IM Jaarbericht 2017
Voorwoord In 2017 is er ook weer vooruitgang geboekt in de professionalisering van Incident Management. De opleiding en examinering van de IM-hulpverlening heeft een extra impuls gekregen. In de eerste plaats door actualisatie en optimalisatie van de examens. En daarnaast doordat de examinering van IMhulpverleners nu door nog meer disciplines is opgepakt. Met name het initiatief van ambulancezorg Haaglanden, samen met Zeeland, om ambulancechauffeurs te gaan opleiden en examineren wil ik niet onvermeld laten. Een prijzenswaardig initiatief dat de uitvoering van de veiligheidsmaatregelen bij, en de effectieve afhandeling van incidenten zeker positief zal beïnvloeden: goed voor de veiligheid van de IM-hulpverleners en de weggebruikers; en goed voor onze economie. Het Symposium Het Verkeer Rijdt Door heeft een positieve impuls gegeven aan Incident Management. Veel IM-hulpverleners van alle disciplines hebben hieraan deelgenomen. Dit soort bijeenkomsten versterkt de onderlinge samenwerking tussen de verschillende IM-hulpverleners. Door een betere samenwerking op de plaats incident is een effectievere afhandeling van incidenten mogelijk. In 2018 gaan we op deze voet verder. Dus organiseren we weer twee grote bijeenkomsten voor alle IM disciplines: Het IM-Event, dat op 3 oktober in Zwolle en op 11 oktober in Nieuwegein zal plaatsvinden. Karin Visser Hoofdingenieur-directeur Rijkswaterstaat Verkeer- en Watermanagement (VWM) David van Baarle, Directeur Wegverkeersmanagement Rijkswaterstaat: IM-hulpverleners zijn professionals die levens redden De weginspecteurs en Officieren van Dienst van Rijkswaterstaat zijn er voor de weggebruikers, maar zeker ook voor de collega-hulpverleners van andere disciplines. Aan het woord is David van Baarle, directeur Wegverkeersmanagement van Rijkswaterstaat. Het zijn professionele, goed opgeleide en getrainde hulpverleners op de weg. David benadrukt dat samenwerking op alle niveaus de basis is voor succesvol opereren op de weg. En dat geldt niet alleen voor incident management, maar ook voor verkeersmanagement. Ten geleide In 2017 is David van Baarle de gelederen van Rijkswaterstaat komen versterken als Directeur Wegverkeersmanagement. Ook Incident Management valt hieronder. David heeft zijn sporen verdiend bij verschillende onderdelen van de politie en laat al vanaf zijn aantreden zien dat hij zeer betrokken is bij de uitvoering van Incident Management. Daarmee geeft hij nieuw elan aan onze weginspecteurs en OvD s, zoals u in het artikel op de volgende pagina kunt lezen. Verder hebben we in dit IM Jaarbericht 2017 onze aandacht gericht op multidisciplinaire opleiding en training. Van vijf disciplines zijn telkens een man met ervaring en een Eindredactie E. Hoekstra Verkeerscentrum Nederland Redactie A. Doesburg Words at Work Bedrijfscommunicatie april 2018 startende IM-hulpverlener samengekomen. Die hebben we gevraagd naar hun bevindingen. Dat levert interessante inzichten op, zoals u kunt lezen in de vijf artikelen die dit IM Jaarbericht complementeren. Leerzame artikelen voor allen die zich betrokken voelen bij Incident Management! Ik heb in 2017 samen met de zevenhonderdnegenenveertig overige deelnemers de revitaliserende werking ervaren van het IM-Symposium. Zo n bijeenkomst is een stimulans om je voor de volle 100% te blijven inzetten voor Incident Management. Dus kan ik iedereen aanraden in oktober 2018 naar het IM Event te komen, 3 oktober in Zwolle of 11 oktober in Nieuwegein. Tot dan. Eeltje Hoekstra Programmamanager Incident Management Rijkswaterstaat, Verkeerscentrum Nederland, Incident Management Verkeerscentrum Nederland en degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt hebben de in deze uitgave opgenomen gegevens zorgvuldig verzameld naar de laatste stand van kennis en techniek. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Het Rijk sluit, mede ten behoeve van degenen die aan deze uitgave hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die uit het gebruik van de hierin opgenomen gegevens mocht voortvloeien. De deelnemende auteurs spreken namens de eigen organisatie. kijk voor meer informatie op www.incidentmanagement.nl Van bepalend naar faciliterend Rijkswaterstaat bepaalt niet meer alleen wat er op de weg gebeurt en speelt niet meer alleen de hoofdrol bij de ontwikkeling en toepassing van verkeersmanagement. Tegenwoordig doen vele partijen aan verkeersmanagement. Rijkswaterstaat is veranderd van een bepalende in een meedenkende en faciliterende speler. En ik ondersteun deze ontwikkeling. Vele partijen Naast de andere wegbeheerders die aan verkeersmanagement doen, nemen bijvoorbeeld ook bedrijven die slimme technologieën ontwikkelen en leveranciers van verkeersinformatie deel aan de verdere ontwikkeling ervan. En daar werken we graag mee samen. Ook de weggebruiker Zelfs de weggebruiker beschouw ik in dit verband als verkeersmanager: door te kiezen voor vervoer over de weg, accepteert hij of zij dat de reis wordt beïnvloed door verkeersdrukte en ~incidenten. Kiest de weggebruiker voor deze wijze van vervoer, dan neemt de omvang van de verkeersstromen toe. Bijna een ramp Maar ook het weggedrag is van grote invloed op de verkeersstromen. Neem het afgelopen weekend: Pasen 2018. Een weggebruiker, een vrachtwagenchauffeur, gaat onder invloed de weg op. Vervolgens negeert hij (al dan niet als gevolg van zijn drankgebruik) het rode kruis boven de weg. Hierdoor veroorzaakt hij bijna een ramp, want hij rijdt in op een incidentlocatie met weggebruikers en IMhulpverleners. Zijn keuze om te gaan rijden en zijn weggedrag hebben een enorme impact. Professioneel beveiligd Maar die had nog veel groter kunnen zijn! Gelukkig is er een IM-hulpverlener ter plaatse die de incidentlocatie professioneel beveiligt. Hij doet waar hij goed voor is opgeleid en getraind: het beveiligen van incidenten. Daardoor vallen er geen slachtoffers. Dus door zijn professionele handelen heeft een van onze weginspecteurs mensenlevens gered. Daar ben ik trots op! Alleen materiële schade Het voertuig van deze weginspecteur is door de aanrijding veranderd in een nauwelijks herkenbare massa: een stille getuige van wat er is gebeurd. Maar ook van wat er had kunnen gebeuren! Wat mij betreft is dit het zoveelste bewijs dat het principe van Incident Management werkt: Gebruik je voertuig om het incident en de betrokken weggebruikers en hulpverleners te beveiligen. Samenwerking Ik vind dat we Incident Management de ruimte moeten geven om verder te professionaliseren. En ik hecht veel waarde aan multidisciplinaire samenwerking. Ook moeten we door training, opleiding en coaching praktijkervaring overbrengen. Het is noodzakelijk dat kennis en ervaring wordt overgedragen op IM-hulpverleners die net beginnen. In dit IM Jaarbericht worden daarvan voorbeelden gegeven. Maatschappelijk en economisch belang En tot slot wil ik wijzen op het belang van Incident Management. Uit cijfers blijkt dat ruim 25% van de files wordt veroorzaakt door incidenten. Efficiënte aanpak daarvan vermindert filevorming en is dus van groot maatschappelijk en economisch belang.
Ervaren Incident Manager Michel Blom, Ambulancezorg Haaglanden, Verpleegkundige: Regiopolitie weet vaak niet dat ze de beveiliging van ons moeten overnemen Klaus van der Bol, Ambulancezorg Haaglanden, Chauffeur: Zelfs oudgedienden weten vaak niet hoe het moet bij IM Michel is al vele jaren lid van de werkgroep Klaus is al vele jaren ambulancechauffeur en heeft sinds 2017 kennis van de Klaus: Nu pas heb ik in de gaten dat ze het niet weten, omdat ik in 2017 ben opgeleid in Incident Management en examen heb gedaan, t Klaus. Het spreekt vanzelf dat ik dat iedereen kan aanraden. Consequent handelen bij verkeersincidenten voorkomt incidenten en spaart daardoor mensenlevens. En nu ik zelf ben ingewijd in Incident Management, vraag ik me af waarom eigenlijk niet alle IM-hulpverleners en al mijn collega-chauffeurs en verpleegkundigen in andere regio s worden opgeleid en examen moeten doen. Let effe daarop Michel: Het gaat om bewustwording. Door de IMopleiding krijg je inzicht in het IM-proces en in hoe je een incident moet beveiligen. Ik zit namens Ambulancezorg Nederland in de multidisciplinaire werkgroep Richtlijn eerste veiligheidsmaatregelen bij verkeersincidenten (Revi) en als ik merk dat er hulpverleners ter plaatse zijn die niet weten hoe het moet, dan kan Mij valt op dat zelfs oudgedienden, van welke ik het meestal niet laten om ze instructie te geven: discipline dan ook, als ze bij een verkeersincident Let effe daarop, Denk daaraan of Heb je hier aankomen niet altijd weten wat ze wel en niet moeten doen, zegt Klaus van der Bol, al 27 jaar chauf-van een verpleegkundige. wel eens van gehoord?, etc. Dat verwachten ze niet feur bij Ambulancezorg Haaglanden. En dat heb ik nu pas in de gaten. Hij