energieleverancier, koeling als optie Investering: CO 2 Kosten voor bewoner: Vast recht en onderhoud: 453 nergiekosten: 584 (netto elektriciteit, B teruggave) elektriciteitsnet

18 W5: WKO bronnennet individuele WP TW PC W5 Geen PV nodig koeling WP boiler MV Nadelen: ruimtebeslag WP, exploitant nodig Geen keuzevrijheid warmteleverancier CO 2 Investering: collectief woning Kosten voor bewoner: Vast recht en onderhoud: 712 nergiekosten: 580 (netto elektriciteit, B teruggave) elektriciteitsnet WKO net

19 W6: LT warmtenet en koude, booster WP TW PC W6 Geen PV nodig Koeling WP boiler MV Nadelen: ruimtebeslag WP boiler, exploitant nodig Geen keuzevrijheid warmteleverancier CO 2 Investering: W collectief woning Kosten voor bewoner: Vast recht en onderhoud: 874 nergiekosten: 796 (netto elektriciteit, B teruggave) elektriciteitsnet Laag temperatuur warmtenet koudenet

20 W7.1: warmtenet lokaal (WP + warmtenet) TW PC W7 W AFL S MV CO 2 Geen PV nodig Nadelen: exploitant nodig Geen koeling Geen keuzevrijheid warmteleverancier Investering: collectief woning Kosten voor bewoner: Vast recht en onderhoud: 683 nergiekosten: 594 (netto elektriciteit, B teruggave) elektriciteitsnet lokaal warmtenet

21 W7.2: warmtenet lokaal (solarthermie + warmtenet) TW PC W7 W AFL S MV CO 2 Geen PV nodig Nadelen: exploitant nodig Geen koeling Geen keuzevrijheid warmteleverancier Investering: collectief woning Kosten voor bewoner: Vast recht en onderhoud: 538 nergiekosten: 523 (netto elektriciteit, B teruggave) elektriciteitsnet lokaal warmtenet

22 W8: warmtenet regionaal (HVC) TW PC W8 W AFL S MV CO 2 Geen PV nodig Geen ruimtebeslag in de woning, wel in de wijk Geen keuzevrijheid warmteleverancier Investering: collectief woning Kosten voor bewoner: Vast recht en onderhoud: 664 nergiekosten: 765 (netto elektriciteit, B teruggave) elektriciteitsnet regionaal warmtenet

23 Beeldvorming concepten TW PC W1 W2 W3 W4 W5 W6 W7 W8 PV PV MV CO 2 MV MV WP MV WP MV WP HRketel boiler boiler WP/ KM boiler boiler boiler MV MV MV CO 2 CO 2 CO 2 CO 2 CO 2 CO 2 CO 2 G W W AFL S W AFL S elektriciteitsnet gasnet elektriciteitsnet elektriciteitsnet elektriciteitsnet elektriciteitsnet WKO net elektriciteitsnet Laag temperatuur warmtenet koudenet elektriciteitsnet lokaal warmtenet elektriciteitsnet regionaal warmtenet concept omschrijving aardgas referentie all weerstand all lucht WP all bodem WP WKO bronnennet WKO centrale WP lokaal WN met WP lokaal WN met solarthermie regionaal WN voordelen PV als optie keuzevrijheid energie keuzevrijheid energie keuzevrijheid energie koeling als optie PV als optie keuzevrijheid energie koeling als optie PV als optie koeling PV als optie koeling PV als optie geen ruimtebeslag woning koeling PV als optie geen ruimtebeslag woning geen koeling PV als optie geen ruimtebeslag woning geen koeling nadelen ruimtebeslag woning toekomstbestendig? veel PV nodig risico saldering vermogen PV nodig ruimtebeslag woning aanzicht geluid ruimtebeslag woning openbare ruimte en woning exploitant nodig openbare ruimte exploitant nodig openbare ruimte exploitant nodig openbare ruimte exploitant nodig openbare ruimte exploitant nodig investering woning investering collectief kosten bewoner TCO

24 /jaar Overzicht kosten TCO TW PC gas all-electric jaarlijkse kosten isolatie volgens de minimale eisen van het het Bouwbesluit mechanische afvoerventilatie individueel collectief WKO warmte (LT) warmte (HT) gas ind. ind. WPl ind. WPb col. WKO col WP L.WN WP L.WN solar Reg. WN

25 /jaar Overzicht kosten TCO TW BNG gas all-electric jaarlijkse kosten isolatie volgens de minimale eisen van het het Bouwbesluit mechanische afvoerventilatie individueel collectief WKO warmte (LT) warmte (HT) gas ind. ind. WPl ind. WPb col. WKO col WP L.WN WP L.WN solar Reg. WN

26 Voorbeeld verduurzaming bestaande bouw

27 Pakket renovatie Isolatie (Rc = 1,5-2,5 m²k/w) van het gebouw dat relatief eenvoudig, zonder ingrijpende maatregelen met lage investeringen wordt gerealiseerd: Begane grond vloer aan de onderzijde voorzien van isolatie met een Rc = 2,5 m²k/w; Spouwmuur in de gevel, of gevel aan de binnenzijde isoleren met een Rc van 1,5 2,5 m²k/w; Dak aan de binnenzijde isoleren met een Rc = 2,5 m²k/w; Bestaande kozijnen voorzien van HR ++ glas; Kierdichtheid verbeteren; Natuurlijke ventilatie vervangen voor mechanische afvoerventilatie. Na de renovatie levensduurverlening van jaar met een: Verbeterd wooncomfort; Verlaging van de warmtevraag voor ruimteverwarming.

