hr. H. Rijkhoek mw. Y. Visser

Transcriptie

1 Provinciale Staten Postadres Provincie Overijssel Postbus GB Zwolle Telefoon Telefax Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk Datum ZC/2004/ Bijlagen Doorkiesnummer Inlichtingen bij adres hr. H. Rijkhoek jeugdzorg@prv-overijssel.nl mw. Y. Visser Onderwerp Concept Beleidskader Jeugdzorg Overijssel Hierbij zenden wij u ter informatie toe het Inspraakconcept Beleidskader Jeugdzorg Overijssel dat wij aan het veld (gemeenten, medefinanciers en instellingen jeugdzorg) hebben voorgelegd. De instellingen/partners hebben tot uiterlijk 6 september 2004 de tijd om te reageren. De hoofdlijnen van het beleidskader stroomlijnen met de Nota Sociale Actie. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, secretaris, ATTENTIE: GEWIJZIGD RABO Zwolle Het provinciehuis is vanaf het NS-station bereikbaar: met stadsbus lijn 1 richting Berkum, halte provinciehuis Bezoekadres Luttenbergstraat 2 Zwolle

2 2 NB Binnen 6 weken ingaand op de dag na de datum van verzending van het bijgaand besluit, kunt u daartegen een bezwaarschrift indienen bij Gedeputeerde Staten van Overijssel, Team Juridische Zaken, Postbus 10078, 8000 GB Zwolle (telefoonnummer ). Het bezwaarschrift dient te worden ondertekend en bevat tenminste: a. de naam en het adres van de indiener; b. de dagtekening; c. een omschrijving van het besluit waartegen het bezwaar is gericht; d. de gronden van het bezwaar. Voor de behandeling van een bezwaarschrift bij de provincie Overijssel is geen griffierecht verschuldigd. Voor inlichtingen over de bezwaarschriftprocedure kunt u zich wenden tot de provinciaal medewerker die bij het besluit is vermeld. Indien onverwijlde spoed dat vereist is het mogelijk een voorlopige voorziening te vragen bij de President van de Sector Bestuursrecht van de Rechtbank te Zwolle, Postbus 10067, 8000 GB Zwolle (telefoonnummer ). In dat geval is griffierecht verschuldigd. Voorwaarde is dat u een bezwaarschrift heeft ingediend.

3 Beleidskader Jeugdzorg Overijssel (inclusief Uitvoeringsprogramma 2005) Ten behoeve van de inspraak 6 Juli

4 Dit beleidskader is voorzien van kindertekeningen. Deze tekeningen zijn gemaakt door kinderen die onder de jeugdbescherming vallen. Zij zijn gemaakt in het kader van de Kinderhulp-prijs, een wedstrijd van het Nationaal Fonds Kinderhulp. Opdracht was een inzending te maken over hoe kinderen het best geholpen kunnen worden. 2

5 INHOUDSOPGAVE HOOFDLIJNEN BELEIDSKADER JEUGDZORG OVERIJSSEL WETTELIJK KADER, VISIE EN UITGANGSPUNTEN Wettelijk kader Visie en uitgangspunten van beleid 8 2. JEUGD(ZORG) IN OVERIJSSEL IN CIJFERS Algemeen De bevolking in Overijssel Bureau Jeugdzorg Overijssel Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Wachtlijsten NAAR EEN VRAAGGESTUURD STELSEL Stelselherziening Wet op de jeugdzorg Overleg- en adviesstructuur Steunfunctie Jeugdzorg Overijssel AANVAL OP DE WACHTLIJSTEN Ambities wachtlijstbestrijding jeugdzorg Wachtlijstbestrijding 2004/ Aansluiting jeugdbeleid en BJzO Zwerfjongeren Crisisaanpak Eigen Kracht Conferenties Bureau Jeugdzorg Overijssel AMK Geïndiceerde zorg/actiefondsproject Weg met de wachtlijsten in de (24-uurs)jeugdzorg Financieringssystematiek op de lange termijn AANSLUITING JEUGDBELEID JEUGDZORG Inleiding Lokaal jeugdbeleid en provinciaal jeugdzorgbeleid Complementaire verantwoordelijkheden en regie provincie en gemeenten Aansluitingsterrein Jeugdbeleid-Jeugdzorg Convenant Jeugdbeleid Jeugdzorg : van afstemming naar samenwerking Provinciaal beleid Aansluiting Jeugdbeleid Jeugdzorg Een sluitende keten van signaleren, beoordelen en interveniëren Doelmatige en efficiënte overlegstructuren in de aansluiting jeugdbeleid-jeugdzorg 29 3

6 Voorkomen en terugdringen van wachttijden en wachtlijsten aan de poort van 30 Bureau Jeugdzorg Overijssel Jeugd en Veiligheid Innovatie aansluiting Jeugd en Veiligheid JEUGD EN VEILIGHEID Jeugdreclassering Aanpak voorkomen recidive: ITB en Echt Recht Conferenties Op ons beleid van invloed zijnde ontwikkelingen TOEGANG TOT DE JEUGDZORG Inleiding Visie en uitgangspunten Stelselherziening Gebiedsaanpassing jeugdzorg Overijssel/Gelderland Maatwerk voor de regio en voor de cliënt Decentralisatie financiering en coördinatie Ambulante jeugdbescherming en 36 jeugdhulpverlening Leger des Heils 7.7. Eigen Kracht Conferenties Verbeter de keten Wachtlijstbestrijding Efficiency en effectiviteitsverbetering Gezinscoach Toegankelijkheid van Bureau Jeugdzorg voor allochtonen Bescherming van jeugdigen ZORGAANBOD JEUGDHULPVERLENING Afstemming van aanbod tussen zorgaanbieders Organisatieontwikkelingen bij de zorgaanbieders Quick Scan jeugdzorg en Verbeter de Keten Pleegzorg Certificering Doelrealisatie Project Jeugdzorgboerderij Vervoer van kinderen van en naar jeugdzorginstellingen Vermaatschappelijking van het zorgaanbod Jeugdzorg en Justitiële Jeugdinrichtingen CLIËNTENBELEID EN KWALITEITSBELEID Inleiding Wettelijke vereisten 44 4