praat samen met Michel Voorspelbaar Blom, zijn collega-ambulanceverpleegkundige, over Klaus: Tijdens de IM-opleiding is uitgelegd, dat je de IM-opleiding en examinering, die nieuw is voor bij een verkeersincident adequaat moet optreden, op ambulance-chauffeurs. de manier waarop je collega-hulpverleners het van je verwachten. Dan draag je bij aan de veiligheid. Want Consequent handelen voorspelbaarheid is heel belangrijk bij de veilige afhandeling van verkeersincidenten. Door voorspelbaar te handelen, laat je aan je collega-hulpverleners zien dat je weet hoe het moet en dat ze je kunnen vertrouwen. Ze zien wat ze aan je hebben en ze nemen je serieus. Wij houden het wel in de gaten Michel: Maar helaas is dit nog heel vaak de werkelijkheid: in het gebied rond Den Haag en Delft zijn wij vaak als eerste bij een verkeersincident op de snelweg. Wij gaan dan in fend-off staan. En dan komen er regiopolitieagenten ter plaatse en zetten hun voertuig maar ergens neer. Vaak zelfs voorbij het ongeval. Dan weet je het al: die weten niets van Incident Management. Ze gaan dan aan de slag met hun werkzaamheden, zoals het vragen wat er aan de hand is en het zoeken naar getuigen. Daarbij verliezen ze de veiligheid volledig uit het oog. Zij weten niet dat zij de beveiligingsfunctie van ons over moeten nemen en fend-off moeten gaan staan vóór onze ambulance en dus voor het ongeval, zodat de ambulance weer beschikbaar komt voor slachtoffers. En dat is dus ook niet bespreekbaar. Het blijft bij vage opmerkingen als: Het komt wel goed, wij houden het wel in de gaten. Maar je kan het verkeer natuurlijk niet in de gaten houden en tegelijk je werk doen. Dringend scholing Michel: Vroeger kwam het KLPD bij verkeersincidenten op de autosnelweg. Die weten precies wat de bedoeling is. En tegenwoordig komt er als je geluk heb een weginspecteur van Rijkswaterstaat of een berger. Die weten ook wat er gebeuren moet. Maar komt alleen de regiopolitie ter plaatse, dan is dat op zijn minst lastig en onhandig en het levert vaak onnodige risico s op. Deze collega-hulpverleners hebben dringend scholing nodig in Incident Management, voordat er extra slachtoffers vallen. Beveiligingsfunctie Klaus: Maar ook een aantal van mijn collega-verpleegkundigen heeft geen idee wat Incident Management eigenlijk is. Als ik de ambulance in fend-off heb gezet en we zijn naar het incident toegelopen, dan zeggen ze rustig: Ik neem dit slachtoffer wel mee naar de ambulance, want dan kan ik beter mijn werk doen. Dat gaat natuurlijk niet zo lang de ambulance in fend-off staat en de beveiligingsfunctie vervult. Dat moet ik dan op dat moment aan mijn collega gaan uitleggen. Dat is niet handig en levert discussie op. Dat wil je niet op de plaats incident. Kijk naar mijn hand Michel: Daarom heb ik op een gegeven moment tegen ons hoofd opleidingen gezegd dat het goed zou zijn als onze ambulance-mensen getraind zouden worden in Incident Management. Hij vraagt mij altijd naar ideeën voor oefeningen. Toen zei ik dat het heel belangrijk is om het over elektrische voertuigen te hebben en de gevaren ervan voor de hulpverlening. Want een van de eerste dingen die wij altijd deden was voor de auto gaan staan en tegen de chauffeur zeggen: Kijk naar mijn hand.. Dat is bij een elektrisch voertuig niet verstandig, want je hoort niet dat hij nog aanstaat en als hij in beweging komt dan rijdt hij dwars over je heen. Zo n voertuig is uit stilstand zeven keer sneller en krachtiger dan een gewone auto. En zo is van het een het ander gekomen. De chauffeurs krijgen nu training en leren de Revi. De meeste chauffeurs slagen in één keer. Mocht een chauffeur het examen niet halen, dan is er nog het herexamen. Klaus: En ik zeg tegen mijn collega s in andere regio s: leer die regels en doe dat examen. Het is een belangrijke stap naar veiliger werken en naar betere samenwerking bij de afhandeling van incidenten.
