Impuls Dynamisch Verkeersmanagement Vaarwegen (IDVV) Beter benutten van de vaarwegen
Deze brochure geeft u een breder beeld van de dynamiek van het programma Impuls Dynamisch Verkeersmanagement Vaarwegen (IDVV) en haar projecten. U ziet in deze brochure QR codes. Download de QR app op uw smartphone om de codes te kunnen scannen. 2 Rijkswaterstaat
Inhoudsopgave Voorwoord van minister Schultz van Haegen 5 Impuls Dynamisch Verkeersmanagement Vaarwegen 6 Doelstellingen IDVV 10 Rol Rijkswaterstaat in de logistieke keten 12 Projecten en thema s IDVV 14 Samenwerken in de logistieke ketens 16 Informatie delen 26 Voorspelbare reistijden 34 Aantrekkelijke binnenvaart 40 Partners 44 < Beter benutten van de vaarwegen 3
4 Rijkswaterstaat
Voorwoord Nederland is hét Europese knooppunt van transport over water. Ons land telt 6.000 kilometer aan vaarwegen. Daarvan is ruim 4.400 kilometer geschikt voor goederenvervoer. Die infrastructuur geeft ons land een krachtige positie. En hoewel onze vaarwegen tot de drukste ter wereld behoren, is er nog veel capaciteit onbenut en is de potentie enorm. De vaarweg is een prima alternatief voor weg en spoor dat we hard nodig hebben om de te verwachten groei van het goederenvervoer op te kunnen pakken. Daarom ben ik blij dat het Havenbedrijf Rotterdam met containerterminals afspraken heeft gemaakt om op Maasvlakte 2, in 2030, 45% van de containers via de binnenvaart van en naar het achterland te vervoeren. Nu is dat 32%. Om de potentie van onze vaarwegen te benutten moeten we flinke stappen zetten. Goede samenwerking en een optimale informatievoorziening zijn cruciaal. Die zorgen voor een veilige, betrouwbare en effectieve bereikbaarheid. met vaarwegbeheerders, verladers, terminals, overige ondernemers en kennisinstituten. Deze brochure geeft een terugblik en een doorkijk. en zijn afgerond en bedrijfsinitiatieven zijn opgepakt door de markt. In de afgelopen tijd zijn nieuwe kansen ontdekt en IDVV gaat deze volop oppakken. Met een vlotte en veilige doorstroming van het scheepvaartverkeer kan Nederland haar positie als internationaal logistiek knooppunt behouden en versterken. Een goede bereikbaarheid is cruciaal voor de econo mische ontwikkeling. Dat is mijn inzet als minister en daar ondersteun ik het bedrijfsleven graag bij. Melanie Schultz van Haegen, minister van Infrastructuur en Milieu Het programma Impuls Dynamisch Verkeersmanagement Vaarwegen (IDVV) helpt om die stappen daadwerkelijk te zetten. Het programma faciliteert bij het beter benutten van de vaarwegen en het zorgen voor een goede bereikbaarheid. Niet door overheidshandelen alleen, maar vooral door nauwe samenwerking Beter benutten van de vaarwegen 5
Impuls Dynamisch Verkeersmanagement Vaarwegen In 2010 heeft de ministerraad ingestemd met een programma van het ministerie van Infrastructuur en Milieu en partners in de logistieke keten om de verwachte forse groei van het containervervoer aan te kunnen: het programma Impuls Dynamisch Verkeersmanagement Vaarwegen (IDVV). Rijkswaterstaat is initiatiefnemer van dit programma, waarin overheden, kennisinstituten, vaarwegbeheerders, vervoerders, verladers, havens en terminals samen werken aan het beter benutten van de vaarwegen. Behouden krachtige positie Nederland Met de grootste zeehaven en ruim 4.400 kilometer vaarweg die geschikt is voor goederenvervoer, is Nederland hét Europese knooppunt voor transport over water. Het is de Gateway to Europe en cruciaal voor de groei van de economie. Met de aanleg van Maasvlakte 2 ontstaat er een toename van het goederenvervoer. Deze kan niet alleen door weg en spoor worden opgevangen, dus moet de vaarweg een nog aantrekkelijker alternatief worden en blijven. Het beter benutten van de vaarwegen biedt grote kansen om de krachtige positie van Nederland te behouden en te versterken. Topsector Logistiek Om de Nederlandse economie gericht te ontwikkelen is er een topsectorenbeleid geformuleerd. Een van de topsectoren is de Topsector Logistiek met jaarlijks circa 40 miljard euro omzet en 750.000 arbeidsplaatsen. De ambitie van overheid en markt is dat Nederland in 2020 weer een nummer één positie in de Europese logistieke sector krijgt. Hiervoor zijn drie hoofddoelstellingen vastgesteld. Nederland is koploper: In ketenlogistiek en ketenoptimalisatie en is de Gateway to Europe; in de afwikkeling van goederenstromen; als het gaat om innovatie- en vestigingsklimaat. 6 Rijkswaterstaat
