Detailhandelsnota Hof van Twente 2013 2016

Detailhandelsnota Hof van Twente 2013 2016

Inhoudsopgave 1 Voorwoord...4 2 Inleiding...5 2.1 Aanleiding...5 2.2 Doelstelling...5 2.3 Vraagstelling...5 2.4 Totstandkoming...6 3 Vertreksituatie...6 3.1 Aanbodsituatie gemeente Hof van Twente...7 3.1.1 Aanbodsituatie Goor...10 3.1.2 Aanbodsituatie Markelo...13 3.1.3 Aanbodsituatie Delden...15 3.1.4 Aanbodsituatie Diepenheim...18 3.1.5 Aanbodsituatie Hengevelde...21 3.1.6 Aanbodsituatie Bentelo...24 3.1.7 Detailhandel buitengebied...24 3.1.8 Veranderingen in het aanbod...25 3.2 Vraagsituatie gemeente Hof van Twente...26 3.2.1 Draagvlak...26 3.2.2 Bevolkingsontwikkeling: krimp en vergrijzing...26 3.2.3 Provinciale/ regionale ontwikkeling bevolking...28 3.2.4 Draagkracht...28 4 Koopgedrag...29 4.1 Koopstromenonderzoek...29 4.1.1 Goor...29 4.1.2 Markelo...31 4.1.3 Delden...32 4.1.4 Diepenheim...34 4.1.5 Hengevelde...35 4.1.6 Bentelo en Ambt Delden...37 4.2 Koopstromenanalyse...37 4.3 Hofpanel... 38 4.3.1 Winkelbezoek... 38 4.3.1.1 Boodschappen doen... 38 4.3.1.2 Winkelen... 39 4.3.1.3 Oordeel over de detailhandel in Hof van Twente... 39 4.3.1.4 Sterke punten en verbeterpunten detailhandel... 40 4.3.1.5 Trekpleisters... 40 4.3.1.6 Marktbezoek... 41 4.3.1.7 Koopzondag en koopavond... 41 4.3.1.8 Online winkelen... 41 5 Ontwikkelingen en Trends...42 5.1 Trends en ontwikkelingen...42 5.2 Demografie...42 5.3 Koopgedrag consument...43 5.4 Retailers...43 5.5 Dorpscentra...45 5.6 Online winkelen...46 2

6 Beleid en initiatieven...47 6.1 Rijksbeleid...47 6.1.1 Nota Ruimte...47 6.2 Provinciaal beleid...48 6.2.1 Detailhandelsvisie Overijssel...48 6.2.2 Omgevingsvisie Overijssel...49 6.3 Plannen en initiatieven in de regio...49 6.4 Lokaal beleid, plannen en initiatieven...49 6.4.1 Toekomstvisie Hof van Twente...49 6.4.2 Collegeprogramma...49 6.4.3 Masterplan Goor...50 6.4.4 Structuurvisie Goor...52 6.4.5 Bedrijventerreinenvisie...52 6.4.6 Ambulante handel...53 6.4.7 Evenementen...53 6.4.8 Winkeltijden...54 7 De gewenste detailhandelsstructuur van de Hof van Twente...54 7.1 Rol gemeente...55 7.1.1 Keuzes maken bij ruimtelijk detailhandelsbeleid...55 7.1.2 Afstemming met naburige gemeenten en Regio Twente...55 7.1.3 Te onderzoeken actiepunten gemeente...56 7.1.3.1 Winkeltijden...56 7.1.3.2 Ondernemersfonds...57 7.1.3.2.1 Werkwijze OZB-fonds...57 7.1.3.2.2 Werkwijze Reclamefonds...58 7.2 Toekomstige detailhandelsstructuur per kern...58 7.2.1 Goor...59 7.2.2 Actieprogramma Goor...59 7.3 Toekomstige detailhandelsstructuur Markelo...59 7.3.1 Actieprogramma Markelo...60 7.4 Toekomstige detailhandelsstructuur Delden...60 7.4.1 Actieprogramma Delden...61 7.5 Toekomstige detailhandelsstructuur Diepenheim...61 7.5.1 Actieprogramma Diepenheim...61 7.6 Toekomstige detailhandelsstructuur Hengevelde...62 7.6.1 Actieprogramma Hengevelde...62 7.7 Toekomstige detailhandelsstructuur Bentelo...62 7.7.1 Actieprogramma Bentelo...62 7.8 Buitengebied...62 7.8.1 Actieprogramma buitengebied...63 8 Gewenste acties en ambities voor de toekomstige detailhandelsstructuur van de Hof van Twente... 63 8.1 Aanpassen van de winkeltijden...64 8.1.1 Reactie gemeente...65 8.2 Vormen van een ondernemersfonds...65 8.2.1 Reactie gemeente...65 8.3 Bepalen van de gewenste toekomstige detailhandelsstructuur voor de kernen en het buitengebied. Inclusief de eigen ideeën omtrent de detailhandel in de Hof van Twente... 66 8.3.1 Reactie gemeente...67 9 Bijlagen...68 3

1 Voorwoord Voor u ligt de detailhandelsnota 2013-2016 van de gemeente Hof van Twente. Het is een visiedocument voor de periode 2013-2016 dat ingaat op de ontwikkelingen die van invloed zijn op de bestaande en toekomstige detailhandel in de Hof van Twente. Zodoende ontstaat er een toetsingskader voor nieuwe initiatieven in relatie tot detailhandel in de gemeente Hof van Twente. Hieraan een termijn verbinden is discutabel, omdat de marktontwikkelingen het geformuleerde beleid kunnen inhalen. Echter, voor de gewenste duidelijkheid voor ondernemers/ investeerders en de nodige transparantie in de gemeentelijke besluitvorming, is beleid op detailhandel noodzakelijk. Aldus erkent de gemeente het belang van beleid door onderhavige detailhandelsnota op te stellen en erkent de gemeente eveneens dat dit beleid aan snelopvolgende veranderingen onderhevig is door er een termijn van 3 jaar aan te verbinden. In algemene zin zijn de bevolkingskrimp, de toename van schaalvergroting/ branchevervaging en de opkomst van internetverkoop van invloed op de detailhandelsstructuur, zo ook in de Hof van Twente. De opkomst van de webwinkel heeft een reële en nog groeiende positie ingenomen naast de traditionele detailhandel. Wat ons betreft dient de webwinkel een plek te krijgen in de bestaande detailhandelsstructuur zonder dat het aan elkaar afbreuk zou moeten doen. Een meedenkende houding over de mogelijke locaties van webwinkels/ internetverkooppunten van de gemeente Hof van Twente is hierbij gewenst. De discussies over de winkeltijden en de zondagopenstelling zijn hierbij ook van belang. Dergelijke onderwerpen zouden, voor de Twentse detailhandel en haar consument, een uniforme regionale aanpak behoeven. Echter de huidige praktijk is dat elke gemeente een eigen standpunt hierover inneemt, terwijl het juist een kans voor de regio kan zijn om zich hierin eenduidig te profileren. Wij staan dan ook een Twentse aanpak voor betreffende de detailhandel en de aanverwante onderwerpen, zoals de winkelopeningstijden. De gemeente Hof van Twente wil samen met andere overheden, ondernemers in de detailhandel en de consument de kansen en bedreigingen verkennen van de toekomstige detailhandelsstructuur om een goede afstemming in het aanbod en de kwaliteit te bereiken. Mr. ing. B. Josh Sijbom Wethouder 4

