Hof ten Bosch, België EEN SPRONG VOORWAARTS MET DUURZAME LANDBOUW

Hof ten Bosch, België EEN SPRONG VOORWAARTS MET DUURZAME LANDBOUW

INHOUD BAYER FORWARD FARMING Inleiding Pagina 4 HET LANDBOUWBEDRIJF Hof ten Bosch 6 GEÏNTEGREERDE TEELTOPLOSSINGEN Gewasbeschermingsmiddelen, diensten 8 VERANTWOORD GEBRUIK Productkwaliteit, bescherming van de gebruiker en milieubehoud 14 PARTNERSHIPS Samenwerken voor duurzame landbouw 18

HOE DE UITDAGINGEN VAN DE MODERNE LAND- BOUW EN DE VERWACH- TINGEN VAN DE MAAT- SCHAPPIJ AANGAAN? Het antwoord is eenvoudig: met innovatieve oplossingen voor duurzame landbouw. In samenwerking met landbouwers brengt Bayer CropScience die oplossingen in de praktijk via Bayer ForwardFarming, het kennisplatform voor duurzame landbouwpraktijken. Geselecteerde landbouwbedrijven zoeken naar nieuwe oplossingen, brengen deze in praktijk en delen hun expertise. Naast de economische haalbaarheid wordt ook gekeken of dit op een ecologische en sociaal verantwoorde manier kan gebeuren. De bevolkingsgroei, de stijgende vraag naar meer en beter voedsel, het dalende landbouwareaal per inwoner, de beperkte natuurlijke bronnen en de klimaatverandering - de landbouw wordt geconfronteerd met tal van uitdagingen. Bij Bayer zijn we ervan overtuigd dat duurzame landbouw de beste manier is om die uitdagingen te overwinnen en de productiviteit op een milieuvriendelijke manier te verhogen. Onze experten helpen om de voornaamste uitdagingen voor de landbouw aan te gaan en werken aan innovatieve oplossingen voor een duurzame voedselvoorziening. Bayer CropScience is een van de meest toonaangevende, innovatieve phytofarmaceutische bedrijven ter wereld op het gebied van zaden en gewasbescherming. We ondersteunen landbouwers over de hele wereld met innovatieve oplossingen om te voldoen aan de stijgende vraag naar kwalitatief voedsel en dierlijke voeding, vezels en hernieuwbare grondstoffen. Bayer CropScience levert oplossingen op maat voor een grotere productiviteit en kwaliteit van gewassen. Bayer CropScience biedt landbouwers de middelen, de technologie en de training die ze nodig hebben om op lange termijn te slagen. Om het veilig gebruik van onze producten te garanderen, hebben we een globaal beleid voor Product Stewardship dat de volledige levenscyclus van een product omvat. Samen met een aantal externe partijen in de productieketen werkt Bayer CropScience aan duurzame landbouw. Via Bayer ForwardFarming, het kennisplatform voor duurzame landbouw, stimuleren we de uitwisseling van kennis tussen landbouwers, Bayer CropScience en andere stakeholders (consumenten, politici, academici, enz.) om het kennisniveau rond duurzame landbouwpraktijken continu te verbeteren en de voordelen van duurzame landbouw voor de consument en de maatschappij te promoten. Partnerships Proactief Stewardship Gewasbescherming Zaden Geïntegreerde teeltoplossingen De landbouwbedrijven die bij Bayer ForwardFarming zijn betrokken de Bayer ForwardFarms maken gebruik van drie basiscomponenten: Geïntegreerde gewasoplossingen met kwalitatief hoogstaande zaden en (chemische en biologische) gewasbeschermingsmiddelen om de opbrengst en de kwaliteit van de primaire landbouwproducten te garanderen. Deze oplossingen worden verder versterkt met op maat gemaakte diensten gaande van agronomische ondersteuning, demonstraties op het veld, diagnostische en waarschuwingssystemen tot documentatie. Een proactief stewardship om de productkwaliteit (voor zaden en gewasbeschermingsmiddelen) te