Communiceren op de tast
|
|
- Veerle Vera Smits
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Communiceren op de tast bij personen met doofblindheid Prof. dr. Marleen Janssen Rijksuniversiteit Groningen Koninklijke Kentalis 16 juni 2011
2 Communiceren op de tast Doofblindheid Ondersteunde en alternatieve communicatie Communicatie methodieken vroeger Communiceren op de tast nu Evidence based practice
3
4 Doofblindheid Internationale definitie Een combinatie van ernstige visuele en auditieve beperkingen die alle levensdomeinen beïnvloedt Ernstige problemen bij a) toegang tot informatie b) communicatie c) oriëntatie en mobiliteit
5 Doofblindheid aangeboren of verworven? Congenitale doofblindheid: vanaf de geboorte vóórdat een taal ontwikkeld is 1: kinderen Verworven doofblindheid: nadat een taal ontwikkeld is, bijvoorbeeld Usher 8: kinderen Ouderdomsdoofblindheid: vanaf het 50 e jaar ernstige problemen met horen en zien Totaal: mensen in Nederland (Moller, 2003; CCE, 2008)
6 Ondersteunde en alternatieve communicatie term verwijst naar een compilatie van methoden en technieken ontworpen om de gesproken taal aan te vullen of te ondersteunen voor mensen met beperkte spraak- en taal vaardigheden (Wilkinson & Henning, 2007)
7 Ondersteunde en alternatieve communicatie biedt mogelijkheden tot compensatie voor: - functionele beperkingen - beperkingen in activiteiten - participatie beperkingen (Wilkinson & Henning, 2007)
8 Ondersteunde en alternatieve communicatie Moderne visie Ondersteunde Communicatie in een 3-ledige behandelingscontext; bij personen met ZEMVB (Ogletree & Pierce, 2010) bedoeld voor iedereen met communicatiebehoeften waaraan niet wordt tegemoet gekomen; elke persoon is competent om communicatie te leren Assessment en implementatie gericht op: 1. cliënt, 2. communicatiepartners en 3. omgeving Doofblinden pedagogiek Van Dijk, 1965; Jurgens, 1977;Van Dijk & Janssen, 1993; Van Dijk & Nelson,2001
9 Complexe communicatie Worsteling om te komen tot symbolische communicatie (Lenderink, 1907; Van Dijk, 1965; Bruce, 2005)
10 Methoden voor personen met DB Enkele voorbeelden geillustreerd met foto s: (uit: Balder et al., 2000) Handalfabet Lorm Vierhandengebaren
11 handalfabet
12 Lorm methode
13 vierhandengebaren
14 Ondersteunende communicatie middelen ter ondersteuning van anticipatie en conversatie (Van Dijk & Janssen, 1993) verwijzende voorwerpen uittekenen tactiele symbolen kalenders gespreksboeken
15 Review study (Sigafoos, et al. 2008) 17 interventiestudies bij personen met aangeboren DB ( ) Personen met DB worden expliciet getraind in het aanleren van bepaalde communicatieve vaardigheden via gedragsbeïnvloedende strategieën met externe en niet-externe communicatie systemen
16 Communiceren op de tast nu Theoretische uitgangspunten (ontwikkelingspsychologisch) intersubjectiviteit (Trevarthen & Aitken, 2001) samenspel tussen persoon met DB en communicatiepartners en omgeving; tactiele impressies en affectieve betrokkenheid centraal dialogiciteit (Linell, 2009): betekenis wordt samen gecreëerd
17 From Practice Based Evidence naar Evidence Based Practice Project Communication and Congenital Deafblindness DbI Communication Network i.s.m. vele professionals van Koninklijke Kentalis en uit de Noordelijke landen (2006, 2007, 2008, 2009; inhoudelijke leiding Inger Rødbroe)
18 Vroege interactie en communicatie (Reddy, 2008) Outcomes/opbrengsten na 1 jaar: - repertoire van communicatieve uitingen - self-synchrony - interactionele en affectieve synchronie - beurtnemen en beurtgeven - coördinatie van aandacht - verwijzende functie - inhoudelijke informatie - symbolisatie - grammaticale en textuele competenties - socio-linguistische competenties
19 Strategieën communicatiepartners - ervaringen aanbieden en delen - omgeving aanpassen - gedrag en emoties afstemmen - waarnemen en open interpreteren - onderhandelen over betekenis - verhalende structuur (narrative structure) - uitbreiden en variëren van taalinput