2 Inleiding 2.1 Aanleiding Het vigerende detailhandelsbeleid van de gemeente Hof van Twente dateert van 2004. Zowel landelijk als in de Hof van Twente hebben zich in de hierop volgende jaren diverse ontwikkelingen voorgedaan. Te denken valt aan de toename en schaalvergroting van het aanbod, branchevervaging, opkomst van internetverkoop en de vraag naar perifere ontwikkelingsmogelijkheden. Ontwikkelingen/ trends, waaronder de recessie/ de krimp van de bevolking en de vermindering van het winkelbestand, vragen om een nieuwe visie. Voor een optimale verzorging van de lokale bevolking en perspectief voor ondernemers is het van wezenlijk belang dat er continu wordt gewerkt aan een gezond en duurzaam voorzieningenniveau. De ontwikkelingen in de detailhandelsstructuur in de gemeente Hof van Twente, maar ook gewijzigd rijks- en provinciaalbeleid op het gebied van detailhandel, vormen dan ook de aanleiding om een nieuwe visie te ontwikkelen. Van belang hierbij is om de doelen die behaald zijn, te behouden en de beoogde doelen die nog niet zijn bereikt, gepaard te laten gaan met concrete verbeteringsmogelijkheden vooral met in achtneming van de gevolgen van de bevolkingskrimp. 2.2 Doelstelling De detailhandelsnota 2013-2016 dient meerdere doelen. Zo geeft deze detailhandelsnota inzicht in de huidige stand van zaken van de detailhandel in de Hof van Twente en worden aanverwante ontwikkelingen en relevante beleidsstukken hierbij belicht. Vervolgens wordt een visie geformuleerd voor het gewenste detailhandelsbeleid in de Hof van Twente voor de komende 3 jaar. Bij deze visie wordt rekening gehouden met de rol die de gemeente hierbij kan spelen met in achtneming van haar kerntaken en de huidige tijd van bezuinigingen. Uiteindelijk zal de detailhandelsnota 2013-2016 het toetsingskader vormen voor toekomstige initiatieven in relatie met de detailhandel in de Hof van Twente. 2.3 Vraagstelling De centrale vraag in deze detailhandelsnota: Wat is de gewenste en duurzame detailhandelsstructuur voor de gemeente Hof van Twente die recht doet aan de wensen en behoeften van de inwoners c.q. consumenten en economisch perspectief biedt aan de ondernemers? 5

2.4 Totstandkoming De detailhandelsnota is op interactieve wijze tot stand gekomen, waarbij diverse keren overleg is gevoerd en een themabijeenkomst is gehouden met zowel de interne als externe stakeholders bestaande uit: Ambtelijke vertegenwoordiging van de vakgebieden Ruimtelijke Ordening, Economische Zaken, Openbare Werken en Financiën. Ondernemersverenigingen Hof van Twente Ondernemers uit de Hof van Twente Ondernemersplatform Hofpanel Leden van de gemeenteraad Hof van Twente Vertegenwoordiging van de Kamer van Koophandel (KvK) Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) Wethouder mr. ing. B.J. Sijbom, portefeuillehouder Economische Zaken. 3 Vertreksituatie Deze detailhandelsnota maakt gebruik van cijfermateriaal ten aanzien van inwonersaantallen. Deze cijfers zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) 1 en de Basis Administratie adressen en gebouwen (BAG) 2. Het CBS stelt enkel de inwonersaantallen in het totaal op. Nu de gemeente Hof van Twente een samengestelde gemeente is van zeven gemeentedelen 3, zijn voor de inwonersaantallen de GBA en de BAG geraadpleegd. Via de BAG wordt beoordeeld binnen welk gemeentedeel het adres is gelegen. In het kader van deze detailhandelsnota worden de volgende kernen (op grond van de gemeentedelen) onderscheiden, Goor, Markelo, Delden, Diepenheim, Hengevelde en Bentelo. Ambt Delden niet, omdat het geen samenhangende kern is maar een (in formele zin) postcodegebied. Wel gaat de detailhandelsnota in op de detailhandel in het buitengebied in algemene zin. Binnen de gemeente is een detailhandelsaanbod aanwezig met een winkel vloeroppervlak (hierna: wvo) van in totaal 54.367 m². Het winkelaanbod is verspreid over de naar inwonertal grootste kernen, te weten Goor (12.430 inwoners), Markelo (7.579 inwoners), Delden (7.410 inwoners), Diepenheim (2.639) en Hengevelde (2.090 inwoners). In de kleinere kern Bentelo (1.583 inwoners) en de buurtschappen zijn navenant minder tot geen winkels (meer) gevestigd. In dit hoofdstuk zal een nadere weergave worden gegeven van het huidige detailhandelsaanbod en het beschikbare draagvlak. Dit zal eerst op gemeentelijk niveau zijn, waarna het per kern inzichtelijk wordt gemaakt. Voor kwantitatieve aanbodgegevens is gebruik gemaakt van het cijfermateriaal van Locatus. 6 1 De GBA zal worden vervangen door het Basis Registratie Personen (BRP) medio 2013. 2 De registratiesystemen, de GBA en de BAG, zijn in beheer van de Nederlandse gemeenten. Zo ook bij de gemeente Hof van Twente, afdeling Publiekszaken. 3 Gemeentedelen Hof van Twente: Goor, Ambt Delden, Stad Delden, Diepenheim, Markelo, Bentelo en Hengevelde.

Nota bene In deze detailhandelsnota worden stellingen geformuleerd naar aanleiding van cijfermateriaal over inwonersaantallen en wvo s. Deze stellingen zijn een benadering van de praktijk en geen absoluut gegeven. In de praktijk doet zich namelijk de situatie voor dat inwoners aankopen doen in een bepaalde kern die niet overeenkomt met het gemeentedeel waarin het woonadres is gelegen volgens de BAG. Nu deze praktijk echter tot de minderheid behoort en dus nagenoeg geen invloed heeft op de geformuleerde stellingen ten aanzien van inwonersaantallen en wvo s, is de voornoemde werkwijze met de kernen (Markelo, Delden, Diepenheim, Hengevelde en Bentelo) toch verkozen. 3.1 Aanbodsituatie gemeente Hof van Twente Kengetallen aanbod 2012 Hieronder volgt een overzicht van het huidige detailhandelsaanbod in de gemeente Hof van Twente, uitgesplitst naar de dagelijkse en nietdagelijkse artikelensector. Tevens wordt een vergelijking gemaakt met het Nederlandse gemiddelde (totale winkelaanbod / totaal aantal inwoners Nederland). Hof van Twente Nederland Aantal winkels 1 213 - waarvan dagelijks 58 - waarvan niet-dagelijks 155 Aantal m² wvo 54.367 27.847.397 - waarvan dagelijks 15.056 5.616.246 - waarvan niet-dagelijks 39.311 22.231.151 Aantal m² wvo/1.000 inw. 1.536 1.679 - waarvan dagelijks 425 339 - waarvan niet-dagelijks 1.111 1.340 1 Exclusief de markten, de webwinkels en de functiegebonden detailhandel. Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012 Het winkelaanbod in de Hof van Twente is 54.367 m² wvo (winkelvloeroppervlak) groot, verspreid over 213 winkels. Met een aanbod van 1.536 m² wvo per 1.000 inwoners beschikken de inwoners van Hof van Twente gemiddeld over een kleiner winkelaanbod dan het landelijk gemiddelde aanbod per 1.000 inwoners (1.679 m² wvo). In de dagelijkse sector beschikken zij gemiddeld over een iets groter winkelvloeroppervlak, namelijk 425 m² wvo tegen 339 m² wvo landelijk. In de niet-dagelijkse sector is het oppervlak 1.111 m² wvo tegen 1.340 m² wvo landelijk. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat Hof van Twente een sterk vertegenwoordigd dagelijks aanbod heeft en dat het niet-dagelijkse aanbod meer beperkt is. 7