Strategisch Platform Logistiek (SPL) en Neutraal Logistiek Informatie Platform (NLIP) Het programma IDVV heeft een belangrijke impuls gegeven aan de samenwerking en het delen van informatie in de logistieke keten. Er is daarom een nauwe relatie met het SPL. Het SPL bestaat uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en de overheid en is verantwoordelijk voor de uitvoering van het Topsectorenbeleid Logistiek. HetNLIP is één van de doelstellingen van dit beleid. Het NLIP zorgt voor een slimmere informatieuitwisseling in de logistieke keten. Hierdoor wordt de logistiek in Nederland efficiënter en duurzamer en ontstaan nieuwe kansen om de concurrentiepositie van Nederland als logistiek gidsland in Europa te verstevigen. Programma Beter Benutten IDVV staat voor het beter benutten van de Vaarwegen. Daarom is er ook samenhang met het programma Beter Benutten. Hierin nemen Rijk, regio en het bedrijfsleven samen slimme, efficiënte en innovatieve maat regelen om de bereikbaarheid op wegen, spoor- en vaarwegen in de drukste regio s te verbeteren. Dit gebeurt met een pakket van 250 praktische en meetbare maatregelen. www.beterbenutten.nl Beter benutten van de vaarwegen 7
De binnenvaart is vaak al een fantastisch en duurzaam alternatief voor transport over de weg of het spoor. Het koppelen van de modaliteiten voegt daar nog andere kansen aan toe. Door voertuigen, infrastructuur en informatie met elkaar te verbinden maakt IDVV ketenreizen mogelijk in de transportsector. Met één geïntegreerd mobiliteitssysteem kunnen goederen vlot en veilig worden overgeheveld. Van de weg naar het schip naar het spoor, en via buisleidingen onder de grond. In een gesmeerd proces waarin alle partijen in de logistieke keten samenwerken als partners. Het mes snijdt daarmee aan meerdere kanten. Onze transporteconomie vaart er wel bij. Dat geldt ook voor de ruimtelijke kwaliteit in ons land: alle infrastructuur wordt optimaal benut, terwijl het milieu en het landschap maximaal worden ontzien. Jan Hendrik Dronkers, directeur- generaal, Rijkswaterstaat 8 Rijkswaterstaat
Beter benutten van de vaarwegen 9
Doelstellingen IDVV IDVV is een impuls en wil de sector van dienst zijn. De kern van IDVV is het delen van (digitale) informatie en samenwerken in de logistieke keten. Daarnaast richt het programma zich op een aantrekkelijke binnenvaart (schoon, vlot en veilig) en beter voorspelbare reistijden. Het programma bereidt zo de binnenvaart voor op de groei van het goederentransport door onder meer de aanleg van Maasvlakte 2. Kwantiteit en kwaliteit van data Hoe meer informatie er beschikbaar is over de logistieke keten, de gebruikers en de processen, des te meer profijt de scheepvaart en de logistieke keten hiervan kan hebben. Zowel in kwantiteit als kwaliteit neemt de informatie toe. Met informatie die (tijdig) beschikbaar is, wordt het mogelijk data te hergebruiken, een betere vaarplanning te maken, goederenstromen optimaal af te handelen en de groei van goederenvervoer over water op te vangen. Met een beter inzicht in de logistieke sector, de dienstverlening, de condities en combinaties daarvan kan Rijkswaterstaat efficiënter en effectiever werken en haar capaciteit beter inzetten. Belangrijk hiervoor is dat de juiste data worden aangeleverd en dat deze kwalitatief goed zijn. Zowel de overheid als de logistieke sector is zich ervan bewust dat het omzetten van data naar informatie de sleutel is tot succes. 10 Rijkswaterstaat
Data en cijfers zijn er in overvloed. Het komt er op aan op basis daarvan een goede (keten van) informatievoorziening op te zetten, die de ketenpartners binnen IDVV in staat stelt betere besluiten te nemen en nauwer samen te werken. Rein van der Kluit, voormalig hoofdingenieur Centrale Informatievoorziening, Rijkswaterstaat Beter benutten van de vaarwegen 11