20 Evidence based Interactie Proces waarin twee individuen elkaars gedrag beïnvloeden Communicatie Een vorm van interactie waarbij betekenis wordt overgedragen en gedeeld door het gebruik van uitingen die worden waargenomen, geinterpreteerd, genegotieerd en uitgebreid door de partner (Janssen, 2003; naar Bjerkan, 1996; Golinkoff, 1986)
21 Kwaliteit van Interactie Interventiedoelen vertaald in kerncategorieën van interactief gedrag voor cliënt en partners; Gedrag van de cliënt verbetert indirect door coaching van de partners a) initiatieven b) bevestigen c) antwoorden d) beurten e) aandacht f) intensiteit g) affectieve betrokkenheid h) zelfstandig handelen
22 Single-case study Sam (Janssen, et al., accepted) 100 Caregiver Turn-giving (%)
23 Single-case study Sam (Janssen, et al., accepted) Turn-giving (%) Intensity App. answers 0Dis. answers Sam
24 Kwaliteit van Communicatie Op basis van harmonieuze interacties kwaliteit van communicatie verbeteren 4 promotie-onderzoeken: (Koninklijke Kentalis en Bartimeus) 1. betekenisoverdracht (Inzicht ZonMW, Bartimeus) 2. tactiele communicatie (Fonds IvD en RUG) 3. assessment van interactie en communicatie (Fonds IvD en RUG) 4. affectieve betrokkenheid en negatieve emoties (Fonds IvD)
25 Gesprek over de speeltuin een samenspel tussen Emile, zijn moeder en de omgeving; tactiele impressies, affectieve betrokkenheid, tactiele interactie en tactiele communicatie centraal implementatie in sociale netwerken (heeft overeenkomsten met visie op Ondersteunde Communicatie in een 3-ledige behandelingscontext; Ogletree & Pierce, 2010)
26 Video Gesprek speeltuin
27 Dank voor uw aandacht! Met dank aan Kinderen, ouders en medewerkers verbonden aan Koninklijke Kentalis en Marijke Bolwerk voor de foto s
28 Referenties Balder, A., Bosman, I., Roets, L., Schermer, T., & Stiekema, T. (2000). Over doofblindheid. communicatie en omgang. Utrecht: Semenarium voor Orthopedagogiek en Nationaal Revalidatiefonds (NRF). Bjerkan, B. (1996). When do congenital deafblinds communicate? On the distiction between communication and other types of social contact. In M. Laurent (Ed. Communication and congenital deafblindness. The development of communication. What is new? (pp ). Paris: Centre National de Suresnes. Bruce, S.M. (2005). The Impact of Congenital Deafblindness on the Struggle to Symbolism. International Journal of Disability, Development and Education, 52, 3, Golinkoff, R.M. (1986). I beg you pardon?: the preverbal negotiation of failed messages. Journal of Child Language, 13, Janssen, M. J., Riksen-Walraven, J.M., & van Dijk J.P.M. (2003 a). Towards a diagnostic intervention model for fostering harmonious interactions between deaf-blind children and their educators. Journal of Visual Impairment and Blindness, 97(4), Janssen, M.J., Riksen-Walraven, J.M., Van Dijk, J.P.M., Huisman, M., Ruijssenaars, A.J.J.M. (accepted) Fostering Harmonious Interactions in a Boy with Congenital Deaf-Blindness A Single-Case Study. Journal of Visual Impairment and Blindness.
29 Referenties Jurgens, M.R. (1977) Confrontation between the young deaf-blind child and the outer world. How to make the world surveyable by organized structure. Lisse: Swets & Zeitlinger. Lenderink, H.J. (1907). Blind en doofstom tegelijk. De ontwikkeling der doofstomme blinden in en buiten Europa, beneevens eene beschrijving van het doofstommenwezen in Nederland. Haarlem: H.D. Tjeenk Willink en Zoon. Linell,P. (2009). Rethinking language, mind and world dialogically.charlotte NC: Information Age Publishing, Inc. Moller, C. (2003). Deafblindness: living with sensory deprivation. The Lancet, 362, 1, Nelson, C., Janssen, M., Oster, T. & Jayaraman, G. (2010). Reliability and Fidelity of the van Dijk Assessment. AER Journal Research and Practice in Visual Impairment and Blindness, (3), 3, Ogletree, B.T., Pierce, H.K.(2010). AAC for individuals with severe intellectual disabilities: ideas for nonsymbolic communicators. Journal of Developmental and Physical Disabilities, (22), Reddy, V. (2008). How infants know minds.cambridge, UK: Harvard University Press. Rodbroe, Janssen, Souriau (Eds.) (2006, 2007, 2008, 2009) Communication and Congenital Deafblinsness. Series I-IV. Sint-Michielsgestel : VCDBF/Viataal.