Ervaren Incident Manager Henry Spriel, Rijkswaterstaat, Officier van Dienst: Je rijbewijs halen en meteen formule 1 rijden Ruud Voorburg, Rijkswaterstaat, Weginspecteur: Ik was terughoudend om alleen te gaan rijden Ruud is anderhalf jaar weginspecteur en heeft sinds zijn opleding kennis van de Henry is al vele jaren lid van de werkgroep J e wordt opgeleid, je haalt je rijbewijs, zegt Henry Spriel, Officier van Dienst bij Rijkswaterstaat, en als het tegenzit sta je meteen aan de start bij de formule 1. Zo voelde het voor mij wel eens in het begin, ja, reageert Ruud Voorburg, sinds anderhalf jaar weginspecteur bij RWS. In de opleiding was het vaak rechttoe rechtaan, van twee rijstroken naar één rijstrook en meer niet. Meteen bij het eerste incident dat ik in de praktijk meemaakte was duidelijk dat het nooit op een rechte weg gebeurt. Ik was liever langer met één ervaren begeleider meegereden. Maar ik heb er vertrouwen in gekregen. Ik weet dat er een OVD ter plaatse komt en dat de centrale meedenkt, dus dat ik er niet alleen voor sta. Oh jee, hoe ga ik dit oplossen? Henry: Je moet weten dat iedereen momenten heeft van Oh jee, hoe ga ik dit oplossen?. Daar is niks mis mee. Je zal merken dat je steeds meer vertrouwen gaat krijgen naarmate je langer meeloopt en meer incidenten hebt meegemaakt. Je gaat leren in processen te denken. Het eerste proces heb je in feite Coaching-traject al regelmatig gedaan, namelijk het beveiligen van het Henry: Na de opleiding gaat de aankomend weginincident en de mensen die daar aanwezig zijn. En er specteur een coaching-traject in van enkele maanden. zijn uiteindelijk maar zes RWS-processen. Meer zijn Inderdaad om te ontdekken dat incident management er niet te bedenken. Dus het is een kwestie van tijd zelden rechttoe, rechtaan is. en dan heb je dat onder de knie. Ruud: Je rijdt dan mee met een ervaren collega. Eerst Mijn eerste eigen incident ga je er gewoon naast zitten en meekijken en langza- Ruud: Als ik terugdenk aan mijn eerste eigen incimerhand mag je dingen gaan doen. Dat begon met het dent, waar ik als eerste ter plaatse was, dan was dat telefonisch contact met de centrale. In die periode een incident in april 2017, toen ik nog niet zo lang in moest ik ook met alle collega s een keer meerijden. Dat dienst was. Het was net gebeurd toen ik het zag, in was lastiger voor mij, want iedereen had zo zijn eigen de vroege ochtend, voor de ochtendspits, op de A28 manier van incidenten oplossen. Je krijgt dan verschil- bij de afrit UMC. Er was een aantal glasplaten van de lende voorbeelden, maar je kan zelf nog niet beoorde- vrachtwagen gegleden, waarschijnlijk omdat de chauflen welke de beste is. Dus ik vond het lastig om daar feur de bocht met te hoge snelheid had genomen, of leerpunten uit te halen. omdat de glasplaten niet voldoende waren gezekerd. Ben je er klaar voor? Henry: Uiteindelijk moet de vraag gesteld worden: Ben je er klaar voor? Voor de een komt dat moment vroeg en de ander zegt: Het duurt me te lang. Ruud: Ik was terughoudend om alleen te gaan rijden. Bots uit de bocht! Ruud: Dus ik heb eerst de centrale gebeld, mijn voertuig in fend-off ervoor gezet en kegels uitgezet. Toen heb ik een vrachtwagen met botsabsorber (meestal Bots genoemd) besteld om de rijstrook fysiek af te laten zetten, maar dat bleek lastig omdat je die niet in een bocht kan plaatsen, dus die moest vòòr de bocht staan. Wat ik meteen bedacht was: Ik moet een aannemer bellen voor een knijpwagen en een wagen waar de rommel ingeladen kon worden. De vrachtwagen was nog intact dus een berger was niet nodig. Monodisciplinair Ruud: Dat was dus mijn eerste grote incident als weginspecteur. Andere hulpdiensten waren er niet bij betrokken. Die waren niet nodig. We hebben dit dus monodisciplinair opgelost. Op de goede weg Henry: Dat was een goede afweging van Ruud. We moesten die afrit zo snel mogelijk weer vrij krijgen, want je wilt geen blokkade vlak voor het ziekenhuis. En zeker niet als de spits zo gaat beginnen, want dan wordt het megadruk richting het UMC. Dus Ruud was op de goede weg, maar wilde alles netjes gaan opruimen. Dat leek mij geen goed idee onder die omstandigheden dus ik stelde voor om de weg zo snel mogelijk weer vrij te maken, zodat we het verkeer in de spits nog enigszins konden laten rijden. Creatieve oplossing Henry: Ter afsluiting wil ik graag nog opmerken dat we als hulpdiensten moeten oppassen dat we niet alles in richtlijnen en protocollen gaan vangen. Er moet altijd ruimte blijven voor creatieve oplossingen van problemen waar je tegenaan loopt. En laten we ook onze hulpverleners niet te veel op de huid zitten zodat ze bang worden om creatief te denken. En tegen de hulpverleners zeg ik: Als je een creatieve oplossing bedenkt, overleg het dan met je collega s en kom met elkaar overeen dat de oplossing die je samen besproken hebt op dat moment en onder die omstandigheden de beste is. Leermoment Ruud: Henry zei dat we alles de berm in moesten laten schuiven en dan later weer verder konden gaan met het opruimen van de rommel. Dat was voor mij een leermoment. Om 11 uur zijn we weer verder gegaan met het opruimen van het glas uit de berm. 200 meter te vroeg Henry: Een verzwarende factor bij het opruimen was nog dat je die glasplaten niet op kon knijpen. Je kreeg de knijper er niet omheen. Dus het was beter om die klus na de spits te gaan klaren. En dan te bedenken dat de chauffeur nog maar 200 meter van zijn bestemming was verwijderd. De glasplaten die 200 meter te vroeg werden afgeleverd