garanderen, de gezondheid van de mens te beschermen en het milieu te behouden. We bieden opleidingen voor een beter gebruik en toepassing van onze producten, om mogelijke risico s voor de gezondheid van de mens en het milieu tot een minimum te beperken. Partnerships om de levenskwaliteit voor landbouwers en de maatschappij te verbeteren. Partnerships die alle spelers in de productieketen verenigen en helpen om de mogelijkheden voor samenwerking in de moderne landbouw ten volle te benutten. Diensten BAYER FORWARD FARMING DUURZAME LANDBOUW IN DE PRAKTIJK BRENGEN Om een landbouwbedrijf op een duurzame manier te laten groeien, zijn er veel vaardigheden vereist. Doorgaans komen die afzonderlijk voor en is er weinig tot geen integratie. Bayer ForwardFarming is een geavanceerd landbouwconcept dat al die vaardigheden in een eenvoudig holistisch systeem verenigt. 4 Bayer ForwardFarming Bayer ForwardFarming 5

HOE VERHOGEN WE PRODUCTIVITEIT ÉN BEHOUDEN WE BIODIVERSITEIT? Sluit u aan bij een kennisplatform zoals Bayer ForwardFarming, dat innovatieve oplossingen voor duurzame landbouw aanreikt. Op ons landbouwbedrijf in Huldenberg gelegen net ten zuiden van Brussel, telen we 130 150 ha akkerbouwgewassen. Sinds 1980 teelt onze familie aardappelen voor de chipsindustrie, tarwe, maïs en suikerbieten. Daarnaast hebben we 3 hectare peren die voornamelijk rechtstreeks op de boerderij worden verkocht. Als Bayer ForwardFarm tonen we hoe onze landbouwactiviteiten gecombineerd kunnen worden met onze verantwoordelijkheid voor het milieu en de biodiversiteit van ons bedrijf. Ons landbouwbedrijf is een plaats waar we een open dialoog willen voeren over onze bijdrage tot duurzame en productieve landbouw vandaag en in de toekomst. We stellen onze visie, mening en oplossingen voor aan verschillende stakeholders. We staan open voor verschillende meningen en zijn op zoek naar partnerships om de krachten te bundelen. Een belangrijke reden waarom Bayer CropScience en wijzelf zo op elkaar afgestemd zijn, is ons gemeenschappelijk geloof in een goede balans: de productiviteit verhogen én de biodiversiteit beschermen of verbeteren HULDENBERG en tegelijkertijd onze verantwoordelijkheid ten opzichte van de maatschappij nemen. JAN EN JOSSE PEETERS GESCHIEDENIS Uitgebaat door de familie Peeters sinds 1890, eigendom van Jan en Josse Peeters sinds 1980 Werken met een duurzaam businessmodel: Samenwerken met Bayer is voor ons beiden een prachtige ervaring. Sinds we ons bij het Bayer ForwardFarming initiatief hebben aangesloten, genieten we van een breed scala aan innovatieve oplossingen zoals geoptimaliseerde gewasbescherming in combinatie met waardevolle diensten die ons in staat stellen het hoofd te bieden aan de uitdagingen van duurzame landbouw. Als onderdeel van het Bayer ForwardFarming platform is het voor ons gemakkelijker om ervaringen met collega-landbouwers, buren en andere stakeholders te delen, alsook de meerwaarde die we de consument en de maatschappij bieden. STREEK, LAND Huldenberg, nabij Brussel, België TEELTEN Aardappelen, tarwe, suikerbieten, maïs, peren BODEM Heuvelachtig gebied met een goed gedraineerde en vruchtbare zandleemgrond RELATIES Partnership met de Universiteit van Leuven 6 The Farm The Farm 7

