EINDRAPPORTAGE 2007 2010 Afsluiting in cijfers Inleiding De Nieuwe Kans is één van de negen landelijke pilotprojecten die in het vorige Kabinet door de Minister van Jeugd en Gezin (Rouvoet) zijn uitgezet om de harde kern voortijdig schoolverlaters en werkloze jongeren aan te pakken. De Nieuwe Kans wordt in opdracht van de gemeente Rotterdam uitgevoerd door een samenwerkingsverband dat in de pilotfase bestaat uit de gemeentelijke diensten Jos, OM, Dienst Veilig, Albeda College, Lucertis en Flexus Jeugdplein. De ambitie van de gemeente is te bevorderen dat De Nieuwe Kans de komende jaren toegroeit naar een volume dat nodig is om een effectief antwoord te kunnen geven op het harde kern jongerenvraagstuk waar Rotterdam mee te maken heeft. De pilot DNK is op initiatief van de Minister voor J&G wetenschappelijk begeleid door onderzoeksbureau Intraval, bureau voor onderzoek & advies, van welke in mei 2010 een eindrapportage is verschenen en in december van dat jaar het Benchmarkrapport over DNK. In een tussentijdse evaluatie is, op initiatief van de de deelnemende Rotterdamse partijen DNK ook beoordeeld door onderzoeksbureau Public Impact (prof. J. Bossert, Nijenrode/ VU). In juni 2010 is de methodiek die in DNK werd ontwikkeld, onderzocht en beschreven in een evaluatie-manuscript die dient als wetenschappelijk fundament en als interne pilot voor een eventuele vervolgstudie. De Nieuwe Kans is een toeleidend traject voor jongeren. De Nieuwe Kans biedt de harde kern voortijdig schoolverlaters een unieke combinatie van individuele trainingen, outreachende begeleiding en groepsgerichte trainingen. Bij jongeren voor wie groepstraining niet de meest geschikte vorm van begeleiding is, wordt outreachende en individuele begeleiding ingezet. Jongeren die aan de drie onderdelen in de methodiek (instroom, doorstroom, uitstroom) binnen De Nieuwe Kans deelnemen, profiteren van de samenhang tussen de verschillende onderdelen, die maken dat een optimaal resultaat kan worden bereikt voor hen. Op datgene wat zich manifesteert in de groep kan bijvoorbeeld in de individuele training worden teruggegrepen en op het gedrag dat jongeren laten zien tijdens de outreachend begeleiding (bijvoorbeeld het gedrag naar een gemeenteambtenaar bij het regelen van een paspoort) kan in de groeps- of individuele trainingen nader worden ingegaan. Daarnaast beschikt De Nieuwe Kans over een breed netwerk, waarin alle belangrijke ketenpartners vertegenwoordigd zijn. Hierdoor kunnen praktische zaken worden geregeld. Het brede netwerk bevordert tevens een passende uitstroom voor jongeren naar werk, stage, scholing en eventuele andere trajecten. Gedurende het hele traject waarin de jongere bij De Nieuwe Kans wordt begeleid, gecoached en getraind gaan de begeleiders uit van de visie van De Nieuwe Kans - de meerdimensionale benadering - waarbij de jongere in zijn geheel wordt gezien op vier aspecten: psyche, fysiek, sociaal en zingeving. De methodiekbeschrijving wordt hierbij ter harte genomen. Tot nu toe werden 269 jongeren aangemeld bij De Nieuwe Kans. Een groep van 116 van deze jongeren heeft het volledige programma van het traject doorlopen. De anderen zijn bijvoorbeeld bemiddeld naar op dat moment passender traject. Op de volgende pagina is omschreven hoe de deelname van de jongeren is verdeeld over de verschillende categorieën die binnen het traject worden gehanteerd. Verder treft u de meerwaarde van DNK aan. In de bijlage registratie gegevens. 1
