Beleid VPCO - Plusklas Versie 24-09- 2015 07
Inleiding Beide scholen van VPCO Rhenen hebben hun eigen Beleidsplan Meerbegaafdheid. Dit document is een bijlage bij deze school-specifieke beleidsplannen en omschrijft hoe beide scholen samenwerken op gebied van meer- en hoogbegaafdheid. Met ingang van schooljaar 2013-2014 zijn we gestart met een bovenschoolse Plusklas voor leerlingen uit de groepen 5 t/m 8. Hiermee bundelen we de gezamenlijke krachten en versterken het gemeenschappelijk belang, namelijk het geven van passend onderwijs aan onze hoogbegaafde leerlingen. Daarnaast vergroten we op deze manier de mogelijkheid voor deze groep leerlingen om ontwikkelingsgelijken te ontmoeten. Doel van onze VPCO-Plusklas Onze hoogbegaafde leerlingen structureel de mogelijkheid te geven om individueel en samen met ontwikkelingsgelijken te werken aan opdrachten. Het ontwikkelen van een realistisch zelfbeeld. Een beroep doen op het creatieve vermogen en het doorzettingsvermogen en het centraal stellen van leren leren, leren denken en leren leven. Door aan te sluiten bij de onderwijsbehoeften van de leerling wordt de leermotivatie van de leerling gestimuleerd. Doelgroep Voor de volgende kinderen wordt plaatsing in de Plusklas overwogen: Kinderen die zijn opgenomen in de module van het Digitale Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid en waarvan is gebleken dat zij gebaat zijn bij aanpak 2. Kinderen die bij doortesten een minimale voorsprong van een jaar (10 dle) hebben op begrijpend lezen, spelling en rekenen en waarbij na een in overleg met de hoogbegaafdheidscoördinator samengesteld verrijkingsprogramma niet voldaan kan worden aan hun onderwijsbehoeften. Kinderen die zijn opgenomen in de module van het Digitale Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH) en waarvan is gebleken hij of zij wel degelijk tot de hoogbegaafden hoort, maar het niet per definitie laat zien (onderpresteerder). 2
Als een kind aan een of meer van deze criteria voldoet, en het sterke vermoeden bestaat dat de Plusklas essentieel is om te kunnen voldoen aan de onderwijsbehoefte van de betreffende leerling, wordt plaatsing in de Plusklas door het zorgteam van de betreffende school overwogen. Naast bovengenoemde criteria moeten ook de executieve functies leeftijdsadequaat ontwikkeld zijn, moet de leerling sociaal-emotioneel stabiel zijn en kunnen functioneren buiten de eigen groep. Ook moeten de executieve functies zodanig ontwikkeld zijn, dat het functioneren in de Plusklas niet onevenredig veel aandacht van de Plusklas-leerkracht vraagt. Alleen een uitslag van een IQ-test (>130) is onvoldoende om toegelaten te worden. Handelingsplan Voor een goede afstemming tussen het onderwijs in de eigen groep en de functie van de plusklas hierin is een handelingsplan onontbeerlijk. In dit handelingsplan komt de volgende aspecten naar voren: - de onderwijsbehoeften van de leerling; - de reden voor plaatsing in de plusklas; - de doelen en tussendoelen waaraan gewerkt wordt en die bepaald zijn na overleg tussen leerkracht, Plusklas-leerkracht, leerling en ouders; - de bijdrage aan het behalen van deze doelen van het onderwijs in de reguliere groep; - de bijdrage aan het behalen van deze doelen van de Plusklas; - de wijze van communicatie tussen (de leerkrachten van de) eigen groep en plusklas; - evaluatie. De gestelde doelen vormen onderwerp van gesprek tijdens de leerlinggesprekken in de Plusklas. Dit handelingsplan wordt in overleg met de plusklasleerkracht en de intern begeleider opgesteld door de eigen leerkracht van de betreffende leerling en halfjaarlijks geëvalueerd en geactualiseerd. Toelatingsprocedure De verantwoordelijkheid over de toelating tot de Plusklas ligt bij het zorgteam van de basisschool waar uw kind naar toe gaat. De hoogbegaafdheidscoördinator maakt in dit geval deel uit van dit team. Het zorgteam verzamelt alle informatie over een leerling. Daarbij maakt het team gebruik van toetsgegevens, LVS-gegevens, en de gegevens vanuit het DHH. Het DHH is het Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid. Binnen dit protocol, dat in alle groepen ingezet kan worden, wordt gebruik gemaakt van vragenlijsten voor ouders en leerkrachten (en vanaf groep 5 voor leerlingen). N.a.v. deze vragenlijsten wordt er een oudergesprek gevoerd tussen de ouders, de leerkracht, de IB-er en de leerkracht van de Plusklas. Uit alle verzamelde informatie moet duidelijk worden dat er in de klas niet optimaal aan de onderwijsbehoefte van de leerling kan worden voldaan. De setting die door de Plusklas wordt geboden is nodig om de leerling weer optimaal tot ontwikkeling te kunnen laten komen. 3