HOE VERBETEREN WE CONTI- NU DE DUURZAAMHEID OP EEN SUCCESVOL LANDBOUWBEDRIJF? GLOBALE AARDAPPELPRODUCTIE WAAR WORDT DIT BELANGRIJKE GEWAS GETEELD? Aardappelen zijn wereldwijd één van de belangrijkste basisvoedingsmiddelen. Volgens de statistieken van de FAO uit 2013 over de globale aardappelproductie teelt China de meeste aardappelen in termen van volume, gevolgd door India en Rusland. In 2013 werden de hoogste opbrengsten per hectare genoteerd in de VS. Van alle EU-lidstaten had Duitsland in 2013 de hoogste aardappelproductie. Dat kan door een geïntegreerde teeltoplossing bestaande uit kwalitatief hoogstaande zaden, gewasbeschermingsmiddelen en diensten op maat van de klant. Een voorbeeld van een geïntegreerde oplossing voor aardappelproductie wordt hieronder gegeven. Canada 29.6 4,168 Verenigde Staten 42.2 19,362 Colombia 17.5 1,998 Peru 13.7 4,074 Algerije 24.8 3,993 EU 28.6 62,456 Egypte 26.4 4,338 Rusische Federatie 14.8 32,682 China 16.3 88,350 India 22.7 42,339 Australië 35.1 1,128 Gewasopbrengst (ton/ha) Totale opbrengst (1,000 ton) Bron: FAOSTAT 2013 Geïntegreerde teeltoplossingen 9

GEÏNTEGREERDE TEELTOPLOSSINGEN VOOR AARDAPPELEN PRODUCTIEF, WINSTGEVEND EN MILIEUVRIENDELIJK DIENSTEN KENNIS EN ONDERSTEUNING VOOR DUURZAAM LANDBOUW MANAGEMENT ADVISERENDE BESLISSING Hof ten Bosch is een landbouwbedrijf dat rendabele, premium aardappelen produceert voor verwerking tot aardappelchips, en daarbij: de bodemvruchtbaarheid behoudt en bodemerosie beperkt gecertificeerd, gezond pootgoed gebruikt de principes van ziekte- en resistentiemanagement volgt de neveneffecten van landbouwpraktijken op aanpalende gewassen minimaliseert aardappelen oogst en bewaart om hun hoge kwaliteit te behouden DE BODEMVRUCHTBAARHEID BEHOUDEN EN BODEMEROSIE BEPERKEN Een vruchtbare bodem die veel water kan vasthouden, zorgt voor een goede basis voor aardappelen met een hoge opbrengst. De vruchtbaarheid van de bodem blijft bewaard dankzij een vierjaarlijkse gewasrotatie met aardappelen, tarwe, suikerbieten en tarwe. Gele mosterd wordt gebruikt als groenbemester om voedingsstoffen in de wortelzone toe te voegen en te fixeren. De leembodem, is gevoelig voor watererosie, vooral vóór het sluiten van de rijen. Op dit landbouwbedrijf wordt dat risico verlaagd door het efficiënte gebruik van machines die drempeltjes tussen de rijen vormen bij het trekken van de ruggen. Onderzoek ter plaatse door het Waalse onderzoekscentrum voor de landbouw (CRA-W) in 2011 2012 toonde een daling aan in erosie en afspoeling van meer dan 90% in vergelijking met aardappelvelden zonder drempeltjes. Aardappelen zijn een gewas met een hoge opbrengst en vereisen bijgevolg een optimale bemesting. De behoefte aan voedingsstoffen van het aardappelgewas wordt gecontroleerd via het nemen van bodemstalen vóór het planten. Alle voedingsstoffen worden met behulp van GPS-navigatie toegediend. Dat garandeert accurate toediening en voorkomt dat bepaalde zones tweemaal worden bemest. Later in het groeiseizoen wordt de stikstofbemesting bijgesteld in overeenstemming met de resultaten van de chemische analyse van de jonge scheuten. Die analyse gebeurt ongeveer 40 dagen na opkomst van het gewas. GECERTIFICEERD, GEZOND POOTGOED GEBRUIKEN Gecertificeerd, gezond pootgoed dat vrij is van virale en bacteriëplantenziekten vormt de basis voor met een hoge opbrengst. De ontwikkeling van bodem- en knolziekten op de jonge scheuten, veroorzaakt door Rhizoctonia, wordt voorkomen door toepassing van Monceren, een product product van Bayer SeedGrowth dat door middel van een gesloten systeem op de plantmachine wordt toegediend. DE PRINCIPES VAN ZIEKTE- EN RESISTEN- TIEMANAGEMENT VOLGEN Phytophthora is een schimmelziekte die een vernietigende impact op de oogst kan hebben