Morgen wordt alles beter; wij beginnen vandaag! Een volgende stap.
Inhoudsopgave 1. Inleiding...2 2. Hoofdthema s...3 3. Strategie...4 3.1 Trends...4 3.2 Visie en Missie...5 3.3 Concept...6 4. Cultuur...7 5. Organisatie...8 5.1 Bestuursvorm...8 5.2 Schoolbestuurlijke schaalvergroting...8 5.3 Organisatie en bemensing...8 5.4 Diversiteit in onderwijs...10 6. Organisatiestructuur...11 6.1 Structuur...11 6.2 Medezeggenschap...12 7. Financiën...13 7.1. Leerlingenaantallen...13 7.2. Materiële instandhouding gebouwafhankelijk...13 7.2.1. De oppervlaktenormering...13 7.2.2. De financiële verwerking...14 7.3. Materiële instandhouding leerlingafhankelijk...14 7.4. Formatie...14 7.5. Tenslotte...15 Bijlagen...16 Begrippenkader...17 Literatuuropgave/ documenten...18 Berekening Basis...19 Berekening Schooljaar 2010/2011...20 Berekening Schooljaar 2011/2012...21 Berekening Schooljaar 2012/2013...22 Berekening Schooljaar 2013/2014...23 Berekening Schooljaar 2014/2015...24 Berekening Bestuursoverzicht...25 Bruidsschatregeling...26 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 1
1. Inleiding Het College van Burgemeester en Wethouders heeft, als bevoegd gezag van het openbaar primair onderwijs in de gemeente Borger-Odoorn, in december 2009 de Notitie Scholenbestand Openbaar Basis Onderwijs (een doorberekening van scenario s) aan de gemeenteraad aangeboden. Deze notitie is in de opiniërende raadsvergadering op 10 december 2009 besproken. De oorzaak van de problematiek van het Openbaar Basisonderwijs in de gemeente is in het kort: - krimp (teruglopend aantal leerlingen over een langere periode); - veel kleine en weinig grote scholen; - een hoge gemiddelde leeftijd van het personeel (met als gevolg hogere uitgaven voor het schoolbestuur dan inkomsten van het rijk); - financiering van het onderwijs die gebaseerd is op leerlingenaantallen; minder leerlingen betekent minder geld, terwijl de kosten niet in datzelfde tempo teruglopen. De teruggang van het aantal leerlingen lijkt alleen maar problematisch te zijn; er zitten echter ook kansen in deze ontwikkeling. Een herordening van de onderwijsinfrastructuur biedt mogelijkheden om eigentijdse onderwijsconcepten in te voeren. Krimp is overigens niet alleen een probleem van het onderwijs. De gehele maatschappij wordt hierdoor beïnvloed. De beroepsbevolking krimpt, het heeft gevolgen voor woningbouw, voor voorzieningen en zorg. Krimp vraagt om ontwikkeling van samenhangend beleid en vraagt om een heldere visie en het maken van duidelijke keuzes voor de toekomst. De gemeenteraad heeft in haar vergadering d.d. 21 januari 2010 in dit verband over de toekomst van het openbaar primair onderwijs bij amendement het volgende besloten: een keuze te maken voor scenario C, en bij de uitwerking er rekening mee houden dat de uitgangspunten van de notitie Morgen wordt alles beter, we beginnen vandaag leidend zijn. Daarbij dient expliciet te worden uitgegaan van 4 clusters en het stellen van een ondergrens van 50 leerlingen bij de zogenaamde dorpsscholen. In principe wordt bij de dorpsscholen uitgegaan van een maximale combinatie van 2 jaargroepen. Voor wat betreft de individuele consequenties van het gekozen beleid dient te worden gewerkt met een zogenaamde jaarschijf, waarbij van jaar tot jaar zichtbaar wordt gemaakt hoe de toekomstige toestroom van nieuwe leerlingen is, om hier per jaar een afweging op te kunnen maken. Deze notitie is uitgewerkt in een werkgroep onder regie van de voorbereidingsgroep Openbaar Primair Onderwijs (OPO). De werkgroep bestaat uit de dames T. Swen (gemeente Borger- Odoorn, afdeling Jeugd, Onderwijs en Sport), G. Oosting-Tangenberg (directeur openbare basisschool) en de heren R. Zwiers (algemeen directeur OPO), J. Wortelboer (adviseur) en B. te Nijenhuis (adviseur). Deze notitie is mede vorm gegeven door de directeuren van de openbare scholen in Borger- Odoorn. Het besef is bij een ieder aanwezig dat het niet alleen gaat om het vormgeven van een nieuwe toekomstbestendige organisatie openbaar onderwijs in onze gemeente, maar ook om anders denken. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 2