30 Referenties Sigafoos, J.,Didden, R., Schlosser, R., Green, V.A., O Reilly, M.F. & Lancioni, G.E. (2008) A review of intervention studies on teaching AAC to individuals who are deaf and blind. Journal of Developmental and Physical Disabilities,(20), Trevarthen, C. & Aitken, K.J. (2001). Infant Intersubjectivity: Research, Theory, and Clinical Applications. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 42, (1), Vaal, J., Deeg, D.J.H.(2005). Ouderdomsdoofblindheid in Nederland ( Rapport in opdracht van LED). Amsterdam: VU Medisch Centrum. Van Dijk, J. (1965). The first steps of the deaf-blind children towards language. In: Proceeding of the Conference on the Deaf-Blind. Refnes, Denmark. (pp ). Boston: Perkins School for the Blind. Van Dijk, J. & Janssen, M.(1993). Doofblinde kinderen. In H. Nakken (Red.) Meervoudig gehandicapte kinderen.pp Rotterdam: Lemniscaat. Van Dijk, J. & Nelson, C. (2001). Child-guided strategies for assessing children who are deafblind or have multiple disabilities. Sint-Michielsgestel: IvD/ MTW; AapNootMuis. Wilkinson, K.M. & Henning, S.(2007). The state of research and practice in augmentative and alternative communication for children with intellectual disabilities. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, (13),
De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag
Date 14-10-2011 1 De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag Marga Martens Promovenda Rijksuniversiteit Groningen Consulent doofblindheid Koninklijke Kentalis Begeleiderscongres
Nadere informatie19 november 2015 Waar denk je aan?
19 november 2015 Waar denk je aan? Het herkennen van uitingen gebaseerd op een Bodily Emotional Trace Kitty Bloeming, orthopedagoog Koninklijke Visio Video Welke uiting zie je? Wat is de betekenis hiervan?
Nadere informatieSamen sterk in communicatie
Samen sterk in communicatie Saskia Damen EMB today, 2 juni 2016 Doel en inhoud van deze workshop Doel: Kennis maken met manieren om betekenisoverdracht te bevorderen bij mensen die geen taal tot hun beschikking
Nadere informatieKennismaking VIB en methode CONTACT Hoe contact bevorderen tussen doofblinde personen en hun communicatiepartners?
Kennismaking VIB en methode CONTACT Hoe contact bevorderen tussen doofblinde personen en hun communicatiepartners? Ingrid Korenstra Bartiméus Expertisecentrum Doofblindheid 19-03-2015 Even voorstellen:
Nadere informatieOnderzoekers: diverse onderzoekers, in binnen- en buitenland onder leiding van Prof. Dr. C. Vlaskamp, Dr. A. van der Putten & Drs. P.
Alle projecten richten zich op personen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen en staan onder leiding van Prof. Dr. C. Vlaskamp en/of Dr. A. van der Putten. Lopende projecten 1.
Nadere informatieUniversity of Groningen. Meaningful modalities Huiskens, Hermelinde
University of Groningen Meaningful modalities Huiskens, Hermelinde IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieUniversity of Groningen. Safe and Sound van den Bosch, Kirsten Anna-Marie
University of Groningen Safe and Sound van den Bosch, Kirsten Anna-Marie IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18701 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Gent, Tiejo van Title: Mental health problems in deaf and severely hard of hearing
Nadere informatieAangeboren doofblindheid
Aangeboren doofblindheid Het ondersteunen van kinderen en volwassenen met beperkingen in zien en horen sinds de geboorte of vlak daarna Saskia Damen Mijkje Worm Bartiméus wil kennis en ervaring over de
Nadere informatieOnderlinge verbondenheid. begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen
Onderlinge verbondenheid begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen Onderlinge verbondenheid Alleen in verbondenheid met de ander kan je mens zijn. Door de ander ontdek
Nadere informatieLogopedie in het cluster 4 onderwijs
Logopedie in het cluster 4 onderwijs mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement richt zich op de
Nadere informatieDomeinen onderliggend aan de communicatieve ontwikkeling
ISAAC-NF congres Communicatie in een nieuw perspectief Domeinen onderliggend aan de communicatieve ontwikkeling Prof. Dr. Hans van Balkom, Radboud Nijmegen/Milo/Kentalis Dr. Yvonne van Zaalen, Fontys Paramedische
Nadere informatieImplementatie Projectleidersbijeenkomst Vroege Opsporing. Fleur Boulogne / Adviseur implementatie ZonMw
Implementatie Projectleidersbijeenkomst Vroege Opsporing Fleur Boulogne / Adviseur implementatie ZonMw Definitie van implementatie Implementatie verwijst naar een reeks geplande, bewuste activiteiten die
Nadere informatieLogopedie in het cluster 2 onderwijs
Logopedie in het cluster 2 onderwijs mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement gaat over de logopedische
Nadere informatiefaculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB
Datum 22-06-2015 1 Vroege ontwikkeling Motorische ontwikkelingspatronen bij jonge kinderen met ZEVMB Opzet en eerste resultaten Linda Visser Annette van der Putten Gertruud Schalen Bieuwe van der Meulen
Nadere informatieOuders met een verstandelijke beperking. (Geert Van Hove, Prof.dr. UGent/VU Amsterdam)
Ouders met een verstandelijke beperking (Geert Van Hove, Prof.dr. UGent/VU Amsterdam) Deze lezing: manier van werken Standpunten opgebouwd in dialoog met Australische collega (= 30 jaar praktijk- en onderzoekservaring)
Nadere informatieHealthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher
Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher Consultant Education Sick Pupils Educational Service Centre University Medical Centre The Netherlands
Nadere informatieInclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom. Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland
Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland www.downsyndroom.nl/reviewinclusive Aantal kinderen met Downsyndroom (4-13 jaar) dat in Nederland naar
Nadere informatieEVB+ in beeld! Wat hebben mensen met een EVB+ nodig? Hoe kunnen we (toekomstige) professionals scholen? Hoe doen we inclusief onderzoek?