Ervaren Incident Manager Hans Tornij, Politie Oost-Nederland Beleidsadviseur: Incident Management is in veel politieregio s niet op peil Rob Wiggers, Politie Oost-Nederland Hoofdagent: Bij Incident Management handelt Regiopolitie naar eigen inzicht Hans is al vele jaren lid van de werkgroep Rob is hoofdagent en heeft sinds zijn opleding kennis van de Richtlijn eerste veiligheidsmaatregelen bij verkeersincidenten. De multidisciplinaire Incident Management-maatregelen zijn bij veel politieregio s nauwelijks bekend, zegt Hans Tornij, Beleidsadviseur Infrastructuur bij Politie Oost-Nederland. Rob Wiggers, Hoofdagent bij Politie Oost-Nederland, vult aan: Toen ik mijn algemene opleiding op de politieacademie kreeg, ging het wel over het administratief afhandelen van een aanrijding en de daarop van toepassing zijnde wetgeving, maar niet over Incident Management (IM). Rob: In de rijopleiding die ik daarna heb gedaan, werd IM wel behandeld. Dat ging met maquettes. Dan moest je laten zien hoe je het zou oplossen. Daarmee werd de basiskennis over IM overgedragen. Hans: In het recente verleden werd in alle rijopleidingen 4 uur aandacht besteed aan IM. Maar tegenwoordig heet het Rijopleiding Initieel (ROI) en daar zit het niet meer in. Helaas moeten we dus vaststellen dat er momenteel structureel niets is geregeld om ervoor te zorgen dat de politieregio s op de hoogte raken van IM. Dat is vervelend, omdat het gaat om veiligheidsmaatregelen voor jezelf en voor de collega s van de andere disciplines. Handelingsdrang versus veiligheidsdenken Rob: Het gebrek aan kennis leidt ertoe dat veel politiemensen in de regio s naar eigen inzicht gaan handelen als ze bij verkeersincidenten komen. Ze hebben een enorme handelingsdrang: ze bieden eerste hulp aan slachtoffers of gaan het incident opnemen. Ze laten de afzetting in het begin vaak achterwege. Veiligheidsmaatregelen komen pas aan bod als ze het rustiger krijgen. Ik zeg dan: Je kan wel slachtoffers willen helpen, maar je moet niet vergeten dat je s avonds ook weer wilt thuiskomen. Hans: Hoewel het natuurlijk onverstandig is, kan ik me voorstellen dat je het risico op een 60 km niet zo hoog inschat. Maak je die fout op een autosnelweg en je beveiligt niet eerst, dan rijdt er gewoon een auto met 130 km per uur door je incident. En nu de landelijke eenheid niet meer naar autosnelwegen komt, is incidentafhandeling op de autosnelweg de verantwoordelijkheid van de regionale eenheden. De regiopolitiemensen moeten de Richtlijn eerste veiligheidsmaatregelen bij verkeersincidenten (Revi) tussen de oren krijgen, voor hun eigen veiligheid en die van de betrokkenen bij het incident. Bovendien moeten ze bij het uitvoeren van Incident Management-maatregelen samenwerken met de andere disciplines. En hoe doe je dat als je collega-hulpverleners wel op de hoogte zijn van de te nemen IM-maatregelen en jij niet? Top-down of bottom-up? Hans: Ik heb in de loop der jaren veel informatie over Incident Management via de bovenlijn de organisatie in geholpen, maar ik betwijfel of die ooit bij de uitvoerenden terecht is gekomen. Dus je moet proberen onderlangs wat kanalen te krijgen. Zo kan je de kennis over IM en incidentafhandeling bij de basis naar binnen krijgen. En dat is dringend noodzakelijk. We proberen via de onderkant weer kennis over IM te kweken. We gaan weer aan opleiding doen: er is online e-learning beschikbaar en dat wordt waarschijnlijk een verplichte profcheck. Zo breng je de mensen in ieder geval de basiskennis bij. Ook met het jaarlijkse multidisciplinaire IM Symposium, of IM Event, zoals het nu gaat heten, proberen we de uitvoerenden te bereiken. FF Checken Hans: Even een check tussendoor. Weet jij, Rob, hoe je op de vluchtstrook van een autosnelweg kegels moet uitzetten? Rob: Je voertuig in fend-off zetten en dan kegels zetten tussen je voertuig