Regionale aanbodvergelijking Het volgende figuur brengt het aanbod binnen de gemeente Hof van Twente in beeld (in m² wvo per 1.000 inwoners), waarbij een vergelijking wordt gemaakt met de omliggende gemeenten. Binnen de regio kent Enschede met 283.736 m² wvo absoluut gezien het meest omvangrijke winkelaanbod. Per hoofd van de bevolking heeft de gemeente Hof van Twente minder aanbod. Alleen de gemeente Berkelland heeft minder winkelmeters per hoofd van de bevolking. (Gemeente Berkelland is geen onderdeel van de Regio Twente, maar van de Regio Achterhoek). Het dagelijkse aanbod is in Hof van Twente echter groter dan in de meeste buurgemeenten. Alleen de gemeente Haaksbergen heeft een groter dagelijks aanbod. Hof van Twente heeft daarmee in de dagelijkse sector een koppositie in de regio. In de branchegroep In/Om Huis heeft Hof van Twente het kleinste aanbod per 1.000 inwoners. Binnen de andere branchegroepen in de niet-dagelijkse sector, mode & luxe/ vrije tijd en detailhandel overig, behoort de Hof van Twente tot de middenmoot. Opbouw van het aanbod Onderstaande tabel geeft de opbouw van het aanbod naar branchegroep binnen de gemeente Hof van Twente en haar kernen weer (in absoluut aantal m² wvo, van groot naar klein), exclusief het buitengebied. 4 Branchegroep Goor Delden Markelo Henge- Diepen- Ambt Bentelo Hof van velde heim Delden Twente Dagelijks 7.998 3.090 2.308 695 665 0 300 15.056 Mode & Luxe 6.509 3.091 520 1.049 370 0 0 11.539 Vrije tijd 849 586 192 200 0 0 0 1.827 In/Om Huis 11.174 6.507 2.464 760 859 1.300 260 23.324 Overig 2.456 105 0 0 60 0 0 2.621 Totaal 28.986 13.379 5.484 2.704 1.954 1.300 560 54.367 Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012 8 4 De detailhandel in het buitengebied zal in een ander hoofdstuk worden behandeld.

Goor (28.986 m² wvo) heeft het meest uitgebreide winkelaanbod van de gemeente. Ruim de helft van het aanbod in de gemeente Hof van Twente ligt in Goor. Dit geldt voor bijna alle branchegroepen. Na Goor hebben Delden (13.379 m² wvo) en Markelo (5.484 m² wvo) het grootste winkelaanbod. Beide kernen beschikken over een compleet dagelijks winkelaanbod en enig aanvullend niet-dagelijks winkelaanbod. De kernen Hengevelde, Diepenheim en Bentelo hebben maar een heel beperkt winkelaanbod. In Hengevelde zijn 15 winkels (2.704 m² wvo). Het aanbod Mode & Luxe in Hengevelde maakt bijna 40% van het totale winkelvloeroppervlak uit, maar bestaat uit slechts twee relatief grote winkels (ieder circa 500 m² wvo). Het winkelaanbod in Diepenheim is 1.954 m² wvo groot, verspreid over 15 winkels. In Bentelo zijn maar twee winkels gevestigd (560 m² wvo), waaronder de supermarkt (300 m² wvo). Supermarkten zijn door het grote aantal bezoekers dat zij wekelijks trekken 5 sterk bepalend voor de detailhandelsstructuur. In totaal zijn er 13 supermarkten in Hof van Twente (11.535 m² wvo). In Goor zijn vier supermarkten gevestigd, waaronder Aldi en Lidl, de enige twee discounters van de gemeente. In zowel Delden als Markelo zijn twee supermarkten gelegen in aanvullende marktsegmenten. De kernen Hengevelde, Diepenheim en Bentelo hebben ieder een kleine supermarkt. Het winkelaanbod in Goor heeft door het grote aanbod een belangrijke verzorgingsfunctie voor de hele gemeente. Dit geldt vooral voor de dagelijkse boodschappen, maar ook voor nietdagelijkse aankopen is Goor de belangrijkste aankoopplaats van de gemeente. Het winkelaanbod in Delden en Markelo heeft vooral een functie voor de eigen kern. Daarnaast vervult het ook een boodschappenfunctie voor het omliggende buitengebied. Vooral Delden kan daarnaast ook nog profiteren van toerisme. Het bestedingsgedrag van toeristen is echter heel anders dan dat van reguliere consumenten. Hierdoor zorgt het aanwezige toerisme niet voor veel extra marktmogelijkheden voor winkels in het dagelijks aanbod. Het winkelaanbod in de overige kernen heeft vooral een functie voor de eigen inwoners. De filiaalbedrijven die zijn gevestigd in de gemeente (zoals de supermarkten en Hema, Marskramer, Blokker, Kruidvat en Action) liggen vooral in de grotere kernen Goor, Delden en Markelo. In de kleinere kernen bestaat het grootste deel van het winkelaanbod uit zelfstandige ondernemers. 9 5 Een gemiddelde supermarkt (ca. 1.000 m² wvo) trekt wekelijks ruim 10.000 klanten.

3.1.1 Aanbodsituatie Goor Opbouw voorzieningenstructuur Het centrum van Goor, globaal het gebied tussen t Schild (de historische stadskern) en de Nieuwe Stad, heeft zich ontwikkeld als belangrijkste locatie voor voorzieningen. De Grotestraat is van oudsher de straat waarlangs winkels, horeca en overige publieksgerichte voorzieningen gevestigd waren. Later zijn rondom het Weversplein en bij De Höfte meer grootschalige projecten ontwikkeld. Buiten het centrum van Goor is in de westelijke woonwijk een klein voorzieningencluster ontwikkeld (De Whee), met onder meer supermarkt EMTÉ en een Marskramer. In de voorzieningenstructuur van Goor is daarnaast de aanwezigheid van de min of meer solitaire supermarkt aan de Van Kollaan (Jumbo) relevant.op het bedrijventerrein Zenkeldamshoek zijn daarnaast enkele solitaire, grootschalige perifere detailhandelsvestigingen. Verspreid over de kern zijn nog op diverse plaatsen kleinere winkels aanwezig. 10

Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Goor (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 10.000 tot 15.000 inwoners). Goor Vergelijkbare plaatsen (12.430 inwoners) (10.000-15.000 inwoners)* aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo winkels per winkel winkels per winkel Levensmiddelen 21 7.165 341 18 4.599 256 Persoonlijke verzorging 5 833 167 4 696 174 dagelijkse artikelen 26 7.998 308 22 5.295 241 Warenhuis 1 450 450 1 547 547 Kleding en mode 17 3.098 182 16 2.573 161 Schoenen en lederwaren 2 952 476 3 671 224 Juwelier en optiek 4 229 57 4 261 65 Huishoudelijke en luxe 4 1.550 388 3 833 278 Antiek en kunst 1 230 230 1 162 162 Sport en spel 4 610 153 3 932 311 Hobby 1 30 30 2 186 93 Media 2 209 105 2 323 162 Dier en plant 7 1.734 248 7 3.058 437 Bruin- en witgoed 2 258 129 3 472 157 Fiets- en autoaccessoires 5 3.343 669 3 659 220 Doe-het-zelf 4 4.741 1.185 3 2.921 974 Wonen 4 1.098 275 9 5.730 637 Detailhandel overig 3 2.456 819 4 746 187 niet-dagelijkse artikelen 61 20.988 344 64 20.074 314 Totaal detailhandel 87 28.986 333 86 25.369 295 * gecorrigeerd naar het inwonertal van Goor Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012 Het dagelijkse winkelaanbod in Goor is relatief groot ten opzichte van vergelijkbare plaatsen. Vooral het aanbod levensmiddelen is groot. Het niet-dagelijkse winkelaanbod is ongeveer even groot als in vergelijkbare plaatsen. Het aanbod Kleding en mode, Huishoudelijke en luxe artikelen, Fiets- en autoaccessoires, Doe-het-zelf en Overige detailhandel is sterk vertegenwoordigd. Goor heeft relatief weinig aanbod in de branches Sport en spel, Dier en plant, en Wonen. Dit komt voor een belangrijk deel door een relatief kleine omvang van winkels in deze branches (schaalgrootte). 11

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in Goor. 6 Branchering/ trekkersbeeld Routing/opzet Uitstraling Openbare ruimte Ligging/ bereikbaarheid Parkeren 4 Ondernemers Sterk Sterk supermarktaanbod De enige twee discounters van de gemeente Aanwezigheid warenhuis (Hema) Horeca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig Er is een weekmarkt dat een spin-off effect kan hebben voor de detailhandel Sterk winkelcluster rondom warenhuis Hema Herkenbare winkelstraat (Grotestraat) in centrum Beeldbepalend plein (Sterplein) op centrale plek in centrum Centrum ligt centraal in de kern Aanwezigheid grote en herkenbare parkeerterreinen op korte afstand van winkels in het centrum (De Höfte, Weversplein) Actieve ondernemersvereniging (Goor Collectief) Zwak Sterke supermarkten buiten het centrum Buiten het centrum nieuw winkelgebied (De Whee) met één supermarkt en twee subtrekkers 2 (drogist Dio en huishoudelijke artikelen Marskramer) 3. De subtrekker Blokker ligt buiten het kernwinkelgebied Veel leegstand in het kernwinkelgebied Grote spreiding van winkels in het centrum. Onderbrekingen in het winkelfront, waardoor geen samenhangend centrumgebied Onaantrekkelijke looproute door stegen in centrum, o.a. Binnenstraat en Possestraat In het centrum is de sfeer en verblijfsfunctie niet optimaal Neutraal Neutraal Parkeerdruk in het centrum (De Höfte, Weversplein) door het ontbreken van een parkeerregime (bijvoorbeeld blauwe zone) Er zijn zogenaamde verstopte parkeerplaatsen, zijnde geïsoleerde op zichzelf staande parkeerplekken Geen gezamenlijke openingstijden. Wel gezamenlijke koopzondagen 2 Een subtrekker is een winkel die door bezoekersaantallen en het consumentengedrag van bezoekers bepalend is voor de (detailhandels)structuur binnen centra en bezoekersstromen naar het winkelgebied genereren. Een subtrekker heeft minder trekkracht dan een trekker zoals een supermarkt. 3 Nota bene: de ontwikkeling van een kleiner functioneel winkelgebied bij een woonwijk past wel in de trend van opkomst van dergelijke winkelgebieden naast het centrum. 4 Parkeeronderzoek 2013. 12 6 Voor Goor is een masterplan opgesteld tot ontwikkeling van het centrum. Verder op in deze detailhandelsnota wordt het masterplan behandeld.

3.1.2 Aanbodsituatie Markelo Opbouw voorzieningenstructuur Het grootste deel van het winkelaanbod (4.350 m² wvo) in Markelo is geconcentreerd in het centrum (hoofdzakelijk de Grotestraat). Het centrum ligt in de zuidwesthoek van Markelo, decentraal in de kern. De bereikbaarheid is echter goed. Buiten het centrum is nog 1.134 m² wvo gelegen. Dit aanbod bestaat voor ruim de helft uit Welkoop. Verspreid over de kern zijn diverse winkels gevestigd. Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Markelo (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 7.500 tot 10.000 inwoners). Markelo Vergelijkbare plaatsen (7.579 inwoners) (7.500-10.000 inwoners)* aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo winkels per winkel winkels per winkel Levensmiddelen 7 2.090 299 10 2.403 240 Persoonlijke verzorging 2 218 109 3 387 129 dagelijkse artikelen 9 2.308 256 13 2.790 215 Warenhuis 0 - - 0 - - Kleding en mode 2 316 158 6 909 152 Schoenen en lederwaren 0 - - 1 220 220 Juwelier en optiek 1 89 89 1 99 99 Huishoudelijke en luxe 2 115 58 2 424 212 Antiek en kunst 0 - - 0 - - Sport en spel 0 - - 1 235 235 Hobby 0 - - 1 76 76 Media 1 192 192 1 129 129 Dier en plant 5 1.159 232 4 1.864 466 Bruin- en witgoed 2 155 78 2 250 125 Fiets- en autoaccessoires 1 480 480 2 387 194 Doe-het-zelf 0 - - 2 1.213 607 Wonen 2 670 335 4 2.395 599 Detailhandel overig 0 - - 1 296 296 niet-dagelijkse artikelen 16 3.176 199 28 8.497 303 Totaal detailhandel 25 5.484 219 41 11.287 275 * gecorrigeerd naar het inwonertal van Markelo Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012 13 Markelo beschikt over een dagelijks winkelaanbod dat iets kleiner is dan gemiddeld in kernen met een gelijk inwonertal. Het aanbod is, vooral in de branche Levensmiddelen, kleiner en er zijn nauwelijks speciaalzaken in de Levensmiddelen. Het niet-dagelijkse aanbod is fors kleiner dan in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal. Een belangrijke reden hiervoor is het ontbreken van winkels in bepaalde branches in Markelo (o.a. Schoenen, Sport en spel en Doe-het-zelf). Daarnaast zijn bepaalde branches relatief ondervertegenwoordigd (zoals Dier en plant en Wonen).

