Concept WERKPLAN 2008 Natuur- en Milieueducatie in de Drechtsteden Leren voor Duurzame Ontwikkeling Dordrecht, september 2007 Maria Epema, coördinator 1
! " # $ % & " ' ( )* " +, - ( #. ) $ / 0, 1" ' # - ( 2 + 2
Werkplan 2008 Natuur en Milieueducatie Drechtsteden. 1. Inleiding De basis voor dit jaarplan staat beschreven in het meerjarenplan 2008-2010 NME Drechtsteden. Het komende jaar is Klimaat en Energie een speerpunt. Op verschillende niveau s worden programma ontwikkeld en uitgevoerd. Het onderwijs is en blijft een belangrijke doelgroep. Aan het wijkgericht werken samen met mataschappelijke organisaties zal de komende jaren meer aandacht worden besteed. In aansluiting bij het beleid van de gemeenten worden de onderwerpen bepaald binnen de gekozen thema s: Energie, Water, Natuur in de stad en Afval. Het bevorderen van Bèta, Techniek en duurzaamheid krijgt een belangrijke plaats binnen het programma. Weizigt Natuur en Milieucentrum biedt voor de hele Drechtsteden producten die in samenwerking met lokale partijen worden ingezet in de verschillende programma s. De deelnemende Drechtsteden gemeenten geven zelf aan welk thema bij hen de prioriteit heeft. De bedoeling is wel om zoveel mogelijk aan te sluiten bij landelijke en regionale actuele thema s, zodat producten effectief kunnen worden ingezet. Samenwerking met andere marktpartijen. Voor de uitvoering van NME-activiteiten is een beperkt werkbudget beschikbaar. Het benodigde werkbudget zal dus deels gegenereerd worden door samenwerking te zoeken met andere partijen. Het gaat hier niet alleen om de eigen gemeentelijke organisaties maar ook de woningcorporaties, energiebedrijven, afvalophaal- en verwerkingsbedrijven en andere bedrijven in de Drechtsteden. Landelijke ontwikkelingen en de vereniging voor lokale NMC. De nieuwe Rijksnota NME zal een extra impuls geven de ontwikkeling binnen het NMEwerkveld. De vereniging voor lokale NMC gaat daar in 2008 een belangrijke rol in vervullen. De gemeente Dordrecht wordt in het bestuur van deze vereniging vertegenwoordigd door wethouder van Steensel. Op ambtelijk niveau vervult de directeur van het Weizigt NMC een vooraanstaande rol. Van belang is ook dat niet alleen Dordrecht lid is van deze vereniging, maar ook de overige gemeenten uit de Drechtsteden. In overleg met de beleidsambtenaren NME zal dan ook het besluitvormingsproces per gemeente in gang worden gezet. Via dit lidmaatschap kan optimaal geprofiteerd worden van de financiële, materiële en inhoudelijke voordelen die door de vereniging geboden worden. Omdat deze vereniging zich vooral zal richten op samenwerking rond Klimaatverandering met de thema's Energie en Water, past dit volstrekt bij het in dit werkplan beoogde programma.. Bovendien is deze afspraak tussen alle NME-diensten in de provincie Zuid- Holland voor 2008 ook al gemaakt. De provincie zal deze ontwikkeling eveneens ondersteunen! 2.Doel Het doel van dit jaarplan 2006 is om de programma s van de verschillende thema s zo concreet mogelijk te beschrijven. 3
3. Programma Klimaat en Energie Het project Raad voor Klimaat dat in 2007 in de provincie Zuid-Holland is gestart, zal in 2008 gecontinueerd worden. Verschillende pilots zijn uitgevoerd en geëvalueerd. Raad voor Klimaat is een samenwerkingsproject tussen NME diensten, IVN, de Zuidhollandse Milieufederatie en de Centra voor ontwikkelingssamenwerking (COSSEN). Het gezamenlijke doel is om leerlingen van het basis- en voortgezet onderwijs te informeren, interesseren en advies te vragen over klimaat- en energievraagstukken dichtbij en veraf. Dit project sluit met het programma aan bij de landelijke campagne Hier. Het Klimaatverbond Nederland ondersteunt die initiatief. Het klimaatverbond is een vereniging voor en door gemeenten en provincies met als voornaamste doel om gezamenlijk het klimaat en milieubeleid op een hoger niveau te brengen. Basisonderwijs Energy survival Energiy survival is een nieuwe manier om om aandacht voor het klimaat te vragen. In een avontuurlijke en leerzame ontdektocht leren kinderen o.a. via een webwandeling dat ze zelf een kleine bijdrage kunnen leveren aan de oplossing van het klimaatprobleem. Uiteindelijk zijn zij goed getraind om zelf op survival te gaan. Sarah s wereld