Kansen grijpen en kansen creëren In Sil plukt appels wordt gewerkt aan doelen rondom taal, rekenen, motoriek en de sociaalemotionele ontwikkeling. Om zo goed mogelijk te werken aan de ontwikkelingskansen van de kinderen werken we met hen aan de doelen in (betekenisvolle) activiteiten die per thema aangeboden worden. Op deze manier creëren we kansen. Maar ook buiten die activiteiten om doen zich tal van situaties voor waarin u aan de doelen van het desbetreffende thema kunt werken. Denk hierbij aan activiteiten die een vast onderdeel zijn van het dagprogramma, zoals naar buiten gaan in de vaste rij, voorlezen of eten en drinken. Dit zijn de routines (Goudswaard en Vergunst - Duijnhouwer, 2013). Bij elk thema geven wij suggesties voor de manier waarop u als leerkracht extra kansen kunt grijpen en creëren naast de geboden activiteiten uit het thema. Kansen grijpen Kansen grijpen betekent dat u de kansen benut om van gewone, dagelijkse situaties een leersituatie te maken. Bij gewone dagelijkse situaties kunt u denken aan vrij spel, binnenkomst, buitenspel, eet/drink moment, kring maken, naar binnen en naar buiten gaan en verjaardag vieren. In het thema Sil plukt appels kunt u in dagelijkse situaties ook aandacht besteden aan bijvoorbeeld de volgende doelen: - Kent het dagritme (ochtend, middag, avond, nacht) vanuit herkenbare gebeurtenissen (slapen, ontbijten, naar school gaan, avondeten, televisie kijken). Laat de kinderen de dagritmekaarten benoemen bij de overgang van de ene naar de andere activiteit. - Leert wat afspraken en regels zijn. Benoem steeds voorafgaand aan een activiteit welke regels hier gelden, of laat de kinderen dat doen. Complimenteer kinderen die zich goed aan de regels houden of die kunnen vertellen wat de regel is. - Weet dat je briefjes, boeken, tijdschriften etc. kunt lezen om iets te weten te komen. Zeg steeds hardop waarom u een bepaald boek, briefje of tijdschrift leest of een bepaalde internetpagina bezoekt. Wat wilt u te weten komen en waarom zoekt u dat daar op? - Troost iemand die gevallen is. Stap, als de veiligheid dat toelaat, niet direct zelf op kinderen af om hen te troosten, maar laat kinderen elkaar troosten. - Koppelt genoemde aantallen aan aantallen concrete objecten (vingers, turfstreepjes, blokjes). Tel hardop, bijvoorbeeld tijdens het eten en drinken, samen met de kinderen de stukjes fruit die ze bij zich hebben. - Beantwoordt wie-, wat-, waar-vragen, aanwijs-, keuze- en invulvragen. Stel dit type vragen tijdens gesprekjes met kinderen die spontaan ontstaan. pagina 1 van 5
Uiteraard bent u vrij om aan alle doelen te werken in de dagelijkse situaties die u tegenkomt. Kijk hierbij ook naar de doelen die extra aandacht behoeven in uw klas. Extra kansen creëren Extra kansen creëren betekent dat u extra activiteiten gaat aanbieden waarbij de kinderen nieuwe ervaringen kunnen opdoen die bijdragen aan het bereiken van de doelen uit het thema. Hieronder staan voorbeelden van het creëren van extra kansen bij Sil op School. - Ervaart de verschillen en overeenkomsten tussen zichzelf en de andere kinderen in de groep, bijvoorbeeld in lichaamskenmerken, karaktereigenschappen, voorkeuren/afkeur en, afkomst en traditie. Laat de kinderen vertellen wat hun lievelingsgroente of fruit is en wat ze juist niet lekker vinden. Zijn er verschillen en overeenkomsten? - Vertelt gestructureerd over een gebeurtenis of ervaring door opbouw en verbanden aan te geven met behulp van visueel ondersteunend materiaal. Laat de kinderen vertellen over de groei van de verschillende gewassen die zij hebben gezaaid. - Schat en telt globaal hoeveelheden tot tenminste 12 (resultatief) globaal en geeft die weer (neerleggen, tekenen). Laat de kinderen hardop tellen hoeveel gewassen van elk soort in de moestuin staan. Vul zakjes met popcorn en laat de kinderen tellen hoeveel zakjes er zijn. - Zoekt de leerkracht op om te vertellen dat hij niet mee mag doen. Complimenteer kinderen die terecht aan u vertellen dat ze niet mee mogen doen. Bedenk vervolgens samen (met de andere kinderen erbij) een oplossing hiervoor en beloon daarna alle betrokkenen, zodat ook andere kinderen dit horen. Kinderen leren op die manier van elkaars goede voorbeelden. - Kent de begrippen duurt lang en duurt kort. Gebruik deze begrippen regelmatig, of vraag steeds aan de kinderen of iets lang of kort duurt, bijvoorbeeld als u met de kinderen praat over het rijpen van de gewassen, het maken van popcorn of pannenkoeken, het vervoeren van producten, het eten van producten. In de activiteiten van Sil plukt appels worden verschillende arrangementen (basis, verdiept en intensief) beschreven. Ook daarbinnen zijn er veel mogelijkheden voor het creëren van extra kansen. Basis arrangement Doel: Leesplezier en oriëntatie op boek en verhaal Bij ieder thema van Sil op School zit een prentenboek, met een activiteit. Wij adviseren om naast deze activiteit extra kansen te creëren en vaker voor te lezen. Dit kan met het prentenboek van het thema, maar ook met andere (prenten)boeken die betrekking hebben op het thema (zie pagina 2 van 5