28 Pakket renovatie+ Goede isolatie (Rc = 3,5-6 m²k/w, nieuwbouw eisen) van het gebouw, ingrijpende verbouwing: Begane grond vloer aan de onderzijde voorzien van isolatie met een Rc = 3,5 m²k/w; Nieuwe gevel/ voorzet gevel met een Rc van 4,5 m²k/w; Nieuw dak Rc = 6 m²k/w; Nieuwe kozijnen voorzien van HR ++ glas; Zeer goede kierdichtheid; Mechanische afvoerventilatie met CO 2 sturing; PV panelen, aantal m² per gebouwtype. Na de renovatie levensduurverlening van jaar met een: Verbeterd wooncomfort; Verlaging van de warmtevraag voor ruimteverwarming; lektriciteitsopwekking van PV panelen

29 Pakket renovatie++ Zeer goede isolatie (Rc = 7-10 m²k/w, passief woning) van het gebouw, ingrijpende verbouwing: Begane grond vloer aan de onderzijde voorzien van isolatie met een Rc = 7 m²k/w; Nieuwe gevel/ voorzet gevel met een Rc van 7-9 m²k/w; Nieuw dak Rc = 10 m²k/w; Nieuwe kozijnen voorzien van triple HR ++ glas; Zeer goede kierdichtheid; HR-WTW ventilatie; PV panelen, aantal m² per gebouwtype. Na de renovatie levensduurverlening van jaar met een: Verbeterd wooncomfort; Verlaging van de warmtevraag voor ruimteverwarming; lektriciteitsopwekking van PV panelen

30 Concepten all-electric Renovatie: Warmtepomp-combi en -element met een kwaliteitsverklaring voor het rendement voor ruimteverwarming en warmtapwater; Warmteafgifte door (nieuwe) vloerverwarming; Renovatie+ Warmtepomp-combi en -element met een kwaliteitsverklaring voor het rendement voor ruimteverwarming en warmtapwater; Warmteafgifte door (nieuwe) vloerverwarming; Douche WTW; Renovatie++ Warmtepomp-combi en -element met een kwaliteitsverklaring voor het rendement voor ruimteverwarming en warmtapwater; Warmteafgifte door (nieuwe) vloerverwarming; Douche WTW;

31 Concepten warmtenet (HT) Renovatie: Afleverset voor ruimteverwarming en warmtapwater; Warmteafgifte door bestaande radiatoren; Renovatie+ Afleverset voor ruimteverwarming en warmtapwater; Warmteafgifte door bestaande radiatoren; Douche WTW; Renovatie++ Afleverset voor ruimteverwarming en warmtapwater; Warmteafgifte door bestaande radiatoren; Douche WTW;

32 Concepten warmtenet (LT) Renovatie: Afleverset voor ruimteverwarming; Warmtepomp voor warmtapwater; Warmteafgifte door (nieuwe) vloerverwarming; Renovatie+ Afleverset voor ruimteverwarming; Warmtepomp voor warmtapwater; Warmteafgifte door (nieuwe) vloerverwarming; Douche WTW; Renovatie++ Afleverset voor ruimteverwarming; Warmtepomp voor warmtapwater; Warmteafgifte door (nieuwe) vloerverwarming; Douche WTW;

33 O2-emissie kg/jaar/woningeq totale kosten /jaar/woningequivalent Rotterdam - Rozenburg Resultaten totale kosten per woonequivalent Totale kosten op basis van de huidige energieprijzen 4: Rozenburg gas hybride all-electric warmte (HT) warmte (LT) ref R R+ R++ R R+ R++ R R+ R++ R R+ R++ R R+ R++ Jaarlijkse kosten = kapitaallasten = beheer&onderhoud = energie CO 2 -emissie op basis van de huidige emissiefactoren (anno 2017) 4: Rozenburg gas hybride all-electric warmte (HT) warmte (LT)

34 CO2-emissie kg/jaar/woningeq totale kosten /j Rotterdam - Rozenburg 500 CO 2 -emissie - per woonequivalent ref R R+ R++ R R+ R++ R R+ R++ R R+ R++ R R+ R++ Jaarlijkse kosten = kapitaallasten = beheer&onderhoud = energie CO 2 -emissie op basis van de huidige emissiefactoren (anno 2017) : Rozenburg gas hybride all-electric warmte (HT) warmte (LT) ref R R+ R++ R R+ R++ R R+ R++ R R+ R++ R R+ R++ TCO /j CO kg/j ΔTCO/ΔCO /ton TCO-index Aardgas Hybride All-lectric Warmtenet HT Warmtenet LT R R+ R

35 Rotterdam All electric R+ of warmtenet R Rozenburg

36 Organisatie en economie: in beweging Warmtewet: Beweging naar kostprijsreflecterende tarieven nergie- en klimaatakkoord Subsidies? Hogere gasprijzen? Verbod op verkoop gasketels? Mandatering gemeentes aardgasvrije wijken Organisatie Open netten: meerdere bronnen Open netten: meerdere exploitanten Coöperatie netten Rol van netbeheerders

37 Stellingen We moeten ons realiseren dat de warmtetransitie links- of rechtsom (veel) geld zal kosten Het is lastig keuzes te maken, gezien de vele technologische, economische en regelgevende ontwikkelingen. De overheid moet daarom meer sturen en risico s beheersbaar maken en verbod op CV-ketels is beter dan economische prikkels als aardgas duurder maken of subsidies op aardgasvrije verwarming