2. Hoofdthema s Er is voor gekozen deze notitie vorm te geven aan de hand van een aantal hoofdthema s. Strategie Trends - kind - ouders - onderwijs - omgeving (krimp) Visie en missie Concept - onderwijs - aanvullende diensten Cultuur Organisatie Financiën Normen en waarden Bestuursvorm Schoolbestuurlijke schaalvergroting Organisatiestructuur Leerlingenaantallen Materiële instandhouding Formatie Jaarschijven De belangrijkste hoekstenen zijn: strategie, organisatie en cultuur strategie FINANCIËN MENSEN organisatie cultuur 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 3
3. Strategie 3.1 Trends Er zijn talloze maatschappelijke trends waar te nemen die invloed hebben op onderwijs. Waar meer dan in het verleden rekening mee moet worden gehouden is dat kinderen nu worden opgeleid voor beroepen die tijdens hun basisschooltijd nog niet bestaan. Eisen die aan kinderen worden gesteld zijn steeds diffuser. Het 'kunnen' wint terrein op het 'kennen'. Ook wordt een steeds groter beroep gedaan op de school om kinderen te leren functioneren in een groep. Ouders stellen steeds hogere eisen aan de school en vragen meer en meer maatwerk. Ouders willen daar overigens steeds minder zelf een bijdrage aan leveren. Ouders zijn ook steeds moeilijker te betrekken bij de school. Er ontstaat een consumentenrelatie met de school. Scholen worden gezien als de producent van de dienst 'opvoeding'. De trend is dat er steeds hogere eisen worden gesteld aan het hedendaagse onderwijs en dat ouders steeds minder in staat zijn ondersteuning in de school te bieden. In veel plattelandsregio s, ook in Borger-Odoorn, is sprake van een krimpende bevolking waardoor een aantal scholen de komende jaren te klein wordt om: 1. aan de eisen die de huidige generatie ouders en kinderen stelt te kunnen voldoen 2. betaalbaar te blijven Zonder volledig te zijn kunnen de volgende (landelijke) ontwikkelingen / trends gesignaleerd worden: Kind Kinderen als kind: - kinderen worden steeds ICT vaardiger - kinderen leiden een steeds complexer leven Kinderen als leerling: - de leerlingenpopulatie neemt af en wordt heterogener - de onderwijsbehoefte van kinderen wordt steeds gedifferentieerder - het leer- en ontwikkelingsproces verandert - er is meer aandacht voor afstemming tussen basisonderwijs, voor- en na-schoolse activiteiten en voortgezet onderwijs Ouders - ouders gedragen zich als gemakzoekende en/of kritische consumenten - binnen huishoudens wordt steeds meer gewerkt - ouders hebben hoge verwachtingen van hun kinderen - ouders hebben ook hoge verwachtingen van de school - de relatie ouder- kind verandert Onderwijs Onderwijs- lesmateriaal - de behoefte in variatiemogelijkheden binnen lesmateriaal neemt toe - de ontwikkelingen in aanbod van lesmethodes gaan traag - steeds meer lesmateriaal krijgt digitaal vorm 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 4
Onderwijs- personeel - de samenstelling van personeel verandert, er vindt meer functiedifferentiatie plaats - leerkrachten worden schaarser - verwachtingen van en aan de leerkracht veranderen Onderwijs- schoolorganisatie - schoolorganisaties worden groter - het aantal kleine besturen neemt af - de inzet van ICT neemt toe - de school levert steeds meer aan steeds grotere doelgroepen - het management wordt complexer Onderwijs- beleid - toezicht en toetsing worden intensiever - jeugdzorg en onderwijs komen dichter bij elkaar - de overheid maakt management complexer - financiering wordt minder fijnmazig Omgeving (krimp) - in de meeste gemeenten en regio's daalt het aantal kinderen en jongeren, ook daar waar het totaal aantal inwoners nog niet daalt - daling van het aantal kinderen en jongeren is in een aantal regio's zeer sterk en blijvend - onderwijs is een van de eerste sectoren die met bevolkingsdaling te maken krijgt - steeds meer (kleine) basisscholen zullen verdwijnen - de afstand naar school neemt toe voor kinderen en ouders - kleine scholen zijn kwetsbaar, het wordt moeilijker de kwaliteit van onderwijs in brede zin te handhaven 3.2 Visie en Missie Visie In onze visie gaat het in de 'schoolorganisatie van de toekomst' om het kind. Een kind heeft plezier, geniet van het samenzijn en het samenwerken met andere leerlingen, vindt uitdagingen leuk en verheugt zich op de dag op school. Kinderen hebben behoefte aan ontwikkeling op verschillende gebieden. Kennisoverdracht en het ontwikkelen van vaardigheden is hierbij belangrijk, maar ook leren we kinderen functioneren in een groep en zorgen we dat