hiervoor de button Inspiratie ). Hoe meer kinderen plezier hebben in (voor)lezen, hoe sneller ze geneigd zijn om zelf een boek te pakken. Kinderen die veel lezen, oefenen niet alleen technisch lezen maar breiden ook hun woordenschat uit. Doel: fonemisch bewustzijn In de activiteiten van Sil plukt appels wordt toegewerkt naar de SLO-doelen voor taal. Hieronder valt ook fonemisch bewustzijn. Met de activiteiten alleen komt u echter niet aan de volledige verplichte leertijd voor taal. Daarom adviseren wij om voor dit onderdeel extra kansen te creëren, zodat u systematisch werkt aan het fonemisch bewustzijn. Bijvoorbeeld het herkennen en benoemen van enkele letters (groep 2) kan op allerlei momenten geoefend worden. Bijvoorbeeld bij het aandoen van de jassen voor het naar buiten gaan. Laat de kinderen een letter zien en alle kinderen wiens naam begint met die letter mogen hun jas aan gaan doen. De woordenschat die aangeboden wordt in de activiteiten van het thema is voldoende voor de kinderen in het basisarrangement. U kunt extra kansen creëren om te consolideren. Dit kan bijvoorbeeld door een consolideerspelletje te spelen zoals, Hoor de klank. Bedenk samen met de leerlingen een klank waar op gereageerd mag worden. Spreek vervolgens een signaal af, waarmee gereageerd mag worden, bv. een klap in de handen, stampen met een voet of JA roepen. Daarna worden vele klanken achter elkaar gezegd. Wordt de afgesproken klank gehoord, dan mag het afgesproken teken worden gegeven. Laat ook af en toe een leerlingen juf of meester zijn. Een ander spelletje is woordendomino. U schrijft een woord op het digibord en de kinderen bedenken een ander woord dat begint met de laatste letter van het vorige woord. Dit woord schrijft u erachter. In de activiteiten van Sil plukt appels wordt toegewerkt naar de SLO-doelen voor rekenen. Hieronder valt ook omgaan met de telrij. Met de activiteiten alleen komt u echter niet aan de volledige verplichte leertijd voor rekenen. Daarom adviseren wij om voor dit onderdeel extra kansen te creëren, zodat u systematisch werkt aan het omgaan met de telrij. Dit kan bijvoorbeeld door gebruik te maken van telliedjes en versjes. Aan omgaan met hoeveelheden kan, net als omgaan met de telrij, extra aandacht besteed worden door extra kansen te creëren. Dit kan eigenlijk de hele dag door gedaan worden, bijvoorbeeld door tijdens activiteiten en spel in te zoomen op hoeveelheden. pagina 3 van 5
Verdiept arrangement Bij elke activiteit staan woorden vermeld die een samenhangend geheel vormen. Dit wordt een woordcluster genoemd. Voor de kinderen in het verdiepte arrangement kunt u een stap verder gaan en de kinderen zelf een woordspin laten maken. Zet een woord uit het aangeboden woordcluster centraal en laat de kinderen er zelf woorden bij bedenken. Hiermee krijgt u zicht op de woordenschatkennis van de betreffende kinderen. Voor kinderen in het verdiepte arrangement brengt u extra rekenproblemen aan in een betekenisvolle spelsituatie. Denk bijvoorbeeld aan het redeneren over de betekenis van nul gekoppeld aan de moestuin. Hoeveel gewassen staan er in een lege moestuin? Bij omgaan met hoeveelheden kunt u het arrangement verdiepen door tijdens een activiteit waarbij kinderen bijvoorbeeld kratten vullen in een krat al een aantal gewassen te leggen. Vervolgens stelt u de kinderen de vraag hoeveel gewassen er nog bij kunnen als er totaal tien gewassen in de krat passen. Intensief arrangement Bij elke activiteit staan woorden vermeld die een samenhangend geheel vormen. Dit wordt ook wel een woordcluster genoemd. Voor kinderen met een kleine woordenschat en kinderen die het Nederlands als tweede taal leren is het belangrijk om de woorden uit dit cluster vooraf apart aangeboden te krijgen. Ook voor kinderen in het intensieve arrangement is dit belangrijk. Zo komen gedurende de dag de woorden terug in de activiteiten van het thema, in de hoeken en bij het creëren van kansen. Het apart aanbieden van de woorden uit het cluster zou een vast moment kunnen zijn tijdens de ochtendkring. Het aanleren van de woorden aan de kinderen gebeurt in vier stappen (4 Takt, Van den Nulft & Verhallen, 2009). Voor een beschrijving hiervan zie de algemene handleiding. Voor de kinderen van het intensieve arrangement kan er extra aandacht besteed worden aan het omgaan met de telrij door bijvoorbeeld boekjes te lezen waarin tellen centraal staat. Omgaan met hoeveelheden kunt u intensiveren door de kinderen in gewassen of zaden te laten ordenen. Hierbij kunt u in aantal differentiëren. Laat bijvoorbeeld twee of drie dezelfde gewassen of zaden zoeken. pagina 4 van 5
Speelleeromgeving Een rijke speelleeromgeving geeft volop mogelijkheden om extra kansen te creëren. Sil en de appelpluk biedt bij inrichting van de speelleeromgeving suggesties voor deze extra kansen. Zie hiervoor de betreffende button. De kinderen kunnen met de suggesties zelfstandig aan de slag. pagina 5 van 5