Beleidsplan. Meerbegaafdheid

Transcriptie

1 Beleidsplan Meerbegaafdheid 1

2 St. Jozefschool 1. Doelstelling Wij als jenaplanschool gaan er van uit dat ieder kind uniek is met zijn eigen kwaliteiten en beperkingen en moet kunnen functioneren op zijn eigen niveau, tempo en belangstelling. Hierbinnen houden wij optimaal rekening met verschillen tussen leerlingen. We willen voorkomen dat meerbegaafde kinderen hun mogelijkheden niet kunnen benutten en daardoor gaan onderpresteren. Om dit streven vorm te geven heeft onze school de keuze gemaakt om te gaan werken binnen de kaders van dit beleidsplan. 2

3 2. Doelgroep 2.1 Wat verstaan wij onder meerbegaafde kinderen? In het hedendaagse onderwijs is omgaan met verschillen een belangrijk thema. Aandacht voor meerbegaafdheid begint bij een goede wijze van signalering. Begaafde kinderen worden lang niet altijd herkend. Kinderen die niet vroegtijdig worden gesignaleerd, lopen de kans gedemotiveerd te raken. Zij krijgen wellicht problemen met leerstrategieën, of lopen risico s in de vorm van onderpresteren. Er is een verschil tussen meer/hoogbegaafd en meer/hoog intelligent. Kort gezegd gaat het erom dat intelligente kinderen over een hoge intelligentie beschikken hoog/meerbegaafde kinderen hebben naast een hoge intelligentie het vermogen op creatieve wijze met vragen en antwoorden om te gaan. Hun denkstrategie is ook echt anders en er moet om van hoogbegaafdheid te kunnen spreken sprake zijn van innerlijke sterke taakgerichtheid cq. doorzettingsvermogen /intrinsieke motivatie. 2.2 Welke doelgroepen onderscheiden wij? Onze school richt zich met dit beleidsplan op leerlingen die behoefte hebben aan een aangepast leerstofaanbod, omdat het reguliere leerstofaanbod hen te weinig uitdaging biedt. In dit beleidsplan gaan we verder niet in op leerlingen binnen deze doelgroep waarbij sprake is van specifieke problematiek (zoals o.a. faalangst, sociaal-emotionele problematiek) of leerproblemen (zoals o.a. dyslexie, ADHD en een disharmonisch ontwikkelingsprofiel). Voor deze leerlingen wordt individueel bekeken welke maatregelen noodzakelijk zijn, eventueel in overleg met een externe deskundige. Omschrijving doelgroep Intelligente leerlingen: beschikken in voldoende mate over de leer- en persoonlijkheidseigenschappen die kenmerkend zijn voor kinderen met een hoge intelligentie. Bij deze leerlingen zijn er problemen in het functioneren, die maken dat de leerling niet optimaal uit de verf komt. Bij deze leerlingen zijn naast aanpassingen in het leerstofaanbod pedagogische aandachtspunten in de begeleiding aan de orde. Begaafde leerlingen: beschikken in voldoende mate over de leer- en persoonlijkheidseigenschappen die kenmerkend zijn voor kinderen met een hoge intelligentie. Bij deze leerlingen zijn er geen specifieke problemen in het functioneren. Hoogintelligente leerlingen: beschikken in sterke mate over de leer- en persoonlijkheidseigenschappen die kenmerkend zijn voor kinderen met een hoge intelligentie. Bij deze leerlingen zijn er problemen in het functioneren, die maken dat de leerling niet optimaal uit de verf komt. Bij deze leerlingen zijn naast aanpassingen in het leerstofaanbod pedagogische aandachtspunten in de begeleiding aan de orde. Hoogbegaafde leerlingen: beschikken in sterke mate over de leer- en persoonlijkheidseigenschappen die kenmerkend zijn voor kinderen met een hoge intelligentie. Bij deze leerlingen zijn er geen specifieke problemen in het functioneren. 3

