Visie op Gemeenten Update 2014 Transitiemanagement in het sociale domein Meer medebewindstaken en horizontale verantwoording Bedrijfsvoering naar een nieuw evenwicht Trends en ontwik k elingen T ran s it iem an ag em en t in h et s o c iale d o m ein Gemeenten staan voor grote uitdagingen in het sociale domein. Steeds meer zorg- en welzijnstaken worden bij de gemeente neergelegd, terwijl de financiële middelen daarvoor beperkt worden. Om dit bijna onmogelijke toch mogelijk te maken, draagt de overheid gemeenten op om transities door te voeren, regionale samenwerkingen aan te gaan en actief burgerschap te faciliteren. Door deze transities verandert het gemeentelijk takenpakket fundamenteel, net als de te bedienen doelgroepen en de financiering van het aanbod. Doelmatig beleid en efficiënte inzet van middelen vraagt om goede analyses, inzicht in het voorzieningengebruik en heldere politieke keuzes. Een enorme opgave dus, die ook nog eens wordt bemoeilijkt door een wankel nationaal politiek evenwicht met onzekerheid over de doorgang van (gestapelde) deelakkoorden. In de praktijk wordt de transitie ook gehinderd doordat er nog sterk wordt gedacht vanuit het eigen belang. De bezuinigingen bij zowel gemeenten als zorgaanbieders werken dit in de hand. Bij sociale innovatie is langdurige gelijkwaardigheid in slim samenwerken een belangrijke voorwaarde. Maar in plaats van samenwerking, ontstaan er juist nieuwe schotten vanuit eigen belang en/of specialisme. Onder de tijdsdruk van de definitieve overheveling zal alles meer vloeibaar moeten worden. M eer m ed eb ew in d s t ak en en h o riz o n t ale veran t w o o rd in g Het aantal beleidsterreinen waarop gemeenten taken van het Rijk en de Provincie overnemen, neemt in rap tempo toe. Het generiek toezicht op de uitvoering daarvan ligt sinds eind 2012 bij de Gemeenteraad. Om gemeenten te ondersteunen is voor toezichtinformatie WaarstaatjeGemeente.nl ontwikkeld. Het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) heeft op basis van wetten die worden uitgevoerd, toezichtindicatoren geformuleerd waarop het hoogste afbreukrisico zit; maatschappelijk, financieel en politiek. Op de website kunnen gemeenten eenvoudig per thema, wet en toezichtindicator laten zien of de gemeente aan de eisen voldoet. De benodigde broninformatie kan eenvoudig worden aangeleverd of wordt slim gegenereerd. De tool kan ook benchmarken en burgerpeilingen laten zien. Branche in cijfers 7.4 Het rapportcijfer dat volgens recent CBS Veiligheidsmonitor 2013 gegeven wordt aan leefbaarheid in de buurt. Deze beoordeling gelijk aan 2012. 660 miljoen. Dit record miljoenenbedrag verwachten Gemeenten dit jaar die parkeerbelasting heffen. (facultatief: Het aantal gemeenten met betaald parkeren verandert nauwelijks.) Amsterdam spant de kroon met beoogde 162 miljoen., Deze gemeente scoort ook het hoogst qua heffingen ( 27% van haar inkomsten). 13 miljard, het bedrag dat tot 2017 moet worden bezuinigd op openbaar bestuur. Krimpen en vernieuwen zijn ongelijksoortige zaken die operationeel lastig te combineren In de basis is het een prachtig en slim instrument dat tijdrovende rapportages tussen overheden overbodig maakt en informatie voor iedereen beschikbaar stelt. Nu moeten gemeenten eerst snel de bedrijfsvoering en de basisinfrastructuur voor het nakomen van 19 resultaatsverplichtingen op orde krijgen. Het Nationaal Uitvoerings Programma (NUP) van KING heeft als ambitie dit voor 2015 te bereiken. zijn. Bed rijf s vo erin g n aar een n ieu w even w ic h t Een kleinere, krachtige en dienstverlenende overheid die het met minder geld moet doen, dat is de opgave. Gemeenten moeten een nieuw evenwicht
zoeken tussen ambitie, eigen organisatie en financiën. De noodzakelijke voorzieningen in stand houden en deze beter en vooral samen inrichten, zodat de capaciteit beter is afgestemd op de behoefte. De gemeente moet op zoek naar nieuwe duurzame samenwerkingsverbanden, waarbij taken worden uitbesteed, extern verzelfstandigd of in nieuwe gemeenschappelijke regelingen worden opgenomen. Het gaat om de prestatie en niet langer over het bezit. Zo bezien is er van alles te veel en vaak van onvoldoende kwaliteit. Samenwerking tussen gemeenten gaat vooral om het efficiënt herinrichten van de juiste publieke kerntaken en diensten. De kerntakendiscussie en de taakverzwaring zullen dus op een anno nu manier moeten worden aangevlogen, waarbij innovatiekracht en slim samenwerken moeten zorgen voor meer met minder. Onze Visie In weinig tijd moet er veel veranderen. Op zijn zachtst gezegd een uitdaging, voor de gehele semipublieke sector. De gevolgen van de participatiesamenleving roepen vragen op over de toekomst van vastgoed, personeel en onderwijs en over zorg en welzijn van de groepen die daarop aangewezen zijn. Er is eigenlijk maar één manier om het vanaf nu aan te pakken: met zijn allen wendbaar vooruit. Niemand ontkomt aan de transitie en er gaan hoe dan ook dingen mis. Want geen enkele gemeente zal er 100 procent klaar voor zijn. Een keiharde realiteit, maar wel een waarmee je kunt werken. In het verbinden van de burger, het lokale bedrijfsleven en het maatschappelijk veld schuilt de grootste kracht van de gemeente. Er is veel kennis in de samenleving. Verbinding daarmee geeft doorgaans veel energie en kost weinig. Bovendien sluiten initiatieven die ontstaan vanuit de samenleving, vaak beter aan bij de behoefte. Voor de financiële uitdaging waar gemeenten voor staan is het belangrijk om het budgetdenken los te laten en de mogelijkheden te onderzoeken van zelfstandige waardestroomfinanciering voor de desbetreffende business-case. Zo heeft ABN AMRO samen met Greenfox een budgetneutrale oplossing voor gemeenten ontwikkeld voor van renovatie van TL-verlichting, waarbij doorgaans ook nog eens een social return van meer dan 60% kan worden bereikt. Verder hebben wij recent Social Impact Bonds geïntroduceerd. Een nieuwe en eigentijdse vorm van risico-overdracht van overheden naar marktpartijen. Eenvoudig gesteld is een Social Impact Bond een vooraf gekwantificeerde en overeengekomen subsidie die achteraf wordt uitgekeerd, op basis van het vooraf bepaalde gewenste maatschappelijk resultaat. De ABN AMRO whitepaper hierover is via deze link te downloaden.
Schuldenratio (totale s chuld als aandeel van het balans totaal) Bron: Bron: Waarstaatjegemeente.nl
Bevolk ings groei (% groei t.o.v. 2001) Bron: Bron: Waarstaatjegemeente.nl
Banen (per 1.000 inw. in de leeftijd 15 t/m 64 jaar) in 2012 Bron: Bron: Waarstaatjegemeente.nl