als ze niet tijdig wordt aangepakt. Op Hof ten Bosch worden de resultaten van het EU-onderzoek naar een geïntegreerde aanpak van Phytophthora ten volle geïmplementeerd. Het primaire inoculum wordt onder controle gehouden door het gebruik van gezond en gecertificeerd pootgoed. Tijdens de lente worden de afvalhopen van de uitgesorteerde aardappelen en grondtarra met zwarte plastic bedekt om te vermijden dat er Phytophthorasporen op de nieuwe gewassen terechtkomen. Fungiciden worden gebruikt om te vermijden dat de ziekte zich kan ontwikkelen. Dit gebeurt op basis van de ziektewaarschuwingssystemen van een netwerk dat aangesloten is op het weerstation op de boerderij. Het type fungicide wordt gekozen op basis van het groeistadium van het gewas, de weersomstandigheden en de aanwezigheid van ziekte. Het gehele ziektebeheerssysteem integreert fungiciden met verschillende werkingsmechanismen om het risico op resistentie te beperken. In 2014 was het ziektebeheerssysteem gebaseerd op vijf fungiciden met een verschillende werking: Curzate, Revus, Infinito, Ranman en Mancozeb. Infinito is een vaste waarde in het spuitschema. Dit fungicide met zijn uniek werkingsmechanisme verhindert de ontwikkeling van Phytophthora in zowel de bladeren als de knollen. In samenwerking met onderzoeksinstellingen in Nederland en het Verenigd Koninkrijk werden in 2014 Phytophthora-stalen verzameld zodat er DNA-vingerafdrukken van de geïsoleerde stammen konden worden genomen. Op die manier worden de eigenschappen van de specifieke Phytophthora-stalen bepaald, bv. resistentie tegen fungiciden, waardoor we in 2015 de fungicidestrategie nog kunnen verbeteren. Schadelijke insecten vormen een vrij klein probleem op het landbouwbedrijf. Een bespuiting van de teelt met een insecticide dat niet gevaarlijk is voor bestuivers, zoals Biscaya, gebeurt enkel als de schadedrempel voor bladluizen of coloradokevers wordt overschreden. DE NEVENEFFECTEN VAN LANDBOUWPRAKTIJ- KEN OP AANPALENDE TEELTEN MINIMALISEREN Het effect van landbouwpraktijken op de omgeving wordt doeltreffend beperkt door het toepassen van erosiebeperkende maatregelen zoals niet-kerende grondbewerkingen en het aanbrengen van drempeltjes tussen de aardappelruggen. Om drift naar de omgeving te beperken wordt er ook gebruik gemaakt van luchtmengdoppen met driftreducerende eigenschappen in combinatie met lage windsnelheden en de lokale weersvoorspellingen. AARDAPPELEN OOGSTEN EN BEWAREN OM HUN HOGE KWALITEIT TE BEHOUDEN Het oogsten van kwaliteitsvolle aardappelen is afhankelijk van een stevige schil om te voorkomen dat er schade optreedt waardoor schimmels en bacteriën naar binnen dringen. Op Hof ten Bosch wordt de ontwikkeling van de schil bevorderd door het gebruik van een chemische loofdoding. Ongeveer 2 3 weken na de loofdoding worden de aardappelen bij droog weer en een bodemtemperatuur boven 15 C mechanisch geoogst. Om kneuzingen te vermijden, worden de aardappelen voorzichtig behandeld en gesorteerd en in een goed geïsoleerde opslagruimte bij 4 C bewaard. De opslagperiode kan tot 8-9 maanden na de oogst duren. DREMPELS Om het water tijdens droge seizoenen vast te houden en om wegstromend water en verlies van vruchtbare bovengrond tijdens natte periodes te vermijden, worden tussen de aardappelruggen drempeltjes aangelegd. Hof ten Bosch was één van de pioniers om grond voor de akkerbouwteelten te bewerken met een erosieploeg. Hiervoor werd een financiële ondersteuning voorzien vanuit de overheid. In 2011 