4 3. Signalering 3.1 Doelstelling Doelstelling van de module signalering (digitale handelingsprotocol) is het opsporen van leerlingen die in aanmerking komen voor verder onderzoek. Wij vinden het belangrijk om meerbegaafde leerlingen zo vroeg mogelijk te signaleren, de nadruk van de signalering ligt dan ook op groep 1-2. Door leerlingen in een vroegtijdig stadium op te sporen kan er vanaf het begin worden ingespeeld op de mogelijkheden van deze leerlingen en kunnen problemen zoveel mogelijk voorkomen worden. 3.2 Procedure Wij volgen binnen onze school voor de signalering de procedure die gehanteerd wordt in het Digitaal Handelingsprotocol hoogbegaafdheid. Stappenoverzicht: 1. Algemene indruk leerkracht 2. Signaleringslijst leerkracht 3. Algemene indruk ouders 4. Signaleringslijst ouders 5. Didactische gegevens 6. Overige bronnen Stap 2, 4 en 5 zijn noodzakelijk om een richtlijn van het protocol te krijgen. Ad punt 5 Huidige didactische gegevens: Groep 1-2: De leerkracht maakt een inschatting van het ontwikkelingsniveau van de leerling op de verschillende ontwikkelingsgebieden. Om een goede inschatting te maken van de ontwikkelingsvoorsprong van leerlingen van groep 1-2 worden er 17 verschillende aspecten binnen de kindontwikkeling bekeken. Lichaamsverkenning, tijdsoriëntatie, wereldverkenning, taal/denken, sociale ontwikkeling, emotionele ontwikkeling, taakgerichte vaardigheden, grove motoriek, fijne motoriek, visuele discriminatie, visuele synthese, auditieve analyse, auditieve synthese, ruimtelijke oriëntatie, ordenen, classificeren, tellen. De onderdelen fijne en grove motoriek bepalen de eindconclusie niet. Groep 3-8: De leerkracht noteert de resultaten van de laatst afgenomen toetsen van het leerlingvolgsysteem (LOVS Cito). o Technisch lezen: Teestechniek/leestempo/ Cito AVI-toets; o Taalvaardigheden: beoordeling zie hieronder o Spelling o Begrijpend lezen o Rekenen/wiskunde o Wereldoriëntatie: boordeling zie hieronder o Dyslexie protocol Voor de leerstofgebieden waar geen toetsen voor worden afgenomen, geeft de leerkracht een inschatting van het niveau van de leerling op grond van prestaties van de leerling op de methodegebonden toetsen. 4

5 Hierbij wordt de volgende beoordeling gehanteerd: D/E onvoldoende tot zeer zwak C matig/ voldoende B ruim voldoende A goed A+ zeer goed; 5

6 3.3 Wanneer? De signalering vindt plaats bij de instroom van leerlingen in groep 1-2, wanneer hier aanleiding toe is. Bij de instroom van nieuwe leerlingen groep 3-8 wanneer daar aanleiding toe is (zie hieronder). Wanneer er een duidelijk signaal is tijdens de verdere schoolloopbaan wordt in de meeste gevallen direct overgegaan tot de module diagnostiek. Acties tot het opstarten van de module signalering of diagnostiek worden besproken in het zorguur. Deze acties geeft de ib-er door aan het zorgteam, in de zorgteambespreking. Aanleiding om signaleringsprocedure op te starten Instroom groep 1 of bij instroom nieuwe leerlingen in groep 2-8: signaal uit intakeprocedure observatie leerkracht van kenmerken van begaafdheid (Opvallende punten uit lijnen van OVM.); signaal naar aanleiding van ontwikkelingsvoorsprong of goede didactische resultaten (Ascores op meerdere leerstofgebieden); problemen die mogelijk het gevolg zijn of samenhangen met begaafdheid. Bij de intakeprocedure worden in ieder geval de volgende vragen meegenomen: Heeft u de indruk dat er bij uw kind sprake is van een ontwikkelingsvoorsprong? Heeft u kind speciale interesses of hobby s? Zijn er bijzonderheden te melden ten aanzien van de ontwikkeling van uw kind? Verderop in de schoolloopbaan: Bij een signaal van de volgende bronnen: Leerkracht: observatie van kenmerken die duiden op begaafdheid; bij problemen die mogelijk verband kunnen houden met begaafdheid. Ouders: signaal van ouders; Didactische gegevens: leerlingen die overwegend scoren op A-niveau; wisselende schoolprestaties; 3.4 Verantwoordelijkheid De verantwoordelijkheid voor het opstarten van de signaleringsprocedure ligt bij de leerkracht. Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat de leerkracht zorgvuldig de verzamelde gegevens bekijkt en zelf tot een oordeel komt of verder onderzoek wenselijk is met behulp van de richtlijn van de computer. Signalering en verzamelde gegevens worden besproken in het zorguur. 3.5 Vervolgtraject Er is een indicatie voor verder onderzoek wanneer uit minimaal twee bronnen (leerkracht, didactische gegevens of ouders) een positief signaal komt. De leerkracht meldt leerlingen die positief uit de procedure komen aan bij de intern begeleider. De leerkracht heeft samen met de intern begeleider een gesprek met de ouders over de uitkomsten van de signaleringsprocedure bij die leerlingen die positief uit de signaleringsprocedure komen. 6