Op basis van het totaalbeeld neemt het zorgteam een besluit over toelating tot de Plusklas. Indien wenselijk is bij de leerkracht van de plusklas bij het zorgteamoverleg aanwezig. Per jaar zijn er twee instroommomenten: september en februari. Wanneer een leerling in de Plusklas meedraait, wordt er ieder schooljaar opnieuw gekeken naar de resultaten en het functioneren in de Plusklas en klas, om zo te kunnen bepalen of voortzetting nodig is om te blijven voldoen aan de onderwijsbehoeften. Lesstof in de Plusklas In het schoolbeleid heeft u kunnen lezen over verrijkingsmateriaal dat wordt aangeboden binnen de klas. Dit materiaal is meer geschikt voor begaafde leerlingen en noemen we de eerste leerlijn. Het verrijkingsmateriaal binnen de Plusklas stijgt hierboven uit en noemen we de tweede leerlijn. Dit materiaal is geschikt voor een hoogbegaafde leerling. Beide leerlijnen hebben specifieke kenmerken. Deze kenmerken kunnen leiden tot het verschil in leereigenschappen van begaafde en hoogbegaafde leerlingen. Kenmerken materiaal eerste leerlijn Inhoud en thema sluiten aan bij de reguliere lesstof Materiaal bestaat uit op zichzelf staande opdrachten Materiaal vereist begrip en inzicht Opdrachten zijn gericht op het toepassen van verworven kennis Omvang van de leerstappen is relatief beperkt Materiaal is veelal zelfsturend Kenmerken materiaal tweede leerlijn Inhoud en thema bieden nieuwe elementen in de leerstof Materiaal is vakoverstijgend en thematisch van aard Opdrachten vragen een hoog analytisch vermogen Opdrachten vragen een creatief oplossend vermogen Omvang van de leerstappen wordt door de leerling zelf bepaald Materiaal vraagt de instructie en begeleiding van de leerkracht In de Plusklas werken we met materialen die aansluiten bij de tweede leerlijn en ligt de nadruk op de ontwikkeling van academische vaardigheden: vaardigheden die nodig zijn om te kunnen leren en denken. Daarnaast wordt in overleg met de leerling, de eigen leerkracht en de plusklasleerkracht gewerkt aan eigen doelen, zoals die gesteld zijn in de Doelen Vaardigheden Lijst van het SLO (zie bijlage) of afgeleid zijn uit de executieve functies (zie bijlage). 4
Praktisch Groepsgrootte: Voor de bovenschoolse Plusklas streven we naar een maximale groepsgrootte van 20 leerlingen. Indien de groep te groot wordt, zullen de volgende opties worden overwogen: - Vervroegde uitstroom van groep 8-leerlingen na de CITO-eindtoets in april van dat schooljaar. - Groep 5-leerlingen pas in laten stromen na de CITO-eindtoets van groep 8 in het betreffende schooljaar. - Het splitsen van de Plusklas in twee aparte groepen (groep 5/6 en groep 7/8), waarbij de beschikbare tijd evenredig over beide groepen verdeeld wordt. Locatie: Als locatie voor de Plusklas wordt afwisselend gekozen voor de Springplank en de Ericaschool. Hiervan wordt afgeweken als op de locatie geen lesruimte beschikbaar is. Tijdstip: Op een vast dagdeel of een gedeelte hiervan komt de Plusklas bij elkaar. Per schooljaar wordt vastgesteld voor welk moment in de week wordt gekozen. Beoordeling Binnen de Plusklas wordt er enerzijds aan de hand van een methode gewerkt, anderzijds wordt er aan de hand van een project gewerkt. Hierbij staan de leerlijnen van Doelen Vaardigheden Lijst van het SLO centraal, zie bijlage. Plusklaslessen zijn procesgericht. Door het leerproces van de leerling samen met de leerling te bekijken, te bespreken en te beoordelen, ontstaat er een optimale leersituatie waarin de leerling de volgende stap kan zetten in zijn leerontwikkeling en het bereiken van zijn gestelde doelen. Binnen deze gesprekken komen de volgende punten aan de orde: Door de leerling gestelde doelen Werkhouding Inzet Doorzettingsvermogen Creativiteit Filosoferen Netheid Eigen teksten Samenwerken 5