startte Bayer CropScience de samenwerking met het Waalse Onderzoekscentrum voor de Landbouw (CRA-W) om de methoden voor erosiebestrijding in aardappelvelden verder te ontwikkelen. In 2012 werden de eerste anti-erosiedrempeltjes op grotere schaal toepast op het bedrijf. Met behulp van een aangepaste machine worden drempeltjes op 75 cm van elkaar tussen de aardappelruggen aangebracht. Dankzij deze drempeltjes wordt op Hof ten Bosch een extra 200 300 m3/ha water vastgehouden, wat overeenkomt met een neerslag van 20 30 l/m2 dat niet afspoelt en in de bodem infiltreert. Belangrijker, het landbouwbedrijf noteerde in 2011 een meeropbrengst van 3 ton per ha of een stijging van 7%, op basis van een typische opbrengst van 40 45 ton/ha voor chipsaardappelen. Als gevolg van dat succes heeft Hof ten Bosch beslist om het systeem met drempeltjes over het volledige aardappelareaal toe te passen. Een buur van het landbouwbedrijf wou dit kwijt: Ik kijk naar mijn velden, en naar die van u mag ik die machine ook gebruiken? EFFECT VAN DREMPELTJES BIJ AARDAPPELEN OP DE HOEVEELHEID BODEMEROSIE EN AFSPOELING 2011 2,000 1,500 1,000 500 0 Hoeveelheid geërodeerd sediment (kg/ha) 18.05. 25.05. 01.06. 08.06. 15.06. 22.06. 29.06. 06.07. Behandeld (3 ton) Onbehandeld (>9 ton) 13.07. 20.07. 27.07. Daling van het verlies aan sediment van minstens 66% 03.08. Onderzoek in samenwerking met CRA-W en ULG-Gembloux: N. Fonder, C. Olivier, J. Goffart (2011) 10.08. 17.08. 24.08. 500 400 300 200 100 0 Hoeveelheid afgespoeld water (l) 18.05. Behandeld Onbehandeld 25.05. 01.06. 08.06. 15.06. 22.06. * * * * * Overstroming van de opvangcontainer 29.06. Gemiddelde daling van afspoelend water van minstens 50% 06.07. 13.07. 20.07. 27.07. 03.08. 10.08. 17.08. 24.08. Om ziekten bij aardappelen, zoals Phytophthora, van nabij op te volgen, zijn er een aantal adviserende beslissingssystemen beschikbaar. Jan en Josse Peeters van Hof ten Bosch hadden graag het teeltadvies voor aardappelen verbeterd. Na advies te hebben ingewonnen, installeerden ze een Mety2-weerstation zodat ze de lokale bladvochtigheid, de relatieve vochtigheid, de temperatuur, de zoninstraling en de neerslag kunnen controleren. Zo weten ze precies wanneer het tijd is om de teelt te behandelen. De stations zijn verbonden met RESULTATEN HOGE OPBRENGST VAN CHIPSAARDAPPELEN VAN TOPKWALITEIT De aardappelteelt op Hof ten Bosch weerspiegelt perfect de integratie van onderzoek en moderne technologie in de rijke traditie van de aardappelteelt. De gebroeders Peeters hebben alle reden om trots te zijn. De afgelopen drie jaar bedroeg hun gemiddelde opbrengst van chipsaardappelen van topkwaliteit 45 50 ton/ha, een stevige basis voor een duurzaam landbouwinkomen. Andere gerealiseerde resultaten: Laag opslagverlies (<1% per maand) in het bedrijf dankzij de uitstekende kwaliteit van de aardappelen en minimale verspilling in de verwerkingsfabrieken van de chipsindustrie. GPS-navigatie zorgt voor een besparing van 4% op het gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Bodemvruchtbaarheid wordt behouden en bodemerosie blijft beperkt door het toepassen van gewasrotatie en het gebruik van erosiebeperkende maatregelen zoals de erosieploeg en het aanleggen van drempeltjes. het PCA-netwerk (Provinciaal Centrum voor de Aardappelteelt, een onderzoeksstation voor aardappelen in Vlaanderen) dat de Phytophthora-waarschuwingen verstuurt. Het systeem bespaart niet alleen tijd, maar ook geld. En belangrijker, door gericht advies over efficiënte