7 Er is een aantal situaties denkbaar waarin de leerkracht wordt aangeraden om toch door te gaan met de fase van diagnostiek, ondanks een eventueel negatief advies van het DHH: Wanneer leerkracht en/of ib-er op grond van aanvullende informatie van mening is dat diagnostisch onderzoek toch wenselijk is; Bij het vermoeden van onderpresteren, leerstoornissen of ernstige gedragsproblematiek. Grensgevallen 3.6 Verslaglegging Het door de computer gegenereerde verslag naar aanleiding van de signaleringsprocedure wordt opgenomen in het leerlingendossier eventueel aangevuld met aantekeningen van de leerkracht of aanvullende informatie. 7

8 4. Diagnostiek 4.1 Doelstelling Doelstelling van de procedure van intern onderzoek is meer duidelijkheid te krijgen over de begaafdheid van de leerling en het verzamelen van gegevens die nodig zijn voor het opstellen van een handelingsplan. 4.2 Procedure Wij volgen binnen onze school voor de diagnostiek de procedure die gehanteerd wordt in het Digitaal Handelingsprotocol Hoogbegaafdheid (DHH). Voordat deze procedure wordt gevolgd vindt altijd eerst overleg met de ouders plaats, ouders moeten ook toestemming geven voor het onderzoek. Bij voorkeur worden alle stappen doorlopen, dus ook de leerlingvragenlijst (vanaf groep 5) wordt afgenomen, tenzij de leerkracht de indruk heeft dat dit geen goed idee is. Stappenoverzicht 1. Leerkrachtvragenlijst 2. Oudervragenlijst 3. Didactische gegevens 4. Leerlingenvragenlijst (vanaf groep 5) 5. Overige bronnen 6. Uitprinten computergegenereerde verslag 7. Eventueel samenstellen gespreksformulier 8. Eindverslag schrijven 9. Advies vervolgtraject Stap 1, 2, 3 en 9 zijn noodzakelijk om een advies over het vervolgtraject te krijgen. Ad punt 3 Huidige didactische gegevens: Voor het stellen van de diagnose door de computer zijn alleen de huidige didactische gegevens nodig (worden automatisch overgenomen uit de signaleringsfase). Doortoetsen met toetsen van het LVS: De leerkracht bespreekt aan de hand van het door de computer gegenereerde verslag de uitkomsten van de diagnostiekprocedure met de intern begeleider. Aan de hand van dit gesprek wordt bepaald of er wordt doorgetoetst. Doortoetsen vindt plaats met de beschikbare toetsen van het LVS (liefst zo breed mogelijk doortoetsen). Er wordt begonnen met de eerstvolgende toetsen volgens het toetsschema en er wordt doorgetoetst zolang de leerling op A-niveau scoort. Wanneer een leerling op A-niveau heeft gescoord bij het doortoetsen, hoeft hij deze toets niet opnieuw te maken wanneer hij hem volgens het toetsschema moet maken, heeft hij lager dan A- niveau gescoord, dan wordt de toets wel meegedaan. groep 1-2: Cito Taal en rekenen 8