kinderen gestimuleerd worden te sporten en bewegen. Ontwikkeling op cultureel gebied vormt ook onderdeel van het lesprogramma. Ouders, die zich steeds meer gedragen als kritische consumenten, moeten in onze visie goed geïnformeerd zijn over wat hun kind op school doet, maar moeten er vooral op kunnen vertrouwen dat ze hun kind aan de school kunnen overlaten. Tussen school en ouders zullen afspraken en verwachtingen over en weer worden vastgelegd. De schoolorganisatie heeft de ambitie een dienstenpakket aan te bieden aan alle kinderen vanaf nul jaar. Dat is een pakket met onder meer kinderopvang, voor-, tussen- en naschoolse opvang en voorschoolse educatie, dus veel meer dan alleen onderwijs. In het kort: een scala aan diensten voor de kleinsten, via de kinderopvang en het primair onderwijs tot een soepele overgang naar het voortgezet onderwijs. Alle diensten worden aangeboden binnen hetzelfde klimaat, dezelfde cultuur waardoor kinderen spelen, leren en opgroeien in een stabiele omgeving. Dat is de kern. Op dit moment zijn de mogelijkheden vanuit regelgeving en financiering om al deze diensten in één organisatie onder te brengen nog beperkt. We verwachten echter dat de komende jaren de mogelijkheden hiervoor verruimd worden waardoor het mogelijk moet zijn bovengenoemde diensten in één bestuurlijke organisatie onder te brengen. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 5
In de financiële uitwerking wordt vooralsnog uitgegaan van uitsluitend de onderwijscomponent. Van de andere dienstverleners is op dit moment te weinig bekend om e.e.a volledig uit te werken. De school met een dergelijk dienstenpakket is sterk verankerd in de omgeving. Voor inwoners van het platteland is het aantrekkelijk gebruik te maken van de diensten van een dergelijke organisatie. Het heen- en weer reizen met kinderen wordt in deze visie tot een minimum beperkt. Onze organisatie wordt vormgegeven in samenwerkingsverbanden, clusters van scholen die geografisch ingedeeld zijn. We gaan uit van organisatorische eenheden die elk 350 à 450 leerlingen tellen. Bij clusters van een dergelijke omvang kunnen schaalvoordelen worden behaald. Binnen een cluster kan (binnen bepaalde voorwaarden) voorlopig toch een aantal kleinere eenheden blijven bestaan. Diversiteit en pluriformiteit van het onderwijsaanbod wordt nagestreefd. We vinden het belangrijk dat ouders keuzes kunnen maken. Bij het aanbod van een dergelijk dienstenpakket voor kinderen van 0 tot 12 jaar op kwalitatief hoog niveau zijn de voorzieningen het hele jaar open, 5 dagen per week, van 7 uur 's morgens tot 7 uur 's avonds. Wij willen flexibel omgaan met het indelen van vakanties, waarbij er randvoorwaarden en condities worden aangegeven om de onderwijskwaliteit te waarborgen. Missie Wij blinken uit in het geven van basisonderwijs en zorgen voor een breed aanbod voor onze kinderen: er valt bij ons iets te kiezen. 3.3 Concept Gegeven de visie, wat is dan het best denkbare dienstenaanbod voor onze organisatie? Wij gaan uit van het volgende aanbod voor kinderen van 0 tot 12 jaar: Onderwijs Voor- en vroegschoolse educatie (peuterspeelzaal) Opvang tussen 7 en 7 Sport c.q. bewegingsonderwijs en spelen Cultuureducatie Ondersteuning bij opvoeden en opgroeien (samengevat het dienstenaanbod van het Centrum voor Jeugd en Gezin) Logopedie (Motorische) Remedial Teaching Daaromheen zien we een samenwerking met bijvoorbeeld de bibliotheek/mediatheek, (kinder)fysiotherapie. Binnen het totaalconcept gaan we er van uit dat de school een bredere maatschappelijke functie heeft en dat er een totaal dagarrangement voor kinderen wordt aangeboden. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 6