7 9.3. Cliëntenparticipatie Kwaliteitsbeleid Kwaliteit van BJzO en zorgaanbieders JHV Toezicht door de Inspectie BELEIDSINFORMATIE EN MONITORING Inleiding Informatie en Communicatie Technologie (ICT) Gegevensverstrekking Provinciaal project beleidsinformatie jeugdzorg FINANCIEEL BELEID EN BEHEER Nieuwe subsidieverordening Financieringssystematiek Prestatieafspraken en verantwoording Accommodatiebeleid Financiering Splitsing doeluitkering Subsidie-Egalisatiereserve Financiële situatie Besteding van de beschikbare budgetten Bijlage 1 Met de door de Taskforce Wachtlijsten Jeugdzorg voor Overijssel gemeten gegevens 54 Bijlage 2 Met de door de Taskforce Wachtlijsten Jeugdzorg gemeten landelijke gegevens 55 Bijlage 3 Afkortingenlijst 56 5

8 HOOFDLIJNEN BELEIDSKADER JEUGDZORG OVERIJSSEL De jeugd heeft de toekomst. Dat geldt ook voor Overijssel. Elke jongere moet zich kunnen ontwikkelen tot iemand die zelfstandig en volwaardig kan deelnemen aan de samenleving. Daarom zetten wij ons in voor de participatie van jongeren aan cultuur, onderwijs en arbeid en voor het beschikbaar en bereikbaar houden van voorzieningen voor de jeugd. Maar ook de kinderen en jongeren die om hulp vragen en hulp nodig hebben zijn onze zorg. Dit Beleidskader gaat over deze groep. Kinderen en jongeren moeten tijdig en goed ondersteund worden in hun ontwikkeling. Voor jeugdigen met ernstige opgroei- en opvoedproblemen en/of die behoren tot bepaalde risicogroepen geldt dit des te meer. Jeugdzorg levert een belangrijke bijdrage aan vroegtijdige signalering en aan hulp zo snel als mogelijk, zo licht als mogelijk, zo dicht bij huis als mogelijk. Onze ambitie is dat er betere hulp is die sneller beschikbaar is. Onze zorg gaat ook uit naar de kinderen en opvoeders die nu moeten wachten voordat ze aan de beurt zijn. Ook willen wij inzetten op het voorkomen dat er jeugdzorg nodig is. Wij hebben vier hoofdlijnen van beleid: wachtlijstbestrijding, een goed stelsel van jeugdzorg zoals de Wet op de jeugdzorg bedoelt, verbetering van de aansluiting jeugdbeleid-jeugdzorg en de bestrijding van jeugdcriminaliteit. Bestrijding van wachtlijsten Wij zijn in 2002 begonnen met het bestrijden van wachtlijsten. Dat heeft resultaat maar wij zien ook dat er meer kinderen en opvoeders naar de jeugdzorg komen. Als het stelsel zo gaat werken als de Wet op de jeugdzorg wil, zullen er op den duur minder wachtlijsten komen. Het vraagt wel tijd voordat alle organisaties zo zullen werken als de Wet op de jeugdzorg bedoelt. Daarvoor moet nog veel gebeuren. Ondertussen willen wij de wachtlijsten niet laten bestaan. Wij willen in de eerste plaats de kindermishandeling tegengaan. Ook willen wij dat er direct hulp beschikbaar is in crisissituaties. Verder zetten wij in op de bestrijding van de wachtlijsten aan de voordeur van de jeugdzorg (Bureau Jeugdzorg Overijssel) en op de wachtlijsten in de zwaardere jeugdzorg. Wij hebben met het Rijk afspraken gemaakt over het oplossen van de wachtlijsten. Het Rijk heeft extra middelen toegekend vanaf Wij zullen ons inspannen om de wachtlijsten weg te werken. Lukt het niet, dan melden wij dat bij het Rijk. Het is dan aan het Rijk om, eventueel met de Tweede Kamer, oplossingen te bedenken. Onze taak is het creëren van randvoorwaarden en stellen van eisen waardoor de zorgaanbieders jeugdhulpverlening de efficiency verhogen en het bevorderen van de effectiviteit van het stelsel. Wij zetten ook zelf extra middelen in. Na in 2003 en 2004 (vooral voor AMK, BJzO en pleegzorg) hebben wij in 2004 nog eens ingezet voor bestrijding van de wachtlijsten in de 24- uurszorg. Dat hebben wij gedaan omdat ondanks resultaten de wachtlijsten zich nog niet in gewenste zin ontwikkelen. Met al onze maatregelen willen wij de keten van jeugdzorg verbeteren. Wij zoeken daarbij naar mogelijkheden om verbeteringen te brengen op alle onderdelen van de keten dat wil zeggen aansluiting, BjzO/AMK, (inter-sectoraal) zorgaanbod, uitstroom en nazorg. In een gecoördineerde aanpak streven wij ernaar dat de effecten van de afzonderlijke acties elkaar versterken. In dit traject Verbeter de keten onderscheiden wij een korte termijntraject wachtlijstbestrijding (2004) en een lange termijntraject wachtlijstbestrijding (2005/2007). Wij zetten niet alleen in op capaciteitsuitbreiding door inzet van extra middelen. Er zijn meer manieren om (toenemende) wachtlijsten te bestrijden. Naast het inzetten van de extra middelen van het Rijk gaan wij na of met allerlei maatregelen de jeugdzorg effectiever en efficiënter kan werken. Het vrijkomende budget komt ten goede aan de jeugdzorg. Wij hebben in ons vorig beleidskader onze instellingen de taakstelling gegeven efficiencywinst en versnelling van de doorlooptijd te realiseren. Dit is een lange termijn traject en uiteraard ook onderdeel van ons beleid in dit Beleidskader Voorts hebben wij ons in 2004 gericht op bestrijding wachtlijsten geïndiceerde hulp, met name ambulante zorg, daghulp en 24-uurs zorg. Daarnaast hebben wij een begin gemaakt met een duurzame effectieve aanpak voor crisishulp. Wij willen eerst meer weten voordat wij in het najaar 2004 verder besluiten over onze aanpak 2005/2006, bijvoorbeeld: wat zijn de effecten van de Eigen Kracht Conferentie, hoe ontwikkelt zich ons experiment Jeugdzorgboerderij, welke cliënten die wachten op 24-uurszorg of al 24-uurszorg ontvangen willen graag geholpen worden met een alternatief aanbod (Hulp aan Huis), wat zijn de wachtlijstontwikkelingen, op welke wijze kunnen de verschillende acties elkaar versterken voor het beste rendement. Ook willen wij meer gebruik gaan maken van onderzoeksresultaten over effectieve zorg. Wij willen er uiteindelijk naar toe dat wij uitsluitend zorg financieren waarvan duidelijk is dat deze effectief is. Ook willen wij ons nader oriënteren op een financieringssystematiek waarin meer prikkels voor de jeugdzorginstellingen zijn ingebouwd, waaronder bonus-malus en het flexibiliseren van budgetten. Bij elkaar hebben wij vanaf 2004 een aantal maatregelen in gang gezet, dat als geheel als een onorthodoxe wachtlijstaanpak beschouwd kan worden. 6