9 o o o o o groep 3-8: Technisch lezen: AVI-toets/ DMT Spelling LOVS Begrijpend lezen LOVS Rekenen/wiskunde LOVS Wereldoriëntatie 4.3 Wanneer? In principe doen we verder onderzoek bij alle leerlingen waarbij het DHH na de signaleringsprocedure aangeeft dat verder onderzoek wenselijk is en bij leerlingen waarvan de leerkracht en/of ib-er ondanks een negatief advies van het DHH toch verder wil gaan. 4.4 Verantwoordelijkheid Het interpreteren van de gegevens die worden verzameld in de fase van diagnostiek valt onder de verantwoordelijkheid van de intern begeleider. De leerkracht zorgt voor het verzamelen van de gegevens en bespreekt het door de computer gegenereerde verslag met de intern begeleider. De intern begeleider bepaalt in overleg met de leerkracht het vervolgtraject. Het is de bedoeling dat er een zorgvuldige analyse plaatsvindt van alle verzamelde gegevens en dat de richtlijnen van het DHH hierbij als ondersteuning gebruikt worden. 4.5 Vervolgtraject Nadat de diagnostiekfase is doorlopen, wordt voor de leerlingen die deel uitmaken van de doelgroep een plan voor compacten en verrijken opgesteld. Eventueel kan er ook een handelingsplan voor de deelgebieden opgesteld worden. Bij de keuze van het vervolgtraject wordt uitgegaan van de richtlijnen die gegeven worden door het DHH. Dit wordt per individuele leerling bekeken. De leerkracht heeft samen met de intern begeleider een gesprek met de ouders naar aanleiding van het intern onderzoek. 4.6 Verslaglegging Het door de computer gegenereerde verslag naar aanleiding van het intern onderzoek wordt samen met het geschreven eindverslag opgenomen in het leerlingdossier. (Voorbeeld computer gegenereerd verslag zie bijlage.) 4.7 Verwijzing van extern onderzoek In de volgende gevallen kan extern onderzoek wenselijk zijn: er is geen eenduidige conclusie mogelijk op grond van de gegevens uit het intern onderzoek; er zijn tegenstrijdige gegevens; bij het vermoeden van onderpresteren, leerstoornissen of ernstige gedragsproblematiek na een negatief advies van het DHH. De intern begeleider meldt de leerling aan voor verder onderzoek bij de orthopedagoog van het samenwerkingsverband of een extern deskundige. Wanneer het niet mogelijk is om het onderzoek door de school te laten plaatsvinden, dan wordt ouders het advies gegeven om extern onderzoek te laten doen. De school zal in dat geval de uitkomsten van het externe onderzoek serieus nemen en haar handelen afstemmen op de uitkomsten van het onderzoek. Adviezen van externe deskundigen worden opgevolgd, voor zover ze niet in strijd zijn met het door de school gevoerde beleid. 9

10 De betaling van het externe onderzoek wordt door ouders of school betaald. Dit is afhankelijk van waar de ondersteuningsvraag ligt. 10

11 5. Leerlingbegeleiding In dit deel van het beleidsplan wordt aangegeven welke begeleidingsmogelijkheden er op onze school zijn voor (meer)begaafde leerlingen. 5.1 Opstellen plan voor compacten en verrijken Nadat het traject diagnostiek is doorlopen wordt voor de leerlingen die tot de doelgroep behoren een plan opgesteld. Wanneer er een hulpvraag is binnen de verschillende onderdelen dan kunnen we gebruik maken van het standaardformulier, zoals dit is opgenomen in het DHH. 5.2 Vervroegde doorstroming Criteria Na de fase van diagnostiek wordt voor een aantal leerlingen eerst het adviestraject vervroegde doorstroming van het DHH doorlopen. We zullen in uiterste gevallen overgaan tot vervroegde doorstroming, dit heeft niet onze voorkeur. Voor leerlingen die het adviestraject vervroegde doorstroming wordt doorlopen, moet de volledige diagnostiekfase zijn afgerond, inclusief het doortoetsen. Dit geldt voor leerlingen die voldoen aan de volgende criteria: De leerling behoort tot de doelgroep van dit protocol, dit komt naar voren uit de fase van diagnostiek of uit extern onderzoek; De leerling heeft een didactische voorsprong van meer dan 6 maanden op meerdere leerstofgebieden. Groep 1-2: Er moet sprake zijn van een brede ontwikkelingsvoorsprong, dat wil zeggen op minimaal 9 van 15 gebieden in de fase diagnostiek (de ontwikkeling van de grove en fijne motoriek kunnen hierbij niet van doorslaggevende betekenis zijn). Verder moet er bij het doortoetsen sprake zijn van een didactische voorsprong van minimaal een half jaar. Groep 3-8: Er moet tijdens het didactische onderzoek in de fase diagnostiek een didactische voorsprong zijn van minimaal een half jaar op de belangrijkste leerstofgebieden (rekenen, spelling, taalvaardigheden, begrijpend lezen en technisch lezen) Sociaal-emotionele ontwikkeling De school hanteert de volgende instrumenten om de sociaal-emotionele ontwikkeling in kaart te brengen: Groep 1-2: Zien en de lijnen m.b.t. basale ontwikkelingsbehoeften van het ontwikkelingsvolgmodel. - zelfbeleving, zelfbesef - zelfstandigheid - relatie met volwassenen - relatie met kinderen Groep 3-8: Zien 11

