+ Bouwstenen cliënt in regie Uitkomsten dialoogsessies aanvullende zorg + Te beantwoorden vragen Hoe kan gemeente Utrecht cliëntregie in de aanvullende zorg maximaliseren? Hoe kijken mantelzorgers en gebruikers van aanvullende zorg aan tegen de mogelijkheden van cliëntregie? Wat is er nodig om mantelzorgers en hun gebruikers zelf te laten beslissen hoe hun leven eruit ziet en hoe de eventuele professionele of vrijwillige ondersteuning daarbinnen eruit ziet? Waar dromen mantelzorgers en hun gebruikers van als het gaat om hun (digitale) ondersteuning? Wat verwachten zij ervan? Welke mogelijkheden moet het hen bieden? Welke benadering vraagt dit van de professional? 1
+ Verwachte uitkomsten Rode draden van: Wat cliënten belangrijk vinden om regie te voeren Waarden die ertoe doen voor cliënten bij cliëntregie Waarden die ertoe doen voor cliënten bij hulpverlening Handelingsperspectieven om cliëntregie mogelijk te maken Dilemma s ten aanzien van cliëntregie + Feiten op een rij 10 sessies, ca. 90 mensen (50% doelgroep, 30% vrijwilliger/mantelzorger, 20% professional) Stumass (autisme) DUO (dementerende ouderen) Uma-Hai (beschermd wonen) Moviera (maatschappelijke opvang) Attifa (allochtone ouderen) Bartholomeus (ouderen) t Zand (LVB) Lister (beschermd wonen, Noordzeestraat en Heycopstraat) ENIK (GGZ, belangengroepen) De Boogh (NAH) 2
+ Rode draad Stel je open voor mij als mens, neem me serieus en luister (echt) naar wat voor mij belangrijk is. Geef mij tijd, informatie en ruimte om te (kunnen) beslissen hoe ik wil leven. Help me daar eventueel bij. Dwing me niet in keurslijven, protocollen en een vast stramien. Help me bij de dingen die ik vraag. Help me op de wijze zodat ik ervaar dat je me serieus ziet en hoort. + Inzoomen op uitkomsten (1) DE CRITERIA Wat zijn criteria voor zelfregie? Globaal, samenvattend: Weten waar ik hulp / ondersteuning kan vragen (informatie ontsluiten). Benaderd worden al mens (zie mij!). Dichtbij. De tijd en ruimte krijgen om te vertellen wat er speelt en om de vraag achter de vraag boven tafel te krijgen. Aansluiten op wat ik wil, leuk vindt, me inspireert (motivatie). Focus op wat iemand (wel) kan (eigen kracht). Hulp passend bij mij, keuzemogelijkheden, maatwerk. Eenvoudige(r) procedures en helder communicatie. 3
+ Inzoomen op uitkomsten (2) VISIE Welke visie hebben de deelnemers aan de dialoogsessie op cliëntregie? Zelfregie is altijd mogelijk. Een begeleider/ondersteuner/hulpverlener moet te allen tijde zo veel mogelijk regie bij degene laten die hij ondersteunt. Niet iedere cliënt is in iedere situatie in staat te zien en te ervaren dat hij/zij zelf regie kan voeren. Een begeleider/ondersteuner/hulpverlener moet bij de mensen die (tijdelijk) zelf minder regie (kunnen) voeren, werken aan versterken cliëntregie. De cruciale schakel ligt bij de hulpverlener, die op het scherpst van de snede kan coachen, volgen en leiden en aansluiten bij de fase van hulpverlening waarin iemand zit. + Criteria voor de omgeving (1) Omgeving Hulpvrager: is het aanbod vindbaar, eenvoudig toegankelijk, zijn er heldere procedures en systemen? Hulpverlener: opereert hij in een sociaal netwerk? kent hij de markt? is er een heldere taakafbakening met collega s? waar wordt de hulpverlener op gestuurd? Organisatie: sluit het beleid van de organisatie aan op het beleid van de gemeente? zijn er heldere (inkoop- en resultaat)afspraken? Gemeente: past het beleid en de inkoop en aansturing van de professionele zorg aan op het bredere beleid van MnV? Sluit het beleid van gemeente Utrecht aan op landelijk beleid en concepten op het gebied van zelfregie? 4