ziektepreventie en minimale milieu-impact te bieden, ondersteunt het de doelstellingen van het landbouwbedrijf op het vlak van duurzaamheid. Dit advies maakt deel uit van de geïntegreerde gewasbescherming en levert de beste resultaten op bij het oogsten. Hoge opbrengst en uitstekende kwaliteit worden gegarandeerd door een efficiënt ziektebeheersprogramma dat aan de weersomstandigheden wordt aangepast en de implementatie van een adviserend beslissingssysteem. Lage impact van landbouwpraktijken op aanpalende gewassen. Deze brochure laat maar een fractie zien van de maatregelen waarmee Bayer ForwardFarming de familie Peeters ondersteunt in haar streven naar duurzame landbouw. Voor meer informatie kunt u terecht op www.forwardfarming.com/forwardfarms/hoftenbosch 10 Geïntegreerde teeltoplossingen 11 Geïntegreerde teeltoplossingen Geïntegreerde teeltoplossingen 12 Geïntegreerde teeltoplossingen 13

HOE BESCHERMEN WE DE GEZONDHEID VAN DE LANDBOUWER EN HET MILIEU? Deze doelstelling bereiken we via beheersmaatregelen die een verantwoord gebruik van gewasbeschermingsmiddelen garanderen en zo de gezondheid van de landbouwer en de consument beschermen, de biodiversiteit in het bedrijf in stand houden en het milieu beschermen. BESCHERMING VAN DE GEBRUIKER BESCHERM UZELF De beste manier om gewasbeschermingsmiddelen veilig te gebruiken is om tijdens de behandeling ervan altijd aangepaste beschermende kledij te dragen. Voor informatie over de minimale persoonlijke beschermingsmiddelen die geschikt zijn voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, biedt Bayer CropScience een online tool aan onder de naam Dresscode : http://dresscode.bayer.com Bovendien worden de gewasbeschermingsmiddelen die bij de aardappelteelt worden gebruikt, gekozen op basis van hun prestaties en compatibiliteit met het milieu. Alle producten worden toegediend door middel van gesloten systemen om te vermijden dat de persoon die de producten toedient, onnodig aan het product wordt blootgesteld. PRODUCTKWALITEIT VAN ZADEN EN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN In duurzame landbouw mogen enkel gecertificeerde, kwalitatief hoogstaande zaden en geregistreerde gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt. Met gewasbeschermingsmiddelen bedoelen we producten zoals insecticiden, acariciden, nematiciden, fungiciden, herbiciden en groeiregulatoren. Producten worden grondig getest op hun efficiëntie tegen plagen, ziekten of onkruid en op hun veiligheid voor mens en milieu vooraleer ze een officiële goedkeuring krijgen en voor gebruik in de landbouw worden geregistreerd. Voor een veilig en efficiënt gebruik moeten gewasbeschermingsmiddelen conform de instructies van de fabrikant op het etiket worden behandeld en gebruikt. De basisinstructies voor het gebruik moeten in de lokale taal op het etiket van elke verpakking vermeld worden. Voordat een gewasbeschermingsmiddel wordt gebruikt moet de landbouwer controleren of het product geschikt is voor het beoogde doel en welke voorzorgsmaatregelen er getroffen moeten worden. Om te vermijden dat illegale namaakproducten worden verhandeld of gebruikt, mogen gewasbeschermingsproducten enkel bij gecertificeerde verkopers worden aangekocht. Namaakproducten kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid van de landbouwer, voor het gewas en voor het milieu. 14 Proactive Stewardship Proactief Stewardship 15

