Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Projectduur: 1 januari 2016 31 december 2017 Financiering: Verantwoordelijke: Partners:
Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Wat zijn de problemen? 1. Gehalte organische stof van bodems in Vlaanderen is (te) laag Verbeteren (verhogen) is een zeer traag proces. In de biologische teelt wordt sterker gefocust op het belang van O.S.
Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 De rol van O.S. in de bodem Een donkerder kleur waardoor snellere opwarming Betere bodemstructuur, beter bewerkbaar en minder bodemverdichting Stimuleert een evenwichtig bodemleven Verhoogt het waterbergend vermogen en verhoogt de waterdoorlaatbaarheid Nutriënten beter vasthouden en nutriënten die vrijkomen door mineralisatie aanleveren en zo beschikbaar maken voor de planten
Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Welke hoeveelheid O.S. zit er in een bodem? 1% C 0,010 x 2.780.000kg = 27.800 kg/ha 1,4% C 0,014 x 2.780.000kg = 38.920 kg/ha 1,8% C 0,018 x 2.780.000kg = 50.040 kg/ha 6,0% C 0,060 x 2.780.000kg = 166.800 kg/ha 2% afbraak van 27.800kg = 556 kg/ha/jaar 2% afbraak van 38.920kg = 778 kg/ha/jaar 2% afbraak van 50.040kg = 1.001 kg/ha/jaar 38,920 x 1,72 = 66,942 x 5% N x 2% = 667kg/N per ha/jaar door mineralisatie beschikbaar voor de teelt
Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Wat zijn de problemen? 1. Bio tracht meer te focussen rond opbouw van O.S. in de bodem Bemestingsnormen MAP 5 (2015-2016 2017 2018) Stikstof: Werkzame N (kg / ha / jaar) Dierlijke N-tot. (kg / zand Niet zand ha / jaar) - aardbeien 160 160 170* - laag N-behoeftige teelten 125 125 125* Fosfor: Beter bodemleven en bodemstructuur 2. Door lagere P-normen: beperkte mogelijkheden voor opbouw van organische stof P 2 O 5 (kg / ha / jaar) Klasse I Klasse II Klasse III Klasse IV - aardbeien 85 65 55 45 - laag N-behoeftige teelten 85 65 55 45 * Zonder werkingscoëfficiënten
Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 N-bemestingsnormen aardbeien MAP 3 laag N-behoeftige teelt (fruit) = 125 kg werkzame N MAP 4 bij groenten (Groep I) = 250 kg werkzame N MAP 5 aparte teelt = 160 kg werkzame N P-bemestingsnormen aardbeien MAP 3 laag N-behoeftige teelten 80 kg P 2 O 5 MAP 4 bij groenten (Groep I) 75 65 kg P 2 O 5 MAP 5 aparte teelt 45 kg P 2 O 5 = alle gronden in Vlaanderen in klasse IV tenzij aangetoond werd op basis van een grondanalyse dat de voorraad fosfaat lager is = klasse III of II of I = op perceelniveau niet op bedrijfsniveau
Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Wat zijn de problemen? 1. Gehalte organische stof van bodems in Vlaanderen is laag Bodemleven en structuur = belangrijker in biologische teelt 2. Door lagere P-normen: beperkte mogelijkheden voor opbouw organische stof 3. Bij aardbeien (1 of 2 jaar) en meerjarig kleinfruit: Werkwijze in bio-teelt Slechts 1 voorraadbemesting bij aanplant voor meerdere jaren Nadien is bemesting moeilijker en duurder
Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Oplossing: gebruik van bedrijfseigen reststromen Organisch materiaal, meestal plantaardig Vb.: stro, maaisel van gras-klaver, snoeisel, oogstresten, Gebruik hiervan als bemesting valt niet onder MAP Dierlijke mest (bedrijfseigen en aanvoer) valt wel onder MAP Boerderijcompost valt niet onder MAP Aanvoer gecertificeerde groencompost valt onder MAP Mogelijkheden met bedrijfseigen reststromen: Opbouw van organische stof in de bodem Bemestingsadviezen optimaal invullen is complexer
Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Oplossing: gebruik van bedrijfseigen reststromen L: stro leggen in plukpad, na de teelt inwerken; R: compost op plantstrook
Overzicht On-farm demonstratieproeven 1. Aardbeien Toevoegen van organisch materiaal aan de bodem via: teelttechniek basisbemesting teeltresten 2. Kleinfruit Toevoegen van organisch materiaal aan de bodem via: teelttechniek
1. On-farm demo s: aardbeien Aardbeiperceel in Ternat (Biobees, Luc Pauwels) Proefopzet : 4 tunnels met in 5 ruggen, veldjes van 6m met telkens 3m buffer
1. On-farm demo s: aardbeien A. Toevoegen van OM via teelttechniek: Geen toevoer van OM Gangbare technieken: Polyethyleen folie op rug Antiworteldoek in plukpad Toevoer van OM Alternatieve technieken: Biodegradeerbare folie op rug Stro in plukpad (bij planten + in voorjaar) Japanse haver ingezaaid in plukpad Spontane vegetatie in plukpad Einde teelt: afvoeren of onderwerken van OM
1. On-farm demo s: aardbeien Teeltwijzes in plukpad Anti wortel doek Spontane vegetatie + stro 2 x stro Japanse haver + stro Tunnel 4 Tunnel 3 Tunnel 2 Tunnel 1
1. On-farm demo s: aardbeien B. Toevoegen van OM via basisbemesting: 4 soorten basisbemesting loodrecht op tunnels 1. Stalmest 2. Groencompost 3. Gras-klaver als maaimeststof 4. Organische bio-handelsmeststoffen Basisbemesting 1 2-3 aangevuld (tot advies) met organische handelsmeststoffen
1. On-farm demo s: aardbeien Basisbemesting op ruggen Teeltwijzes in plukpad Stalmest + handelsmeststoffen Compost + handelsmeststoffen Gras-klaver + handelsmeststoffen Anti wortel doek Spontane vegetatie + stro 2 x stro: bij planten en in voorjaar Japanse haver + stro Handelsmeststoffen Tunnel 4 Tunnel 3 Tunnel 2 Tunnel 1
1. On-farm demo s: aardbeien Basisbemesting op ruggen Teeltwijzes in plukpad Stalmest + handelsmeststoffen Compost + handelsmeststoffen Maaimeststof: gras-klaver + handelsmeststoffen Handelsmeststoffen Tunnel 4 Anti wortel doek Tunnel 3 Spontane vegetatie + stro Tunnel 2 2 x stro Tunnel 1 Japanse haver + stro
1. On-farm demo s: aardbeien C. Toevoegen van OM via opruim van de teelt: Materiaal dat ondergewerkt kan worden: Japanse haver + stro Stro (na planten en in voorjaar) Spontane vegetatie + stro Aardbeiplanten Materiaal dat afgevoerd wordt: T-Tape PE-folie Antiworteldoek Aardbeien
Tunnel 1: Japanse haver + stro + bio-afbreekbare folie + aardbeiplanten kunnen ondergewerkt worden = IMPORT van organisch materiaal
Tunnel 2: stro + bio-afbreekbare folie + aardbeiplanten kunnen ondergewerkt worden = IMPORT van organisch materiaal
Tunnel 3: spontane vegetatie + stro kunnen ondergewerkt worden, aardbeiplanten en PEfolie worden afgevoerd = netto IMPORT
Tunnel 4: antiworteldoek + PE-folie + aardbeiplanten worden afgevoerd. Niets wordt ondergewerkt = enkel EXPORT van organisch materiaal