Rol Rijkswaterstaat in de logistieke keten IDVV onderzoekt hoe Rijkswaterstaat een rol als facilitator en initiator binnen de logistieke keten op zich kan blijven nemen. Stakeholders hebben uitgesproken dat zij behoefte hebben aan een neutrale partij met gezag en daadkracht, die als doel heeft de gehele logistieke keten beter te laten samenwerken en informatie te delen. IDVV heeft de afgelopen drie jaar deze rol al opgepakt en met succes een forse impuls gegeven aan de samenwerking in deze sector. Immers: hoe meer informatie Rijkswaterstaat heeft over de logistieke keten, de gebruikers en de processen, hoe meer zij zelf het werk kan optimaliseren en verbeteren. Rijkswaterstaat stimuleert zo het vlot, veilig en ook beter benutten van de vaarwegen. Data en informatie zijn succesbepalende factoren voor nu en de toekomst. IDVV brengt partijen in de logistieke keten bij elkaar. Rijkswaterstaat heeft een onafhankelijke positie en kan knelpunten aankaarten en vooroordelen wegnemen. Het is een win-win situatie: Rijkswaterstaat leert van de gebruikers en kan daardoor haar dienstver lening verbeteren én de gebruikers hebben het gemak dat de hele keten soepeler loopt. Zo werken we samen aan de potentie en prachtige uitgangspositie van Nederland op logistiek gebied. In 2014 moet duidelijk worden hoe de visie voor de rol van Rijkswaterstaat als facilitator en initiator binnen de logistieke keten concreet vorm krijgt en uiteindelijk uitgevoerd wordt. Met deze rol blijft Rijkswaterstaat zichzelf ontwikkelen. We helpen niet alleen onszelf, maar ook de logistieke sector. De rol van Rijkswaterstaat in de logistieke keten past in wat de minister met het topsectorenbeleid wil, de nummer één positie als Gateway to Europe. Jacco de Kok, programmadirecteur IDVV, Rijkswaterstaat 12 Rijkswaterstaat
Beter benutten van de vaarwegen 13
Projecten en thema s IDVV Het programma IDVV bestaat uit tientallen projecten die te verdelen zijn onder vier thema s: samenwerken in logistieke ketens, voorspelbare reistijden, aantrekkelijke binnenvaart en informatie delen. Nieuwe kansen Gedurende de looptijd van het programma deden zich nieuwe kansen voor en IDVV benut deze spin-off optimaal. Het project Covadem (coöperatieve vaardieptemeting) is zo n kans, zie blz. 31. Dit project staat aan de basis van de Economy Planner, een model dat laat zien hoe er optimaal en zo zuinig mogelijk over de rivier gevaren kan worden. Of de VerkeersmanagementCentrale van Morgen, waarin corridormanagement een grote rol speelt. Een ander voorbeeld is de strategische scenarioverkenning op basis van computersimulatie, ofwel de Serious Gaming. Of het project AnNa, waarin 14 EU-landen samenwerken aan een geharmoniseerde implementatie van de 2010/65 richtlijn, ook wel het Maritime Single Window genoemd. Een greep uit de IDVV projecten: Bedrijfsinitiatieven, zoals: Lean and Green Barge Nextlogic AnNa Covadem Centrale van Morgen Verkeersmanagement Serious Gaming VOS 14 Rijkswaterstaat
De projecten en thema s van het programma IDVV Innovaties Flitsterminal Vernieuwing binnenvaartsector Schone vaartuigen LNG Aantrekkelijke binnenvaart Economy Planner FIS AIS Reisplanners Voorspelbare reistijden IDoS VDS Multimodal reisplanners Lean and Green Barge (shipping lanes) VCM MSW Samenwerken in logistieke ketens Benutting infrastructuur Nextlogic (slotplanning) NLIP Afstemming in de keten Reference data Informatie delen E-melden (tankvaart) Papierarm SPOC varen BSW SWH&T Vaardiepte & brughoogte Bedrijfsinitiatieven Smartphone pilot (synchromodaal) Beter benutten van de vaarwegen 15
Samenwerken in de Logistieke ketens Om de groeiende hoeveelheid goederen meer en beter over water te vervoeren, moeten partijen in de logistieke keten afstemmen en samenwerken.(zie pagina 22 en 23). Het programma IDVV brengt die partijen op verschillende niveaus bij elkaar. Dit heeft geleid tot samenwerkingsverbanden van verschillende partijen, zoals 21 bedrijfsinitiatieven waar bijvoorbeeld de projecten Lean and Green Barge en Nextlogic onder vallen. Innovaties Flitsterminal Vernieuwing binnenvaartsector Schone vaartuigen LNG Aantrekkelijke binnenvaart Economy Planner FIS AIS Reisplanners Voorspelbare reistijden IDoS VDS Multimodal reisplanners Lean and Green Barge (shipping lanes) VCM MSW Samenwerken in logistieke ketens Benutting infrastructuur Nextlogic (slotplanning) NLIP Afstemming in de keten Reference data Informatie delen E-melden (tankvaart) Papierarm SPOC varen BSW SWH&T Vaardiepte & brughoogte Bedrijfsinitiatieven Smartphone pilot (synchromodaal) 16 Rijkswaterstaat