1. De jongeren in traject Over de trajecttijd verdeeld hebben 116 jongeren het programma van DNK geheel doorlopen. Dat wil zeggen dat zij alle fases hebben doorlopen in een tijd van maximaal één jaar. Binnen De Nieuwe Kans wordt gebruik gemaakt van het zandlopermodel gebaseerd op de fases; instroom, doorstroom, uitstroom, nazorg. (zie jaarplan 2010 DNK) Volgende tabel laat de uitgestroomde deelnemers in traject zien; Uitstroom naar: Werk Leer-werktraject Gespecialiseerde zorg (riagg,bouwman, lucertis, pameijer) Reclassering Tussentijdse uitstroom Andere gemeente verhuisd Scholing regulier UWV Totaal 27 13 12 9 7 7 5 4 84 1.1. Nazorg: Na het afronden van het programma bij DNK komen jongeren in de nazorggroep (op monent van schrijven nog 37 jongeren). Deze jongeren worden na het deelnemen aan het traject tot één jaar gevolgd door de begeleiders. De begeleiders hebben gedurende dit jaar minimaal vier contactmomenten met en/of over deze deelnemers. In deze contactmomenten komen de begeleiders te weten wat de (ex)deelnemers op dat moment doen en of zij hun doelen volgen. Waar nodig kan er bijgestuurd worden en/of advies gegeven worden. Jongeren kunnen ook nog bij De Nieuwe Kans langskomen voor gesprekken en ondersteuning. Resultaat van de nazorggroep: Nazorg Aantal jongeren Totaal 37 (100%) recidive 4 (+ 10%) 1.2. Oud-deelnemers Deze jongeren (47 jongeren) zijn in traject geweest en hebben het gehele traject doorlopen inclusief een jaar nazorg. Zij kunnen nu beschouwd worden als ouddeelnemers (cijfermatig gezien). 2
1.3. Bemiddeld Deze jongeren (38) zijn niet in traject gekomen. Tijdens de instroomfase is informatie verzameld en een gesprek en/of huisbezoek heeft plaatsgevonden. Door expertise vanuit de begeleider van DNK zijn zij doorbemiddeld naar een ander traject en/of instantie zoals; Lucertis, Dok, Pameijer, BOT. De jongeren zijn overgedragen aan deze instanties en een terugkoppeling naar de verwijzer heeft plaatsgevonden. 1.4. Geen deelname Deze jongeren (115 jongeren) zijn door een verwijzer aangemeld. Een begeleider van DNK heeft de jongeren getraceerd en uitgenodigd deel te nemen. Het merendeel neemt om verschillende redenen geen deel, bij voorbeeld: ze nemen al deel in een ander traject, hebben werk, zijn inmiddels verhuisd naar een andere gemeente. Kortom, ze voldoen niet aan de criteria van onze doelgroep. De bevindingen zijn aan de verwijzers van deze jongeren teruggekoppeld. 2. Dwang en drang De methodiek van De Nieuwe Kans richt zich primair op de mogelijkheden van een jongere en er wordt zoveel mogelijk geprobeerd een jongere te motiveren tot vrijwillige deelname. Vanuit een basis van vrijwillige deelname is het immers waarschijnlijker dat positief resultaat wordt bereikt. Dit neemt echter niet weg dat er daar waar nodig mogelijkheden van drang en dwang worden aangewend. Hierbij gaat het om het stoppen van uitkeringen bij weigering tot deelname en jongeren die bijvoorbeeld op basis van een voorwaardelijke veroordeling deelnemen aan De Nieuwe Kans. De meeste jongeren hebben een justitiële achtergrond, echter op het moment van schrijven is er geen jongere die op gedwongen gronden het traject moet volgen. 3. Verwijzers In 2007 en 2008 werden de jongeren voornamelijk aangemeld door de partners uit het consortium. In 2009 en 2010 gaat het team zich meer profileren binnen het Rotterdamse netwerk. Als gevolg hiervan komen er meer aanmeldingen vanuit andere instanties, zoals bureau jeugdzorg, Leger des Heils, reclassering e.a. Vanaf januari 2010 levert de afdeling Sozawe van het Jongerenloket meer aanmeldingen, dit als gevolg van onder andere de Wet WIJ. 3
Overzicht van verwijzende instanties: Verwijzers: SoZaWe Jongerenloket Lucertis Reclassering Albeda College Rebound centre Vrijwillig door outr. Jeugdzorg SWA T-plataan Wijkschool Flexus Jongerenwerk Leger des heils Dosa Educatief centrum CVD 4. Algemene kenmerken van de jongeren De problematiek van de jongeren is divers, maar kent ook veel overeenkomsten. Allen hebben te maken met problemen op een groot aantal gebieden: uiteraard schooluitval, maar ook grote schulden, drugsgebruik, een problematische gezinssituatie en justitiële contacten. Veel jongeren komen uit een zeer problematische gezinssituatie. De jongeren zijn het