BEHEER VAN HET AFVALWATER BIODIVERSITEIT VERHOGEN Het risico op verontreiniging van het oppervlaktewater door gewasbeschermingsmiddelen is hoofdzakelijk gelinkt aan puntvervuiling, met name bij de manipulatie van producten bij het vullen van de sproeier en bij het reinigen van de apparatuur. Behalve goede landbouwpraktijken is een adequate oplossing zoals een Phytobac noodzakelijk om het gecontamineerde rest- en spoelwater te verwerken. Sinds 2012 heeft Hof ten Bosch een aantal maatregelen ingevoerd om het beheer van het afvalwater te optimaliseren, bv. een speciale zone om de sproeier te vullen en te spoelen. Er werd een bioremediatiesysteem, een Phytobac genaamd, geïnstalleerd. Hoe werkt het Phytobac -systeem? Regenwater uit de opslagtank Vul- en spoelplaats Buffertanks Het rest- en spoelwater, verzameld in de buffertank, wordt in het Phytobac -systeem verdeeld over een biobed-substraat van aarde (70 %) en stro (30 %). Mogelijke productresten worden biologisch afgebroken en het propere water verdampt. Het stro in de Phytobac dient om de micro-organismen te voeden en wordt eenmaal per jaar bijgevuld. Dergelijk substraat kan vele jaren worden gebruikt. Flange Microbiële afbraak 40 cm Afdekking/dak Bevochtiging Verdamping 60 cm Bodem en stro Stevig, ondoordringbaar bassin 60 cm Luchtstroom Hof ten Bosch implementeerde maatregelen om de biodiversiteit te verhogen en de ecologische impact te beperken. In samenwerking met Bayer CropScience implementeerde Hof ten Bosch de volgende maatregelen: Gemengde hagen doen dienst als windscherm voor fruitteeltgewassen en verminderen drift bij de bespuitingen. Bloemenstroken en gemengde hagen vormen een continue bron van nectar en pollen van januari tot oktober en creëren zo een reservoir voor nuttige insecten en bestuivers, maar ook voor plagen zoals bladluizen. De juiste keuze van bloemsoorten is van cruciaal belang aangezien zaden van bepaalde bloemen een ernstig onkruidprobleem in de aanpalende of volgende gewassen in de rotatie kunnen veroorzaken. Daarom heeft Hof ten Bosch twee soorten bloemenmengsels gezaaid als een benchmark voor bestuiving en het aantrekken van nuttige insecten. Tijdens de komende seizoenen zal het bedrijf de verschillende insectenpopulaties in de bloemenstroken en in de aanpalende graangewassen in kaart brengen. Gemakkelijk te onderhouden nestkastjes voor kleine vogels die de larven van de fruitmot opeten en nestgelegenheden voor grotere roofvogels, zoals valken, buizerds of uilen die zich voeden met ratten en muizen die de fruitbomen kunnen beschadigen. Insectenvallen voor de fruitmot laten toe een beeld te krijgen van de plaagdruk en geven aan wanneer er behandeld moet worden. Schuilplaatsen, zoals blauwe zakken met stro of omgekeerde bekers met daarin opgerold ribkarton, voor oorwormen die de larven van de fruitmot opeten. Feromoonverspreiders die het paargedrag van de fruitmot verstoren. Elk seizoen worden er zo n 800 isomate spaghettiverspreiders per ha in de toppen van de perenbomen gehangen. Om de expertise rond biodiversiteit en mogelijke maatregelen te verbeteren, wordt er onder andere samengewerk met Volgelbeschermng Vlaanderen. BODEMEROSIE BEPERKEN In samenwerking met de Vlaamse overheid legde Hof ten Bosch 7 ha grasbufferstroken aan. Deze stroken voorkomen het afspoelen van de bodem, de voedingsstoffen en de gewasbeschermingsmiddelen die niet op een andere manier worden vastgehouden. Conform de voorwaarden van een vijfjarige gesubsidieerde beheersovereenkomst mogen er op deze stroken geen meststoffen of gewasbeschermingsmiddelen gebruikt worden. De grasbufferstroken mogen vanaf medio juli gemaaid worden. Deze optie beperkt de inputkosten, biedt ecologische voordelen en zorgt ervoor dat de voedingsstoffen niet uitspoelen. 16 Proactief Stewardship Proactive Stewardship 17