4. Cultuur In het voorgaande is duidelijk geworden wat de ambities zijn. Daarbij kan niet voorbij worden gegaan aan de vraag: 'welke cultuur past nu bij deze ambities?' Cultuur is de wijze waarop wij, betrokkenen met elkaar omgaan. Dat geldt voor de medewerkers, de kinderen maar ook voor de samenwerkingspartners. Een ieder die met onze organisatie samenwerkt dient te weten wat de opzet is. In de eerste plaats gaat het natuurlijk om het plezier in en op de school. Men is betrokken en trots. Wij willen in ieder geval een aantal kernwaarden vastleggen en zien als de 5 belangrijkste voor onze organisatie: - openheid: wij zijn gericht op onze omgeving, de deur staat altijd open, wij kweken vertrouwen door ons handelen en zijn daarop aanspreekbaar - respect: wij weten elkaar te waarderen, zijn voor diverse gedrags- en werkhoudingen, delen elkaars kennis, hebben een klantvriendelijke houding - betrokken zijn: de leerling staat bij ons centraal, wij dragen de missie en visie van onze organisatie uit, wij stralen plezier uit in en zijn trots op ons werk, wij zijn steeds op zoek naar verbeteringen - (zelf)reflectie: wij weten wat de organisatie van ons verwacht, wij kennen onze verantwoordelijkheden en voelen ons verantwoordelijk, wij spreken elkaar aan op houding en gedrag - ambities: steeds een stapje verder, van fouten leren wij, wij denken niet in problemen maar in oplossingen, onze houding is pro-actief, nieuwsgierig, kritisch en vooral leergierig Onder kernwaarden verstaan wij: 'hier staan wij voor'. Het bevoegd gezag draagt deze kernwaarden uit en geeft deze vervolgens handen en voeten. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 7
5. Organisatie 5.1 Bestuursvorm In het coalitieakkoord 2010-2014 is opgenomen dat het college wil werken aan goed openbaar onderwijs, zo goed mogelijk gespreid over de gemeente. Een van de uitgangspunten is dat de verzelfstandiging van het openbaar basisonderwijs uiterlijk in december 2010 is gerealiseerd. Het ligt voor de hand om het openbaar onderwijs in een bestuursvorm onder te brengen die zowel juridisch als vermogensrechtelijk op afstand staat van de gemeente (in haar rol van lokale overheid). Op deze wijze wordt er recht gedaan aan de gemeentelijke regierol die steeds meer door de lokale overheid wordt gevoerd en is de verhouding met het bijzonder onderwijs het meest duidelijk. Vanuit deze stelling is de stichtingsvorm de meest voor de hand liggende variant. De stichting is een rechtspersoon die geheel losgekoppeld is van de gemeente, heeft een eigen bestuur en een eigen financiële positie. Voordeel van de stichtingvariant is dat de gemeente voor de startperiode van de nieuwe bestuursvariant een bruidsschat mee kan geven. Een startend bestuur maakt voor de componenten administratiekosten, beheers- en bestuurskosten aanloopkosten, die door middel van deze bruidsschat gedekt kunnen worden. De bruidsschat valt (indien een bestuur voor 1-1-2011 wordt opgericht) buiten de overschrijdingsregeling. Met ingang van 1-1-2011 vervalt de bruidsschatregeling. Om van deze regeling gebruik te kunnen maken zal een stichting uiterlijk 31-12-2010 moeten zijn opgericht. De verdere uiteenzetting van de bestuursvorm en de hoogte van de maximale bruidsschat die beschikbaar gesteld kan worden, treft u aan in de bijlagen. 5.2 Schoolbestuurlijke schaalvergroting Gelet op de omvang van de te vormen stichting en het dalende leerlingenaantal dient de schoolbestuurlijke schaal te worden vergroot in de toekomst. Binnen de gemeentegrenzen van de gemeente Borger-Odoorn zal het leerlingenaantal op termijn rond de 1000 à 1200 leerlingen bedragen. Aangezien in heel Drenthe een leerlingendaling waarneembaar is, zullen ook andere schoolbesturen worden geconfronteerd met een krimpsituatie. Uit landelijk onderzoek is naar voren gekomen dat een bestuurlijke schaal van 3500 à 5000 leerlingen een kostendekkende omvang is. Een fusie met bijvoorbeeld het openbaar onderwijs in naburige gemeenten zou aan dit getalscriterium kunnen voldoen. Om het openbaar onderwijs betaalbaar te houden binnen de rijksvergoedingen geven wij het nieuwe stichtingsbestuur de opdracht mee om schaalvergrotingsontwikkelingen nader uit te werken. 5.3 Organisatie en bemensing Op grond van de geformuleerde Visie en Missie en wegend de verschillende beschreven trends past in onze ogen de volgende organisatiestructuur. Vanuit de gemeenteraad is de opdracht gegeven vier clusters te vormen. De intentie hiervan was om vier kernvoorzieningen in de gemeente te handhaven. Wij gaan in de uitwerking ook uit van vier kernvoorzieningen. Vanuit organisatorisch oogpunt vormen we drie onderwijsclusters. Dit zijn organisatorische eenheden met één onderwijsteam en één directeur. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 8