contact met een of beide ouders verloren, ze zijn geestelijk en/of lichamelijk mishandeld, of zijn (vermoedelijk vaak) slachtoffer van incest/seksueel misbruik. Sommige ouders zijn uit een oorlogsgebied naar Nederland gevlucht, waardoor zij met psychische problemen kampen, of de ouders zijn verslaafd aan drugs en/of alcohol waar de kinderen onder kunnen lijden. Kortom: vrijwel geen van de jongeren kent een veilige thuisbasis. Een groot aantal jongeren heeft een laag IQ (<80). De meeste jongeren zijn blijven steken op het middelbaar onderwijs, en zijn zelfs ver voor de leerplichtige leeftijd uitgestroomd (eerste en tweede klas Vmbo). Veel jongeren zijn als kind al direct begonnen op het speciaal basisonderwijs. Ze zijn als kind van de ene naar de andere basisschool gegaan, omdat het nergens echt wilde lukken en/of in verband met verhuizingen. Daarnaast is bij een aantal jongeren sprake van ernstige psychische problematiek. Bovendien heeft een relatief groot aantal jongeren zelf één of meerdere kinderen. Vrijwel allemaal hebben een justitieel verleden (uiteenlopend van diefstal en het veroorzaken van overlast tot doodslag). De interventies die bij de jongeren worden toegepast zijn onder andere: hulp bij schulden, regelen van huisvesting, verzekering, ID en/of inkomen, het ontwikkelen van een gezond dag- en nachtritme, doorgeleiden naar psychiatrische begeleiding. Natuurlijk worden de interventies begeleiding, coaching en training altijd ingezet. Voor het team is het een grote klus om de jongeren dagelijks te doen deelnemen aan het programma. De uitdaging is om het samenspel tussen de begeleiders en de jongeren levend te houden en samen aansprekende en haalbare doelen te stellen. 4
De Interventies welke ingezet zijn voor de jongeren in traject: nr Naam interventie: 1. Voorzien levensonderhoud 2. Gezinsadvisering 3. Structuur dag/nacht ritme 4. Huisvesting 5. Organiseren documenten 6. Begeleiding naar schuldsanering 7. Begeleiding naar psychische zorg 8. Huisbezoeken 9. Outreachende begeleiding 10 Persoonlijke hygiëne 11 Scholing 12 Arbeidsvoorziening 13 Begeleiding naar verslavingszorg 14 Begeleiding naar medische zorg 15 Coaching en training 16 Individuele begeleiding 17 Vrijetijdsbesteding 5. Meerwaarde van De Nieuwe Kans In de afgelopen drie en half jaar is het DNK-concept verder ontwikkeld en verfijnd. De aanpak blijkt erg succesvol en voorziet in een grote behoefte. De meerwaarde van De Nieuwe Kans zit met name in: 1. Succesvol gefaseerde uitstromen naar regulier werk en/of reguliere opleiding en intensieve nazorg. (Intraval: Bij uitsplitsing binnen de uitstromers, blijkt de percentage jongeren bij De Nieuwe Kans dat het project helemaal heeft afgerond (75%) en het percentage dat het project voortijdig positief heeft afgesloten (25%) iets hoger dan bij de totale onderzoeksgroep (respectievelijk 65% en 17%).)* 2. De juiste doelgroepbenadering. De jongeren die deelnemen aan het traject kunnen worden beschouwd als de harde kern voortijdig schoolverlaters die met het opzetten van de pilots werd bedoeld. (Intraval : Het aantal jongeren dat tot de beoogde doelgroep behoort is daarmee bij De Nieuwe Kans significant hoger dan bij de totale onderzoeksgroep. Dit verschil hangt mogelijk samen met de outreachende werkwijze van De Nieuwe Kans, waarbij veel aandacht is voor en energie wordt gestoken in het benaderen van deze doelgroep)* 3 De groei van het aantal jongeren gedurende de looptijd van het traject. Het streefaantal van 100 is in 2010 ruim behaald. 5