en het incident? Hans: Nee, niet op de vluchtstrook. Als je dat niet geleerd krijgt, weet je het ook niet. Aan dit kleine voorbeeld zie je al dat het dringend noodzakelijk is dat de kennis weer bij de uitvoerenden terechtkomt. Aanspreekpunten Hans: We proberen aanspreekpunten te krijgen bij de teams. Die mensen kunnen het in werkoverleggen weer verder uitdragen. Want het is gewoon je eigen veiligheid. Als je dat pas gaat beseffen als er iemand ondersteboven gereden is, dan is het kwaad al geschied. Daarom ben ik er voorstander van dat de online e-learning verplicht wordt. Dat is toegezegd. Oefendagen Hans: Rijkswaterstaat gaat in Wolfheze een aantal oefendagen houden en daar gaan collega s van Gelderland-Midden naartoe. Dus gezamenlijk oefenen van IM op het terrein van RWS. Dat willen we eigenlijk wel in alle wegendistricten, maar zover zijn we nog niet. Het zou wel een optie zijn. Want door gezamenlijk te oefenen zit ie ook meteen. Je kunt het wel uit een boekje halen, maar daarmee kan je het nog niet uitvoeren. Door te oefenen snap je beter hoe het op straat werkt. Is oranje de goede kleur? Rob: Zwaailichtdiscipline is ook zo n onderwerp waar de regiopolitie te weinig kennis van heeft. Politie (en ook Brandweer) houden gewoon blauw aan als ze bij een verkeersincident staan. Inmiddels hebben alle politieauto s en ~motoren oranje zwaailicht, dus er is geen excuus meer voor het voeren van blauw zwaailicht als je stilstaat bij een verkeersincident. Hans: Eigenlijk moeten we gaan onderzoeken of oranje voor de hulpdiensten wel een goede kleur is. Ik vind dat we naast blauw niet oranje zouden moeten voeren, maar rood. Iedereen mag oranje zwaailichten voeren, van een tractor tot zwaar transport. Dus de attentiewaarde van oranje is sterk afgenomen. Veel mensen trekken zich van oranje zwaailichten niets meer aan. Het specifieke van Incident Management is dat we stilstaan, op de rijbaan of op de vluchtstrook. Dat is een ernstige situatie met een hoog veiligheidsrisico. Ik vind dat daar een aparte kleur voor zou moeten komen, zodat de weggebruikers de ernst van de situatie al van een afstand kunnen zien. In verschillende Europese landen en in de Verenigde Staten gebruiken ze rood. Dat zou in Nederland ook verstandig zijn, want dan worden incidenten sneller herkend. Dat draagt bij aan de veiligheid. Een eigen, unieke kleur Rob: Rood zwaailicht moet dan wel uniek blijven en moet verboden worden voor alle andere voertuigen. Net zoals de blauwe zwaailampen, die op namaakpolitieauto s inmiddels verboden zijn. Die moeten afgedekt worden of eraf gehaald worden. Nu kun je oranje zwaailichten niet meer verbieden, maar rood nog wel. Dus het wordt tijd voor een eigen, unieke kleur zwaailichten voor Incident Management: rood.
Ervaren Incident Manager Michel Straathof, ANWB, Beleidsadviseur: Gedegen opleiding en training maakt wegenwachten slagvaardig bij IM Michel is al vele jaren lid van de werkgroep Dennis Bosman, ANWB, Wegenwacht: Een wegenwacht is eigen baas Dennis is anderhalf jaar wegenwacht en heeft sinds zijn opleding kennis van de Als wegenwacht ben je eigen baas onderweg, dus je moet stevig in je schoenen staan, zegt Dennis Bosman, ANWB Wegenwacht. Maar de organisatie krijgt veel terug voor het eigen beslissingsrecht van een wegenwacht, zegt Michel Straathof, beleidsadviseur veiligheid. Wegenwachten voelen zich extra betrokken bij het werk. Zo biedt menig wegenwacht zich aan voor extra diensten als het koud wordt en gaat sneeuwen. Dennis: Ja dat is wel opvallend. Als de weerwaarschuwingen zeggen dat je niet de weg op moet gaan, dan gaan wij juist de weg op. Hulpverlenen onder zulke omstandigheden is speciaal. Onder winterse omstandigheden buiten zijn is mooi. En onze leden zijn altijd extra dankbaar dat je ze niet in de kou laat staan. Dus ik zeg: Laat maar komen die sneeuw, dat maakt ons werk extra aantrekkelijk. Ik ruil er zo vrije dagen voor in. Michel: Door de beslissingsvrijheid die de wegenwachten krijgen, laat de organisatie zien dat zij betrokken is bij de wegenwachten op de weg. Als een wegenwacht op een ongeval stuit terwijl hij onderweg is naar een pechgeval, dan hoeft hij zich geen zorgen te maken dat de pechklant ook nog op hem staat te wachten. Dat pechgeval wordt automatisch overgenomen door een collega en hij kan assisteren bij het ongeval. Dennis: Een wegenwacht wordt goed opgeleid in een full-time opleidingstraject van twee