Via de belevenissen van Sarah leren de kinderen nadenken over duurzaamheid. Sarah en de gemeente In dit project onderzoeken de kinderen wat de gemeente kan doen aan de oplossing van het klimaat- en energieproblemen. Ook mogen zij wensen aandragen hoe de gemeente het volgens hen beter zou doen. Voortgezet onderwijs Kies de Toekomst. Dit project wordt in samenwerking met het COS en Codename Future uitgevoerd. Via de website: www.digitale hangplek.nl komen de leerlingen van alles te weten over Kimaat en Energie. Daarna maken zij een projectplan, Experts in de klas worden uitgenodigd waarmee de leerlingen in discussie kunnen gaan en vragen kunnen stellen. Tot slot wordt er een debat georganiseerd met de politiek. Tentoonstelling Het Klimaat verandert, Heb je het al gemerkt? Een interactieve tentoonstelling over de oorzaken en gevolgen van de Klimaatverandering. Op een speelse manier komen jongeren en volwassen te weten: Welke veranderingen kun je in de natuur waarnemen? Wat is de weerverwachting over 50 jaar en hoe zal het landschap er in de toekomst uit zien? Daarnaast kunnen ze in de Newtonhoek en de klimaatkas ontdekken wat duurzame energie is en welke duurzame technologieën er worden toegepast. 4. Programma Water Waterlessen en waterprojecten Basis en voortgezet onderwijs 4
In en rond het Aquarama worden scholen uitgenodigd de waterles uit te voeren, daarnaast worden er faciliteiten beschikbaar gesteld om op locatie wateronderzoek uit te voeren. Watersponsorloop voor groep 7 en 8. Deze jaarlijkse landelijke watersponsorloop van Aqua for All wordt op wereldwaterdag 21 maart gehouden. De kinderen lopen 6 km met 6 liter water. Dit is de gemiddelde afstand die men in de derde wereld moet afleggen om schoon drinkwater te krijgen. Het bij elkaar gelopen bedrag wordt besteed aan een waterproject om schoon drinkwater te krijgen. Deze waterlopers worden onthaald door politici en mensen uit het bedrijfsleven tijdens een feestelijke slotbijeenkomst. Waterfietstocht in en rond Alblasserdam De leerlingen van gr 7 en 8 gaan met de fiets op pad om vele aspecten van de natuur en integraal waterbeheer in hun omgeving te ontdekken. Om op een leuke maniet kennis te krijgen over waterbeheer gaan zij de interactieve tentoonstelling in het Wisboomgemaal bezoeken en daar de waterpuzzel maken. De leerlingen worden door de communicatiemedewerker van waterschap Rivierenland ontvangen en rondgeleid. Daarna gaan zij zelf kijken wat een boezem is, het waterpeil aflezen en het vijzelgemaal bekijken. Tentoonstelling Zicht op Water Deze tentoonstelling over integraal waterbeheer zal in de regio geplaatst worden. In het voorjaar wordt hij opgesteld in de gemeente Ridderkerk. De gemeente Ridderkerk stelt hiervoor een budget beschikbaar. 5. Programma Afval Het programma de BIJ. Basis onderwijs Een lesprogramma over verschillende aspecten van afval waarbij de bij symbool staat, is ontwikkeld in Weizigt NMC. Met Zwijndrecht en H.I.-Ambacht zijn al gesprekken gevoerd om dit programma aan de passen voor de locale situatie. In samenwerking met de betreffende beleidsambtenaren wordt naar aanvullend budget gezocht. Bezoek HVC Huisvuilverbrandingscentrale voor het basis en voortgezet onderwijs Tijdens het bezoek krijgen leerlingen op concrete wijze inzicht in de afvalstroom en de verbranding daarvan. Ook krijgen zij antwoord op de vragen: Hoe schoon is de rook van de verbrandingscentrale en wordt de warmte die tijdens de verbranding vrijkomt ook nog benut. 6. Programma Natuur in de stad en de regio Groen/blauwe netwerk en verbindingeszones De tuin van de regio Doel van dit project ook wel de groene contramal genoemd is het realiseren van een kwalitatief bereikbaar, en samenhangend netwerk van groen (natuur) -blauwe (water) structuren en gebieden in en rond het stedelijk gebied die met elkaar in de stad zijn verbonden. Communicatie en educatie groen/blauwe netwerken In overleg met de projectleider en de communicatie adviseur, verantwoordelijk voor het realiseren van de actualisatie van groen/blauwe netwerken in de Drechtsteden wordt gekeken 5