Aan het einde van het project is er een product tot stand gekomen. Dit product (presentatie, werkstuk e.d.) wordt door de Plusklas-leerkracht beoordeeld met een cijfer. De gegeven beoordelingen zullen worden weergegeven op het rapport van de leerling. Het proces om tot het product te komen en de vorderingen met betrekking tot de gestelde doelen worden beschreven in een toelichting. Competenties Plusklas-leerkracht De Plusklas-leerkracht is een specialist op het gebied van hoogbegaafdheid. De leerkracht is daarom in staat om zijn handelen af te stemmen op de educatieve behoeften en de leer- en persoonlijkheidseigenschappen van hoogbegaafde leerlingen. De rol van de Plusklas-leerkracht kenmerkt zich door verandering. Gedurende het proces waarbij de zelfsturing van de leerling de verschillende niveaus van leren bereikt, neemt de leerkracht verschillende rollen aan namelijk: Van een productgerichte benadering naar een procesgerichte benadering. Van een sturende naar een meer begeleidende, coachende rol Van bepalen van het leerproces naar een meer ondersteunende rol bij het leerproces (Drent en van Gerven, 2012) Om deze professionele houding te kunnen aannemen is het van belang dat de Plusklas-leerkracht beschikt over de juiste competenties en bij voorkeur een op hoogbegaafdheid gerichte opleiding heeft gevolgd. Zie voor een uitgebreide omschrijving van de competenties het boek: Begaafd begeleiden (Eleonoor van Gerven, 2011). Taken van de Plusklas-leerkracht De Plusklas-leerkracht is verantwoordelijk voor: De inhoud en materialen voor de lessen in de Plusklas. Het twee keer per jaar schrijven van een rapportage in het rapport en deze tijdig aanleveren bij de groepsleerkracht. Het organiseren van een informatieavond in de maand september. Het houden van een tien-minutengesprek met ouders in de maand februari. Het onderhouden van het contact met de ouders, groepsleerkracht en de intern begeleider bij bijzonderheden. Het twee keer per jaar voorbereiden en deelnemen aan de leerlingbespreking met leerkracht en intern begeleider in de maanden februari en juni. Twee keer per jaar de ontwikkeling van de leerlingen documenteren en deze aanleveren bij de groepsleerkracht. De groepsleerkracht is verantwoordelijk voor het toevoegen van de documentatie in het leerlingvolgsysteem. 6
Afspraken met de groepsleerkracht Plusklaskinderen hoeven de lessen die tijdens de Plusklasochtend in de eigen klas gegeven worden, in principe niet in te halen. In overleg met de leerkracht kan besloten worden behandelde lesstofonderdelen die van belang zijn voor de voortgang van de leerontwikkeling van het kind, op andere lesdagen in te halen / zelfstandig te maken. CITO-toetsmomenten worden gepland op andere dagen dan de Plusklasdag. Plusklasleerlingen krijgen een rustige ruimte toegewezen wanneer zij een toets in moeten halen. Overlegmomenten met de Plusklas-leerkracht worden gerapporteerd aan de intern begeleider. Twee keer per jaar is er een leerlingbespreking met de groepsleerkracht, intern begeleider en Plusklas-leerkracht. De intern begeleider organiseert dit. Afspraken in de Plusklas De algemene schoolregels worden ook binnen de Plusklas gehanteerd. Kinderen worden gebracht en gehaald door de ouders, tenzij zij uitdrukkelijk toestemming van hun ouders hebben om zelfstandig naar de Plusklas te gaan. De Plusklas start de derde schoolweek en eindigt twee weken voor de zomervakantie. Leerlingen uit groep 8 blijven tot aan de CITO-eindtoets van april in de plusklas. Contact ouders In september organiseert de Plusklas-leerkracht een informatieavond voor de ouders. In februari zijn er voor de ouders tien minuten gesprekken. Indien gewenst kunnen ouders een afspraak maken met de Plusklas-leerkracht. Gestreefd wordt om de afspraken te plannen op de Plusklas-dag. Ouders worden door de Plusklas-leerkracht minimaal één keer per maand op de hoogte gehouden van activiteiten die in de Plusklas zijn of worden uitgevoerd. 7
Bijlage: Leerlijnen SLO 8
9