Er zijn 2 clusters met 1 kernvoorziening en 1 cluster met 2 kernvoorzieningen. Voor de bekostiging houden we zoveel mogelijk BRIN-nummers in stand. Naast de kernvoorzieningen kennen de onderwijsclusters dorpsscholen. Kerntaak van deze dorpsscholen is het verzorgen van onderwijs. In principe zijn de dorpsscholen niet breed toegerust. Alleen in de kernvoorzieningen wordt een breed dienstenpakket aangeboden. Overigens kan de samenstelling van het aanbod per kernvoorziening wel verschillen. In de praktijk zien wij rond 2020 de volgende drie onderwijsclusters die tussen 350 en 450 leerlingen tellen en bestaan uit een of twee kernvoorzieningen en een aantal dorpsscholen van voldoende omvang: - De Monden, met een kernvoorziening in MFA Noorderbreedte te Nieuw Buinen en een tweede kernvoorziening in Valthermond - Odoorn e.o. met als kernvoorziening MFA Odoorn - Borger e.o. met als kernvoorziening MFA Borger Op basis van alle geformuleerde uitgangspunten verwachten wij dat vanaf 2013 het volgende schema van toepassing zal zijn voor het openbaar primair onderwijs: Cluster en kernvoorziening (en) Dorpsscholen Totaal leerlingen aantallen (1-10-2013) Totaal leerlingen aantallen (1-10-2020) De Monden Nieuw Buinen De Poolster (143) Valthermond De Aanloop (166) Buinerveen School 75 (70) 2 e Exloërmond De Westhoek (107) 486 465 Odoorn e.o. De Weiert (169) Exloo De Zweng (97) Valthe Linderakkers (62) Klijndijk t Schienvat (65) 393 365 Borger e.o. Burgemeester Grollemanschool/ Montessorischool (325) (zie bijlage, telgegevens 2014/2015) Drouwen Ekkelhof (98) 423 335 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 9
Gerelateerd aan de leerlingenaantallen (waarbij in de gemeenteraad de ondergrens op 50 leerlingen is bepaald) levert dit het volgende overzicht op: School < 50 leerlingen Fusie per De Kruiplank 1-10-2009 : 36 leerlingen 1-8-2011 Oost 1-10-2009 : 46 leerlingen 1-8-2011 De Mondenhoek 1-10-2009 : 49 leerlingen 1-8-2011 Daltonschool 1-10-2011: 48 leerlingen 1-8-2013 Daarnaast is reeds een aanzet gemaakt met de fusie van School 24 met Parklaan die in het najaar van 2010 in de nieuwe MFA gehuisvest zullen worden onder de nieuwe naam De Poolster. Tevens wordt in Borger gewerkt aan de voorbereidingen van een nieuwe MFA, waarin per 1-8-2013 de Burgemeester Grollemanschool, de Montessorischool en De Buyne gehuisvest kunnen worden. Vanuit de bepaalde ondergrens van 50 leerlingen en de leerlingenaantallen, waarvan wij op basis van de prognoses uitgaan stelt ons college voor om met ingang van de aangegeven data de volgende fusies plaats te laten vinden: Datum Scholen Nieuwe locatie 1-8-2010 School 24 + Parklaan (De Poolster) MFA Nieuw Buinen 1-8-2011 De Kruiplank (Drouwenermond) en School 75 (Buinerveen), 1-8-2011 De Aanloop (Valthermond) en School Oost (Valthermond) 1-8-2011 De Mondenhoek (1 e Exloërmond) en De Westhoek (2 e Exloërmond) Buinerveen huidige gebouw van De Aanloop te Valthermond 2 e Exloërmond 1-8-2013 Daltonschool Ees en de Ekkelhof (Drouwen) Drouwen 1-8-2013 De Buyne (Buinen) en de Burgemeester Grollemanschool (Borger) MFA te Borger Per jaar wordt bekeken of bovenstaande planning moet worden bijgesteld. Daarnaast zal in ieder geval in Valthe en in Buinerveen samenwerking worden gezocht met het bijzonder onderwijs. Vanuit de directeuren Primair Openbaar Onderwijs wordt gepleit voor een verdergaande vorm van samenwerking, niet uitsluitend op die locaties die met sluiting worden bedreigd. We denken dat door vergaande samenwerking met het Bijzonder Onderwijs het totale onderwijs in onze regio kan worden versterkt en het dienstenaanbod gemakkelijker te realiseren is. 5.4 Diversiteit in onderwijs Diversiteit en pluriformiteit in het onderwijs is belangrijk. Door fusies is de kans groot dat er een verschraling optreedt. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 10