Onze samenwerking in Bergen op Zoom met verladers en de terminal is steeds meer gegroeid, omdat iedereen zag: als ik open ben dan gebeurt er nog meer en neemt het kostenvoordeel nog meer toe. Hans Tak, DTW Sourcing Leader, SABIC Innovative Plastics Beter benutten van de vaarwegen 17
Bedrijfsinitiatieven Het programma IDVV wil het vervoer van containers via de binnenvaart beter én aantrekkelijker maken, waarbij samenwerking met en tussen marktpartijen centraal staat. Netwerkorganisatie Connekt heeft namens IDVV bedrijven uit de logistieke sector gevraagd goede ideeën uit de eigen praktijk in te dienen voor het beter benutten van de vaarwegen. Dit heeft geleid tot 21 bedrijfsinitiatieven. De aanpak en doelen zijn divers, de verbinding zit in de samenwerking, het stimuleren van informatie-uitwisseling en de concrete substitutie van weg naar water. Door het toepassen van slimme logistieke concepten ontstaan nieuwe kansen en leveren deze projecten een bijdrage aan duurzaamheid en de Nederlandse economie. Het was uitdrukkelijk de bedoeling dat voor het slagen van deze projecten geen zwaarwegend overheidshandelen of doorlopende overheidsfinanciering nodig was. Ook hier ging het om de impuls. De 21 bedrijfsinitiatieven zijn onderverdeeld in vier thema s: Verkeers- en transportmanagement containerbinnenvaart; ketenoptimalisatie containerbinnenvaart; synchromodaal transport; meer transport over water. Wat hebben de bedrijfsinitiatieven in 2013 opgeleverd? Circa 133.000 TEU verplaatst van weg naar water. Dat zijn zo n 66.500 vrachtwagens; circa 12,8 miljoen bespaarde wegkilometers; circa 6.500 ton bespaarde CO 2 uitstoot. De verwachting voor 2014 is een besparing van tussen de 160.000 en 220.000 TEU. Twenty feet Equivalent Unit (TEU) is de aanduiding voor containers. De meest voorkomende containers, die worden gebruikt voor het vervoer op containerschepen en vrachtwagens zijn twee TEU. Cuijk - Rotterdam Veghel - Rotterdam Willebroek (B.) - Zaandam Emmerich (D.) - Rotterdam Leeuwarden - Rotterdam 18 Rijkswaterstaat
Lean and Green Barge lanes en bedrijfsinitiatieven 10 8 12 13 5 11 2 9 3 3 1 4 7 6 Beter benutten van de vaarwegen 19
2.000 = aantal TEU gerealiseerd Ketenbrede samenwerkingsvormen 1 The Candybarge Inland Terminal Veghel, Mars, Short sea rederijen Transport van reefercontainers. 11.000 2 De Melkweg Logistiek Centrum Gorinchem, Promelca Vervoer van melkpoeder naar de Rotterdamse haven en van de lege containers terug. 14.000 3 Samenwerking in Drieluik Brabant Bargeterminal Tilburg, Oosterhout Container Terminal en de software ontwikkeling door Freightlive Een shuttle service van inland terminals vanaf de Maasvlakte (Delta terminal en Euromax terminal) en herpositionering van lege containers. 7.000 4 Syflon Inland Terminal Veghel, Nabuurs Logistiek, TU Eindhoven Een regionaal virtueel netwerk voor meer gebruik van multimodaal vervoer en een reductie van lege voertuigbewegingen. Inzicht in de kosten van handling en leeg vervoer en doorgebruik van equipment. 22.000 5 Transportation in Control Services Alcotrans, Bulcotrans, Danser, Stichting Miscobiva, SCS multiport, Rapp Trans, Navigate, Stichting Studio Veiligheid Stroomlijnen van informatie-uitwisseling over de gehele keten voor het goed plannen en het synchromodaal inzetten van vervoerswijzen (o.a. actueel beeld vraag en aanbod van vervoer, terminal capaciteit etc.). 6 Vervoer van aardappelrestproduct ClaBe, Panteia/NEA Short sea containers en geconditioneerde lading Oost- Brabant en Noord- Limburg. 2.000 7 Waarom nog lege kilometers? Kloosterboer Container Logistics, MCT Markiezaat Containers worden door een depotfunctie via het hub-and-spoke principe via de binnenvaart tussen zeehavens en terminals vervoerd. 13.000 8 Binnenvaart Importcontainers Fruit Best Fresh Groep, ABC Logistics, ADB Cool Company, AnacoGreeve, Bud Holland, CCG, Cool Control, Fruit Partner, IFFE, LBD Rotterdam, Nature s Pride, Varekamp Cold Stores, Stena Line Vervoer van verse producten via deep sea terminal zuidkant Nieuwe Waterweg naar het Westland via Hoek van Holland. 20 Rijkswaterstaat