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in Markelo. Branchering/ trekkersbeeld Routing/opzet Uitstraling Openbare ruimte Ligging/ bereikbaarheid Parkeren Ondernemers Sterk Twee supermarkten in aanvullende marktsegmenten, centraal in het centrumgebied Compleet dagelijkse aanbod Horeca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig Er is een weekmarkt dat een spin-off effect kan hebben voor de detailhandel Compact centrumgebied Heldere routing Sfeervolle uitstraling Nieuwe straatinrichting Goed bereikbaar centrum Voldoende parkeergelegenheid (geen parkeerregime) Goed investeringsniveau in winkel (interieur en exterieur) Zwak Relatief klein winkelaanbod, door onder andere de afwezigheid van bepaalde branches Het westelijke deel van de Grotestraat wordt veelvuldig onderbroken door nietwinkelfuncties Grote fabrieksgebouwen midden in het centrum (Arkervaart en voormalige melkfabriek Coberco) Neutraal De verkeersintensiteit in de Grotestraat kan hoog zijn, waardoor de ouderen de verkeersveiligheid als niet groot ervaren Parkeerterreinen zijn relatief klein Heldere parkeerstructuur ontbreekt Neutraal 14

3.1.3 Aanbodsituatie Delden Opbouw voorzieningenstructuur Het grootste deel van het winkelaanbod (11.149 m² wvo) in Delden is geconcentreerd in het centrum (Langestraat en Kortestraat). Delden heeft een toeristische functie. Dat is terug te zien in het aanwezige aanbod (galeries, musea, etc.). Ook het Landgoed Twickel verzorgt de toeristische aantrekkingskracht voor het centrum van Delden. Buiten het centrum liggen er op het bedrijventerrein van Delden diverse (grootschalige) perifere detailhandelsvestigingen, waaronder twee doe-het-zelfzaken. Verspreid over de kern zijn nog diverse winkels gevestigd. Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Delden (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 5.000 tot 7.500 inwoners). 15

Delden Vergelijkbare plaatsen (7.410 inwoners) (5.000-7.500 inwoners)* aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo winkels per winkel winkels per winkel Levensmiddelen 10 2.640 264 10 2.430 243 Persoonlijke verzorging 3 450 150 3 385 128 dagelijkse artikelen 13 3.090 238 13 2.815 217 Warenhuis 1 365 365 0 - - Kleding en mode 9 1.435 159 6 1.045 174 Schoenen en lederwaren 2 219 110 1 163 163 Juwelier en optiek 4 167 42 2 96 48 Huishoudelijke en luxe 5 730 146 2 467 234 Antiek en kunst 2 175 88 0 - - Sport en spel 2 271 136 1 319 319 Hobby 3 205 68 1 59 59 Media 1 110 110 1 126 126 Dier en plant 8 1.112 139 4 1.660 415 Bruin- en witgoed 3 356 119 1 237 237 Fiets- en autoaccessoires 2 498 249 2 333 167 Doe-het-zelf 2 440 220 2 1.045 5223 Wonen 8 4.101 513 5 3.016 603 Detailhandel overig 2 105 53 2 311 156 niet-dagelijkse artikelen 54 10.289 191 30 8.566 286 Totaal detailhandel 67 13.379 200 43 11.381 265 * gecorrigeerd naar het inwonertal van Delden Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012 Delden beschikt over een dagelijks winkelaanbod dat vergelijkbaar is met het aanbod in kernen van vergelijkbare omvang. Het niet-dagelijkse winkelaanbod is in Delden relatief groot ten opzichte van kernen van vergelijkbare omvang. Vooral in de branches Warenhuis, Kleding en mode, Huishoudelijk en luxe, en Wonen is het aanbod groot. Daarentegen is het aanbod in de branches Dier en plant en Doe-het-zelf klein in wvo. 16

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in het centrum van Delden. Branchering/ trekkersbeeld Routing/opzet Uitstraling Openbare ruimte Sterk Twee supermarkten Aanwezigheid van warenhuis Hema Subtrekker Kruidvat Horeca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig Toeristische status, waardoor de winkels ook op zondag open kunnen zijn Landgoed Twickel heeft een sterk toeristisch spin-off effect voor het centrum van Delden Er is een weekmarkt dat een spin-off effect kan hebben voor de detailhandel Er is een maandelijkse streekmarkt dat zowel publiek aantrekt van binnen als van buiten de kern Heldere structuur Historische panden Sfeervol centrum Beschermd stadsgezicht Goed verzorgde openbare ruimte die past bij het historische karakter van Delden-Centrum Zwak De relatie tussen de supermarkten en het kernwinkelgebied aan de Langestraat is matig Centrum is langgerekt met over de hele Langestraat relatief veel onderbrekingen door nietwinkelfuncties en leegstand Neutraal In algemene zin neutraal Parkeerdruk als er bevoorrading plaatsvindt Ligging/ Goed bereikbaar bereikbaarheid Delden is bereikbaar per trein en per bus De Langestraat is minder goed bereikbaar als er vrachtverkeer is, wel of niet voor de bevoorrading van de winkels Parkeren Ondernemers Gratis parkeren zonder blauwe zone Veel zelfstandigen, waardoor een uniek en gevarieerd winkelaanbod ontstaat Goed investeringsniveau in winkel (interieur en exterieur) De parkeerdruk bij de twee supermarkten kan hoog zijn Het parkeren tijdens de markt kan lastig zijn Openingstijden op de zondagen worden niet eenduidig uitgevoerd In de kern Delden is sprake van een sterke toevloeiing van vreemde koopkracht voor de niet-dagelijkse artikelensector. 17

3.1.4 Aanbodsituatie Diepenheim Opbouw voorzieningenstructuur Bijna alle winkels in Diepenheim liggen in het centrum van de kern (Goorseweg en Grotestraat). Twee winkels liggen buiten het centrum. Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Diepenheim (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is voor de dagelijkse sector een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 2.000 tot 3.500 inwoners). Ook voor Diepenheim geldt dat voor het niet-dagelijkse winkelaanbod de vergelijking moeilijk te maken is. Het niet-dagelijkse aanbod bestaat in kleine kernen uit slechts enkele winkels die vaak een historie hebben in de kern. De winkels zijn net als in Hengevelde lokaal geworteld. Een vergelijking tussen Diepenheim en kernen met een gelijk inwonertal is moeilijk te maken en sterk afhankelijk van de toevallige aan- of afwezigheid van enkele winkels. Om geen vertekend beeld te krijgen wordt een vergelijking voor het niet-dagelijkse aanbod in Diepenheim achterwege gelaten. 18

Diepenheim Vergelijkbare plaatsen (2.639 inwoners) (2.000-3.500 inwoners)* aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo winkels per winkel winkels per winkel Levensmiddelen 3 665 222 3 723 241 Persoonlijke verzorging 0 - - 1 53 53 dagelijkse artikelen 3 665 222 4 776 194 Warenhuis 0 - - Kleding en mode 1 110 110 Schoenen en lederwaren 1 20 20 Juwelier en optiek 0 - - Huishoudelijke en luxe 2 115 58 Antiek en kunst 2 125 63 Sport en spel 0 - - Hobby 0 - - Media 0 - - Dier en plant 2 320 160 Bruin- en witgoed 0 - - Fiets- en autoaccessoires 1 60 60 Doe-het-zelf 0 - - Wonen 2 479 240 Detailhandel overig 1 60 60 niet-dagelijkse artikelen 12 1.289 107 Totaal detailhandel 15 1.954 130 * gecorrigeerd naar het inwonertal van Diepenheim Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012 Het dagelijkse winkelaanbod in Diepenheim is ongeveer even groot als in vergelijkbare kernen. Een winkel in persoonlijke verzorgingsartikelen ontbreekt. 19