12 Verder kan er extra geobserveerd worden en er kan eventueel extern advies aangevraagd worden. Wanneer de leerkracht twijfels heeft over de sociaal-emotionele ontwikkeling van een leerling waarbij een vervroegde doorstroming overwogen wordt, wordt de leerkracht gevraagd om aan te geven (liefst in een verslag) welke problemen hij ervaart in het functioneren van de leerling Besluitvorming De leerkracht doorloopt het adviestraject vervroegde doorstroming en bespreekt de uitkomst met de intern begeleider in de leerlingbespreking. Daarna vindt een gesprek plaats met de ouders, de huidige leerkracht, de intern begeleider. In dit gesprek wordt de definitieve beslissing omtrent de vervroegde doorstroming besproken. Vervroegde doorstroming van groep 7 naar 8 leidt tot vervroegd doorstromen naar VO Voorbereiding Aan de hand van de punten die eventueel naar voren zijn gekomen naar aanleiding van het adviestraject vervroegde doorstroming wordt bekeken welke aandachtspunten er zijn bij de voorbereiding op de vervroegde doorstroming Nazorg Wanneer ouders ondanks een positief advies van de school een vervroegde doorstroming niet wenselijk vinden, dan wordt de leerling in principe ingedeeld in de tweede leerlijn. Mocht er sprake zijn van een grote didactische voorsprong en de school acht een vervroegde doorstroming niet wenselijk, dan kan in overleg met ouders besloten worden tot een individueel traject voor de leerling. In principe starten leerlingen die vervroegd zijn doorgestroomd na enkele weken weer met een aangepast programma. Bij twijfel wordt in overleg met de intern begeleider bekeken of een leerling start in de eerste of de tweede leerlijn. Mocht de stamgroepleider denken dat een aangepast leerstofaanbod op dat moment nog niet wenselijk is, dan wordt overleg gevoerd met de intern begeleider. 12

13 5.3 Compacting van de reguliere leerstof Richtlijnen Alle leerlingen die tot de doelgroep behoren, worden ingedeeld in de eerste of tweede leerlijn en daarmee ligt tegelijk vast wat ze meedoen van de reguliere leerstof uit de methoden. Compacting vindt plaats aan de hand van de compactingrichtlijnen van het DHH. In principe wordt op alle leergebieden gecompact, tenzij anders is afgesproken Verantwoordelijkheid De stamgroepleider is verantwoordelijk voor het compacten van de leerstof. 5.4 Verrijkingsaanbod In de tijd die vrijkomt door compacting wordt verrijkingsstof aangeboden. Er wordt in principe niet vooruit gewerkt met de leerstof. Instructie en nabespreken van verrijkende stof valt in de Regenbooggroep* tijd Keuze materiaal Voor invulling van het structurele gedeelte van de weektaak op het gebied van de reguliere vakgebieden kiezen we zoveel mogelijk voor vaste materialen voor leerlingen in de eerste en tweede leerlijn. Een overzicht van deze materialen wordt opgenomen in bijlage. De stamgroepleider kan indien nodig hulp vragen aan de ib-er bij de verrijking. De ib-er zal bij het onderdeel Suggesties voor verrijking van het DHH zoeken naar aanvullende suggesties voor verrijking per groep, per vakgebied en per leerlijn Orthotheek De materialen die kunnen worden ingezet voor hoogbegaafde leerlingen zijn te vinden in de in de orthotheek en in de groepen. 5.5 Begeleiding in groep Compacting We hanteren de uitgangspunten zoals die zijn opgenomen bij de beschrijvende richtlijnen voor compacting in groep 1-2 van het DHH. De belangrijkste punten zijn: Er wordt met de opdrachten en werkjes aangesloten bij het niveau van de leerling. Er worden grotere leerstappen genomen, opdrachten met een gelijke inhoud en/of doelstelling worden zoveel mogelijk vermeden; Per project wordt bekeken welke opdrachten zinvol zijn voor kinderen uit de doelgroep; Bij de methoden die gebruikt worden ter ondersteuning van het onderwijs wordt bekeken welke onderdelen zinvol zijn om mee te laten doen Verrijkingsaanbod Hierbij worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: Door de verschillende technieken te relateren aan de weektaak, worden de kinderen gestimuleerd in de zone van de naaste ontwikkeling uitdaging te vinden (OVM). De taak van de stamgroepleider hierbij is om goed te signaleren of kinderen niet onderpresteren. 13