Synchromodale toepassingen in de binnenvaart 12 Synchromodaily Maersk Line, BCTN en Ab Ovo Vanuit het carrier perspectief ontwikkeling van een synchromodale transportplanning van of naar het achterland. 10.000 9 Ontwikkeling van een synchromodale planningstool Container Terminal Utrecht, MCS, TNO Met vijf multimodale terminals en een zesde in aanbouw wordt gekeken naar een gezamenlijke synchromodale planningstool. 25.000 10 Synchromodale Control Tower SeasonLogistics, CTV Container Trucking, TNO, Universiteit Twente, Cape Systems Integration Uitbreiding van een bestaand ketenregiesysteem naar een synchromodaal systeem (o.a. modaliteitsbeslissingen, prijs- en tijdsdifferentiatie, productiepatronen en voorraadniveaus). 1.500 11 Synchromodale Cool Port control Wayz, Post-Kogeko, Visbeen Vervoer van versproducten in reefercontainers via het Waal/Eemhavengebied over de weg. Vandaar het synchromodaal combineren via een Cool Port Control Tower o.a. voor betere spreiding in de tijd, en peak-shaving. 5.000 13 Nextlogic Zie blz. 25 We hebben een tool gemaakt waarmee op onafhankelijke wijze kostenvoordelen worden verdeeld onder samenwerkende verladers, waardoor hergebruik van containers wordt gestimuleerd. Arn van der Vorst, directeur, Markiezaat Container Terminal Beter benutten van de vaarwegen 21
De logistieke keten voor containervervoer over water Rederij Deap sea terminal Barge Import transport Export transport Achterland Af stemming en samenwerking van partijen in de logistieke keten voor het vervoer van goederen over water tot op de eindbestemming. 22 Rijkswaterstaat
Informatie over de logistieke keten operator Inland terminal operator Verlader container vervoer Vervoer per truck (tot eindbestemming) Beter benutten van de vaarwegen 23
Lean and Green Barge Lean and Green Barge bouwt binnen IDVV verder op het succesvolle Lean and Green programma van Connekt. Het transport van volle en lege containers naar het achterland kan (voor een deel van de route) prima met een binnenvaartschip worden uitgevoerd. Een goed gevuld modern schip stoot minder CO 2 uit dan het wegvervoer, heeft geen last van files en kan met weinig mankracht veel transporteren. Bij de aanpak van Lean and Green Barge zijn de verladers leidend. Dankzij regionale samenwerking scheppen zij het volume dat een dagelijkse inzet van de binnenvaart mogelijk maakt. Het project is in 2013 succesvol afgerond. Er zijn inmiddels vijf vervoerlanes operationeel die in 2013 20.000 TEU s hebben vervoerd. TEU s die anders over de weg waren gegaan. www.lean-green.nl Samenwerkende partijen: Connekt, Rijkswaterstaat Wat levert Lean and Green Barge op? Groei horizontale samenwerking verladers; betere beladingsgraad door bundeling van ladingstromen; kansen nieuwe verdienmodellen. Als het er op aan komt blijkt dat we ook als Mars nog redelijk klein zijn als het om volume gaat en kun je de benodigde afvaart frequentie niet halen. We zijn toen op zoek gegaan naar partners die tegen hetzelfde probleem aanlopen. In Bavaria en Heinz hebben we twee bedrijven gevonden die zijn ingestapt, zodat we nu per bedrijf niet teveel voorraad hoeven te investeren in de pijplijn en door de samenwerking dagelijkse afvaarten mogelijk zijn Jan Goijaarts, Logistiek manager, Mars NL 24 Rijkswaterstaat
Nextlogic Nextlogic richt zich op het verbeteren van de gehele operationele keten van containerbinnenvaart van en naar Rotterdam. Voor barge operators, inland terminals, zeehaven- terminals en depots, rederijen en uiteindelijk ook voor expediteurs en verladers. De havenbrede integrale aanpak is gebaseerd op 3 pijlers: neutrale integrale planning van terminal en depot slots, call optimalisatie en performance meting. De intelligente planningstool Brein, matcht vooraf en real time de benodigde en beschikbare afhandelcapaciteit. Het informatieplatform voedt Brein met de juiste data op het juiste moment. Havenbedrijf Rotterdam leidt dit project en pakt dit samen met de ketenpartijen integraal en havenbreed aan, met als doel winst voor de gehele keten. IDVV ondersteunt Nextlogic financieel. Samenwerkende partijen: VRTO, ECT, APM Terminals, HCRA, LINC, VRC, Havenbedrijf Rotterdam, Rijkswaterstaat www.nextlogic.nl Wat levert Nextlogic op? Een betrouwbare en dus voorspelbare doorlooptijd; beter benutten van kades, kranen en binnenvaartschepen; minder (kleine) calls in de zeehaven; verkorte wachttijden. Beter benutten van de vaarwegen 25