9 Met de verbeteringen in de jeugdzorg die direct onder onze verantwoordelijkheid vallen hopen wij tevens te bereiken dat minder civielrechtelijke plaatsingen nodig zijn en daarmee minder samenplaatsingen met strafrechtelijk geplaatste kinderen in de Justitiële Jeugdinrichtingen. Naar een vraaggestuurd stelsel van jeugdzorg Wij willen uiteraard bereiken dat er geen wachtlijsten meer zijn en dat dit ook zo blijft. Om dat volledig te laten slagen is wel nodig dat het stelsel van jeugdzorg goed werkt. De nieuwe Wet op de jeugdzorg treedt op in werking. Invoering van deze wet zal veel opleveren voor het stelsel van jeugdzorg. Kinderen en opvoeders (cliënten) zullen beter weten waar ze terecht kunnen. De hulp zal beter passen bij zijn of haar vraag; de cliënt zal meer mee kunnen praten over de zorg die hij gaat krijgen of krijgt. Ook krijgt de cliënt recht op jeugdzorg die nodig is. Als de cliënt langer moet wachten dan de wet toestaat kan hij of zij uiteindelijk bij de rechter hulp afdwingen. De provincie is met de invoering van de Wet op de jeugdzorg verantwoordelijk voor een adequate spreiding van herkenbare, bereikbare en laagdrempelige toegang tot de jeugdzorg (bureau jeugdzorg) en voor een genoegzaam aanbod jeugdhulpverlening (geïndiceerde zorg). De veranderingen door de nieuwe wet zijn veelbelovend, maar kunnen geen zekerheid bieden of er voldoende hulp beschikbaar zal zijn. De provincies zijn verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van het grootste deel van de jeugdzorg, maar het geld daarvoor komt van het Rijk. Het Rijk heeft ons (en alle provincies) in 2001 gevraagd de invoering van de wet voor te bereiden. Daarin hebben wij al veel stappen gezet. Nu de wet dan eindelijk zal ingaan kunnen wij op een aantal essentiële punten doorgaan met de invoering. Niettemin zal het volledig invoeren van een vraaggestuurd stelsel zoals de Wet op de jeugdzorg bedoelt, nog een aantal jaren de nodige inspanningen vergen van alle partners in het stelsel van jeugdzorg. Deze partners zijn bijvoorbeeld gemeenten, andere financiers van jeugdzorg (zorgkantoren en Ministerie van Justitie), het BJzO, alle instellingen voor de jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming. Met gemeenten in Overijssel bestaan afspraken over de bereikbaarheid en beschikbaarheid van het BJzO. Het AMK, de jeugdbescherming (voogdij) en de jeugdreclassering zijn vanaf 2005 onderdeel van BJzO. Kinderen met een indicatiebesluit van het BJzO hebben recht op jeugdzorg. Deze zorg wordt verleend door drie grote instellingen: twee daarvan hebben een eigen regio als werkgebied (Twente en IJssel- Vecht). De derde voorziening richt zich op de hele provincie en dient als achtervang voor moeilijke doelgroepen. Aansluiting jeugdbeleid-jeugdzorg Een derde hoofdlijn is het verbeteren van de aansluiting jeugdbeleid-jeugdzorg. Wij hopen in het najaar 2004 afspraken te maken met gemeenten voor een sluitende effectieve keten van lokale voorzieningen en jeugdzorgvoorzieningen voor de periode Bestrijding jeugdcriminaliteit Wij willen een bijdrage leveren aan het voorkomen en bestrijden van jeugdcriminaliteit. Wij hebben op grond van de Wet op de jeugdzorg directe verantwoordelijkheid voor de jeugdreclassering. Naast uitvoering van de deze taak willen wij met autonome middelen het voorkomen en de aanpak van jeugdcriminaliteit bevorderen. Wij denken daarbij specifiek aan een bijdrage aan de aanpak van veelplegers en het mogelijk maken van Echt Recht Conferenties. 7

