Klimaatschaal SIGA Leerlingbespreking m.b.v. de Klimaatschaal en de SIGA door Ad Donkers en Danielle Langenhuijsen Woensdag 11 december 2013
Programma Inleidende video: Theoretische achtergronden van de Klimaatschaal Mogelijkheden van de instrumenten: Klimaatschaal en SIGA Ontwikkeling instrument en profielen Leerlingbespreking op het Elde College Praktijkonderwijs Praktijkvoorbeelden adhv webversie Maken van schoolanalyses Vragen en afsluiting
Theoretisch concept. Pedagogisch klimaat: Is het geheel van factoren dat de relaties tussen alle personen in de klas bepaalt! (Dulk & Janssens, 2005) Malowski (2004): gemeenschappelijk percepties van leerlingen t.a.v. de relaties, de organisatie en de te verrichten leertaken. Moos, (1979): sociaal ecologische benadering: De relatiedimensie De persoonlijke groei of doelgerichtheidsdimensie De systeemhandhavings of veranderingsdimensie.
Relatie - dimensie. Persoonlijke groeidimensie Pedagogisch Klimaat Systeem - handhavings dimensie. De leerkracht De groep of klas De Klimaatschaal: Orde. Structuur en klassenmanagement, controle, duidelijkheid Interactie met kinderen: ondersteuning Sfeer, veiligheid, persoonlijke groei, normatief en interesse Onderlinge leerlingrelaties; elkaar steunen, uiten van gevoelens
Vier factoren Orde Interactie Sfeer Onderlinge leerling-relaties Modelgedrag, humor, persoonlijke band met kinderen, complimenten, aandacht voor emoties, verwachtingen duidelijk, positieve feedback geven, structuur volgens de 9 W s. Positieve normen, geen pesten, erbij horen, je veilig voelen, respect voor elkaar, relaties aangaan, positieve informele regels, samenwerken, invloed uitoefenen.
Onderleggers! Algemeen pedagogisch klimaat: Groepsdynamica: fasen Roos van Leary: wetmatigheden in de communicatie. Interactie bij groepen: Moreno een netwerk van sociale atomen : cohesie: kluwen of los zand? Docentvaardigheden: Opvoedingsstijl: dominant of toegeeflijk? Leerkrachtvaardigheden adaptief onderwijs: een onderzoekende reflectieve houding? Organisatie van het leerproces: structuur of chaos? Normatieve professionaliteit: leerlingen met een onderwijsondersteuningsbehoefte.
Leervoorwaarden: (Ploeg, 2011) Directe leervoorwaarden: Cognitieve capaciteiten Motivatie van de leerling Taakgerichtheid Concentratie Werktempo Planmatig werken Volharding Indirecte leervoorwaarden: Sociale orientatie: omgevingsfacoren o.a. thuissituatie Pedagogisch klimaat: relatie met leerkrachten en relaties met medeleerlingen. Sociale positie in de groep
Pedagogisch Competent! Reflecteren op je eigen praktijk: leerlingen om feedback te vragen en zelfreflectie? Een onderzoekende houding Creëert een veilige leeromgeving Gaat met de lln. op een respectvolle en affectieve manier om. Kan goed differentiëren (in gedrag en leren) Lln. voelen zich bij hem of haar veilig Lln. worden uitgedaagd verantwoordelijkheid voor elkaar te nemen Lln. mogen initiatief nemen en kunnen zelfstandig werken
De Klimaatschaal biedt: Inzicht in het pedagogisch klimaat Onderlinge leerlingrelaties: heeft elke leerling het gevoel erbij te horen in de groep en Sfeer in de groep: voelt elke leerling zich veilig en wordt er in de groep niet gepest? Groepsdynamische aspecten: zijn de groepsprocessen goed verlopen? Mogelijkheden om een goede analyse van een moeilijke klas te maken.
En... Inzicht in je leerkrachtvaardigheden klassenmanagement en interactie: door leerlingen en zelfreflectie (leerkrachtversie) Klimaatschaal meet 4 SBL competenties in de omgang met leerlingen: Interpersoonlijk competent Pedagogisch competent Didactisch competent Organisatorisch competent Stappen om tot een verbetering van het pedagogisch klimaat en/of leerkrachtvaardigheden te komen.
Passend onderwijs Je krijgt van elke leerling informatie over de indirecte leervoorwaarden: De sfeer in de klas Relatie met andere leerlingen Het ervaren klassenmanagement De relatie/ interactie met zijn leerkracht. Doel: leervoorwaarden dienen voor elke leerling voldoende te zijn.
