INSTRUCTIEBRIEF Klik hier om het item te bekijken Ontwerpen met je eigen 3D-printer Ondernemend leren en creativiteit De plusklasleerlingen van basisscholen Het Spectrum en De Eskampen uit Peize zijn vorig jaar gestart met ondernemend leren. Samen met een lector Innovatie van Stenden Hogeschool gingen ze brainstormen over de toepassingsmogelijkheden voor de paperclip. George Land, een Amerikaanse wetenschapper, had die uitdaging al in 1968 neergelegd bij kinderen en volwassenen (ingenieurs). Uit zijn onderzoek blijkt dat 98 procent van de 5-jarige kinderen op een door de NASA ontwikkelde standaard als geniaal beschouwd moet worden als het gaat om creativiteit. Die creativiteit daalt naarmate leerlingen langer op school zitten. Als kinderen 15 jaar zijn, is nog maar 12 procent geniaal en bij de volwassenen is het uiteindelijk nog maar 2 procent. De kinderen van de scholen in Peize bedachten per groepje wel honderd toepassingen voor de paperclip. Ze hebben na de brainstorm met elkaar het bedrijfje Superclipsproducties opgezet, omdat ze de paperclip verder gingen onderzoeken, nieuwe producten met paperclips gingen 1
ontwerpen en ten slotte met die producten gingen ondernemen ( Drie maal 0 heet dat project, zie ook Betapunt Noord). De leerlingen werden ondersteund door onder nemers: de boekhandelaar dacht mee over de strip, de eigenaresse van een designwinkel over het ontwerp van een bestek van paperclips, de zilversmid over de sieraden en een jonge ondernemer over het werken met een QR-code, die leidde naar een zelfgemaakt YouTube filmpje over verrassende gebruiksmogelijkheden van een paperclip. Ook ouders zijn soms ondernemer met een bepaald talent. Een ouder gaf de kinderen een workshop over marketing. Dit jaar gaan de leerlingen verder met Superclips 3D-producties. Maar eerst hebben ze de uitdaging om hun eigen 3D-printer te bouwen. Met enkel een Engelse handleiding en een flinke dosis lef, observatievermogen (als ik dit doe, dan ) en geloof in elkaars talenten. Het is origineel, het is spannend om uit te proberen en je leert er veel van, vinden de kinderen. De leerlingen hadden met hun Superclipsproducties een prijs gewonnen: een creativiteitsworkshop door iemand die bij Philips op de innovatieafdeling had gewerkt (zie ook www.youtube.com/watch?v=rbryqpuhojw). Deze ondernemer prikkelde de kinderen tot het uiterste op het gebied van creativiteit, met bijvoorbeeld een werkvorm als provoceren (draai je gedachte eens om, wat gebeurt er dan). Uiteindelijk kozen de kinderen toen voor het ontwerpen en pro duceren van Traliëns, oftewel zelfbedachte dieren. Een uitdagende leeromgeving creëren Bij ondernemend leren hoort een uitdagende leeromgeving, die leerlingen prikkelt om talenten te laten zien. Wat is er nodig om een uitdagende omgeving voor en met kinderen te creëren? Voor de leerlingen bleek het zelf bouwen van de 3D-printer een enorme uitdaging te zijn, evenals het ontwerpen van de door hen zelf bedachte Traliëns. Het ondernemen met de Traliëns is een extra uitdaging. Je kunt als kind je eigen ontwerp wel leuk vinden, maar anderen moeten het ook leuk vinden, anders willen ze het product niet. Als anderen jouw product wel willen, heb je waarde toegevoegd aan jouw ontwerp. Het zelf kunnen sturen van de leeromgeving daagt kinderen enorm uit. Er is bewust gezocht naar begeleidende ouders zonder een technische achtergrond. Zij konden wel met de kinderen overleggen over het rubriceren van de materialen, bijvoorbeeld, of wie met wie Als anderen jouw traliëns willen hebben, heb je waarde toe gevoegd aan jouw ontwerp. 2
ging samenwerken, maar ze namen het in elkaar zetten van de 3D-printer of het ontwerpen van de dieren niet over. Bij ondernemend leren is een uitdagende leeromgeving ook betekenisvol. De kinderen van Superclipsproducties hebben zelf een goed doel bedacht. Dit jaar willen ze geld inzamelen voor de vluchtelingen. In het geval van de 3D-printer kregen de kinderen ook de betekenisvolle taak om specifieke kennis met elkaar te delen, alle groepen te informeren over de 3D-printer en de ouders uitleg te geven (zie ook www.youtube.com/watch?v=bseqgepuvhu). In een uitdagende leeromgeving is ook ruimte voor het maken van fouten en risico s nemen. Kinderen leren de ervaring van falen te zien als stap op de weg naar een succesvolle uitkomst. Competenties Ook dit jaar mochten leerlingen zelf aangeven welke taken ze in het bedrijf willen vervullen. Ze motiveren waarom ze voor een bepaalde afdeling kiezen. Meestal gaat het dan om competenties die ze hebben en in willen zetten, of om een competentie die ze verder willen ontwikkelen. Superclips 3D-producties heeft vier afdelingen. 1 De afdeling onderzoeken en ontwerpen heeft contacten met een illustrator en werkt de ontwerpen in 3D uit met Tinkercad en Cura (software). Zij onderzoeken nieuwe ideeën, toetsen de haalbaarheid en doen marktonderzoek. 