10 1. WETTELIJK KADER, VISIE EN UITGANGSPUNTEN 1.1. Wettelijk kader De Wet op de jeugdzorg zal per 2005 formeel het wettelijk kader zijn voor het provinciale beleid jeugdzorg. Deze wet brengt op een groot aantal punten verbetering. Wij noemen de volgende: versterking van de positie van de cliënt onder andere door de introductie van het recht op jeugdzorg. Sterkere nadruk op preventie van kindermishandeling en voorkoming van jeugdzorg; een eenduidige toegang tot de jeugdzorg (d.w.z. het Bureau Jeugdzorg); betere samenhang tussen de vrijwillige jeugdzorg en de jeugdbescherming; betere afstemming van het (brede) aanbod op de vraag naar jeugdzorg; 1 betere samenhang in het aanbod van de jeugdzorg vanuit de verschillende sectoren jeugdzorg. Met de Wet op de jeugdzorg krijgen provincies aanzienlijk meer verantwoordelijkheden voor de jeugdzorg: regieverantwoordelijkheid voor de afstemming van het aanbod jeugdzorg (in brede zin) op de vraag, ook voor die delen van het aanbod jeugdzorg waar de provincie geen financier van is/wordt; regieverantwoordelijkheid (met gemeenten) voor de afstemming van de inzet van Bureau Jeugdzorg met de inzet van de lokale preventieve voorzieningen; financiering van het Bureau Jeugdzorg; financiering van de te decentraliseren jeugdbescherming en jeugdreclassering; financiering van de te decentraliseren Landelijke Voorzieningen Jeugdhulpverlening; aansprakelijkheid voor het recht van de cliënt op jeugdzorg. De Wet op de jeugdzorg verplicht provincies een 4-jarig Beleidskader Jeugdzorg (inclusief uitvoeringsprogramma) op te stellen en bij het Rijk in te dienen. Hierin beschrijft de provincie, vanuit haar rol als financier van de jeugdhulpverlening en als regisseur voor de gehele intersectorale jeugdzorg, de plannen op welke manier aanbod van jeugdzorg in al deze sectoren afgestemd zal worden op de vraag en hoe voldoende samenhang in het aanbod kan worden aangebracht Visie en uitgangspunten van beleid In het verlengde van de Wet op de jeugdzorg hanteert de provincie de volgende visie en uitgangspunten van beleid: Jeugdbeleid en jeugdzorg Jeugdzorg is onderdeel van het jeugdbeleid vanuit de overtuiging dat jeugdigen baat hebben bij een veilige en stimulerende sociale leefomgeving. Sterke keten Een sterke en sluitende keten van jeugdbeleid en jeugdzorg is van essentieel belang voor preventie, bescherming en zorg. Eigen kracht en mogelijkheden van de cliënten De inzet van jeugdbeleid is gericht op het activeren en versterken van de eigen mogelijkheden van de jeugdigen en hun ouders/opvoeders in hun sociale leefomgeving. Maatschappelijke voorzieningen, zoals jeugdvoorzieningen, dienen de eigen kracht en mogelijkheden van de jeugdigen en hun opvoeders te versterken en aan te sluiten op de positief stimulerende kracht in de sociale leefomgeving, zoals ouders/opvoeders, school etc. Het jeugdbeleid moet integraal zijn en gericht op deze empowerment, het scheppen van een goed pedagogisch klimaat, participatie van de jeugdigen en samenhang en afstemming tussen voorzieningen. Preventie Het belang van preventie van psychosociale problemen, uitval uit de sociale leefomgeving, onveilig en niet acceptabel gedrag zoals jeugdcriminaliteit en kindermishandeling kan niet onderschat worden, niet alleen in het belang van de cliënt en omgeving maar ook uit financieel oogpunt. Prioriteit bij kindermishandeling en jeugdbescherming Het voorkomen en stoppen van kindermishandeling (in het algemeen jeugdbescherming ) heeft hoge prioriteit. Toegankelijkheid van BJzO De jeugdzorg in Overijssel is toegankelijk voor iedere jongere ongeacht zijn culturele of levensbeschouwelijke achtergrond. Cliënten met problemen die thuishoren bij de lokale voorzieningen behoren verwezen te worden naar deze voorzieningen. Zo-zo-zo beleid en vermaatschappelijking van de jeugdzorg 1 Met het brede aanbod jeugdzorg is bedoeld Bureau jeugdzorg (inclusief AMK, gezinsvoogdij, jeugdreclassering), de Raad voor de Kinderbescherming en het aanbod jeugdhulpverlening, Jeugd- Geestelijke Gezondheidszorg, Jeugd-Gehandicaptenzorg, Justitiële Jeugdinrichtingen. 8