Er wordt dan ook naar gestreefd het volgende onderwijs te blijven aanbieden: Montessori-onderwijs Dalton-onderwijs TOM (Teamonderwijs op maat) BAS (Bouwen aan een adaptieve school) of GIP (Van Groepsgericht naar Individueel gericht Pedagogisch en didactisch handelen van de leerkracht) Het is niet per definitie zo dat de bestaande scholen ook de huidige onderwijsvorm kunnen behouden en dat bij fusie de kleinere school aansluit bij de onderwijsvorm van de grotere school. Er zal de komende jaren op basis van zorgvuldig overleg een herschikking dienen plaats te vinden van de verschillende onderwijsvormen over de clusters. 6. Organisatiestructuur 6.1 Structuur Om in een organisatie efficiënt en effectief te kunnen werken is het noodzakelijk dat de verschillende diensten die worden aangeboden perfect op elkaar aansluiten. Een uitstekende afstemming is dan ook noodzakelijk. Op dit moment worden de verschillende diensten die op termijn in de clusters worden aangeboden door verschillende partijen uitgevoerd. Het is niet effectief en efficiënt om de bestaande situatie in stand te houden en deze zondermeer onder te brengen in de diverse clusters. De komende jaren moet dan ook worden gewerkt aan het afstemmen en clusteren van deze activiteiten. Het team binnen het cluster bepaalt samen, in samenspraak met de medezeggenschapsraden, hoe zij hun school vorm geven binnen de randvoorwaarden van het bevoegd gezag. Kinderen zijn niet verplicht om, buiten de reguliere schooltijden om, mee te doen aan activiteiten. Ook de buitenschoolse opvang is niet verplicht. Het naschoolse aanbod is voor die kinderen, ouders en/of buurtbewoners die daar gebruik van willen maken. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 11
Onderstaand organogram schetst de toekomstige organisatiestructuur: Algemeen Directeur Stafbureau GMR Clusterdirecteur Clusterdirecteur Clusterdirecteur Kernvoorziening Dorpsschool B Dorpsschool A Samenwerking met Kinderdagopvang / Peuterspeelzaal / Buitenschoolse opvang Centrum Jeugd en Gezin Sport Cultuur Bij het nader invullen van de gewenste taken en functies is betaalbaarheid uitgangspunt. Er zullen meer en andere taken zijn dan nu in de scholen worden uitgevoerd. 6.2 Medezeggenschap In de scholenclusters gaat de inspraak via de medezeggenschapsraad (MR). De MR heeft, op grond van de Wet Medezeggenschap op Scholen (WMS), formele instemmings- en adviesbevoegdheden op een flink aantal onderwerpen. Zowel ouders als personeelsleden zijn in de MR afgevaardigd, beide geledingen zijn even groot. We gaan uit van een GMR voor bovenschoolse zaken en een cluster-mr voor medezeggenschapszaken op cluster-niveau. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 12
7. Financiën 7.1. Leerlingenaantallen Voor de bekostiging van het onderwijs staat het aantal leerlingen per school centraal. Op basis van het leerlingenaantal wordt een schoolbestuur (per school) gefaciliteerd. Om aansluiting te vinden bij de laatste gegevens hebben naast de gegevens uit de prognose de inwonergegevens van het GBA-systeem centraal gestaan. In de bijlagen treft u de basisgegeven aan, die als grondslag hebben gediend voor de te verwachten leerlingenaantallen. Naar verwachting verloopt het leerlingenaantal volgens onderstaande tabel (bestuursniveau) Schooljaar Leerlingen 2010-2011 1.581 2011-2012 1.539 2012-2013 1.465 2013-2014 1.361 2014-2015 1.302 Een daling in de komende 5 jaren van 280 leerlingen: een daling van 17,6%. 7.2. Materiële instandhouding gebouwafhankelijk 7.2.1. De oppervlaktenormering Op basis van de genormeerde oppervlakte, zoals genoemd in de (model-)verordening onderwijshuisvesting, wordt de oppervlakte van een schoolgebouw bepaald volgens de formule 200 m² + (leerlingen* 5,03 m²). Op basis van het huidige leerlingenaantal zal dit in 2010-2011 een totale oppervlakte genereren van 10.952 m² bruto vloeroppervlakte voor alle gebouwen van het openbaar onderwijs tezamen. In werkelijkheid is op dit moment 13.395 m² vloeroppervlakte in gebruik van de scholen: een overcapaciteit van 2.443 m² derhalve. Uitgaande van een leerlingendaling, zoals in 7.1 geduid, zal in het schooljaar 2014-2015 een genormeerde oppervlakte van 8.547 m² worden bekostigd door het rijk. Bij ongewijzigd beleid betekent dit een overcapaciteit van 4.848 m². Door een fusie van scholen kan de totale bruto vloeroppervlakte worden teruggebracht tot 10.167 m². (peilmoment schooljaar 2014-2015) Op datzelfde moment is de genormeerde oppervlakte op basis van het leerlingenaantal van dat moment 8.547 m². Een overcapaciteit van 1.620 m², die voor het overgrote deel (878 m²) op de Zweng aanwezig is. Indien deze overcapaciteit op de Zweng via een buitengebruikstellingregeling onttrokken kan worden aan de capaciteit van het openbaar basisonderwijs, kan worden gesteld dat de scholen in een maatkostuum zijn gehuisvest. In deze situatie is dan nog 742 m² aan overcapaciteit aanwezig, hetgeen op 10 scholen van een aanvaardbare omvang is. Dit laat onverlet dat leegstand nauwlettend gevolgd zal worden en daar waar mogelijk gebruik wordt gemaakt van de buitengebruikstellingregeling. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 13