14 Vanaf het moment dat duidelijk is dat er sprake is van een ontwikkelingsvoorsprong, wordt gestart met het aanbieden van verrijkingsopdrachten en verrijkingsmateriaal; Er wordt verrijking aangeboden op zoveel mogelijk verschillende ontwikkelingsgebieden, dus zo breed mogelijk; Per project wordt gezocht naar verrijkingsmogelijkheden bij de verschillende onderdelen die aan bod komen; Er wordt verrijking gezocht die aansluit bij de verschillende manieren van leren die passen bij kinderen in deze leeftijdsfase (spelend leren, handelingsgericht leren, methodisch leren); Er wordt aangesloten bij de diverse werkvormen die gehanteerd worden (werken met ontwikkelingsmateriaal, spelen in hoeken, methodisch materiaal); Ontwikkelingslijnen worden uitgebreid naar boven toe. Er wordt ingespeeld op de ontwikkeling op het gebied van lezen en rekenen. Aan de hand van bovenstaande richtlijnen wordt door de stamgroepleideren van groep 1-2 een map samengesteld waarin de diverse verrijkingsmogelijkheden in groep 1-2 worden beschreven m.b.t. het werken in hoeken Planning leerstof In groep 1-2 maakt de stamgroepleider per project een planning van de technieken die aan de orde zullen komen. Vervolgens plannen de individuele kinderen per dag welke opdrachten en activiteiten ze gaan doen. Tijdens de verwerking wordt goed in de gaten gehouden of bij het inplannen van opdrachten en activiteiten rekening is gehouden met het niveau van de leerling. Daarnaast zullen naast reguliere opdrachten en activiteiten ook verrijkingsopdrachten ingepland worden. 14

15 5.6 Pedagogische begeleiding Naast de didactische aanpassingen zijn er leerlingen die ook begeleiding nodig hebben omdat ze problemen hebben in het functioneren. Via de vragenlijst die door ouders en stamgroepleider is ingevuld in de diagnostiekfase wordt bekeken op welke gebieden zich eventueel problemen voordoen. Vervolgens kan voor dat onderdeel gezocht worden naar suggesties voor de begeleiding bij het onderdeel Pedagogische handelingssuggesties van het DHH. 5.7 Begeleiding onderpresteerders Definitie Model onderpresteren m Inadequaat leerstofaanbod Houding t.o.v. school Leerkrachtattitude Onderpresteren: Wisselend foutenpatroon vooral bij schriftelijke prestaties Demotivatie: Zeer laag werktempo Slechte concentratie Adviesbureau voor hoogbegaafde kinderen in het basisonderwijs Drs. S. Drent Signalering en diagnostiek Onderpresteerders zijn leerlingen die onder het niveau presteren dat op grond van hun capaciteiten verwacht mag worden. Bij leerlingen waarvan het vermoeden bestaat dat ze onderpresteren wordt eerst een volledig intern onderzoek gedaan. Bij leerlingen waarvan de stamgroepleider een sterk vermoeden heeft dat er sprake zou kunnen zijn van onderpresteren wordt ervoor gekozen om de signaleringsprocedure over te slaan en direct door te gaan naar module 2 Diagnostiek, omdat de kans dan groter is dat de eventuele begaafdheid van de leerling ook naar voren komt. Mocht er daarna nog onvoldoende duidelijkheid zijn over de begaafdheid van de leerling, dan is extern onderzoek wenselijk. Soms geeft het DHH bij de factor onderpresteren aan dat er een gevaar is voor onderpresteren of vertoont de leerling uitval op meerdere clusters van de vragenlijst. Wanneer dit het geval is en de leerling valt buiten het protocol, dan wordt aangeraden om extern onderzoek te laten doen. 15