11 De hulpverlening dient zo vroegtijdig mogelijk, zo dicht mogelijk bij huis, zo kort en zo licht mogelijk plaats te vinden. Anders gezegd: zo veel mogelijk in het gezin, in de school en in de sociaalmaatschappelijke context van het gezin. Dit geldt zowel voor niet als voor wel geïndiceerde hulp. Jeugdzorg gaat uit van het perspectief van de cliënt in zijn leefomgeving ( ongedeeld perspectief van individu-gezin-maatschappelijke omgeving ). Bij elke hulpvraag wordt in principe eerst ambulante hulp overwogen. Bij hulpverlening buiten de eigen gezinssituatie dient eerst een daarop lijkende situatie (zoals pleegzorg) overwogen te worden. Vraaggestuurde zorg In het belang van de cliënt dient het aanbod te worden gestuurd door de vraag. Vraagsturing zorg op het niveau van de cliënt Rijk en provincies zien er op toe dat de cliënt wezenlijke invloed heeft op zaken die bepalend zijn voor het primaire proces (publieke domein in casu medezeggenschapsstructuur, klachtrechtregeling etc.). Vraagsturing op het niveau van de instelling Cliëntenbeleid is van belang voor de kwaliteit en de effectiviteit van de zorg. Het dient gericht te zijn op een actieve stimulering van de betrokkenheid van de cliënt bij het primaire proces en de overige zaken die daarop van invloed zijn, zoals huisvesting, groepsregels, inkoop zorg enzovoorts. Vraagsturing op het niveau van de provincie Bureau Jeugdzorg Overijssel heeft in de vraagsturing een centrale, unieke en onafhankelijke positie. BJzO adviseert de provincie: over de afstemming van het aanbod jeugdhulpverlening (financiering, spreiding en planning) op de vraag; over de afstemming van het aanbod J-GGZ, J-LVG en JJI (spreiding en planning; ten behoeve van overleg provincie medefinanciers) op de vraag. Bureau Jeugdzorg Overijssel adviseert de provincie onafhankelijk van, maar na overleg met de betrokken zorgaanbieders. JHV, J-GGZ, J-LVG en JJI overleggen over de aard en planning van ontwikkeling van nieuw aanbod en laten zich hierin door BJzO adviseren. Dit betreft de ontwikkeling van aanbod, zowel voorafgaande aan advisering door BJzO aan de provincie als binnen de vrije marge die de JHV heeft voor aanpassingen in het aanbod zonder instemming van de provincie. Afstemming van beleid tussen jeugdzorgaanbieders komt tot uitdrukking in hun jaarplannen. Versterking van de positie van de cliënt Versterking van de positie van de cliënt is van belang voor de kwaliteit en de effectiviteit van de zorg. De cliënt is eigenaar van zijn eigen hulpverleningsproces (o.a. rol bij indicatiebesluit en hulpverleningsplan). De cliënt krijgt inzicht in de producten en diensten van de zorgaanbieders jeugdzorg. De cliënt kan terecht bij een onafhankelijke cliëntvertrouwenspersoon. De zorg dient afgestemd te zijn op allochtone afkomst, levensbeschouwing en geslacht. Beleidsvorming Beleidsvorming samen met de stelselpartners is, in het belang van de kwaliteit en uitvoering van beleid, daar waar mogelijk te verkiezen boven het topdown totstandkomen van beleid. Marktwerking, efficiency en effectiviteit De jeugdzorg werkt zo efficiënt en effectief mogelijk: in de hulpverleningsrelatie, binnen een organisatie en in de keten. Een vorm van marktwerking kan goed zijn voor vraagsturing en efficiënte en effectieve inzet van publieke jeugdzorgmiddelen. Aanbesteding en het landelijk te ontwikkelen instrument benchmarking zijn goede marktwerkingsinstrumenten voor de jeugdzorg. Marktwerking mag niet ten koste gaan van de rechtsgelijkheid, rechtszekerheid van de cliënt en de kwaliteit van de zorgverlening. In het belang van de efficiency is het wenselijk bedrijfsresultaten te kunnen vergelijken. Benchmarking is een goed instrument voor het vergelijken van bedrijfsresultaten. Voor de effectiviteit van de hulp is het wenselijk dat het toegangstraject naar indicering zo snel mogelijk verloopt. Het moet wel voldoen aan de kwaliteits- en zorgvuldigheidseisen van de wet. Versnelling van de doorstroom, in het belang van de cliënt, moet ten dienste staan van verbetering van de efficiency en effectiviteit van de jeugdzorg. In het belang van effectiviteit van beleid is het wenselijk dat de provincie scherper de beoogde resultaten van financiering formuleert, outputgerichte afspraken maakt bijvoorbeeld in de vorm van contracten en inzicht verwerft in de effecten van de inzet van de middelen. Maatschappelijk ondernemerschap De WJZ biedt ruimte voor maatschappelijk ondernemerschap. Zorgaanbieders JHV zijn maatschappelijke ondernemers, d.w.z. ondernemers met publieke middelen en overige wettelijke middelen ten bate van maatschappelijke doelen. Maatschappelijke ondernemers zijn maatschappelijke verantwoording schuldig. BJzO voert een aantal publiekrechtelijke taken uit. Daarnaast kan BJzO ook opereren vanuit maatschappelijk ondernemerschap en voorzover niet in strijd met de uitvoering van haar publiekrechtelijke taken. 9