maanden. Je krijgt daarna altijd nog ruimte om jezelf te verbeteren en je wordt daarin ook begeleid. Als je na de afhandeling van een incident geen goed gevoel hebt bij de manier waarop je het hebt aangepakt, dan is er altijd ruimte voor overleg over je afhandeling. Michel: De slagvaardigheid van wegenwachten bij incident management komt door goede opleiding en training, jaarlijkse bijscholing en het feit dat ze vaardig zijn in het oplossen van technische problemen. Zij hebben op de vluchtstrook ook twee opties: het pechgeval zo snel mogelijk naar een veilige plek verplaatsen of het probleem direct verhelpen. Michel: Ons opleidingstraject omvat naast techniek ook EHBO, brandpreventie, gevaarlijke stoffen, hulpverlening aan hoogspanningsauto s en kennis van de weginrichting in het werkgebied. Maar zeker zo belangrijk is Incident Management en de eerste veiligheidsmaatregelen. Onze opleiding is namelijk gericht op het creëren van veiligheid bij een incident op de rijbaan of vluchtstrook en ook op het zo effectief mogelijk afhandelen van dat incident. Een wegenwacht wordt getraind in zelfstandig afhandelen of samenwerken met een weginspecteur of berger bij de afhandeling van pech. Hij kan ook met een multidisciplinair IM-team een ongeval afhandelen. Het leerproces verloopt bij ons in drie stappen: 1 De leerstof wordt aangeboden 2 Het geleerde wordt nader toegelicht met beelden 3 In de stageperiode wordt het geleerde onder begeleiding toegepast. De aspirant-wegenwacht rijdt mee met een zeer ervaren collega die is opgeleid in het overbrengen van kennis. Dennis: Ik denk dat ze bij de sollicitatie niet alleen kijken naar je technische kwaliteiten. Je moet auto s kunnen repareren. Je moet zelfs een goede monteur zijn, met ervaring. Maar daarnaast kijken ze naar andere belangrijke eigenschappen voor een wegenwacht: communicatieve vaardigheid, uitstraling, overwicht, inleveringsvermogen en je denkwijze bij het hulpverlenen. Michel: En dan gaat de aspirant-wegenwacht onder begeleiding van een opleider de weg op. Die overgang van theorie naar praktijk is altijd spannend. Ineens moet je meer zaken tegelijk in de gaten houden: je communicatiesysteem, je telefoon, onze leden. Dennis: Ik leerde in de praktijk kegels plaatsen op een afgelegen industrieterrein zonder verkeer. Michel: En daarna gaat de opleider met de aspirantwegenwacht naar de vluchtstrook om te ervaren hoe het is om onder verkeer te werken. Dennis: Als je daar op de vluchtstrook staat, dan voel je het ook! Je voelt het verkeer dat langsrijdt en je voelt de spanning die dat bij je oproept. Opleiding, Praktijkopleiding & Jaarlijkse Bijscholing Techniek + EHBO + Brandpreventie + Gevaarlijke Stoffen + Hulpverlening hoogspanningsauto s NEN-9140 + Gedetailleerde kennis van de weginrichting Het opledingstraject van een wegenwacht in een notendop Michel: De stagebegeleider laat de aspirant-wegenwacht ervaren hoe het verkeer reageert op de verschillende opties: het voeren van zwaailicht of het voeren van alternerende verlichting op de vluchtstrook. Het verkeer reageert op zwaailicht vaak te sterk en op een manier die je niet wilt. Zwaailicht kan zelfs extra gevaar opleveren. Dat laten we zien. Dennis: Ook de reactie van het verkeer op onze aanwezigheid zonder kegels en met kegels: je ziet vooral verschil voor de derde en daarop volgende vrachtwagenchauffeurs. Je ziet ze reageren op de kegels. Michel: De laatste dagen van de stage trekt de opleider burgerkleding aan en houdt zich op de achtergrond. Zo zorgt hij ervoor dat niet hij, maar de aspirant-wegenwacht wordt aangesproken. Dat is de afsluitende fase, voordat de wegenwacht alleen de weg opgaat. Daarna wordt een wegenwacht jaarlijks bijgeschoold. Incident Management & REVI Gericht op Veiligheid creëren op de plaats incident en effectief hulpverlenen