HOE ZORGEN WE VOOR VEILIG VOEDSEL VOOR IEDEREEN? Dat gebeurt door samen te werken voor duurzame landbouw. In lijn met de missie van Bayer Science For A Better Life engageert Bayer CropScience zich om innovatieve oplossingen aan te bieden die helpen om duurzame landbouw te promoten. In samenwerking met landbouwbedrijven zoals Hof ten Bosch ontwikkelt Bayer CropScience klantgerichte oplossingen om oogsten te beschermen, de gewasopbrengst te verhogen en de hoge kwaliteit van geoogste producten veilig te stellen. Duurzaamheid is een integraal onderdeel van onze businessstrategie. Binnen die context helpen de innovatieve oplossingen van Bayer CropScience onze klanten om hun economisch succes te combineren met hun milieu- en sociale verantwoordelijkheid. Voor ons gaat het niet alleen om het geld. We zijn heel tevreden dat we hier op Hof ten Bosch met de familie Peeters kunnen samenwerken. Zij staan open voor onze ideeën om duurzame landbouw te implementeren om het milieu te beschermen. Dirk Baets Er moet een balans zijn tussen het verhogen van de productiviteit, waarbij de biodiversiteit wordt beschermd of verbeterd, én het nakomen van onze verantwoordelijkheid naar de gemeenschap toe. Josse Peeters 18 Partnerships

BAYER CROPSCIENCE EN DUURZAME LANDBOUW Meer dan 300 jaar geleden zag Hans Carl von Carlowitz, een vooruitziend mijninspecteur in Duitsland, het belang in van duurzame herbebossing om voor een permanente aanvoer van hout voor de mijnindustrie te zorgen. Vandaag betekent een schaarste aan hout nauwelijks een reële bedreiging voor de meeste maatschappijen. Aangezien de wereldbevolking met ongeveer 80 miljoen mensen per jaar toeneemt en de beschikbare landbouwgrond beperkt is, is globale voedselveiligheid de uitdaging bij uitstek waar we nu en in de toekomst worden mee geconfronteerd. Met andere woorden, de meest dringende globale uitdaging is het intensifiëren van de landbouwproductiviteit op een duurzame manier. Bayer CropScience pakt die uitdaging op een holistische manier aan door het economische resultaat in de landbouw te koppelen aan een milieu- en sociale verantwoordelijkheid voor alle betrokken partners. In de praktijk komt het erop neer dat Bayer duurzame landbouw promoot en op drie manieren naar uitmuntendheid streeft: Innovatieve oplossingen (zaden, gewasbeschermingsmiddelen en diensten) bieden aan landbouwers en andere partners in de voedselketen en de opbrengst en kwaliteit van gewassen verbeteren Proactief beheer om de bescherming van de gebruiker, het milieubehoud, de gezondheid van de planten en de voedselveiligheid te garanderen Partnerships om kennis uit te wisselen en de levenskwaliteit in landbouwgemeenschappen te verbeteren Op die manier speelt Bayer CropScience een belangrijke rol in het verbeteren van de globale voedselveiligheid. Bayer CropScience AG Alfred-Nobel-Straße 50 40789 Monheim am Rhein Duitsland www.forwardfarming.com www.bayercropscience.com info@bayercropscience.com 2015 Bayer CropScience SBS-15 1011 CONTACT Dirk Baets Mobile: +32 475 49 23 35 Fax: +32 2 535 65 92 E-mail: dirk.baets@bayer.com Bayer CropScience SA-NV J.E. Mommaertslaan 14 1831 Diegem (Machelen) België LANDBOUWER Hof ten Bosch Josse and Jan Peeters de Limburg Stirumlaan 66 3040 Huldenberg (Vlaams Brabant) België