Wat hebben mensen met een EVB+ nodig? Kunnen we biofeedback gebruiken? Hoe kunnen we (toekomstige) professionals scholen? EVB+ in beeld! Wat is de invloed van spanning? Hoe doen we inclusief onderzoek?
Nadere informatieEMDR EYE MOVEMENT DESENSITIZATION AND REPROCESSING REINA MARCHAND, ORTHOPEDAGOOG-GENERALIST DE TWENTSE ZORGCENTRA
EMDR EYE MOVEMENT DESENSITIZATION AND REPROCESSING REINA MARCHAND, ORTHOPEDAGOOG-GENERALIST DE TWENTSE ZORGCENTRA 2 EMDR WAT IS EMDR? EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing, en is
Nadere informatiePauline Goense, 7 november Implementatie
Pauline Goense, 7 november 2017 Implementatie Innovatie en consolidatie Zorgveld is erg goed in innovatie Echter: weinig aandacht voor consolidatie The better the implementation, the better the results:
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen Moving towards independence? Evaluation of the 'Mobility Opportunities Via Education' curriculum with children with profound intellectual and multiple disabilities van der Putten,
Nadere informatieIntegratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) Dr. P.S. Sterkenburg
Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) Dr. P.S. Sterkenburg Diagnostiek Giltaij, H.P. (2017). Diagnostic Assessment of Attachment Related Disorders in Children with Intellectual Disabilities,
Nadere informatie4 jaar geleden.. onderzoek op het gebied van baby s en peuters en de vroege ouder-kind relatie enorm toegenomen.
De laatste decennia is wetenschappelijk onderzoek op het gebied van baby s en peuters en de vroege ouder-kind relatie enorm toegenomen. Meer kennis over het belang en over factoren die de ontwikkeling
Nadere informatieReferences References Adamson, L. B. (1996). Communication development during infancy. Boulder, CO: Westview Press. Alony, S., & Kozulin, A. (2007). Dynamic assessment of receptive language in children
Nadere informatieFORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN
FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN ONDERWIJS RESEARCH DAGEN, ROTTERDAM, 26 MEI 2016 CHRISTEL H.D. WOLTERINCK WILMA B. KIPPERS KIM SCHILDKAMP CINDY L. POORTMAN FORMATIEF
Nadere informatieThe Kentalis Reading House
The Kentalis Reading House Technology-facilitated enhancement of parent involvement Annet de Klerk, Loes Wauters Overview A first impression Motivation The importance of emergent literacy at home Kentalis
Nadere informatieLongitudinale studie van de communicatieontwikkeling van jonge kinderen met een verstandelijke beperking 22/09/2011. Inleiding. Inleiding.
Longitudinale studie van de communicatieontwikkeling van jonge kinderen met een verstandelijke beperking Joke Vandereet Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen, Leuven Expertisecentrum Autisme, UZ Leuven
Nadere informatieDE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA. Child and Family Science (instromen in september)
DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES 2017-2018 (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA Child and Family Science (instromen in september) Internship Child and Family Science Child care, experts, and parents:
Nadere informatieLogopedie in het cluster 3 onderwijs
Logopedie in het cluster 3 onderwijs mw. M. Boersma (NVLF) mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement
Nadere informatieEen kwaliteitsfunctionaris faciliteert practice development
Een kwaliteitsfunctionaris faciliteert practice development Dr. Shaun Cardiff Programmaleider Professionele Ontwikkeling Lectoraat Persoonsgerichte & Evidence Based Praktijkvoering in Zorg & Welzijn Opbouw:
Nadere informatieDE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA. Child and Family Science*
DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES 2018-2019 (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA Child and Family Science* Practice of empirical research Internship Child and Family Science Internship Child and
Nadere informatieAnne Berg William W. Hale Universiteit Utrecht
NON-VERBAAL GEDRAG EN BEHANDELUITKOMST BIJ ADOLESCENTEN MET INTERNALISERENDE PROBLEMEN Anne Berg William W. Hale Universiteit Utrecht ACHTERGROND ZonMw-programma Effectief werken in de jeugdsector Gebrek
Nadere informatieQuality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities. Marga Nieuwenhuijse maart 2016
Quality of life in persons with profound intellectual and multiple disabilities Marga Nieuwenhuijse maart 2016 Beoogde resultaten Literatuuronderzoek naar de bestaande concepten van kwaliteit van leven
Nadere informatieGezondheidsraad (1999). Dagbesteding voor mensen met een ernstige meervoudige handicap. Den Haag: Gezondheidsraad.