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in Diepenheim. Branchering/ trekkersbeeld Routing/opzet Uitstraling Openbare Sterk De slager heeft een sterke aantrekkingskracht op publiek, zowel binnen als buiten de kern Aanwezigheid van een supermarkt Aanbod sterk gericht op toeristen, o.a. galeries Horeca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig Toeristische status, waardoor de winkels ook op zondag open kunnen zijn Spin-off effect mogelijk voor de detailhandel door de ontwikkeling van het KunstWerk Diepenheim Neutraal Beschermd stadsgezicht Sfeervolle uitstraling Aan Grotestraat diverse historische panden Verzorgd Aantrekkelijk plein centraal in de kern Zwak Supermarkt is klein en ligt decentraal ten opzichte van het grootste deel van het winkelaanbod, maar het vormt wel een cluster met de slager Het centrumgebied is niet compact en wordt onderbroken door andere (niet-winkel) functies Neutraal Neutraal Ligging/ Centraal in de kern bereikbaarheid Goed bereikbaar door ligging van doorgaande weg Neutraal Parkeren Ondernemers Voldoende en zonder parkeerregime Veel zelfstandige ondernemers Ondernemers spelen in op toerisme (o.a. uitstraling winkels, etalages, galeries) Neutraal Neutraal 20

3.1.5 Aanbodsituatie Hengevelde Opbouw voorzieningenstructuur Bijna alle winkels in Hengevelde liggen in het centrumgebied (rondom de kerk) van Hengevelde. Eén grote bruidsmodewinkel ligt op het bedrijventerrein. Verder zijn er twee verspreid gelegen winkels. Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Hengevelde (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is voor de dagelijkse sector een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 1.000 tot 2.500 inwoners). Voor het niet-dagelijkse winkelaanbod is de vergelijking moeilijk te maken. Het niet-dagelijkse aanbod bestaat in kleine kernen uit slechts enkele winkels, die vaak een historie hebben in de kern. Ze zijn lokaal geworteld. Dit geldt ook voor Hengevelde (onder andere paardensportzaak in het centrum en een bruidsmodewinkel op het bedrijventerrein). Een vergelijking tussen Hengevelde en kernen met een gelijk inwonertal is moeilijk te maken en sterk afhankelijk van de toevallige aan- of afwezigheid van enkele winkels. Om geen vertekend beeld te krijgen wordt een vergelijking voor het nietdagelijkse aanbod in Hengevelde achterwege gelaten. 21

Hengevelde Vergelijkbare plaatsen (2.090 inwoners) (1.000-2.500 inwoners)* aantal m² wvo m² wvo aantal m² wvo m² wvo winkels per winkel winkels per winkel Levensmiddelen 5 575 115 3 449 150 Persoonlijke verzorging 1 120 120 0 - - dagelijkse artikelen 6 695 116 3 449 150 Warenhuis 0 - - Kleding en mode 2 804 402 Schoenen en lederwaren 0 - - Juwelier en optiek 0 - - Huishoudelijke en luxe 2 245 123 Antiek en kunst 0 - - Sport en spel 1 200 200 Hobby 0 - - Media 0 - - Dier en plant 1 60 60 Bruin- en witgoed 1 80 80 Fiets- en autoaccessoires 0 - - Doe-het-zelf 1 175 175 Wonen 1 445 445 Detailhandel overig 0 - - niet-dagelijkse artikelen 9 2.009 223 Totaal detailhandel 15 2.704 180 * gecorrigeerd naar het inwonertal van Hengevelde Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012 Het dagelijkse winkelaanbod is in vergelijking met het aanbod in vergelijkbare plaatsen groot. Dit komt onder andere door de aanwezigheid van een winkel in de branche Persoonlijke verzorging. 22

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in Hengevelde. Branchering/ trekkersbeeld Routing/opzet Uitstraling Openbare Ligging/ bereikbaarheid Parkeren Ondernemers Sterk Aanwezigheid van een supermarkt Ook al is het een kleine kern, er zijn speciaalzaken, zoals de bakker/ slager/ drogist/ winkel in bedrijfskleding Horeca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig Compact in het centrum nabij de kerk Dorpse uitstraling Verzorgde openbare ruimte Winkels zijn goed bereikbaar door ligging aan of nabij Goorsestraat Ruim voldoende parkeergelegenheid Veel zelfstandigen Door ondernemersgeest/ saamhorigheid worden veel (bedrijfs) evenementen georganiseerd Zwak Supermarkt is klein Spin-off effect voor het centrum, van de grootschalige bruidsmodewinkel op het bedrijventerrein, is niet direct aanwezig. Naast de compacte opstelling nabij de kerk, ontbreekt het centrumgevoel in de rest van het centrum door een matige clustering van het winkelaanbod en door de barrièrewerking van de provinciale Goorsestraat (N347) Neutraal De Goorsestraat is een drukke doorgaande weg die de winkels scheidt Een voetgangersverbinding die zorgt voor een verbinding tussen de verschillende delen van het centrumgebied ontbreekt aan de Goorsestraat Neutraal Neutraal Neutraal 23

3.1.6 Aanbodsituatie Bentelo Een aanbodanalyse voor Bentelo, zoals gedaan is voor de overige kernen in Hof van Twente kan niet worden gemaakt. Het aanbod en het aantal inwoners in Bentelo (1.583, bron: GBA/ BAG) is dermate klein dat een vergelijking niet te maken is. Tevens ontbreken samenhangende winkelgebieden. Wel zijn er enige speciaalzaken aanwezig die qua historie al geruime tijd daar zijn gevestigd. 3.1.7 Detailhandel buitengebied De Hof van Twente heeft een omvangrijk buitengebied, met buurtschappen/ lintbebouwingen en solistische (agrarische) bouwwerken en erven. In het buitengebied zijn detailhandel locaties aanwezig. Veelal is de vestiging van een dergelijke locatie in het buitengebied historisch zo gegroeid. Vaak betreft het een grootschalige/ specialistische detailhandel of is er sprake van een agrarische link, bijvoorbeeld door de verkoop van landelijke/ eigen geproduceerde producten. Afhankelijk van het aanbod hebben deze locaties een aantrekkende werking op publiek binnen dan wel buiten de kern of de Hof van Twente 24