12 BJzO en zorgaanbieders hebben de ruimte voor het aangaan van samenwerkingsrelaties met of in het aannemen van opdrachten vanuit het lokale veld. In het belang van transparantie van de inzet van publieke middelen brengt de vrijheid van maatschappelijk ondernemerschap zware eisen aan verantwoording met zich mee. Vraagsturing is leidend bij maatschappelijk ondernemerschap. Verantwoordelijkheid overheden De provincie ziet het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de drie overheden zorg te dragen voor een adequate samenhangende sociale infrastructuur, waarbinnen de doelstellingen die voortvloeien uit bovenstaande visie gerealiseerd kunnen worden. Binnen deze keten hebben de verschillende overheden hun verantwoordelijkheid voor de aansluitende onderdelen van de keten. Het Rijk voor de financiering, de centrale kaderstelling en landelijke ondersteuning. De provincies voor de jeugdzorg, de aansluiting van de jeugdzorg met de lokaal preventief werkende voorzieningen en ondersteuning van gemeenten. De gemeenten voor lokaal preventief werkende voorzieningen en de aansluiting van deze voorzieningen met de voorzieningen jeugdzorg. Provincie en gemeenten hebben binnen de keten hun eigenstandige verantwoordelijkheid voor de aansluitende onderdelen van de keten. De provincies voor de jeugdzorg, voor de aansluiting van de jeugdzorg met de lokaal preventief werkende voorzieningen en voor de ondersteuning door de jeugdzorg van lokaal preventief werkende voorzieningen. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de overheden zorg te dragen voor een adequaat samenhangende sociale infrastructuur. Provinciale jeugdzorg is aanvullend op de inzet van gemeentelijke voorliggende preventieve voorzieningen. 10

13 11

14 2. JEUGD(ZORG) IN OVERIJSSEL IN CIJFERS Inleiding Dit hoofdstuk bevat kwantitatieve informatie over de jeugdzorg. Deze informatie kan dienen voor de beleidsbepaling afstemming van het aanbod op de vraag. Het verwerven van deze informatie is sterk in ontwikkeling. Op den duur willen wij een transparant beeld van de instroom, doorstroom en uitstroom in de gehele jeugdzorg. Veel grafieken zijn gebaseerd op cijfers van de landelijke Taskforce Wachtlijsten. Op het moment van schrijven (juli 2004) zijn de meetgegevens van het eerste halfjaar van 2004 nog niet bekend. In de definitieve versie van het Beleidskader zullen deze gegeven wel worden opgenomen Algemeen Als we het over de jeugd en jeugdzorg in Overijssel hebben, waar praten wij dan eigenlijk over? Cijfermatig gezien kan deze sector als volgt worden samengevat: Aantal inwoners per 1 januari (incl. Hattem) Waarvan jeugdigen 0 tot 18 jaar In % van het totaal 23,4% 23,3% 23,3% Aantal meldingen 1 e kwartaal - bij BJzO toename 40% - bij AMK (vermoeden van kindermishandeling) toename 31% Wachtlijst (per 31 december) per BJzO toename ongeveer 5% - AMK zorgaanbod: * ambulante hulp * daghulp * dag- en nachthulp * pleegzorg Doorlooptijden (in dagen) - indicatietraject BJzO onderzoek AMK De bevolking in Overijssel In deze provincie woonden per 1 januari 2004 ruim 1,1 miljoen mensen, met de volgende leeftijdsopbouw. Regio/leeftijd >18 totaal Twente West-Overijssel Totaal ==== ===== ===== ===== ======= Het aantal kinderen tot 18 jaar in Overijssel (circa ) vormt de doelgroep van de provinciaal gefinancierde jeugdhulpverlening. Jongeren, die al cliënt zijn van de jeugdhulpverlening vóór hun 18 e jaar, behoren in principe tot hun 23 e jaar ook tot de doelgroep. Wij gaan voor het vervolg echter uit van de jeugd tot 18 jaar. Tussen de diverse werkgebieden in Overijssel blijkt de procentuele verdeling van deze groep over de diverse leeftijdscategorieën onderling niet veel te verschillen. 12