7.2.2. De financiële verwerking Door de voorgestane fusies van scholen worden gebouwen buiten gebruik gesteld en drukken de lasten van deze gebouwen niet (meer) op de begroting van het schoolbestuur. De gemeente krijgt deze gebouwen in eigendom terug en kan een nadere bestemming hiervoor gaan zoeken. Uiteindelijk wordt een 8-tal gebouwen buiten gebruik gesteld. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat in 2 situaties een MFA in gebruik wordt genomen en er hierdoor in elk van deze situaties 2 gebouwen buiten gebruik worden gesteld (School 24/ Parklaan en Grolleman/Montessori/Buinen). In de andere situatie wordt de gefuseerde school gehuisvest in een van de bestaande gebouwen. In het schooljaar 2014/2015 wordt hierdoor de geraamde uitgaven van het schoolbestuur verminderd met 369.186. Door het afstoten van deze gebouwen voor het openbaar onderwijs wordt de begrotingssituatie voor het schoolbestuur aanmerkelijk verbeterd. Door de reductie van de leerlingenaantallen worden de inkomsten verminderd; door het buiten gebruik stellen van gebouwen worden de uitgaven door de fusies in een sterker tempo teruggebracht. Ter vergelijking: verwacht wordt dat het tekort op gebouwenonderhoud in 2010-2011 een bedrag van 184.769 omvat; in 2014-2015 wordt verwacht dat het tekort gereduceerd kan worden tot 71.528. Het tekort zal, indien er niet gefuseerd zal worden, door de terugloop van leerlingen fors groter zijn geweest. De kosten worden dus gereduceerd, maar nog steeds niet teruggebracht tot een budgettairneutraal niveau. 7.3. Materiële instandhouding leerlingafhankelijk Door een dalend leerlingenaantal zal ook de hoogte van de vergoeding voor de leerlingafhankelijke zaken verminderen. Uit deze vergoeding worden de te maken kosten voor leermiddelen, ICT, medezeggenschap e.d. te bekostigd.de hoogte van de MI leerlinggebonden vergoeding zal er in de komende jaren als volgt uit gaan zien: Schooljaar Bedrag MI leerlinggebonden 2010-2011 651.872 2011-2012 612.541 2012-2013 590.514 2013-2014 529.473 2014-2015 520.183 Het bedrag is opgebouwd uit een vaste voet + een opslag per leerling en omvat, uitgedrukt in een bedrag per leerling, circa 400 per leerling. Door een daling van het aantal leerlingen en het aantal scholen is ook de daling van de rijksvergoeding logisch. Het is aan het schoolbestuur om hierin tijdig tot bestuurlijke bijstelling te besluiten, waardoor de kosten en vergoeding in balans zijn en blijven. 7.4. Formatie Door een teruggang van leerlingenaantal en de fusie van een aantal scholen zal ook de personele inzet verlaagd dienen te worden. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 14
Uitgaande van de voorgesteld fusievarianten (pagina 12) zal de totale basisformatie (+ formatiebudget) van het OPO in de komende jaren het volgende beeld geven: Schooljaar FTE s Formatiebudget 2010-2011 96,79 5.542.056 2011-2012 87,73 5.524.337 2012-2013 84,95 5.117.015 2013-2014 78,48 4.768.669 2014-2015 76,13 4.527.562 Doordat in de 2 jaren na een fusie fusiefaciliteiten beschikbaar worden gesteld, kan worden voorkomen dat personeel ten gevolge van de fusie per direct op straat komt te staan. In fusiesituaties ontvangt de fuserende school in het 1 e jaar een 100% aanvulling tot het niveau van de formatie van beide zelfstandige scholen; in het jaar daarop bedraagt deze toeslag 50%; in het 3 e jaar vindt geen aanvulling meer plaats.wel zal het schoolbestuur tijdig actie moeten ondernemen om een reductie van personeel door te gaan voeren. In een eerdere uiteenzetting is aangegeven dat verwacht wordt dat in deze situatie nagenoeg geen gedwongen ontslagen hoeven plaats te vinden. Gelijk aan de daling van de leerlingenaantallen zal ook een grote groep ervaren personeelsleden ('baby-boomers') gebruik maken van hun pensioenrechten. 