25 3.1.8 Veranderingen in het aanbod Binnen het detailhandelsaanbod in de gemeente Hof van Twente hebben zich de afgelopen jaren verschillende veranderingen voorgedaan. Hieronder staan de belangrijkste veranderingen die van invloed zijn geweest op de omvang en samenstelling van het totale aanbod. Het aantal winkels binnen de gemeente Hof van Twente is sinds 2004 (het jaar van de vorige detailhandelsnota) afgenomen van 222 in 2004 (bron: Locatus Verkenner, uittreksel van april 2004) tot 213 in 2012. Het totale winkelvloeroppervlak is daarentegen toegenomen van 44.575 m² wvo in 2004 tot 54.367 m² wvo in 2012. Het dagelijkse winkelaanbod is sinds 2004 met circa 17% toegenomen tot 15.056 m² wvo in 2012. Dit is meer dan gemiddeld in Nederland (ca. + 11% in de periode 2002-2012). Het aantal winkels in de dagelijkse sector daalde echter van 65 in 2004 tot 58 in 2012 (-11%). Deze afname is sterker dan gemiddeld in Nederland (ca. 6% krimp tussen 2002 en 2012). Geconcludeerd kan worden dat in Hof van Twente de schaalvergroting sterker is geweest dan in overig Nederland. Het niet-dagelijkse winkelaanbod is sinds 2004 met circa 24% toegenomen tot 39.311 m² wvo in 2012. Dit is meer dan gemiddeld in Nederland (ca. + 12% in de periode 2002-2012). Het aantal winkels bleef in Hof van Twente echter nagenoeg stabiel (157 winkels in 2004 tegenover 155 winkels in 2012). In Nederland nam het aantal winkels in die periode af met circa 4%. Ook in de nietdagelijkse sector kan geconcludeerd worden dat in Hof van Twente de schaalvergroting sterker is geweest dan in overig Nederland. Het inwonertal binnen de gemeente is in de periode 2004-2012 toegenomen. Op 1 januari 2012 had de gemeente Hof van Twente 35.597 inwoners (bron: CBS); in 2004 was het inwonertal circa 35.000. Het gemiddelde winkelaanbod per inwoner is daarmee zowel in de dagelijkse als de niet-dagelijkse sector toegenomen. De toename van het dagelijkse winkelaanbod komt voor een belangrijk deel door de groei van het supermarktaanbod in Goor (o.a. verplaatsing en uitbreiding van C1000 en uitbreiding van de huidige Jumbo). De omvang van het niet-dagelijkse winkelaanbod is toegenomen. De groei komt vooral voor rekening van Goor. Het aanbod in de overige kernen is maar in beperkte mate veranderd. De groei heeft vooral plaatsgevonden in de branchegroepen Mode en luxe (o.a. opening van Hema, Action, Shoeby Fashion, Takko en Lake Side) en In/Om Huis (o.a. opening van Karwei).

3.2 Vraagsituatie gemeente Hof van Twente 3.2.1 Draagvlak Per kern wordt er een overzicht gegeven van het aantal inwoners. Ook zal de verdeling van het inwonertal naar leeftijdscategorie worden gegeven in vergelijking met de provincie Overijssel. Volledigheidshalve staat hieronder ook een vergelijking tussen Overijssel en de rest van de provincies in Nederland. 3.2.2 Bevolkingsontwikkeling: krimp en vergrijzing In de Hof van Twente wonen circa 35.597 mensen. Dat betekent dat de bevolking sinds 2004 (jaartal van de vorige detailhandelsnota) met 597 mensen is toegenomen. De beperkte groei is het gevolg van een laag geboortesaldo en migratiesaldo van ongeveer 0. In de Hof van Twente wonen relatief veel 55 plussers. In Delden is bijna 40% van de mensen ouder dan 55 jaar. Dat is twee keer zo veel als het landelijk gemiddelde. Ook de kern Diepenheim kent relatief veel 55 plussers. In de komende jaren neemt de vergrijzing verder toe. Dit proces, dat in heel Twente speelt, is het gevolg van een stijging van het sterftecijfer en een afname van het geboortecijfer. In de Hof van Twente zal het proces van groei naar krimp sneller plaatsvinden dan in de Regio Twente, aangezien hier relatief veel 55 plussers wonen (met uitzondering van Hengevelde en Bentelo, deze kernen hebben een jonge bevolking). Deze daling van het aantal jong volwassenen komt door twee effecten. Allereerst de snelle daling van het geboortecijfer in de jaren tachtig, maar ook het wegtrekken van de leeftijdsgroep tot 35 jaar als gevolg van werk, studie of relatie elders. De groei van het aantal inwoners voor de Hof van Twente zit dan ook vooral in de leeftijd vanaf 45 jaar en niet in de leeftijdscategorieën daar onder. 26

Aantal inwoners per gemeentedeel. Gemeentedeel Inwoneraantal Bentelo...1.583 Ambt Delden...1.848 Hengevelde...2.090 Diepenheim...2.639 Stad Delden...7.410 Markelo...7.579 Goor...12.430 Hof van Twente...35.597 Bron: CBS 1 januari 2012 Op basis van de Primos 2010 7 zijn de huishoudensprognoses voor de verschillende kernen in de Hof van Twente berekend. De algehele trend is dat het inwoneraantal sterk zal dalen. Dat het aantal huishoudens tot circa 2030 nog zal toenemen is te verklaren door de gezinsverdunning. Er komen meer kleinere (oudere) huishoudens en mensen wonen vaker alleen. De groei van het aantal huishoudens wordt veroorzaakt door een sterke groei in de categorie 55-plussers. De verwachting is dat de gemiddelde grootte van de huishoudens de komende jaren geleidelijk verder zal dalen naar 2,4 in 2015 en tot circa 2,1 personen per huishouden in 2030. In de hieronder staande tabel (tabel 2.2) staat de verwachte huishoudenverdeling binnen Hof van Twente weergegeven. 8 Een positief migratiesaldo, met minder mensen die uit de gemeente vertrekken en meer mensen die naar de gemeente (terug)komen, is niet realistisch. De Regio Twente als geheel had de laatste 5 jaren een negatief migratiesaldo van circa 3000 personen en ook in de omliggende gebieden zal uiteindelijk de bevolking krimpen. Het wegtrekken van jongeren vanwege studie en werk is een proces waar alle plattelandsgemeenten mee te maken hebben. Slechts een deel van deze jongeren komt uiteindelijk terug naar de gemeente. Deze keuze is maar beperkt beïnvloedbaar door de gemeente. Toename aantal huishoudens bij migratiesaldo nul. 2005 2010 2012-2015 1&2 persoonshuishoudens <55 jaar 2.740 2.620 2.585 1&2 persoonshuishoudens 55 + 5.640 6.265 6.655 Gezinnen 5.440 5.300 5.140 Totaal 13.820 14.185 14.380 Bron: CBS 1 januari 2012 27 7 Afkomstig van Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). PBL is het nationale instituut voor strategische beleidsanalyses op het gebied van milieu, natuur en ruimte. 8 Gemeente Hof van Twente, Oplegnotitie woonvisie 2009-2013.