Informatie delen Met een groeiende stroom containers is een vlotte uitwisseling van digitale informatie tussen de betrokken partijen van groot belang. Overheden én marktpartijen hebben die informatie nodig om hun dienstverlening zo efficiënt mogelijk in te richten. Voor een betere informatieuitwisseling maken de markt en overheid afspraken. De aansluiting van de binnenvaart op andere vervoerssystemen wordt hierin meegenomen. Innovaties Flitsterminal Vernieuwing binnenvaartsector Schone vaartuigen LNG Aantrekkelijke binnenvaart Economy Planner FIS AIS Reisplanners Voorspelbare reistijden IDoS VDS Multimodal reisplanners Lean and Green Barge (shipping lanes) VCM MSW Samenwerken in logistieke ketens Benutting infrastructuur Nextlogic (slotplanning) NLIP Afstemming in de keten Reference data Informatie delen E-melden (tankvaart) Papierarm SPOC varen BSW SWH&T Vaardiepte & brughoogte Bedrijfsinitiatieven Smartphone pilot (synchromodaal) 26 Rijkswaterstaat
De markt aan zet Zowel de overheid als marktpartijen hebben baat bij een vlotte uitwisseling van (digitale) informatie. Het delen van informatie is uiteindelijk beter voor de totale logistieke keten én voor de economie. Uitwisseling zorgt voor een goede doorstroming van het scheepvaartverkeer, een effectiever gebruik en een betere benutting van de vaarweg. De overheid en marktpartijen kunnen zo hun dienstverlening efficiënter inrichten en goede afspraken maken over informatiedeling en aanlevering. Het gaat daarbij ook om een betere aansluiting van de binnenvaart op andere vervoerssystemen. De sleutel tot succes is samenwerken en informatie delen in de gehele keten en sector. Steeds meer partijen beginnen dit in te zien, al valt er nog veel te verbeteren. Partijen in de keten zeggen weliswaar dat samenwerken van cruciaal belang is, maar in de praktijk is dat lastiger te bewerkstelligen. Meestal uit commerciële en/of concurrentieoverwegingen. Voor een werkelijke verbetering van de sector zou dit moeten veranderen. Beter benutten van de vaarwegen 27
28 Rijkswaterstaat
Beter benutten van de vaarwegen 29
30 Rijkswaterstaat
Covadem Het Covadem project richt zich op het delen van actuele vaardieptemetingen. Met die metingen kan de actueel gemeten kielspeling aan boord worden omgerekend naar actuele waterdiepten op de gevaren route. Het doel van deze metingen is om een collectieve actuele waterdiepteberekening, ván de schippers, voor de schippers te realiseren. Deze gegevens kunnen op termijn worden ingezet voor de voorspelling van waterdiepten op de te nemen vaarroute. Zo wordt er efficiënter gevaren en kan de belading ook beter worden afgestemd op de beschikbare kielspeling. Samenwerkende partijen: Connekt, Buck Consultants, Marin, Autena Marine, Deltares, Bureau Telematica Binnenvaart en Rijkswaterstaat Covadem is een game changer! De gedeelde informatie heeft rechtstreekse gevolgen voor de bedrijfseconomische prestaties van een binnenvaartondernemer. Henk van Laar, beleidsmanager, Bureau Telematica Binnenvaart Wat levert Covadem op? Maximaal afladen; efficiënt varen; een betrouwbare ETA. www.covadem.eu Beter benutten van de vaarwegen 31
Serious Gaming In het project Simulaties Strategische Scenarioverkenning gaat het om het ontdekken van kansen in de logistieke binnenvaartsector. Bijzonder is dat stakeholders uit de logistieke keten, ondersteund door computersimulaties, in workshopvorm een vaargebied analyseren. De deelnemers buigen zich over de vaarkaart met de terminals en praten met elkaar over hubs en hops, toevoegen of sluiten van terminals, opzetten van specifieke vaardiensten en gebruik van spoor. Op deze manier worden de verschillende belangen duidelijk. Goede discussies maken dat de deelnemers elkaars standpunten en visies meer begrijpen. Het wordt voor de keten inzichtelijk welke maatregelen effect hebben op de markt. Wat levert Serious Gaming op? Kennis en inzicht over alle schakels in de logistieke (binnenvaart)keten; snel en gedetailleerd inzicht in de logistieke keten in concrete vaargebieden, inclusief de specifieke kenmerken van dat vaargebied; inzicht in de beweegredenen en belangen van de diverse partijen in de logistieke keten. Doel van de gamingsessie is het beter benutten van de infrastructuur door: samenwerking stimuleren tussen ketenpartijen, informatie-uitwisseling en de ontwikkeling van logistieke concepten bevorderen. Samenwerkende partijen: TNO, Ab Ovo, TU Delft, Erasmus Universiteit Rotterdam, EICB, Modality, Panteia en Rijkswaterstaat 32 Rijkswaterstaat