DAGBESTEDING Dagbesteding voor personen met ernstige meervoudige beperkingen is steeds meer en beter uitgewerkt. Dit is een positieve evolutie, gezien het deelnemen aan activiteiten op meerdere manieren
Nadere informatieBeeldende. kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie
Beeldende therapie voor LVB kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie Liesbeth Bosgraaf MAth Dr. Kim Pattiselanno Dr. Marinus Spreen
Nadere informatieBijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen. Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen
Bijlage Onderwijs- en Examenregeling (OER) Master Programma van Pedagogische Wetenschappen Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen 2016-2017 Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Doel
Nadere informatieis front-end kennis relevant voor een UX designer
In hoeverre is front-end kennis relevant voor een UX designer tijdens een designproces? Door: Wessel Grift Onderzoeksvraag In hoeverre is het hebben van front-end development kennis relevant voor een
Nadere informatieVisusproblemen binnen cluster 2
Visusproblemen binnen cluster 2 10-6-2014 Peter Brouwers, Marijke Bolwerk Welkom! 2 Een leerling in de klas haakt altijd af tijdens kringgesprekken en gaat dan voor zich uit zitten kijken, zonder betrokken
Nadere informatieEffectstudie KLINc: Kinderen Leren Initiatieven Nemen in communicatie
: Kinderen Leren Initiatieven Nemen in communicatie drs. Margje van der Schuit Interreg Benelux Middengebied 4-BMG-V-I=31 Interventie Start bij sociale en cognitieve competenties Sensomotorische, multimodale
Nadere informatieFidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth
Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth Manon krabbenborg, Sandra Boersma, Marielle Beijersbergen & Judith Wolf s.boersma@elg.umcn.nl Homeless youth in the Netherlands Latest estimate:
Nadere informatieCitation for published version (APA): Holwerda, A. (2013). Work outcome in young adults with disabilities Groningen: s.n.
University of Groningen Work outcome in young adults with disabilities Holwerda, Anja IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieWat is meertaligheid. Wat is meertaligheid. Enkele begrippen. Meertaligheid in cijfers
Kinderen en hun ouders ondersteunen in het proces van meertalige taalontwikkeling Focus op de thuistaal Hilde De Smedt Wat is meertaligheid Individuen worden MEERTALIG genoemd als ze de competentie hebben
Nadere informatieValue based healthcare door een quality improvement bril
Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really
Nadere informatieCo-teaching voor Inclusie in de lagere school. Elke Van Nieuwenhuyze en Liesbet Decroos BALO Odisee-Waas
Co-teaching voor Inclusie in de lagere school Elke Van Nieuwenhuyze en Liesbet Decroos BALO Odisee-Waas Co-teaching voor Inclusie in de lagere school een praktijkvoorbeeld binnen de zichtlijn: leraren,
Nadere informatieGoed voorbeeld doet volgen. Martine Noordegraaf 6-3-2015
Goed voorbeeld doet volgen Martine Noordegraaf 6-3-2015 Welk type ouderschap ziet u het meest in de gehandicaptensector? Adequaat ouderschap Verstoord ouderschap Problematisch ouderschap Overvraagd ouderschap
Nadere informatieTot slot. 72 tot slot. M. Zeevalking, Autisme: hoe te verstaan, hoe te begeleiden?, DOI / , 2000 M.A. Zeevalking, Schiedam
Tot slot Terwijl ik dit boekje over autisme en hulpverlening bij autisme schrijf, wordt me opnieuw duidelijk hoeveel er over dit onderwerp valt te vertellen en hoeveel er in dit bestek niet werd verteld.
Nadere informatieAlgemeen. Elke Slosse - 3 de licentie orthopedagogiek 1
ICT In de hedendaagse maatschappij is ICT niet meer weg te denken. Ook voor personen met een handicap wordt ICT als een waardevol element gezien dat veel mogelijkheden biedt. ICT wordt nochtans nog veel
Nadere informatieKind aan het woord. 21 april Marjon ten Velden MSc OT. Opleiding Ergotherapie Faculteit Gezondheid HvA
Kind aan het woord 21 april 2016 Marjon ten Velden MSc OT Opleiding Ergotherapie Faculteit Gezondheid HvA 1 Luisteren naar Kinderen..zorgt voor succesvolle interventies hoe vaak bepaalt het kind de interventiedoelen?
