Tuinbouwcijfers over 2017 Voor het derde jaar op rij heeft de tuinbouwsector goede zaken gedaan. Het is duidelijk dat er een eind is gekomen aan veel jaren van extreem lage inkomens. De grootste inkomensstijging vond plaats binnen de glastuinbouwsector. Glasgroentetelers voeren de lijst aan, direct gevolgd door poten perkplantentelers. De snijbloementelers volgen een gestaag stijgende lijn. Binnen de glasgroentesector zijn het de tomatentelers die hun productie weten te verzilveren, dankzij een mooi en gevarieerd assortiment, maar ook vanwege minder concurrentie vanuit Spanje. De paprika- en komkommertelers ondervinden juist wat meer concurrentie vanuit dat productiegebied. Gemiddeld inkomen uit bedrijf volgens WUR-LEI 2013 2014 2015 2016 2017* Glastuinbouw Totaal 59.100 113.000 198.600 231.800 243.500 glasgroente 61.900 119.200 344.400 339.800 325.500 snijbloemen 46.500 103.500 119.700 142.300 145.800 pot/perkplanten 73.700 118.400 123.800 218.100 271.000 * volgens raming Bloembollentelers kunnen tevreden zijn, want zij hebben nu voor het vierde opeenvolgende jaar een prima inkomen. Het inkomen van boomkwekers en fruittelers verbeterde licht. Alleen de telers van 1
vollegrondsgroenten verdienden afgelopen jaar minder als gevolg van lagere prijzen door meer aanbod. Tuinbouwondernemers krijgen wat meer vlees op de botten, dat ten goede komt aan een gezonde ontwikkeling die de sector doormaakt. De solvabiliteit van bedrijven is gestegen. Bedrijven beschikken weer over financiële buffers. Dat is te merken aan de ontwikkelingen op gebied van samenwerking, duurzaamheid, bedrijfsuitbreiding en nieuwbouw. Wie een kas wil bouwen zal moeten aansluiten in de wachtrij. Gemiddeld inkomen uit bedrijf volgens WUR - LEI Bloembollen 87.400,0 Boomkwekerij 47.400,0 Fruit 43.600,0 Vollegrond 21.900,0 2013 2014 2015 2016 2017* 121.000,0 126.100,0 132.600,0 143.200,0 57.800,0 53.300,0 52.100,0 57.400,0 23.400,0 25.100,0 40.600,0 43.500,0 50.700,0 68.100,0 57.400,0 47.900,0 * volgens raming Groenten en fruit De productiewaarden van groenten en fruit was in 2017 vergelijkbaar met voorgaand jaar. Voor uien, komkommers en paprika s viel de telersprijs lager uit. Telers van tomaten, aubergines en zachtfruit ontvingen juist een betere prijs. Fruittelers oogstten minder appels en peren, vanwege vorst in de bloeitijd met als gevolg slechte inkomens. 2
Productiewaarde groenten en fruit, in miljoen 2016 2017R 17 t.o.v. 16 Totaal 3.310 3.300 0% Groenten 2.617 2.490-5% Fruit 693 810 17% R=raming Bron: GroentenFruit Huis/Wageningen Economic Research 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 Productiewaarde ( miljoen) - Totaal Groenten Fruit 2016 2017R De importwaarde van verse groenten en fruit steeg met 6% naar 6 miljard. De drie belangrijkste producten zijn druif, banaan en avocado. Het importbedrag van grapefruit, blauwe bes en tomaat nam eveneens toe. Importwaarde groenten en fruit, in miljoen 2016 2017R 17 t.o.v. 16 Totaal 5.631 5.960 6% Groenten 1.533 1.670 9% Fruit 4.098 4.290 5% R=raming 3
In 2017 steeg de Nederlandse export van verse groenten en fruit met 2% naar 9,6 miljard. Tomaat, paprika en druif zijn de belangrijkste exportproducten die ook een hogere omzet noteerden. Andere groeiers zijn avocado en banaan. Exportwaarde groenten en fruit, in miljoen 2016 2017R 17 t.o.v. 16 Totaal 9.354 9.580 2% Groenten 5.254 5.300 1% Fruit 4.100 4.280 4% R=raming Nederlanders kochten in 2017 minder groenten en fruit voor consumptie thuis. Zo n 10 tot 15 procent eten zij buitenshuis. Dat was te merken aan de inkoop van de Nederlandse horeca en catering die in volume steeg met 13%.Deze stijging compenseert echter niet in zijn geheel de lagere huishoudelijke aankoop. We eten nog altijd in Nederland veel minder groenten en fruit dan aanbevolen. Consumenten gaven in de supermarkt 5% meer uit aan biologische producten. Een derde van het budget aan verse groenten is voorbewerkt. 2% van de huishoudens koopt weleens of regelmatig een maaltijdbox.. 4