Ervaren Incident Manager Rob van Amerongen, Van Amerongen Berging, Berger en opleider: Er is geen boek met duizend aanvalsplannen Jan-Willem Vinke, Van Amerongen Berging, Berger: De eerste keren denk je: Hoe was het ook alweer? Rob is al vele jaren lid van de werkgroep Wij leiden beginnende bergers op om zelfstandig leren, maar bij complexe incidenten wordt er veel te handelen, zegt Rob van Amerongen, berger met meer van ons verwacht; in het werk en in de commumeer dan 40 jaar ervaring. Want je kan niet elke nicatie. We moeten inschattingen maken: Hoe lang berging op een plaatje zetten met uitleg erbij. gaat het duren?, Hoe ga je het aanpakken?. Er Nee, dat begrijp ik inmiddels, reageert Jan-Willem wordt veel druk op de berger gezet om de weg vrij te Vinke, de jongste berger bij Van Amerongen, maar krijgen. Die rol heb je als berger, maar de tijd leert voor de beginnende berger is het allemaal wel veel. of je dat onder de knie krijgt. Hoe meer grote incidenten je meemaakt, hoe beter je erin thuis raakt. Aanvalsplan Rob: Wij leren onze aspirant-bergers een aanvalsplan Inschatting te maken. Maar er is geen boek met duizend aanvals- Rob: Soms zeg je: Het duurt twee uur. Maar dan plannen: auto over de kop, auto in de sloot, auto tegen kan je pas een uur later beginnen. De klok gaat pas de vangrail, enz. Dat is onmogelijk. Dus we leiden be- lopen als je ook daadwerkelijk kunt beginnen. Dat ginnende bergers op om zelfstandig te handelen. levert nog wel eens interpretatieverschil op. Ik kan me voorstellen dat een berger dat als druk voelt en Meegroeien soms denkt, Ik zeg wel iets, maar nu moet ik het nog Jan-Willem: Een ervaren berger is door de jaren heen zien te redden!. meegegroeid met veranderende infrastructuur, verkeersdrukte en techniek. Elektrische\hybride voercoaching tuigen vragen een andere benadering. En bij de ene Rob: Wij hebben geen vastomlijnd coaching-traject. vrachtwagen zit de luchtaansluiting voor en bij de an- We zeggen natuurlijk niet tegen bergers die net een der achter. Bij de een haal je de steekas er aan 1 kant opleiding hebben gevolgd: Hier is de sleutel, je redt uit, bij de andere aan 2 kanten. Een ervaren berger je wel. Na de opleiding sturen we een ervaren berger kent veel typen en modellen, maar als beginnende ber- mee. Eerst naar de eenvoudige klussen, zoals pechger moet je die dingen vaak telefonisch navragen. verplaatsingen van personenwagens van de vluchtstrook naar de eerste veilige plaats. Pas later krijgt Opleiding hij andere dingen te doen. Want personenwagens zijn Rob: Je probeert beginnende bergers inzicht te geven, relatief simpel, maar je moet het wel eerst leren. zodat ze zelfstandig een klus kunnen klaren. Dat is Jan-Willem: Ja. De eerste keren denk je: Hoe was leuk om te doen. Het geeft voldoening als je ziet dat het ook alweer?. een jonge berger het goed oppakt en snel doorstroomt naar berger die ook bij grotere incidenten optreedt. Bloemenwagen Jan-Willem: Mijn grootste incident op de snelweg Pechautootje tot nu toe? Een vrachtwagencombinatie, een bloerob: Want een pechautootje ophalen is vlot te menwagen op de A12, richting Duitsland. Ter hoogte Jan-Willem is anderhalf jaar berger en heeft sinds zijn opleding kennis van de van oprit Maarsbergen krijgt de chauffeur, een jonge vrouw, een epileptische aanval. Rob: We krijgen een IM-melding en een telefonische melding: het betreft een vrachtwagen en er zijn personenauto s bij betrokken. Dus Jan-Willem vertrekt met een plateauwagen en Mark met een zwaar bergingsvoertuig vanuit Ede. Ik vertrek vanuit Arnhem met de materiaalwagen met extra spullen om bergingen sneller en makkelijker te laten verlopen, zoals krikken, luchtsleutels, hijsbanden en hydraulische gereedschappen om te knippen. Jan-Willem: Als we aankomen, staat het voertuig in de middenberm. De vrachtwagen heeft niets geraakt, maar de geleiderail uit de middenberm zit zelfs om de assen heen gedraaid. De luchtvering is kapot en een koelmotor lekt dieselolie. De politie en Rijkswaterstaat hebben de weg volledig afgesloten. Wij halen de combinatie uit de middenberm en zetten hem op de vluchtstrook, rijstrook 1 kan dan weer open en na drie kwartier is alles rollend, zodat we het in één keer mee kunnen nemen naar Ede. Daar wordt de vrachtwagen overgeladen. Alles verloopt vlot en de weg wordt relatief snel weer vrijgegeven. Toch levert het door de drukte in de avondspits de langste file van de dag op. Bijzondere ervaringen Rob: Vorige week stond er iemand die even de weg kwijt was al zwaaiend op de rijstrook van een snelweg. Wij waren daar als eerste bij en hebben met ons bergingsvoertuig de rijstrook afgesloten en de man beschermd. Jan-Willem: Of je komt bij een aanrijding en ineens springt de chauffeur over de vangrail, rent de snelweg over, springt het water in en gaat er vandoor. Rob: Zo kom je iedere keer weer nieuwe dingen tegen. Vaak wel weer leuke dingen..., achteraf dan. De vrachtwagencombinatie is 50 m.langs de geleiderail geschoven. De geleiderail is om de as heen gedraaid.