De Klimaatschaal De leerling vragenlijst en de leerkrachtvragenlijst: Totaal: het pedagogisch klimaat in je klas! Algemeen deel: (16 vragen) Cluster 1: kwaliteit van de onderlinge leerling-relaties. Cluster 2: Sfeer in de klas. Specifiek deel: (gaat over een docent) (17 vragen) Cluster 3: Orde in de klas Cluster 4: Interactie docent en de leerlingen Toelichting bij het invullen: Vier antwoordmogelijkheden Handelingssuggesties: per cluster (op website).
De SIGA: signaleringslijst voor probleemgedrag Snel inzicht in gedragsproblemen bij leerlingen. Vanuit het perspectief van de docent en/of meerdere docenten. Basismateriaal voor een leerlingbespreking. Hulpmiddel bij de aanpak van gedragsproblemen. Per factor uitgewerkte analyse en diagnose wijzers en aanpak.
SIGA: de 5 factoren! 1. Teruggetrokken gedrag 2. Negatief zelfbeeld. 3. Onzekerheid met taaksituaties. 4. Impulsief gedrag 5. Agressief gedrag. 1 2 en 3 : Internaliserend gedrag 4 en 5: externaliserend gedrag.
Ontwikkeling Ontstaan Klimaatschaal: Gezinsklimaat en VMBO Hooghuislyceum (2003 GILproject)) Normeringsonderzoek: in 2007, 2011 en 2013: 8 normgroepen Test-hertest betrouwbaarheid. Valideringsonderzoek met de SVL, PMT-K2, NPV- J2 en SIGA. Webversie online: 5 januari 2009 2013: schrijven van de handleiding (COTAN). 15
Zeer laag Laag Onder gemid deld Gemid deld Boven gemid deld Hoog Zeer Hoog 1 2 3 4 5 6 7 5% 10% 20% 30% 20% 10% 5% De vragenlijst is gebaseerd op een 7 puntsschaal (septielen)
Validiteit en betrouwbaarheid 8 normgroepen Algemeen (kwal. onderl. leerlingrelaties en sfeer) Basis is 23.000 afnames. Kwal. onderlinge leerlingrelaties:α =.85 ῳ=.90 Sfeer in de klas: α =.81 ῳ =.85 Specifiek (Orde en interactie) Basis is 30.000 afnames Orde in de klas: α =.76 ῳ=.82 Kwal. Interactie leerkracht leerling: α =.86 ῳ =.91
Profielen Klimaatschaal. Een goed pedagogisch klimaat en een goede leerkracht Een zorgelijk pedagogisch klimaat en een goede leerkracht Een zorgelijke leerkracht en een goed pedagogisch klimaat Een zorgelijke leerkracht en een zorgelijk pedagogisch klimaat
Leerlingbespreking Elde College Praktijkonderwijs Extra of intensieve leerlingbespreking: 2x per jaar Gehele team Mentor of docent kan leerling inbrengen Bespreking in groepen van ongeveer 7 docenten en volgens de incidentmethode. Leerlingbespreking: 2x per jaar per groep. Aanwezig: Zorgcoördinator, mentor, vakdocent/stagedocent, orthopedagoog. Bespreking: groepsaanpak en individuele aanpak Verslaglegging door zorgcoördinator 19
Leerlingbespreking Onderleggers leerlingbespreking: Schoolvragenlijst Klimaatschaal: algemeen deel Klimaatschaal specifiek over mentor en vakdocent (en) Leerkrachtversie: alg en specifiek Siga door mentor, vakdocent (en) Bij 2 e ronde: sociogram (www.sometics.nl) Ervaringen en resultaten. Praktijkvoorbeeld groepsplan. Vergelijkingen met voorgaande jaren: leerling volgen! 20
Webversie Klimaatschaal: leerlingversie. Klimaatschaal: leerkrachtversie Handelingswijzers en onderleggers. SIGA vragenlijst voor docenten Analyse-diagnose wijzers voor de SIGA Handelingswijzers en onderleggers.
Schoolanalyse Als begin- en eindmeting: bijv. als school gaat starten met bepaalde projecten (voorbeeld PBS en Taakspel) Om als school aanknopingspunten te krijgen voor kwaliteits bevorderende maatregelen (scholing)
Informatie pedagogisch klimaat! www.leraar24.nl Sociogram: www.sometics.nl. VIG: vragenlijst Interpersoonlijk Gedrag. Deze is te vinden op www.perco.be/leary/zelfstest.htm: of op Vragenlijst Interpersoonlijk gedrag (VIG): www.testgedrag.nl/tjg/zelftest: www.coachjezelf.nl: veel informatie over coaching. www.vergouwenoverduin.nl/framesets/kolb: de leerstijlentest van Kolb.
VRAGEN? Dank voor uw aandacht!