16 5.7.3 Begeleiding Bij leerlingen die onderpresteren is het belangrijk om ze ondanks hun huidige prestaties, in te delen in een leerlijn. Daarnaast is de pedagogische begeleiding van deze leerlingen essentieel om een gedragsverandering teweeg te brengen. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van de pedagogische handelingssuggesties voor het omgaan met onderpresteren uit het DHH. Mocht er na het toepassen van de handelingssuggesties na enige tijd nog geen verbetering optreden in de situatie van de leerling, dan is het wenselijk om een extern deskundige te raadplegen. 5.8 Randvoorwaarden begeleiding Planning leerstof Wij kiezen ervoor om leerlingen met een aangepast programma ook te laten werken met een weektaak. Dit geeft overzicht voor de stamgroepleider en verhoogt de zelfstandigheid van de leerling. De weektaak wordt opgesteld door de stamgroepleider in overleg met de leerling, hiervoor wordt voor alle leerlingen een standaardformulier gehanteerd. De stamgroepleider gebruikt de blokindeling (onderdeel van de compactingrichtlijnen) als ondersteuning bij het opstellen van de weektaak Begeleiding Leerlingen die een gecompacte en verrijkte leerlijn krijgen stromen in bij de Regenbooggroep*. In de Regenbooggroep wordt de instructie en nabespreking op de verrijking gegeven. Uitgangspunt hierbij is dat het vooral bij verrijkingswerk erg belangrijk is om het leerproces van de leerling te bewaken en dat verrijkingsmateriaal zich minder goed leent om het door de leerling zelf na te laten kijken, gezien de aard van het materiaal. Wanneer het niet mogelijk is om al het werk van de leerling door de stamgroepleider na te laten kijken, gaan we ervan uit dat er minimaal 1x per week van ieder verrijkingsonderdeel een gedeelte door de stamgroepleider wordt nagekeken. Deze opdracht(en) worden ook beoordeeld door de stamgroepleider volgens een procesgerichte benadering (zie bijlage beoordelingscriteria) en wordt weergegeven in een woordbeoordeling (ovoldoende-voldoendegoed). De stamgroepleider bespreekt de nagekeken opdrachten vervolgens ook na met de leerling Vermelding op verslag Op het verslag wordt naast een beoordeling voor de reguliere leerstof ook een beoordeling gegeven voor het verrijkingsmateriaal waar de leerling aan gewerkt heeft. Dit wordt verwerkt bij de toelichting per vakgebied Registratie Bij de overgang naar een volgende groep wordt bij de overdracht een registratieformulier ingevuld waarop wordt aangegeven aan welke verrijkingsstof de leerling gewerkt heeft en hoe ver hij gekomen is met de verschillende materialen Coördinatie De coördinatie van de ondersteuning voor hoogbegaafde leerlingen ligt bij de stamgroepleider, regenbooggroepsleider en intern begeleider. 16

17 5.8.6 Verslaglegging De verslagen van de signalerings- en diagnostiekfase worden opgenomen in het leerlingdossier (Parnassys). De eventuele handelingsplannen en evaluatiegegevens worden ook opgeborgen in het leerlingdossier. 6. Regenbooggroep In alle groepen werken we met groepsplannen, in deze groepsplannen worden leerlingen geclusterd. De kinderen worden onderverdeeld, per vakgebied, in een basisgroep, een weergroep en een meergroep. De kinderen in deze groepen krijgen allemaal instructie uit de methode, de basisstof. Kinderen die in de weergroep zitten krijgen extra herhaling op de basisstof en verlengde instructie. Kinderen in de meergroep mogen vaak eerder de instructieles op de basisstof verlaten, hebben daardoor extra tijd voor de verrijking. De herhaling en verrijking van de basisstof is een differentiatie die de methode aanbiedt. Op de Jozefschool is een aantal leerlingen die onvoldoende uitgedaagd wordt met de verrijking van de methode. Zij hebben iets anders nodig om niet te gaan onderpresteren. Als we signaleren dat een kind niet voldoende uitdaging vindt in de verrijkte basisstof van de methode, gaan we over tot diagnosticeren. Als uit het DHH-protocol blijkt dat de leerling op een eerste of tweede leerlijn moet werken dan zal de leerling instromen in de Regenbooggroep. Op een eerste of tweede leerlijn werken wil zeggen dat de basisstof van de methodes compact wordt aangeboden. Naast de compacte basisstof worden verrijkende plustaken aangeboden. In de Regenbooggroep wordt tijd gereserveerd om de plustaken te bespreken (instructie en nabespreken). Plustaken worden verwerkt en nagekeken in de stamgroep. Na de instructie van de plustaken wordt op niveau verrijking aangeboden bijvoorbeeld in de vorm van een vreemde taal/ filosofie/ logisch denkspellen/ mindmaps maken/ presentaties voorbereiden en dergelijke. Meerbegaafde kinderen, gediagnosticeerd door het DHH, nemen per stamgroep anderhalf uur buiten de groep plaats in de Regenbooggroep. De Regenbooggroepsleider houdt een logboek bij en maakt een rapportage over de vorderingen voor het verslagboekje. De selectie en criteria voor deelname sluiten aan bij het SKOVV beleid voor meerbegaafde leerlingen. 7. Evaluatie 7.1 Team Zie document Ondersteuningsplan St. Jozefschool. 7.2 Ouders De evaluatie gekoppeld aan de oudergesprekken. Op langere termijn (na 4-6 maanden) kan er eventueel voor gekozen worden om de vragenlijsten uit de diagnostiekfase nog eens opnieuw in te vullen (hiervoor wordt gebruik gemaakt van de vragenlijsten die zijn opgenomen in module 4 evaluatie lange termijn met ouders). Op deze manier kan bekeken worden of het handelingsplan ook geleid heeft tot een ander beeld bij ouders en stamgroepleider Leerling Het is belangrijk om regelmatig even kort te evalueren met de leerling, zodat de stamgroepleider zicht houdt op het leerproces van de leerling. De stamgroepleider kan zelf bepalen hoe hij dit wil vormgeven, hierbij kan gebruik worden gemaakt van de suggesties voor evaluatie op korte termijn met de leerling van het DHH. 17