4 De methodiek van De Nieuwe Kans, waar jongeren zowel outreachende begeleiding als individuele trainingen en groepstrainingen die wordt geboden. Individueel maatwerk dus vanuit een meerdimensionaal oogpunt. (Intraval: Van de zeven elementen die uit de procesevaluatie als waardevol naar voren zijn gekomen, zijn in ieder geval vijf elementen bij De Nieuwe Kans aanwezig, waaronder: een integrale aanpak; een individuele aanpak op maat; en fasering. Twee van de zeven elementen komen ten dele terug bij De Nieuwe Kans, namelijk een intensieve, geïntegreerde 12-uursaanpak en het bieden van concrete, nuttige en arbeidsgerelateerde vaardigheden.)* 5 Het begeleiden van de deelnemende jongeren die te maken hebben met een zware problematiek, een onstabiele gezinssituatie, schulden en huisvestingsproblemen. 6 Het uitgebreide netwerk dat gaandeweg verruimd is met nieuwe partners ter verbetering van de instroom en uitstroom van de jongeren. (Intraval: De veranderingen die bij de deelnemers van De Nieuwe Kans op korte termijn hebben plaatsgevonden bij de verschillende subdoelen zijn vergelijkbaar met de gemiddelde resultaten bij de totale onderzoeksgroep. Wel kunnen enkele kleine (niet statistisch vast te stellen) verschillen worden opgemerkt. Zo scoren de deelnemers van De Nieuwe Kans bij instroom meteen score van 8,1 iets lager op motivatie dan de totale onderzoeksgroep (8,3), terwijl bij uitstroom de score van de deelnemers van De Nieuwe Kans op motivatie juist iets hoger is dan bij de totale onderzoeksgroep: respectievelijk 8,6 en 8,5. Het middelengebruik van de deelnemers van De Nieuwe Kans is bij instroom lager dan bij de totale onderzoeksgroep, namelijk 2,1 tegenover 3,2. Voor beide groepen geldt dat het middelengebruik gedurende het project licht toeneemt. Het aantal strafbare gedragingen neemt daarentegen bij beide groepen af.)* 7 Het team De Nieuwe Kans gaat innoverend te werk om de jongeren te motiveren en uit te dagen tot het behalen van de gestelde doelen. 8 Ter ondersteuning wordt gebruik gemaakt van zogeheten vragenlijsten, waaruit gemeten c.q. gescoord kan worden welke de positie de deelnemer inneemt binnen het traject op instroom, doorstroom, uitstroom. (Intraval: Door de instroommeting en de vervolgmeting met elkaar te vergelijken kan een beeld worden verkregen van de veranderingen van de deelnemers op de subdoelen op langere termijn (tabel 5). Evenals op korte termijn zijn ook de veranderingen op langere termijn bij de deelnemers van De Nieuwe Kans vergelijkbaar met de totale onderzoeksgroep. Wel kunnen ook hier enkele (niet statistisch te onderbouwen) verschillen worden opgemerkt. Zo is het gevoel van de eigenwaarde van de deelnemers van De Nieuwe Kans bij instroom met een score van 7,2 lager dan bij de totale onderzoeksgroep (8,0). Bij de deelnemers van De Nieuwe Kans stijgt het gevoel van eigenwaarde naar 8,3, nagenoeg dezelfde score als de totale onderzoeksgroep (8,4).Ook de motivatie van de deelnemers stijgt bij de deelnemers van De Nieuwe Kans sterker dan bij de totale onderzoekgroep: de deelnemers van De Nieuwe Kans scoren bij instroom 8,0 en bij de vervolgmeting 8,7, terwijl de totale onderzoeksgroep stijgt van 8,1 naar 8,5.) * *de tekst van Intraval is gehaald uit: Benchmarkrapport De Nieuwe Kans december 2010 6
Bijlage I: registratie deelnemers!"#"$ %&'$ 256 ()*+,$ 13 -.'/0/."/.$ 1"2")3&'24$ 5&)*66&&'4$ 7'./33/&&'4$!+)/'&&%4$ 8+)64$ 9&&:(")2/40;$ <*%/'/0&&'4$ =&3"4./>'4$!3&(/40;$?)&6""4$ 1/@")/&&'4$ 8;&/4$ 73@")/>'4$ A(")/@$ B/'$(*3@*)2"$(&'$&&'.&33"'$C&D3*:"'2E$ F**)*:3"/2/'@$!:"0/&&3$*'2"),/>4$ F5GA$H*'2")$2/:3*%&$ F%I*$%".$2/:3*%&$ 5I*$'/("&+$J$ =)&6./>6*'2"),/>4$?!9$ 733""'$I&4/4*'2"),/>4$ K""'$*'2"),/>4$ B$/'$(*3@*)2"$(&'$&&'.&33"'$ 7
Kengetallen: Van de deelnemers bij instroom L+4././""3$(")3"2"'$ L&$ 87% K"I)+/6$2)+@4M&30*;*3$ L&$ 86%!0;+32"'$ L&$ 60%?'."33/@"'./"M?NB$ O$PQ$ 78% R$PQ$ 22% *geen indicatie en/of test, onderzoek =4S0;/40;"$63&0;."'B$ L&$ 14% *niet gediagnosticeerd 3"("'4*'2");*+2$ T/>$$ 19% T&>*'@$ 3% @""'$C*D$/'$&&'()&&@E$ 78% U+/4("4./'@$ @""'$(&4."$(")I3/>D:3&&.4$,"3$C:*4.E&2)"4$ 72% V"3D4.&'2/@M&33""'$ 6% G"@"3"/2$,*'"'$ 5 % K""'$(&4."$(")I3/>D:3&&.4$"'$@""'$ 17% C:*4.E&2)"4$ 9/'2C")"'E$ L&$ 10% 8