Nadere informatieUniversity of Groningen. Who cares? Kamstra, Aafke
University of Groningen Who cares? Kamstra, Aafke IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatieWerken met de binnen het Eye-project ontwikkelde toolbox
Werken met de binnen het Eye-project ontwikkelde toolbox Objectief leren observeren en reflecteren: Het Eye-project Korte toelichting Eye Ontstaan en doel toolbox Observeren Reflecteren Ervaringen EYE
Nadere informatieBackground. Summary of the chapters
Summary Background Communication is what makes human beings social. We display an innate capacity to communicate, but it is through our interactions with other people that we gradually learn how to transmit,
Nadere informatieEffecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en
Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers
Nadere informatieEMOTIEREGULATIE & AUTISME SPECTRUM STOORNISSEN
EMOTIEREGULATIE & AUTISME SPECTRUM STOORNISSEN W E T E N S C H A P P E L I J K O N D E R Z O E K B I J H O O G F U N C T I O N E R E N D E K I N D E R E N E N J O N G E R E N Janneke de Ruiter, MSc FOCUS
Nadere informatieJe moet ze loslaten?!
Je moet ze loslaten?! Presymbolische communicatie: dyade --> triade KINDEREN Micheline Mets: spel om verbinding te maken met kinderen. Loris Malaguzzi: ruimte en materialen als derde pedagoog. OUDERS
Nadere informatieHet executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen
Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally
Nadere informatieMarketing. De uitgebreide marketingmix Hoorcollege 5
Marketing De uitgebreide marketingmix Hoorcollege 5 Vorige week: wat is een product 2 Propedeuse CMDA Marketing HC 5 Goed om te weten omdat: 3 Propedeuse CMDA Marketing HC 5 Vorige week: kernstrategie
Nadere informatieIn contact door ondersteund communiceren
COCPvg: In contact door ondersteund communiceren Elise Brinkman EMB Congres 6 maart 2014 COCPvg Verbetering van de communicatie tussen niet of nauwelijks sprekende personen met een meervoudige beperking
Nadere informatieOnderzoek naar leefstijl en gezondheid van mensen met een verstandelijke beperking
Onderzoek naar leefstijl en gezondheid van mensen met een verstandelijke beperking Dr. Aly Waninge Fysiotherapeut en lector Participatie en gezondheid van mensen met een verstandelijke (en visuele) beperking
Nadere informatieIk kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet
1 2 3 4 MATERIAL PREPARING LESSON ATTITUDE TOWARD WORK Ik kom er vaak tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet
Nadere informatieAlgemeen. Clara Heylen 3 de licentie orthopedagogiek 1
EMANCIPATIE Emancipatorisch denken heeft de laatste jaren bij personen met ernstige meervoudige beperkingen steeds meer aandacht gekregen. Dit gebeurde aansluitend bij de paradigmaverschuiving in de zorgverlening
Nadere informatieList of publications. List of publications 213
List of publications List of publications 213 Publications in English Bekkema N., Veer A. de, Hertogh C. & Francke A. Perspectives of people with mild intellectual disabilities on care-relationships at
Nadere informatieDe methode van Veronica Sherborne bevordert: - een sterk vertrouwen in het eigen lichaam
DE VERONICA SHERBORNE BEWEGINGSPEDAGOGIEK Through my experience of teaching and observing human movement, and of learning through trial and error, I have come to the conclusion that all children have two
Nadere informatieProf. dr. A. M. T. Bosman. www.annabosman.eu. Radboud Universiteit Nijmegen Sectie Orthopedagogiek van Leren en Ontwikkeling
Prof. dr. A. M. T. Bosman Radboud Universiteit Nijmegen Sectie Orthopedagogiek van Leren en Ontwikkeling www.annabosman.eu Studievereniging Emile, RU Leiden 24-09-2009 ª Vermoedelijk een biologische eigenschap
Nadere informatieKinderrevalidatie: het bereiken van een optimale autonomie en participatie voor kinderen met beperkingen
Kinderrevalidatie: het bereiken van een optimale autonomie en participatie voor kinderen met beperkingen Anke Meester-Delver, kinderrevalidatiearts, afd. revalidatie, AMC Definitie kinderrevalidatie Kinderrevalidatie
Nadere informatiePACT Partner interview
PACT Partner interview Inleiding In de periode 2012-2014 werd het implementatie project ImPACT uitgevoerd. In dit project is de Partners van Afasiepatiënten Conversatie Training (PACT) geïntroduceerd in
Nadere informatieJe kunt er niet om heen!
Parental beliefs in de kinderfysiotherapeutische praktijk Je kunt er niet om heen! Marike Boonzaaijer Eline Bolster Workshop 3 november 2017 Introductie Doel workshop - Parental Beliefs: wat zijn dat eigenlijk?