18 Vanaf groep 5 kan de stamgroepleider er voor kiezen om voorafgaand aan de rapportgesprekken de leerling de leerlingvragenlijst in te laten vullen die deel uitmaakt van module 4 van het DHH. 8. Financiële verantwoording qua personeel en materiaal. Het heeft onze voorkeur om de begeleiding en ondersteuning van leerlingen van de Regenbooggroep buiten de groep te organiseren. Maar gezien de onzekerheid omtrent bezuinigingen in het onderwijs en Passend onderwijs is dit niet te waarborgen. Materiële instandhouding van extra verrijkende methodes zal binnen de leermiddelen en gebruiksmaterialen in de begroting opgenomen worden. 9. Passend onderwijs en meerbegaafdheid. Per 1 augustus 2014 worden op alle Nederlandse scholen het Passend Onderwijs ingevoerd. Passend Onderwijs houdt in dat elk kind het onderwijs en de begeleiding krijgt die het beste aansluiten bij zijn of haar talenten en beperkingen. Elke leerling heeft recht op een ononderbroken ontwikkeling (artikel 8, Wet op het Primair Onderwijs). Dit betekent dat de leerling aangesproken moet worden op een bij hem passend niveau; aansluitend op zijn mogelijkheden, specifieke leereigenschappen, interesses en behoeften op cognitief, sociaal en emotioneel gebied. Pas dan kan er sprake zijn van passend onderwijs en een ononderbroken ontwikkeling voor de individuele leerling. Een van de vereisten voor talentvolle, (hoog)begaafde leerlingen is een breed activiteitenscala aan verrijkingsarrangementen. Omdat leerkrachten uit het basisonderwijs te maken hebben met grote verschillen in ontwikkelingsniveau tussen individuele leerlingen is dat dus een behoorlijke uitdaging. Voor (zeer) talentvolle leerlingen is het van groot belang dat er binnen de leeromgeving structureel ruimte gecreëerd wordt om hun potentieel te benutten op een wijze die bij hen past. Deze groep leerlingen heeft specifieke leerbehoeften: een grotere behoefte aan complexe taken, een sterke wens voor betekenisvolle problemen, denken op een hoger abstractieniveau en opdrachten die aansluiten bij hun creatieve manier van denken en sterke behoefte om zaken zelf te ontdekken en te onderzoeken. Naast aanpassingen in de eigen groep draagt een goed opgezette verrijkingsgroep, waarin de (zeer) talentvolle leerling onderwijs krijgt met ontwikkelingsgelijken, hieraan bij. 18

19 Naslagwerk: Professioneel omgaan met hoogbegaafde leerlingen in het basisonderwijs; Sylvia Drent en Eleonoor van Gerven Digitaal handelingsprotcol hoogbegaafdheid; Sylvia Drent en Eleonoor van Gerven 19