Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA)

Transcriptie

1 Maatschappelijke kosten baten analyse (MKBA) Een introductie Inhoud Deel 1 - Theorie Wat is een MKBA? Hoe stel ik een MKBA op? Voor- en nadelen Deel 2 - Praktijk Praktijkvoorbeeld: bedrijventerrein t Heen Onze ervaringen 2 1

2 Wat is een MKBA? (1) Maatschappelijke Kosten Baten Analyse: Effecten voor de samenleving als geheel Uitkomst is maatschappelijk rendement van project - Waardering van toekomstige effecten (tijdshorizon jaar) - Som van winsten > som van verliezen - Naast financieel rendement (business case) Cruciaal is systematisch vergelijk van: - projectalternatief - nul alternatief (BAU) 3 Wat is een MKBA? (2) Bron: N. Mouter 4 2

3 Hoe stel ik een MKBA op? (1) Drie stappen: 1. Effectbepaling directe kosten en baten: investering, onderhoud, kostenbesparing externe effecten: milieu, landschap, natuur, sociaal indirecte effecten: werkgelegenheid, toerisme 2. Economische waardering van effecten (markt) prijzen: vraag en aanbod schaduwprijzen: maatschappelijke waarde die aan een product of dienst wordt gegeven waar geen markt voor is schadekosten (o.a. fysiek en betalings-/acceptatie bereidheid) preventiekosten (kosten overheidsbeleid) 5 Hoe stel ik een MKBA op (2) 3. Bepaal saldo kosten en baten: Geef per jaar per post het verwachte effect aan Fictief voorbeeld: Optie Investeringskosten 6, (miljoen ) Operationele kosten 0 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 Energiebesparing Gas Elektriciteit Reken per post de effecten terug naar een bepaald basisjaar: verdisconteren m.b.t discontovoet Netto Contante Waarde Saldeer de NCWs 0 0 Evt. gevoeligheidsanalyses 0,4 2,1 0,4 2,1 0,4 2,1 0,4 2,1 0,3 1,9 CO 2 reductie 0 0,9 0,9 0,9 1,2 1,2 6 3

4 Hoe stel ik een MKBA op? (3) Gebiedsontwikkeling Groene daken Windmolens E-wagenpark Smart Grids Stap 1 Effecten exploitanten Effecten omgeving Directe kosten Klimaat Natuur Bodem Directe baten Lucht Vestigingsklimaat Baat = fysieke effect x prijskaartje Stap 2 Financiële saldo Externe effecten Stap 3 Maatschappelijk saldo Voordelen MKBA Gestructureerde en transparante manier voor analyse: - Nut en noodzaak beleidsalternatief - Prioriteren van investeringsalternatieven - Effecten wegen Diverse detailniveaus mogelijk (kentallen, uitgebreide MKBA) Kosten zijn beperkt (<0,2% van investeringsbedrag) Aandacht voor impact op maatschappelijke welvaart: - Niet alleen financiële grootheden doen mee - Prijskaartje aan andere effecten door schaduwprijzen tevens kritiek 8 4

5 Nadelen MKBA Waardering sommige effecten blijven lastig of omstreden - Discussie over cijfers - Ethisch: intrinsieke waarde, waardering van (statistische) mensenlevens, afhankelijk van waar je woont... Maar: niet waarderen betekent veelal niet meenemen in besluitvorming Interpretatie van uitkomsten: orde grootte inschattingen Is een hulpmiddel bij besluitvorming Laatste jaren toename van MKBA s 9 Vragen? 5

6 Inhoud Deel 1 - Theorie Wat is een MKBA? Hoe stel ik een MKBA op? Voor- en nadelen Deel 2 - Praktijk Praktijkvoorbeeld: bedrijventerrein t Heen Onze ervaringen 11 Bedrijventerrein t Heen - Katwijk 12 6