+ Criteria voor gedrag (2) Gedrag Hulpvrager: toont hij verantwoordelijkheidsbesef, initiatief, eigen kracht en zet hij zijn netwerk in? Is hij in staat te reflecteren? Hulpverlener: zit hij op zijn handen?, kan hij goed LSD en de vraag achter de vraag boven tafel halen, communiceert hij inspirerend? Stimuleert en/of begeleidt hij de hulpvrager bij het beslissen over zijn leven en de ondersteuning die hij nodig heeft? Organisatie: stelt de organisatie zich open op naar alle mensen? Geeft de organisatie cliënten een stem? Luistert de organisatie naar wat cliënten belangrijk vinden? Geven collega s en cliënten en hulpverleners elkaar feedback? Staat de mens centraal? Gemeente: stelt de gemeente zich op naar alle aanbieders? Geeft de gemeente alle en nieuwe organisaties een stem? Toont de gemeente richting collega s en aanbieders verantwoordelijkheid, initiatief, ruimte om te leren en te reflecteren? + Criteria voor capaciteiten (3) Capaciteiten, vaardigheden Hulpvragers: is de capaciteit aanwezig aan te geven wat belangrijk is in het leven? Is vaardigheid aanwezig hulpvraag te stellen? Gespreksvaardigheden, reflectievaardigheden, eigenkracht herkennen. Hulpverleners: gespreksvaardigheden, aansluitingsvaardigheden, coachingsvaardigheden, creatief in het in beweging krijgen van mensen, basishouding van aansluiten. Organisatie: Organisatiebeleid opstellen, begeleiden en ontwikkelen van medewerkers (professionals of vrijwilligers), sturen op ontwikkeling en ruimte in handelen. Gemeente: beleid maken, onderhandelen, resultaatafspraken maken die passen bij ruimte en ontwikkeling, sturen op ontwikkeling. 5
+ Criteria bevorderende overtuigingen (4) Overtuigingen Hulpvrager: ik word als mens en niet als cliënt gezien, gehoord en aangesproken. Ik kan leren om te regie te pakken en keuzes te maken. Hulpverlener: het is helpend als ik cliënten ten eerste benader vanuit mijn mens zijn en tijd en ruimte geef aan de opbouw van een relatie. Organisatie: ruimte bieden voor mens tot mens contact i.p.v. van mens tot cliënt contact, levert meer zelfredzaamheid op. Gemeente: ruimte bieden aan burgers om zelf hun zorg en ondersteuning vorm te geven is mogelijk als we faciliteren en inzetten op ontwikkeling in plaats van resultaat. + Criteria identiteit (5) Identiteit Hulpvrager: ik ben een mens, gelijkwaardig aan een ieder ander. Ik ben meer dan mijn beperking of mijn handicap of mijn verleden. Hulpverlener: ik ben gids en coach. Organisatie: wij zijn mogelijkmakers. Gemeente: wij zijn faciliteerders. 6
+ Criteria missie (5) Missie Hulpvrager: ik wil mijn leven zo zelfstandig en gelijkwaardig mogelijk inrichten, zodat ik kan meedoen naar vermogen. Ik wil me hiervoor ontwikkelen. Hulpverlener: ik wil bijdragen aan een participerende samenleving door mensen te coachen en gidsen. Ik wil me hiervoor ontwikkelen. Organisatie: wij willen een participerende samenleving mogelijk maken door onze expertise blijvend te ontwikkelen. Gemeente: wij willen een samenleving waar alle mensen een plek hebben, waarin we een ieder zien en waarin ieder mens mee kan doen naar vermogen. 7