Basisbemesting Basisbemesting 1. On-farm demo s: resultaten 1) Bepaling van %C in de bodem Start project (januari 2016): %C (gemiddeld over het hele perceel): 1,4 Einde project (december 2017): Teeltwijzes A-W-D SP VEG STRO JAP HAV RUG Teeltwijzes A-W-D SP VEG STRO JAP HAV PLUKPAD 1,5 1,5 1,5 1,7 S MEST 1,3 1,4 1,4 1,4 S MEST 1,7 1,8 1,9 1,8 COMP 1,4 1,4 1,6 1,4 COMP 1,5 1,6 1,7 1,8 M MEST 1,4 1,5 1,7 1,8 M MEST 1,3 1,5 1,5 1,4 HMS 1,3 1,3 1,5 1,5 HMS Tunnel 4 Tunnel 3 Tunnel 2 Tunnel 1 Tunnel 4 Tunnel 3 Tunnel 2 Tunnel 1 = Effect van basisbemesting op de ruggen = Effect van teeltwijze op het plukpad
%C 1. On-farm demo s: resultaten 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40 1,30 1,20 Conclusies over %C 1,80 1,75 1,70 1,60 1,60 1,55 1,55 1,55 1,50 1,45 1,45 1,45 1,45 1,40 1,40 A-W-D SP VEG STRO JAP HAV 1,30 %C per teelttechniek Teelttechniek STALMEST COMPOST MAAIMESTSTOF ORG. HMS Cijfers laten voorlopige tendensen zien Echte effecten ten vroegste binnen 1 jaar = effect van ondergewerkte materialen zoals stro, Japanse haver, spontante vegetatie, aardbeiplanten. Antiworteldoek + handelsmeststoffen (gangbaar) = daling in %C Tendensen bij compost en maaimeststof als bemesting zijn vrij sterk
Basisbemesting 1. On-farm demo s: resultaten 3) Saldo droge stof (DS) per ha :op- en afgevoerd IMPORT (+) Organische handelsmeststoffen Maaimeststof Compost Stalmest Stro Folie (bio-afbr) EXPORT (-) Aardbeiplanten Vruchten PE-folie Aantal ton DS/ha netto opgevoerd Stalmest Groencompost Maaimeststof Handelsmeststoffen 10,0 9,6 8,5 8,8 9,0 8,7 7,5 7,9 8,0 7,1 6,7 7,0 6,1 6,3 5,5 6,0 5,0 4,0 3,0 3,1 4,0 3,4 4,1 2,0 1,0 1,2 A-W-D SP VEG STRO JAP HAV Teelttechniek
2. On-farm demo s: kleinfruit Perceel zomerframboos te Bellegem (De Grenshoeve, Luc & An Goemaere)
2. On-farm demo s: kleinfruit Toevoegen van OM via teelttechniek: Gangbare technieken: Antiworteldoek op plukpad Gras-klaver op plukpad, maaisel op plantstrook of plukpad Alternatieve technieken: Compost Spontane vegetatie Snoeihout Groenbedekker Maaimeststof Luzerne op plantstrook op plukpad ingezaaid om op plantstrook aan te brengen
Proef in 3 herhalingen met zomerframboos, ras Glen Ample, aanplant in juni 2016 Bij het maaien van het plukpad wordt het maaisel van de groenbedekker en luzerne op de plantstrook gebracht. Op de andere objecten blijft het maaisel op het plukpad liggen.
2. On-farm demo s: resultaten 1) Bepaling van %C in de bodem Start project (januari 2016): %C (gemiddeld over het hele perceel): 1,0 Einde project (december 2017): Object RUG Object PLUKPAD A-W-D 1,2 GB 1,4 SH 1,4 LUZ 1,2 SP VEG 1,3 COMP 1,6 A-W-D 1,3 GB 1,1 SH 1,1 LUZ 1,1 SP VEG 1,1 COMP 1,2
2. On-farm demo s: resultaten %C per teelttechniek 1,5 1,4 1,3 1,25 1,25 1,25 1,2 1,15 1,2 1,1 1 1,4 %C Conclusies over %C: Zeer lichte stijging op het hele perceel Compost zorgt voor sterkste stijging Stijging %C onder antiworteldoek: mogelijk te verklaren door hogere temperaturen (= versnelde mineralisatie)
Bedankt voor uw aandacht! Met dank aan: - Luc Pauwels - Luc & An Goemaere Financiering: Verantwoordelijke: Partners: Meer info via proefcentrum.pamel@vlaamsbrabant.be