7.5. Tenslotte De gemeenteraad is bevoegd om een besluit te nemen in het sluiten / fuseren van scholen. Voor de kostenbeheersing van de leerling-gebonden materiële instandhouding en de inzet van de formatie is het schoolbestuur zelf verantwoordelijk, zij het dat de raad de begroting en de jaarrekening van het schoolbestuur dient goed te keuren. Daarom is het van belang om, naast het intentiebesluit tot fuseren, het schoolbestuur een taakstellende opdracht mee te geven om toe te werken naar een kostendekkende begroting en jaarrekening. Voor de componenten MI leerling-gebonden en formatiebudget zou dit binnen de periode van 5 jaar gerealiseerd dienen te worden; ten aanzien van de component MI gebouw-afhankelijk zal dit een langere termijn in beslag gaan nemen. Voor deze laatste component wordt door de voorgestelde fusies een pas in de goede richting gemaakt, maar is het (financiële) eindstation nog niet bereikt! 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 15
Bijlagen 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 16
Begrippenkader Onderwijscluster: een grote zelfstandige (werk)eenheid in een organisatie/ groep of geheel: kernvoorziening: een gebouw of multifunctionele accommodatie waar voorzieningen/ activiteiten worden geconcentreerd dorpsscholen, school in een klein dorp/ gemeenschap waar primair onderwijs wordt gegeven: stafbureau, een groep/ afdeling waar in het kader van efficiency en kwaliteit ondersteunende werkzaamheden worden uitgevoerd t.b.v. het primaire proces Wet Medezeggenschap Scholen (WMS) bepalingen met betrekking tot medezeggenschap op scholen als bedoeld in de Wet op het primair onderwijs, de Wet op de expertisecentra en de Wet op het voortgezet onderwijs. 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 17
Literatuuropgave/ documenten Wij kunnen niet meer zonder brede school Sharon Dijksma VK 25.11.09 Reactie op artikel Sharon Dijksma 25.11.09 VOSABB Krimp, schouders eronder Jan Wigboldus DvhN 14.11.09 Speech Sharon Dijksma Den Bosch 07.11.2009 Limburg VOSABB 26.11.2009 Elk dorp een eigen school is voorbij DvhN 07.12.09 Drenthe krimp, maar later DvhN 07.12.09 PvdA wil leerlingen in gemeente houden DvhN 08.12.09 Leerlingen aantal daalt fors DvhN 10.12.09 Positionpaper Krimp en Onderwijs juli 2009 Plan van Aanpak Personele en Financiële problemen 14.01. 2009 Notitie Morgen wordt alles beter, wij beginnen vandaag directeurenberaad december 2009 de Sterrenschool 2009 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 18
Berekening Basis basis: teldatum MI- groeps 01-10-2009 norm werkelijke over- MI-gebouw afhankelijk totaal afhankelijk personeel BRIN School leerlingen ruimte ruimte m² capaciteit in% vergoeding uitgaven El + verw. water heffingen geb.afh. vergoeding uitgaven FTE's budget 2009 1 12LU Grollemanschool 332 1.870 2.219 349 19% 76.246 67.920 31.019 1.212 2.475 102.625 110.031 66.875 17,26 964.556 2 12TV Daltonschool 64 522 601 79 15% 22.834 26.386 9.868 221 556 37.029 31.150 20.443 4,56 258.509 3 13AD Buinen 73 567 589 22 4% 29.404 27.039 9.534 243 868 37.683 34.008 19.617 4,83 278.151 4 13LA Ekkelhof 65 527 604 77 15% 29.404 34.930 13.814-627 49.370 31.436 22.098 4,79 253.506 5 13TV De Kruiplank 36 381 318-63 -17% 22.834 24.296 5.085 433 499 30.312 23.147 17.021 3,59 187.807 6 13XE Nieuw-Buinen 75 85 628 741 113 18% 29.404 31.306 9.487 265 713 41.771 37.437 22.585 5,62 326.326 7 14AL Parklaan 91 658 29.404 12.211 501 1.478 14.190 39.152 27.991 6,13 355.768 8 14DR Nieuw-Buinen 24 54 472 22.834 13.064 310 1.177 14.551 28.292 17.850 4,40 246.445 9 18TP De Aanloop 125 829 877 48 6% 35.127 35.707 12.297 18 1.958 49.980 49.155 32.952 7,18 397.218 10 18UB Oost 46 431 767 336 78% 22.834 28.277 13.603 385 746 43.010 26.005 25.009 4,08 226.747 11 18UV De Westhoek 73 567 684 117 21% 29.404 34.846 5.431 455 1.146 41.877 34.008 15.179 5,15 272.668 12 18VG De Mondenhoek 49 446 490 44 10% 22.834 24.319 1.237 362 614 26.532 26.863 12.666 4,15 227.581 13 18VS t Schienvat 81 607 628 21 3% 29.404 27.181 8.678 1.329 772 37.960 36.294 19.044 5,34 321.154 14 18VZ De Linderakkers 71 557 752 195 35% 29.404 24.587 10.293 454 753 36.087 33.436 22.565 4,98 256.786 15 18WH De Weiert 171 1.060 1.532 472 45% 43.393 31.331 14.186 998 1.456 47.970 62.874 39.462 9,10 523.223 16 18WQ De Zweng 165 1.030 1.566 536 52% 43.393 59.668 7.479-1.336 68.482 60.873 36.710 8,41 475.655 1.581 11.152 12.368 2.345 21% 518.157 477.793 177.283 7.183 17.170 679.428 664.159 418.063 99,57 5.572.100 excl. onderwijsbureau 185.861 bovenschools 220.001 823.925 20100614 Morgen wordt alles beter, een volgende stap 19