3.2.3 Provinciale/ regionale ontwikkeling bevolking Tot 2025 groeien de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland het sterkst en in de provincies Zeeland en Limburg wordt tot die tijd een lichte daling van het aantal inwoners verwacht. De provincie Overijssel is een middenmoter, met een groei van een kleine 50.000 inwoners. De groei in de provincie Overijssel voltrekt zich vooral in de grote steden. In de rest van de provincie is sprake van stabilisatie of lichte daling van het aantal inwoners. De bevolking van Overijssel groeit minder hard tot 2025. In Twente zal daarvan eerder de merkbaar zijn dan in West-Overijssel. 3.2.4 Draagkracht De draagkracht van de inwoners van de gemeente Hof van Twente wordt in belangrijke mate bepaald door het gemiddeld besteedbaar inkomen. De bestedingen hangen daar namelijk direct mee samen. In de volgende overzichten zijn de bestedingen in de dagelijkse sector en in de nietdagelijkse sector uiteengezet. Hof van Bestedingen Twente Nederland Gemiddeld inkomen per inwoner (per jaar) 20.400,- 21.100,- Afwijking t.o.v. landelijk gemiddelde (per jaar) - 3% Gemiddelde besteding dagelijks (per jaar) 2.291 2.310,- Gemiddelde besteding niet-dagelijks (per jaar) 2.685 2.730,- Bron: CBS: 2012, kerncijfers wijken en buurt; Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD): 2011, omzetkengetallen Bestedingen goor Delden Markelo Diepenheim Hengevelde Gemiddeld inkomen per inwoner (per jaar) 19.800,- 23.400,- 20.400,- 19.900,- 18.300,- Afwijking t.o.v. gemiddelde NL - 6% +11% -3% -6% -13% Afwijking t.o.v. gem gemeente -3% +15% +/-0% -2% -10% Gem. besteding dagelijks (per jaar) 2.275,- 2.375,- 2.294 2.282,- 2.237,- Gem. besteding niet-dagelijks (per jaar) 2.647,- 2.881,- 2.688 2.657,- 2.553,- Bron: CBS: 2012, kerncijfers wijken en buurt; HBD: 2011, omzetkengetallen Het gemiddeld bruto inkomen (per jaar) per inwoner van Hof van Twente ligt met 20.400,- ongeveer 3% onder het landelijk gemiddelde van 21.100,-. Dit betekent dat de inwoners van de gemeente Hof van Twente ook minder uit zullen geven aan de dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen 9. 9 Wanneer het gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner in het verzorgingsgebied afwijkt van het Nederlands gemiddelde is het gewenst de gemiddelde omzetcijfers per hoofd aan te passen. Voor winkels met dagelijks aanbod is het gebruikelijk het omzetcijfer per hoofd aan te passen met een correctie van ¼ van het percentage dat het inkomen lager of hoger is dan het Nederlands gemiddelde. Voor winkels met niet-dagelijks aanbod is het gebruikelijk een correctie door te voeren van ½ van het percentage dat het inkomen lager of hoger is dan het gemiddelde. 28

Binnen de gemeente Hof van Twente ligt het inkomensniveau (en de daarvan afgeleide bestedingen) het laagst in de kern Hengevelde. Delden kent het hoogste gemiddelde inkomen. Dit inkomen ligt ook ruim boven het Nederlandse gemiddelde. Een afgeleide van de vergrijzing, de bevolkingsdaling en de huishoudenontwikkeling in de gemeente Hof van Twente, is dat de inkomsten voor de Hof van Twente dalen. De vermindering van inkomsten wordt nog eens versterkt door de gevolgen van de economische moeilijke tijden. 4 Koopgedrag 4.1 Koopstromenonderzoek In 2010 heeft het onderzoeksbureau I&O in opdracht van de Twentse gemeenten in Oost Nederland een koopstromenonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek vindt om de vijf jaar plaats. Het onderzoek geeft de kooporiëntatie weer per kern, een vergelijking van de koopstromen door de tijd en een vergelijking van het draagvlak met omliggende plaatsen. Ook bevat het koopstromenonderzoek een analyse van de bezoekmotieven en waardering van de winkelgebieden per kern van de Hof van Twente. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat het koopstromenonderzoek uit 2010 niet leidend is geweest voor het opstellen van onderhavige detailhandelsnota. Weliswaar zijn de geconstateerde feiten uit 2010 van belang, maar ook na 2010 zijn er ontwikkelingen geweest die deze detailhandelsnota hebben beïnvloed. Hieronder staan per kern de resultaten van dit onderzoek vermeld. De volledige koopstromenonderzoeken per kern van de Hof van Twente zijn als bijlagen in deze detailhandelsnota opgenomen. 4.1.1 Goor Meer toevloeiing dagelijkse artikelen De meeste inwoners van Goor doen de dagelijkse boodschappen in de eigen woonplaats. Bijna driekwart gaat dagelijks of enkele malen per week, de rest één keer per week of minder. Ten opzichte van 2000 is de koopkrachtbinding voor dagelijkse artikelen met 8 procent gedaald. Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Goor koopt (de koopkrachttoevloeiing), is tussen 2000 en 2010 met 97 procent gegroeid. Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Goor bedraagt 16.800 en is sinds 2005 met 4 procent gegroeid (600 klanten). In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten voor dagelijkse artikelen in Goor iets groter dan gemiddeld. 29

Huishoudbranche levert in Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Goor bedraagt 7.800. De positie van de niet-dagelijkse sector in Goor is de afgelopen jaren achteruitgegaan; 24 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse aankopen in Goor. De sterkste afname van draagvlak is te zien in de woninginrichting branche (-39 procent). Vooral de koopkrachtbinding is hier afgenomen. De huishoudelijke artikelen zijn de enige artikelgroep waar het draagvlak is toegenomen, hier groeide het aantal klanten de afgelopen vijf jaar met 2 procent. De kledingbranche is verantwoordelijk voor de grootste relatieve toevloeiing van klanten naar Goor. De grootste absolute toevloeiing voor niet-dagelijkse artikelen is te zien bij de huishoudelijke artikelen. Vergeleken met een aantal referentiekernen is het gemiddelde draagvlak voor de niet dagelijkse artikelen in Goor iets kleiner dan gemiddeld. Inwoners en bezoekers van Goor kiezen voor nabijheid De nabijheid van de winkels is voor inwoners en regiobezoekers een belangrijk argument voor het doen van dagelijkse inkopen in Goor. Daarna volgen bij inwoners bereikbaarheid en bepaalde winkels/producten. Bij regiobezoekers gaat het naast nabijheid om bepaalde winkels/producten en de lage prijzen. Ook als het gaat om winkelen, is nabijheid voor inwoners en regiobezoekers de belangrijkste reden. Daarnaast blijft ruim een kwart van de inwoners in Goor vanwege de bereikbaarheid en winkelt een vergelijkbaar aandeel van de regiobezoekers in Goor winkelen vanwege bepaalde winkels/producten. De meeste winkelvoorzieningen in Goor worden ruim voldoende beoordeeld. Vooral over de fietsparkeermogelijkheden is men tevreden. Het aanbod van daghoreca krijgt met een 6,2 het laagste rapportcijfer. Tussen 2000 en 2010 nam de waardering voor de meeste aspecten van winkelvoorzieningen iets toe. Vooral het aantal winkels is er volgens klanten op vooruitgegaan. 30 Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek koopzondagen minder frequent Nog geen vijfde van de inwoners van Goor bestelt regelmatig (tenminste één keer per maand) iets via het internet. Ruim de helft van de inwoners bezoekt regelmatig een warenmarkt. De meerderheid bezoekt dan de markt in Hof van Twente of Hengelo. Bijna vier op de tien inwoners van Goor bezoeken wel eens een koopzondag. Het grootste deel gaat hiervoor naar Hengelo of Enschede.