Beter benutten van de vaarwegen 33
Voorspelbare reistijden Rijkswaterstaat heeft een grote rol als vaarwegbeheerder. Met meer actuele informatie over positie, lading en geplande route kan Rijkswaterstaat de vaarweggebruikers beter informeren. Schippers kunnen hun vaarplan efficiënter managen, waardoor terminals, havens en vervoerders beter weten wanneer hun lading aankomt. Innovaties Flitsterminal Vernieuwing binnenvaartsector Schone vaartuigen LNG Aantrekkelijke binnenvaart Economy Planner FIS AIS Reisplanners Voorspelbare reistijden IDoS VDS Multimodal reisplanners Lean and Green Barge (shipping lanes) VCM MSW Samenwerken in logistieke ketens Benutting infrastructuur Nextlogic (slotplanning) NLIP Afstemming in de keten Reference data Informatie delen E-melden (tankvaart) Papierarm SPOC varen BSW SWH&T Vaardiepte & brughoogte Bedrijfsinitiatieven Smartphone pilot (synchromodaal) 34 Rijkswaterstaat
VOS Verkeersmanagement Ondersteuning voor de Scheepvaart (VOS) is het nieuwe informatie- en volgsysteem voor de scheepvaart dat het technisch verouderde IVS90 vervangt. In VOS worden reis- en lading gegevens gecombineerd met AIS (Automatic Identification System): actuele positiegegevens van schepen. Dit verbetert de kwaliteit van de data. VOS legt de basis om te werken aan nieuwe ontwikkelingen, zoals corridormanagement en trajectplanning. Hierdoor is Rijkswaterstaat, nu en in de toekomst, de vaarweggebruiker nog beter van dienst. Het gebruik van moderne technieken zorgt ervoor dat VOS stabiel en toekomstvast is. Rijkswaterstaat stelt het systeem ook beschikbaar aan andere vaarwegbeheerders. VOS is opgesplitst in twee trajecten en vormt een robuuste basis voor verkeersmanagement in de toekomst. In traject I worden reis- en ladinggegevens gecombineerd met actuele positiegegevens van schepen afkomstig van het AIS. Dit verbetert de kwaliteit van de prognoses van de aankomsttijden van vaartuigen bij sluizen, bruggen en verkeersposten. In traject II worden nieuwe functionaliteiten aan VOS toegevoegd. Zo wordt er gewerkt aan een automatische sluis- en brugplanning en wordt er een nieuwe gebruikersinterface ontwikkeld. Samenwerkende partijen: Capgemini en Rijkswaterstaat Wat levert VOS op? Eenvoudig uitbreidbaar, aanpasbaar en koppelbaar met andere systemen, door modulair systeem; robuust; beschikbaar voor andere vaarweggebruikers. Beter benutten van de vaarwegen 35
36 Rijkswaterstaat
Verkeersmanagement Centrale van Morgen (VCM) Met de VerkeersmanagementCentrale van Morgen wil Rijkswaterstaat een optimalere benutting van het totale vaarwegennetwerk en effectievere en efficiëntere dienstverlening realiseren. Het doel is een integrale- en gecentraliseerde dienstverlening op corridorniveau bereiken, in plaats van lokaal gericht. De horizon daarbij is 2025. Een betere uitwisseling van informatie tussen vaarweggebruikers en beheerders en het verkeersmanagementproces anders organiseren is hiervoor nodig. Hiervoor maakt het projectteam een samenhangende uitwerking van dienstverlening, organisatie van verkeersmanagementprocessen, werkplekinrichting en de daarvoor benodigde (technische) voorzieningen. Europese subsidie De kennis en ervaring uit het project VCM, is waardevol voor Europese collegavaarwegbeheerders. VCM is een prominent voorbeeld voor het opzetten en inrichten van (nautisch) corridormanagement in Europa. De Europese Commissie ondersteunt VCM met een Ten-T subsidie. Samenwerkende partijen: VHP Ergonomie, PA Consulting en Rijkswaterstaat Wat levert VCM op? Duurzaam vervoer; betrouwbare reistijden; betere benutting bestaande infrastructuur. Beter benutten van de vaarwegen 37
Het scheepvaartverkeersmanagement van Rijkswaterstaat verbetert zijn werkprocessen, de werkplekomgeving en functionele uitrusting op basis van het referentieontwerp van VCM. Scheepvaartverkeermanagement streeft ernaar dat partijen in de logistieke keten het vaarwegnetwerk optimaal kunnen benutten: het scheepvaartverkeer, ook het recreatieve, moet veilig en vlot plaatsvinden. De VerkeersmanagementCentrale van Morgen speelt, met het corridormanagement, hierin een cruciale rol. Karin Visser, hoofdingenieur-directeur Verkeer- en Watermanagement, Rijkswaterstaat 38 Rijkswaterstaat