15 Volgens landelijk onderzoek gaat het met 80% van de jongeren tot 18 jaar goed, dat zijn in Overijssel ruim jongeren. Zo n 15% tot 20% ofwel ruim jongeren, ontwikkelt door verschillende oorzaken problemen. Aan 1% (circa 2.000) wordt geïndiceerde jeugdzorg verleend. Er is een groep die vaker gebruikt maakt van de jeugdzorg dan anderen. Het gaat om jeugdigen met (een of meerdere van) de volgende kenmerken: jongen, jarige, allochtone achtergrond, laag opleidingsniveau, afkomstig uit eenoudergezin (o.a. Van de Vondervoort, maart 2002). Bij de ontwikkeling van de vraag naar jeugdzorg zijn voorts van belang de toegenomen probleemgevoeligheid, de groei van het probleemgedrag en de bekendheid van Bureau Jeugdzorg Bureau Jeugdzorg Overijssel Landelijk gezien blijkt het aantal aanmeldingen bij Bureau Jeugdzorg een lichte daling te vertonen. In Overijssel daarentegen neemt de vraag toe. In onderstaande grafiek is het aantal meldingen bij de Bureaus Jeugdzorg uitgedrukt als een percentage van het aantal jeugdigen van Deze gegevens zijn gebaseerd op de metingen van landelijke Taskforce Wachtlijsten Jeugdzorg. Relatieve vraag naar jeugdzorg 0,0300 Aantal meldingen bij BJZ in % van het aantal jeugdigen ,0250 0,0200 0,0150 0,0100 0,0050 1e hjr e hjr e hjr e hjr ,0000 GRO FRI DRE FLE OVE GEL UTR NHO ZHO ZEE NBR LIM AMS ROT HAA TOTAAL provincie/grootstedelijke regio De relatief grootste vraag naar jeugdzorg wordt gevonden in de grootstedelijke regio Amsterdam. Overijssel mag zich wat dit betreft (gelukkig) tot een van de rustiger provincies rekenen. Uit deze grafiek blijkt ook dat in de ontwikkeling van de vraag naar jeugdzorg een bepaald seizoenmatig patroon kan worden herkend. In veel provincies blijkt de vraag naar jeugdzorg in het eerste halfjaar groter te zijn dan in het tweede halfjaar. Dit heeft te maken met het feit dat het grootste deel van de zomerschoolvakanties in het tweede halfjaar ligt. 13

16 Uit een grafische weergave van de relatieve ontwikkeling van de vraag naar jeugdzorg (= het aantal meldingen bij BJzO) lijkt de vraag in Overijssel te stijgen, terwijl deze landelijk nagenoeg gelijk blijft. Er wordt een nader onderzoek(je) naar dit verschijnsel uitgevoerd. Index ontwikkeling geregistreerde vraag naar jeugdzorg index BJzO landelijk e hjr e hjr e hjr e hjr 2003 periode Ondanks deze toename van de vraag is Bureau Jeugdzorg Overijssel er in geslaagd om de doorlooptijd van de toegangsfunctie (de gemiddelde duur van het indicatietraject) te verkorten. De metingen van de Taskforce vertonen landelijk een stijging, zoals de volgende grafiek toont: Ontwikkeling doorlooptijd toegangsfunctie in dagen Gemiddelde doorlooptijd BJzO landelijk e hjr e hjr e hjr e hjr 2003 periode BJzO is hiermee op de goede weg. De norm van 55 werkdagen wordt echter nog niet gehaald. 14

17 2.3.1 Advies- en Meldpunt Kindermishandeling De eerdergenoemde Taskforce heeft ook de instroom in en de wachtlijsten voor het AMK. De instroom bij het AMK bestaat uit: consulten; verzoeken om advies en meldingen van (het vermoeden van) kindermishandeling. De totale instroom neemt landelijk en in Overijssel voortdurend toe. De ontwikkeling van de wachtlijsten voor het AMK vertoont in Overijssel een minder ongunstig beeld dan het landelijke, terwijl de instroom in Overijssel sterker toeneemt dan het landelijk gemiddelde. Dit wordt geïllustreerd door de volgende grafiek. Instroom en wachtlijsten AMK index (1e hlfjr 2002 = 100) aantal instroom AMK Overijssel aantal instroom AMK landelijk wachtlijst AMK Overijssel wachtlijst AMK landelijk e halfjaar e halfjaar e halfjaar e halfjaar 2003 periode 15

18 Het aantal meldingen van (het vermoeden van) kindermishandeling blijkt de laatste meetperiode fors te zijn toegenomen, zoals uit onderstaande grafiek blijkt. Index aantal meldingen AMK Landelijk Overijssel e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2003 Deze toename is een gevolg van de landelijke en regionale publiciteitscampagne die in het najaar 2003 is uitgevoerd en waarvan het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn had becijferd dat het zou leiden tot een toename van de druk op het AMK van 20%. In Overijssel blijkt de toename als gevolg van deze publiciteits-campagne circa 30% te zijn. Een trend die zich in het eerste halfjaar 2004 lijkt voort te zetten. Als gevolg van deze sterk stijgende vraag naar het AMK neemt de gemiddelde doorlooptijd van de onderzoeken van de meldingen van (vermoedens van) kindermishandeling toe, niet alleen in Overijssel, maar ook landelijk. Deze ontwikkeling ziet er grafisch zo uit Overijssel Landelijk e halfjaar e halfjaar e halfkaar 2003 De landelijke norm voor deze doorlooptijd ligt op 60 dagen. Geen enkele provincie of grootstedelijke regio voldoet aan deze norm. 16

19 2.4. Wachtlijsten De wachtlijsten voor het geïndiceerde hulpaanbod hebben zich in Overijssel vanaf het eerste meetmoment van de Taskforce op 1 januari 2002 als volgt ontwikkeld. Wachtlijsten geïndiceerde zorg Overijssel Aantal wachtenden ambulant daghulp (semi-) residentieel pleegzorg januari juli januari juli januari juli 2004 meetmoment De landelijke cijfers laten het volgende beeld zien. Wachtlijsten geïndiceerde zorg landelijk 1,600 1,400 1,200 Aantal wachtenden 1, ambulant daghulp residentieel pleegzorg meetmoment 17

