Zorg en kwaliteit van leven in de stervensfase Jantsje Tadema - Fekken Pietje Anna Feenstra
Huidige situatie Zorgpad stervensfase Oorsprong Inhoud Stervensfase Casus
Werkveld? Ervaring zorgpad?
1997 Liverpool Care Pathway for the dying patient (LCP), John Ellershaw, specialist palliatieve zorg Allereerst bedoeld om best practice van zorg in stervensfase over te brengen van hospice naar ziekenhuis Nederlandstalige versie 2001, vanaf 2009 herziende versie en toename gebruik in alle settings van zorg 2017 pilot op afdeling interne geneeskunde Tjongerschans Begin 2018 evaluatie en uitbreiding naar andere afdelingen
Kwaliteitsinstrument Multidisciplinair markering stervensfase Laatste uren tot dagen voor overlijden Voor alle zorgsettings Voor patiënt en naaste(n) Samenwerking van zorgverleners Volledig patiëntendossier, een checklist én een evaluatie-instrument Doel: maximaal comfort en kwaliteit van zorg
Bestaat uit 3 onderdelen: 1. Beoordeling van de patiënt aan het begin van de stervensfase o.a.: Lichamelijke conditie Ziekte-inzicht Informeren naasten (Religieuze) wensen Eventuele andere behandelaars op de hoogte stellen (huisarts) Staken onnodige verrichtingen
2. Systematische beoordeling en observatie van patiëntgebonden problemen, registratie van symptoomlast en interventies. Pijn Rusteloosheid Slijmvorming Kortademigheid Mictieproblemen Zorg voor familie/naaste Terugkerend iedere 4 en 12 uur
3. Overlijden en nazorg Zorg na overlijden Informeren Nagesprek, 4 weken na overlijden
Stelling: Het begin van de stervensfase is duidelijk te herkennen. De arts is in de meeste gevallen de eerste die herkent dat de stervensfase is aangebroken. Informatie over de stervensfase geeft voor de stervende patiënt te veel onrust.
Stelling: Het begin van de stervensfase is duidelijk te herkennen. De arts is in de meeste gevallen de eerste die herkent dat de stervensfase is aangebroken. Informatie over de stervensfase geeft voor de stervende patiënt te veel onrust.
Stelling: Het begin van de stervensfase is duidelijk te herkennen. De arts is in de meeste gevallen de eerste die herkent dat de stervensfase is aangebroken. Informatie over de stervensfase geeft voor de stervende patiënt te veel onrust.
Overlijden volgt binnen enkele uren tot dagen. Observatie en klinisch ervaring. Herkenning verpleegkundigen/verzorgenden voorafgaand aan arts Verandering van focus van zorg Goede communicatie met patiënt en diens naaste(n) Goede samenwerking tussen zorgverleners
Niet of nauwelijks meer eten en drinken Spitse neus (de huid over neus en jukbeenderen verstrakt) Ernstige vermoeidheid en verzwakking leidend tot volledige bedlegerigheid (karnofsky performance status 30) Verminderde urineproductie Snelle, zwakke pols Koud aanvoelende, soms cyanotische extremiteiten, lijkvlekken Verminderd bewustzijn, vaak tot uiteindelijk volledig verlies van bewustzijn enkele uren voor het overlijden Toenemende desoriëntatie, soms gepaard gaand met hallucinaties en terminale onrust ( terminal restlessness' = terminaal delier) Hoorbare, reutelende ademhaling Onregelmatige ademhaling kort voor overlijden (Cheyne-Stokesademhaling) pallialine.nl, 2018
Docente basisschool, getrouwd, 2 zonen (20-16 jaar) 11/2016 lage rugpijn. MRI LWK; geen afwijkingen Fysiotherapie. 24/5/2017 toename pijnklachten, rolstoel gebonden. X-bekken + femur; lytische afwijkingen MRI: uitgebreide afwijking, verdacht voor metastase. Opname interne geneeskunde, verdere analyse volgt CT thorax, CT abdomen, mammografie, sigmoidscopie
30/5/2017 slechtnieuwsgesprek; Obstruerend ossaal, hepatogeen en pulmonaal gemetastaseerd sigmoïd carcinoom Klinische situatie: Doet haar best, valt zwaar. Emotioneel. Misselijk, geen eetlust, nihile intake. Pijn heup/bekken Vermoeid, bedlegerig Co: RR 150/85, HF 100 bpm, ah.frq 16x p/m, temp 37,1. Krappe diurese Stervensfase aangebroken?
Behandelwens Radiotherapie op linker heup/bekken Ontlastend stoma Daarna toewerken naar behandeling met palliatieve chemotherapie Parenterale voeding Uitbreiding mobiliseren Klinische situatie: - Vermoeid, pijn over het gehele lichaam - Misselijkheidsklachten, opboeren en nihile orale intake - Angstig, voelt zich achteruitgaan
15/6/2017; Vermoeid en conditionele achteruitgang. Bleek, grauw Dyspneu Patiënte wenst geen verdere behandeling meer. Familie komt in huis Beleid gericht op supportive care Hoe verder?
Stelling: Om het dorstgevoel te voorkomen kan een infuus voor vochttoediening gegeven worden.
Stelling: Een patiënt in de stervensfase geef je geen wisselligging meer.
Zorgdoelen die iedere 4 en 12 uur terugkeren
Stelling: Om een reutelende ademhaling tegen te gaan kan het slijm worden weggezogen.
Stelling: Het is belangrijk de stervende zoveel mogelijk met rust te laten.
Hoe het vergaat In een schemergebied Tussen nu en dan en toen En hier en daar en ooit Tussen nooit meer Of toch wel misschien Tussen zijn of schijn Dag en nacht en daarna
Dank