Gekocht volume door NL huishoudens, in miljoen kilo 2016 2017 17 t.o.v. 16 Totaal 1.346 1.304-3% Groenten 609 590-3% Fruit 737 714-3% Sierteelt De aanvoer op de Nederlandse bloemenveilingen groeide het afgelopen jaar met 1%. De aanvoer van snijbloemen staat iets onder druk, in tegenstelling tot die van planten. Omzet Royal FloraHolland en Plantion (* 1 miljoen) 2016 2017 groei Snijbloemen Nederland 1.850 1.840-1% Snijbloemen Import 700 710 1% Snijbloemen totaal 2.550 2.550 0% Kamerplanten totaal 1.565 1.600 2% Tuinplanten totaal 400 410 2% Totaal 4.515 4.560 1% Lisianthus en Pioenen zijn de grootste groeiers. Amaryllis en Alstroemeria hebben het wat moeilijker. Opvallend is de aanvoer van veel kamerplantenarrangementen. Rond Pasen nam de 5
aanvoer van narcis op pot toe en die van hyacint af. Potorchideeën hadden het moeilijk om hun positie vast te houden en daalden in prijs. Bij de tuinplanten was meer aandacht voor exoten als Citrus dan voor Buxus. Omzet producten Grootste groeiers Grootste dalers Snijbloemen Lisianthus + 16% Amaryllis -11% Pioen 9% Zantedeschia 10% Alstroemeria +6% Dianthus 9% Kamerplanten Narcis op pot + 19% Hyacint op pot -9% Arrangementen + 18% Phalaenopsis -4% Spathiphyllum + 12% Dendrobium -2% Tuinplanten Citrus +30% Buxus -19% Dianthus op pot +22% Skimmia -4% Mandevilla +15% Pelargonium -6% De export van bloemen en planten groeide met ruim 5% en haalde dit jaar een nieuw record van 6 miljard euro, mede dankzij snel groeiende afzetmarkten in Oost-Europa. Exportcijfers sierteelt Nederland (Bron Floridata) cijfers x 1 miljoen 2016 2017 groei Snijbloemen 3.557 3.770 6% Pot en tuinplanten 2.183 2.230 2% Totaal 5.740 6.000 5% Polen is binnen gekomen in de top vijf van exportlanden. De gevolgen van de Brexit zijn al zichtbaar in de exportcijfers naar het Verenigd Koninkrijk. Het dalende pond maakt onze producten duur. 6
3 grootste stijgers 3 grootste dalers Rusland + 40% Denemarken -8% Polen +22% Groot Brittannië -6% Tsjechië + 21% Zweden -1% De stroom importproducten die via de veilingen worden verwerkt blijft vrij constant. Ook in de aanvoer per land zit weinig verandering. Snijbloemen komen voornamelijk uit Afrika en potplanten meer uit de ons omringende landen. In Duitsland neemt het eigen verbruik van bloemen af, maar worden ze wel vaker cadeau gegeven. In Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk gebeurt juist het omgekeerde. Import sierteelt via Nederlandse veilingen 2016 2017 groei Snijbloemen 700 710 1% Kamerplanten 46 43-7% Tuinplanten 42 41-2% Totaal 788 794 1% In de onderlinge verhoudingen tussen de afzetkanalen treden weinig veranderingen op en blijft de positie gelijk. Verkoopkanalen Bloemisten supermarkten Snijbloemen 64% 36% 7
Bloemisten supermarkten tuincentrum bouwmarkt Kamerplanten 41% 26% 20% 13% Bloemisten supermarkten tuincentrum bouwmarkt Tuinplanten 39% 23% 27% 11% De digitalisering van vraag en aanbod in de sierteelt krijgt de komende jaren meer aandacht. Voor het uitgangsmateriaal is 2017 een heel goed jaar geweest. De sector heeft de uitspraak dat er geen octrooi meer aangevraagd kan worden op klassiek veredelde producten, heel positief ontvangen. Duurzaamheid De Nederlandse Glastuinbouw zet in op een klimaatneutrale sector in 2040. De energie die dan wordt gebruikt komt voor ongeveer de helft uit geothermie. De andere helft bestaat voor ongeveer 8
gelijke delen uit duurzame elektriciteit, duurzame restwarmte, biomassa en biogas. De sector moet daarbij kunnen beschikken over CO2 van externe bronnen en netwerken voor levering en distributie van warmte. Jaarlijks zijn er twee of drie nieuwe aardwarmtebronnen nodig. Om duurzaam te ondernemen is het nodig jaarlijks 300 ha kassen te vernieuwen. De totale energiebehoefte is in 2040 met circa 35% gedaald ten opzichte van 2015. Het Nieuwe Telen is een belangrijke methode om dit te bereiken. 2017 was gemiddeld een goed jaar voor de tuinbouwsector. Na een periode van herstel investeren bedrijven in een stevig fundament voor de toekomst. Dat uit zich zowel in broodnodige technische ontwikkelingen als positionering in de markt. Waar de één dat zoekt in schaalvergroting kiest de ander voor specialisatie en ketenintegratie of beiden. De tuinbouw komt weer tot bloei. 10 januari 2018 Bron: - Floridata - GroentenFruit Huis - LTO Glaskracht Nederland - Plantion - Royal FloraHolland / Plantion - Wageningen Economic Research 9