Beter benutten van de vaarwegen 39
Aantrekkelijke binnenvaart Een aantrekkelijke binnenvaart is efficiënt, betrouwbaar, schoon en veilig. Het programma IDVV werkt hier op verschillende manieren aan, zodat beslissers in de logistieke keten vaker gaan kiezen voor vervoer over het water. Het onderzoeks programma van IDVV kijkt naar het hier en nu, maar vooral ook naar wat nodig is om op de langere termijn meer lading over het water te vervoeren. Het onderzoeksprogramma heeft, in vier consortia, onderzoeken gedaan: vernieuwing binnenvaartsector; onderzoek benutting infrastructuur; onderzoek samenwerking in logistieke ketens; onderzoek schone vaartuigen; onderzoek innovaties. Innovaties Flitsterminal Vernieuwing binnenvaartsector Schone vaartuigen LNG Aantrekkelijke binnenvaart Economy Planner FIS AIS Reisplanners Voorspelbare reistijden IDoS VDS Multimodal reisplanners Lean and Green Barge (shipping lanes) VCM MSW Samenwerken in logistieke ketens Benutting infrastructuur Nextlogic (slotplanning) NLIP Afstemming in de keten Reference data Informatie delen E-melden (tankvaart) Papierarm SPOC varen BSW SWH&T Vaardiepte & brughoogte Bedrijfsinitiatieven Smartphone pilot (synchromodaal) 40 Rijkswaterstaat
Volop kansen, mits In de binnenvaartsector blijken volop kansen te liggen. Maar dan moet de sector wel efficiënter, betrouwbaarder, schoner en innovatiever worden. En dat kan. Vooral door onderling betere informatieuitwisseling, afstemming met ketenpartners en innovatie. Het onderzoek is afgerond en de opgedane kennis levert concrete voorstellen op voor de periode 2014-2020. Die voorstellen gaan vooral in op: De afstemming en samenwerking in de logistieke containerketen; het delen van belangrijke informatie en; het versterken van duurzaamheid en innovatieve kracht. Beter benutten van de vaarwegen 41
De waardevolle uitkomsten van IDVV s onderzoeks programma verdienen het nu omgezet te worden in actie. In daadwerkelijke innovaties en in meerwaarde voor de sector als geheel. Want dat is de werkelijke waarde van toegepast onderzoek. Prof. dr. Henk Zijm, wetenschappelijk directeur, Dinalog 42 Rijkswaterstaat
Beter benutten van de vaarwegen 43
Partners Binnen het programma IDVV werkt Rijkswaterstaat samen met andere overheden, kennisinstituten, vaarwegbeheerders, vervoerders, verladers, havens en terminals aan het beter benutten van de vaarwegen. Het beter benutten van de vaarwegen in samenwerking met (markt)partijen biedt grote kansen om de krachtige positie van Nederland te behouden en te versterken. Partners: Connekt Connekt is een onafhankelijk netwerk van bedrijven en overheden dat partijen verbindt om te werken aan duurzame verbetering van de mobiliteit in Nederland. Als netwerkorganisatie organiseert Connekt activiteiten om kennisuitwisseling en samenwerking tussen leden te faciliteren. De onderzoeksconsortia Twintig marktpartijen en onderzoeksinstituten in vier consortia hebben onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om de binnenvaart een nóg aantrekkelijker vervoersmodaliteit te maken. Hiervoor is de sector geraadpleegd en zijn de wensen en visies die in de sector leven vertaald naar onderzoeksclusters. 44 Rijkswaterstaat
Trends als circulaire economie, urbanisatie, 3D printing en verdergaande duurzaamheid zullen het komend decennium ons leven ingrijpend veranderen. Op de logistieke functie van Nederland zal dit flinke impact hebben en daardoor kansen bieden. Het IDVV-programma maakt de logistieke functie van Nederland fit om deze kansen te grijpen. Nico Anten, managing director, Connekt Beter benutten van de vaarwegen 45
Ik hoop van harte dat deze informatie u inspiratie geeft om op uw manier en binnen uw sfeer van invloed een steentje bij te dragen aan de economie in Nederland en dan specifiek aan het beter benutten van onze vaarwegen. Onze unieke uitgangspositie biedt voldoende kansen voor nu en in de toekomst. Jacco de Kok, programmadirecteur IDVV, Rijkswaterstaat Meer informatie: www.rijkswaterstaat.nl/idvv IDVV@rws.nl Redactie: programma IDVV Fotografie: Rijkswaterstaat, Marco Reeuwijk, Jan van de Broeke, Aad Fioole, Studio Obbens 46 Rijkswaterstaat
Dit is een uitgave van Rijkswaterstaat www.rijkswaterstaat.nl 0800-8002 (gratis, dagelijks 06.00-22.30 uur) juni 2014 wvl0614ck001