7 Introductie Gemeente wil investeren in energiebesparing en duurzame energie Rol van de MKBA: input voor politieke besluitvorming 5 beleidsmaatregelen: - Hout gestookte stoomketel (snoeihout Van Gansewinkel) voor warmtenet - Biomassavergisting (slib RWZI en bermgras) voor gaslevering aan Beckers, Ouwehand, Katwijk Chemie - Aanleg zonnecellen op beschikbare dakoppervlakte - Toepassing groene daken beschikbare dakoppervlakte - Plaatsing van windmolen(s) 13 Opbouw MKBA t Heen Nationale insteek, focus op impact van energievoorziening Kosten: investeringen en onderhoudskosten Baten: Type effect Effect Meegenomen in MKBA? Directe effecten Besparing op het energiegebruik Externe effecten Effecten op CO 2 -uitstoot Ja Lokale effecten op NO x, fijn stof en overige luchtverontreinigende emissies Leveringszekerheid Nee energie Indirecte effecten Extra werkgelegenheid Nee Tijdshorizon , herinvestering na afschrijving. Discontovoeten 5,5 % (standaard) en 4% (milieueffecten) Ja Ja 14 7

8 Biomassavergisting Effecten: Effect beleidsalternatief Kosten (mln. Euro 2008) 2,0 Onderhoud (% van investering) 6% Afschrijvingstermijn (jaren) 20 Energiebesparing (miljoen m3 gas/jaar) 1,1 Effect op CO 2 t.o.v. referentie -7% Duurzame invulling bedrijventerrein (% 25% van warmtevraag) Effect lokale luchtkwaliteit 0 Energiebesparing: lange termijn gasprijs (21,1 cent/m3 in 2010) Schaduwprijzen voor externe effecten: Stof Koolstofdioxide (CO 2 ) Biomassavergisting Kosten en baten van een investering in biomassavergisting in mln 2010, NCW in 2010 Investering en onderhoud Kosten 3,52 Besparing energiekosten Baten 10,32 Externe effecten: CO 2 1,07 Externe effecten: 0,00 overige emissies Totaal 11,22 Saldo 7,77 Baten/Kosten 320% Conclusie: bedrijfseconomisch én maatschappelijk rendabel 16 8

9 Resultaten Kosten en baten verschillende opties, in mln 2010, NCW in 2010 NCW-saldo Baten/Kosten ratio Zonnecellen 10% - 6,83 34% Zonnecellen 100% Biomassa - snoeihout Biomassa slib & bermgras Groene daken 10% Groene daken 100% Windenergie - 68,24 34% 1,96 153% 7,77 320% - 0,95 17% - 9,50 17% 57,55 647% Conclusie: biomassa en windenergie rendabel Rol gemeente evt. gunstige (voor)financiering van investeringen Gevoeligheidsanalyse zonnecellen kosten -60%, opbrengsten +70% NCW-saldo B/K ratio Zonnecellen 10% 1,94 147% Zonnecellen 100% 19,41 147% 17 Toekomst t Heen MKBA als instrument bij beleidsvorming Input voor visie Revitalisering bedrijventerrein 2012 Individuele duurzaamheidsmaatregelen van bedrijven (scans, tot 2019) Bestemmingsplan + nader onderzoek naar: - biomassavergisting - zonnepanelen door verwachte verbetering van rendement en lagere kosten - windturbines ruimtelijk niet inpasbaar i.v.m. veiligheidscontouren Intentie is er, veranderproces gaat langzaam (veel betrokkenen, politiek) 18 9

10 Vragen? 19 CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise 40 medewerkers Not-for-profit Opdrachtgevers: Overheden (Europa, nationaal, regionaal) Bedrijven, brancheorganisaties en NGO s Zie onze publicaties op

11 Ervaring MKBA Specifiek : MKBA Wind op Zee (2014) MKBA Windmolenplan Lage Weide (2013) MKBA Intelligente Netten (2012) MKBA Opschaling windenergie in Flevoland (2012) MKBA s diverse gemeenten ( ) MKBA s diverse uitbreidingsplannen internationale luchthavens (Heathrow, Nantes, München) MKBA NEC-plafonds Handleiding MKBA Duurzame Bedrijventerreinen (2010) Leidraad MKBA Milieubeleid (2006) 21 Dank voor jullie aandacht M.H. (Marisa) Korteland MSc senior researcher/consultant +31 (0) korteland@ce.nl 11