waar NME kan aansluiten om burgers te informeren over het belang van groen/ blauwe verbindingszones. Gezamenlijk zal een programma voor de verschillende doelgroepen worden opgezet. Klimaatverandering en veranderingen in de natuur is hierbij een goed uitgangspunt. Door de klimaatverandering zullen soorten van het zuiden opschuiven naar onze gebieden en de soorten van onze gebieden naar het noorden. Verbindingszones zijn voor het behoudt van de biodiversiteit essentieel. Ook kan aangesloten bij het landelijke programma Natuurkalender: bewoners nemen de natuur in hun achtertuin en directe leefomgeving waar en kunnen dit op een website door geven. Vlinderproject De vlinder staat symbool voor een goede kwaliteit natuur. Op een website via www.weizigtnmc.nl/vlinders kunnen de bewoners hun waarnemingen doorgeven. Deze waarnemingen worden op een kaartje op Drechtsteden niveau opgenomen, zodat iedereen kan zien waar welke soorten gesignaleerd zijn. Ook worden jongeren via de scholen uitgenodigd. Dit is een continue project maat om het jaar wordt dit project groots aangepakt met een tentoonstelling en allerlei activiteiten. In 2008 worden alleen waarnemingen gedaan en kunnen de scholen leskisten lenen om de lessen op school te kunnen verzorgen. Natuurpad Huis te Kinderdijk Een opdrachtenboekje wordt ontwikkeld voor de leerlingen van gr. 7 en 8 voor het basisonderwijs zodat zij op een actieve wijze de natuur- en cultuurwaarden in di gebied leren kennen. Eind april begin mei zal een start met het project gemaakt worden. 7. Project Focus op Beta Het project Focus op Bèta ( ter bevordering van de Bèta vakken techniek in het VO) dat in 2006 is gestart, zal in februari 2008 starten met de uitvoering van het project Ecotopia. Beta en techniek in klas 2 van het voortgezet onderwijs. Met dit project worden jongeren gestimuleerd om zelf duurzame technologische oplossingen te bedenken oom op een onbewoond eiland aan hun eerste behoeften, zoals drinkwater, voedsel en enrgie te voldoen. Leonardo Experience Dit project Focus op Bèta sluit ook goed aan bij de plannen voor het opzetten van een leerwerkbedrijf Leonardo Experience. Dit leerwerkbedrijf gaat een substantiële bijdrage leveren aan de bevordering van de instroom naar technische opleidingen en beroepen en aan een duurzame regio Drechtsteden. Weizigt NMC is nauw betrokken bij de ontwikkelingen. NME Drechtsteden volgt de plannen nauwkeurig en zal het komende jaar, afhankelijk van de voortgang, de vergaderingen voor de opzet van het programma bijwonen om daarin een bijdrage te kunnen leveren., # " ' ' / 1 " " ' 2 3 2 32 / 3 " ' # # /( " ' 2 " ' - 4 " ' 1 ' 2 /- 1 6
5 & 4 6 " ' 7 ' 2 2 2 6 " ' 2 1. * - 2 6 6 1-2 6 " ' " 2 " ' 8 9 9 2 9 9 ) 2 6 " ' 2 $ : " ' / # 2 # " ' " # # ; $, # ( # " ' 7 /( # 9 9 ) - # - - : " ' " - ( ( ' # ( ' /( 2 4 # / " : - & ( 8 < 2 : " ' 4, 2 # " ( $ 2 " ' # : " ' $, # 9. Organisatie Het centrale aanspreekpunt en de coördinatie liggen bij Weizigt NMC in de persoon van de coördinator NME Drechtsteden. De besluitvorming over het meerjarenbeleidsplan en uitvoeringsprogramma zijn gekoppeld aan de cyclus van het Drechtstedenbestuur. Een werkgoep waarin de verschillende gemeenten en natuur- en milieuorganisaties zijn vertegenwoordigd stelt het meerjarenplan en jaarlijks uitvoeringsprogramma op. Daarna wordt het concept voorgelegd aan het ambtelijke overleg Groen Water en Milieu (AOGWM). Vervolgens wordt het ter goedkeuring aangeboden aan Portefeuillehoudersoverleeg Ruimte Groen, Milieu (PFO RGM) en ter vaststelling aan het Drechtstedenbestuur 7
Werkgroep mevr. M.Epema, dhr. H. Klein, dhr. N. Termote, Vacature mevr. B. Bouman, dhr. N. Cools dhr. R.van Stam, dhr.t.griffioen, regio coördinator Drechtsteden Weizigt NMC, Dordrecht, voorzitter H.I-Ambacht Zwijndrecht Alblasserdam Papendrecht Educatief streekcentrum Alblasserbos St. Natuur- en Landschap Zwijndrechtse Waard. 8
Bijlage Overzicht programma NME Drechtsteden met uren en werkbudget. Het komende jaar zal de prioriteit liggen bij het programma Klimaat en Energie!" # $ % = : ' > - & (?4, @ " # $, 4, # # * B # C " ' # # > < " 0 D 6 $ 8 E 2, F " 7 4 *! " # 2 %, 2, / 4 ' # / " $ ( " ' # " ' - ( ( 2 % " ' ( 1 ' $ ' 2. ' $, 4 - ( #., # - ( # / # # # " - 2-2 " )9 A+9 9 A9 9 9 3 9 9 A 9 9 9 3 A9 9 9 3 9 9 A 9 9 9 3 A9 3 9 A9 9 3 A9 9 3 9 A9 9 3 A 9 3 A 9 9 9 3 A )9 3 A 33 & ' ( ' ) * * +, -./ ) 0 0, *./ & ) +,, * *./ 9