Nadere informatieJoTondeur (VUB), Koen Aesaert & Johan van Braak (UGent)
JoTondeur (VUB), Koen Aesaert & Johan van Braak (UGent) Inhoud Context en theorie ICT-competenties studentleraren Strategieën lerarenopleiding (SQD) Probleemstelling Methode Survey Multilevel analyse Resultaten
Nadere informatieAppendix. Protocol Clinical Observation of Attachment 6-12 (COA 6-12) (English and Dutch version)
Appendix Protocol Clinical Observation of Attachment 6-12 (COA 6-12) D er de P ro ef (English and Dutch version) (English version) Clinical Observation of Attachment 6-12 (COA 6-12) The Clinical Observation
Nadere informatieAssessment van Gespreksvaardigheden via de Webcamtest: Onderzoek naar Betrouwbaarheid, Beleving en de Samenhang met Persoonlijksfactoren
: Onderzoek naar Betrouwbaarheid, Beleving en de Samenhang met Persoonlijksfactoren Assessment of Counseling Communication Skills by Means of the Webcamtest: A Study of Reliability, Experience and Correlation
Nadere informatieUnderstanding and being understood begins with speaking Dutch
Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.
Nadere informatieVan Batenburg, E., & Schaik, M. (2013). Kennis op de werkvloer: wat helpt de docent en de
Van Batenburg, E., & Schaik, M. (2013). Kennis op de werkvloer: wat helpt de docent en de vmbo-leerling. In: J. K. Van der Waals & M. Van Schaik (Eds.), Het VMBO van dichtbij. Bewegen tussen theorie en
Nadere informatieWORKSHOP : COMPTENCES FOR THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS ( SDGs )
WORKSHOP : COMPTENCES FOR THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS ( SDGs ) Jos van Hal, MSc 24th May 2019 Recent publication: SDGs INSPIRATIONAL OR ASPIRATIONAL? HOW TO OPERATIONALISE AND IMPLEMENT THE SUSTAINABLE
Nadere informatieSystematische review als middel tot synthese van bestaande kennis
Systematische review als middel tot synthese van bestaande kennis Trudy Bekkering, epidemioloog Cebam, 2018 1 Inhoud Achtergrond Wat is een systematische review? Hoe systematische reviews maken? Verschillende
Nadere informatieThe downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care
The downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care Annemiek T. Harder Studies presented in this thesis and the printing of this
Nadere informatieHealthy Ageing onderzoek naar leefstijl van mensen met een verstandelijke beperking
Healthy Ageing onderzoek naar leefstijl van mensen met een verstandelijke beperking Doorwerking in de beroepspraktijk Drs. Hanneke Vochteloo, de Zijlen Dr. Aly Waninge Lectoraat Healthy Ageing, Allied
Nadere informatieLaatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011
Effective leesprogramma s voor leerlingen die de taal leren en anderssprekende leerlingen samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op
Nadere informatieBeleef samen een verhaal! belevingsverhalen maken met personen met CDB
Beleef samen een verhaal! belevingsverhalen maken met personen met CDB Rita Gerkema-Nijhof, Communicatiedeskundige/ orthopedagoog Voorlezen Herkenbaar? 2 Voorlezen Samen lezen Belangrijk voor de ontwikkeling
Nadere informatieOrde in de heterogeniciteit van ouderen
Orde in de heterogeniciteit van ouderen 1 First an axis for Frailty 80 jaar 90 jaar Why Frailty? Biological age is a poor reflection of the ageing process in elderly Ageing Ageing Ageing Intervention is
Nadere informatieVan theorie naar praktijk en terug naar PDDB 2.0
Van theorie naar praktijk en terug naar PDDB 2.0 Van 1995 via 2006 en 2009 naar 2013 A.J.J.M. (Wied) Ruijssenaars Rijksuniversiteit Groningen Orthopedagogiek Vooraf Alle ingevulde vragenlijsten heb ik
Nadere informatieSLACHTOFFER CYBERPESTEN, COPING, GEZONDHEIDSKLACHTEN, DEPRESSIE. Cyberpesten: de implicaties voor gezondheid en welbevinden van slachtoffers en het
SLACHTOFFER CYBERPESTEN, COPING, GEZONDHEIDSKLACHTEN, DEPRESSIE Cyberpesten: de implicaties voor gezondheid en welbevinden van slachtoffers en het modererend effect van coping Cyberbullying: the implications
Nadere informatieTypering van Ondersteunde Communicatie als onderzoeks-gebied Onderzoek voor de prakijk. Filip T. Loncke
Typering van Ondersteunde Communicatie als onderzoeks-gebied Onderzoek voor de prakijk Filip T. Loncke Twee grote onderzoeksvragen Ondersteunde Communicatie als fenomeen wat leren we eruit? Hoe maken we
Nadere informatieVoor wie? Als u ouder bent van een kind met een visuele beperking, dan is het Journal bedoeld om te helpen bij