2 De afdeling productie en onderhoud heeft de aansturing over de productie en het onderhoud van de printer. Ze hebben een onderhoudsplan opgesteld en zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van dat plan. Ze regelen de productie met een productieplan. Ook andere klassen mogen komen printen. 3 De afdeling in- en verkoop ontwerpt verpakkingsmateriaal en randproducten voor de verkoop. Zij hebben bijvoorbeeld een leefwereld voor de Traliëns ontworpen. Met betrekking tot de inkoop doen zij kostprijsberekeningen. En voor de verkoop maken ze een plan voor de boekhouding. Ze hopen straks groots in te slaan en veel te produceren. 4 De afdeling public relations houdt de website bij en is een workshop aan het voorbereiden voor onderbouw- en middenbouwgroepen om kennis en vaardigheden over te gaan dragen, zodat ook zíj aan de slag kunnen met de 3D-printer. De try-out is inmiddels geweest. 3
Superclipsproducties staat ingeschreven als kinderbedrijf bij de Kamer van Koophandel. In de Plusklas wordt gewerkt met de doelen en vaardigheidslijst van het SLO, aangevuld met de onderwijsbehoeften voor begaafde kinderen door Jan Nuland. Een groot aantal van deze vaardigheden sluit naadloos aan bij ondernemend gedrag en ondernemend leren. Die doelen en vaardigheden bestaan uit drie onderdelen. Bij elk onderdeel hebben we een aantal voorbeelden geplaatst die ondernemend gedrag versterken. LEREN LEREN LEREN DENKEN LEREN VOOR HET LEVEN Ik zet me in voor de taken die ik moet uitvoeren. Ik bedenk meerdere oplossingen voor een probleem. Ook kritisch denken en reflectie horen hierbij. Ik ken mijn kwaliteiten, valkuilen, uitdagingen. Ik zet door, ook wanneer iets niet direct lukt. Ik bedenk originele, creatieve oplossingen. Ik ga goed om met kritiek. Ik presenteer de resultaten van mijn werk aan anderen. Ik lever kwaliteit en hou me aan mijn planning. Ik zet ideeën om in praktische oplossingen en kies de meest geschikte. Ik werk samen met anderen, ik verdeel taken. 4
Tips voor de leerkracht bij het werken met een kinderbedrijf Anet Timmer, de leerkracht die de plusklas begeleidt, is al vanaf het begin van Superclipsproducties enthousiast over de mogelijkheden van ondernemend leren voor haar groep. Haar tips: 1 Zorg ervoor dat de kinderen een rol kiezen die bij hen past en dat ze weten dat iedereen belangrijk is in Superclipsproducties. Laat kinderen echt samenwerken en veel communiceren. 2 Externe deskundigen komen graag over hun specialiteit vertellen. Doe het dus niet alleen, maar schakel de hulp in van ondernemers. Voor de leerlingen is dat de kans op extra antwoorden op vragen die ze hebben. 3 Geef kinderen raad op een manier die ruimte laat voor initiatief. Antwoorden laten vinden door tips en wedervragen, in plaats van antwoorden direct geven. Laat kinderen op onderzoek uit gaan en leer ze leren. 4 Help mee te structureren. Elke afdeling heeft een logboek waarin ze hun ideeën, producten en afspraken beschrijven en tekenen, maar ook hun reflecties ten aanzien van de SLO-doelen. En ze hebben kratjes en mapjes om hun materialen in te bewaren. 5 Zet ICT in. ICT-vaardigheden zijn belangrijk om te kunnen ontwerpen, onderzoeken en ondernemen! Kinderen die ruimte krijgen vinden heel veel zelf uit en leren van elkaar. Kijk ook eens op onze website: www.superclipsproducties.weebly.com 5
Ondernemend leren Ondernemend leren neemt een belangrijke plaats in binnen onder nemende scholen. Deze vorm van leren stimuleert leerlingen om initiatieven te nemen en samen te werken aan een concreet einddoel. In het boek Ondernemende kinderen op komst staan veel voorbeelden van leerlingen die uitgedaagd worden om zelf in actie te komen. Eigen initiatief levert na afloop vaak een extra goed gevoel op. Dat leidt tot een beter zelfbeeld en een hoger zelfvertrouwen. Het helpt leerlingen om te ontdekken waar hun talenten liggen. Bovendien gaan ze zich betrokken voelen bij de wereld om hen heen. Hoe kunnen we leerlingen voorbereiden op de toekomst waarvan we nog niet weten hoe deze eruit zal zien? Het gaat om kansen zien en verzilveren, om opkrabbelen na een tegenslag, om slim samenwerken, netwerken opzoeken of creëren met behulp van moderne middelen. In de gemeente Noordenveld zijn vijf basisscholen en een school voor Voortgezet Onderwijs actief op het gebied van ondernemend leren. Een school heeft een tuin en een winkel, twee andere scholen ondernemen op het gebied van beweging. De VO-school is ook bezig met een project om een waterput te slaan in hun dorp en dit water te verkopen. Ondernemende kinderen op komst beschrijft de ervaringen van een aantal scholen en geeft tal van tips om in de eigen onder wijspraktijk aan de gang te gaan. Het gaat om een waardevolle uitgave (harde kaft) met mooie voorbeelden (ondersteund met kleurenfoto s, quotes en links naar filmpjes) die perfect passen bij betekenisvol leren en onderwijs. Het lezen van dit boek maakt enthousiast en zet aan tot nadenken. Het is een must voor de pabo s in Nederland: iedere (toekomstige) leerkracht zou hier kennis van moeten nemen. Lees in dit boek hoe De Tandem, De Elsakker en het Spectrum uit Noordenveld zijn begonnen. Ondernemende kinderen op komst! 6