Wat is het? Dit is een Nederlandse vertaling van een onderdeel van het Engelse Developmental journal for babies and children with visual impairment. Het Developmental journal is bedoeld voor ouders, voor
Nadere informatieEnterprisearchitectuur
Les 2 Enterprisearchitectuur Enterprisearchitectuur ITarchitectuur Servicegeoriënteerde architectuur Conceptuele basis Organisatiebrede scope Gericht op strategie en communicatie Individuele systeemscope
Nadere informatieAssessing writing through objectively scored tests: a study on validity. Hiske Feenstra Cito, The Netherlands
Assessing writing through objectively scored tests: a study on validity Hiske Feenstra Cito, The Netherlands Outline Research project Objective writing tests Evaluation of objective writing tests Research
Nadere informatieZintuigenverhalen. Rita Gerkema-Nijhof, Communicatiedeskundige en orthopedagoog. Nina Wolters-Leermakers, Senior-onderzoeker
Zintuigenverhalen Rita Gerkema-Nijhof, Communicatiedeskundige en orthopedagoog Nina Wolters-Leermakers, Senior-onderzoeker Voorlezen Wie kent het niet van vroeger? Voorgelezen worden op de bank, of bij
Nadere informatieProfessionaliteit in de zorg voor de jeugd
Professionaliteit in de zorg voor de jeugd Professionals in de jeugdzorg Jo Hermanns Met de professionaliteit van de werkers in de jeugdzorg is weinig mis Hoog opleidingsniveau Aanvullende trainingen Werkbegeleiding/supervisie
Nadere informatieType Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?
Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla
Nadere informatieGehechtheidsproblematiek bij jongvolwassenen met lvb
Gehechtheidsproblematiek bij jongvolwassenen met lvb Een interventieprogramma Monique Boon Ton van der Wiel Psychische en Gedragsproblemen Relatief vaak sprake van psychische en gedragsproblemen. onder
Nadere informatieFlitspresentatie afasieconferentie. De ontwikkeling van een communicatiekeuzehulp
Flitspresentatie afasieconferentie De ontwikkeling van een communicatiekeuzehulp Onderzoeksproject Steffy Stans, Promovenda Lectoraat Autonomie en Participatie voor Chronisch zieken, Docent opleiding Ergotherapie
Nadere informatie1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?
First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk
Nadere informatieRethinking leadership and middle management
Rethinking leadership and middle management 17 October 2013 Prof. dr. Jesse Segers The Future Leadership Initiative @Segersjesse challenging thoughts about leadership. Ego-dominant ( macht ) Rationeel
Nadere informatieINTERACTIE ALS KERNASPECT VAN HET LEVEN: EEN UITDAGING IN ELKAAR ONTMOETEN
Begeleidende tekst Ds. Visscherlezing & uitreiking Ds. Visscherprijs Utrecht, 29 maart 2012 Ine Hostyn Hostyn, I. (2011). Interactions between people with profound intellectual and multiple disabilities
Nadere informatieFabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven.
Fabel of feit? Auteurs: Annelies de Hoop & Johannes Noordstar Goed zo! Kinderen leren leesbaar schrijven door positieve feedback. Kerndoel van het schrijfonderwijs is dat leerlingen gedurende de basisschool
Nadere informatieChapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn
Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles
Nadere informatieSofie Verhaegen 3 de licentie orthopedagogiek 1
SPEL / SPEELGOED Spelen kan op verschillende manieren een meerwaarde hebben. Spel kan gezien worden als een middel om te leren en te ontwikkelen. Zo wordt de ontwikkeling gestimuleerd op verschillende
Nadere informatieRelatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën
Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual
Nadere informatieDr. Linda Zijlmans. Trainer/Science Practitioner
Dr. Linda Zijlmans Trainer/Science Practitioner Begeleiders in Beeld bij triple diagnose: je belangrijkste instrument ben je zelf. Even voorstellen Begeleiders in Beeld Inleiding Emotionele intelligentie
Nadere informatieVandaag. Programma (webshop afasienet.com) Even voorstellen Ontvangst
Vandaag Programma (webshop afasienet.com) 14.15-14.30 Ontvangst Even voorstellen 14.30-15.15 Lezing over de klinische implicaties van het proefschrift 15.15-15.45 Discussie over toepassen van gebaren in
Nadere informatieWerken met sociale netwerken. Focus op onderzoek, dd
Werken met sociale netwerken. Focus op onderzoek, dd. 02-12-11 Ida van Asselt-Goverts (promovenda/kenniskringlid) Prof. dr. Petri Embregts (promotor/lector) Dr. Lex Hendriks (copromotor/associate lector)
Nadere informatie