20 Het zorgaanbod in Overijssel wordt met ingang van 2005 uitgebreid als gevolg van decentralisatie van de voorheen landelijk werkende voorziening AJL. Met ingang van 2004 heeft decentralisatie plaatsgehad van de pleegzorgcapaciteit van de SPD s. Het aanbod in 2005 en verder zal zich wijzigen door ombouw en flexibilisering van het aanbod in het kader van het BMC -efficiency-traject (zie ook paragraaf 8.3.). Het voorlopig geraamde aanbod voor 2005 luidt als volgt: Dag-en Daghulp Pleegzorg Totaal nachthulp TRIAS Idem pleegzorg 404 *) 404 Spectrum pleegzorg 5 5 Jarabee AJL - - p.m. p.m. Commujon LSG Totaal ==== ===== ===== ===== *) incl. 15 plaatsen decentralisatie van SPD IJssel Regge Vecht 18

21 19

22 3. NAAR EEN VRAAGGESTUURD STELSEL VAN JEUGDZORG Inleiding De Wet op de jeugdzorg zal op in werking treden. Deze wijziging van het stelsel is in de jaren negentig ingezet. De invoering van de wet is een markering in de gedachtevorming over het stelsel jeugdzorg. Doel is het realiseren van een vraaggestuurd stelsel, waarin de cliënt centraal staat. Invoering van deze wet is ingrijpend en werkt door op vrijwel alle onderdelen van het stelsel. Zowel de juridische structuur, de organisatie van de toegang en de zorg, de toeleiding naar de zorg, de rechtspositie van de cliënt, de kwaliteitseisen, de betrokkenheid van de cliënt bij de hulpverlening, medezeggenschap en klachtrecht, de beleidsvorming, de financiering, het informatiebeheer, etc. De als gevolg van de invoering van de WJZ te realiseren stelselwijziging moet op hoofdlijnen landelijk en regionaal resulteren in het volgende: de Bureaus Jeugdzorg voeren hun wettelijke taken verantwoord uit en de kwaliteit van de indicatiestelling voldoet aan een nader te specificeren norm; de zorgaanbieders JHV hebben hun aanbod in functies beschreven en voldoen aan de wettelijke eisen met betrekking tot verantwoorde zorg; de provincies ontvangen van het Rijk twee doeluitkeringen, één voor Bureau Jeugdzorg en één voor het zorgaanbod jeugdhulpverlening; een nieuwe financieringssystematiek voor Bureau Jeugdzorg en het zorgaanbod jeugdhulpverlening; Bureaus Jeugdzorg en zorgaanbieders JHV zijn in staat om de minimaal gevraagde verantwoordingsen beleidsinformatie aan de provincies te leveren; de provincies zijn in staat om de minimaal gevraagde verantwoordings- en beleidsinformatie aan het Rijk te leveren; er wordt gewerkt met het landelijk Beleidskader Jeugdzorg en provinciale Beleidskaders Jeugdzorg en jaarlijkse uitvoeringsprogramma s. Deze kaders betreffen de afstemming van het intersectorale aanbod op de vraag naar jeugdzorg Stelselherziening Wet op de jeugdzorg Het Rijk heeft ons (en alle provincies) in 2001 gevraagd de invoering van de wet voor te bereiden. Daarin hebben wij al veel stappen gezet. Sinds 2002 is de basisstructuur van het stelsel van jeugdzorg in Overijssel afgerond. Er is een onafhankelijk Bureau Jeugdzorg Overijssel, inclusief AMK, voogdij- en gezinsvoogdij en jeugdreclassering en een geïndiceerd aanbod vanuit verschillende sectoren jeugdzorg. Ook in de overlegstructuur met de verplichte stelselpartners zijn wij klaar voor de invoering van de wet. Niettemin zal het volledig doorvoeren van de stelselwijziging Wet op de jeugdzorg nog een aantal jaren de nodige inspanningen vergen van alle partners in het stelsel van jeugdzorg (zie voor de stelselpartners onder 3.2.). Uitgangspunt voor de verdere doorvoering van de stelselwijziging zijn de Wet op de jeugdzorg en de daarmee samenhangende Algemene maatregelen van bestuur. Wij zien in hoofdlijnen nog de volgende implementatieactiviteiten: decentralisatie van justitiële jeugdzorg (voor Overijssel circa 7 miljoen); decentralisatie van landelijk werkende jeugdhulpverleningsorganisaties zoals Leger des Heils, Gereformeerde jeugdhulpverlening, William Schrikkerstichting, Hoenderloo en Harreveld; gebiedsaanpassing Overijssel/Gelderland, d.w.z. het congruent maken van de gebiedsverantwoordelijkheid van de provincies voor jeugdzorg met de provinciegrenzen. Dit betreft voornamelijk het insluizen van Bureau Jeugdzorg in Deventer in Bureau Jeugdzorg Overijssel en maatwerk bieden voor de jeugd in Hattem; verdere ontwikkeling van de afstemming van de schakeling tussen (gemeentelijk) preventief jeugdbeleid/ (provinciale) jeugdzorg; ontwikkeling en uitvoering van nieuwe taken binnen Bureau Jeugdzorg (casemanagement, coördinatie/gezinscoach, multidisciplinaire diagnostiek, zorgtoeleiding/-toewijzing, afstemming met J- GGZ, J-LVG, inpassen van de activiteiten van de Landelijk werkende voorzieningen etc.); verdere inrichting BJzO (bijvoorbeeld registratie, integratie van vrijwillige en justitiële jeugdzorg); afbakening van niet en wel geïndiceerde activiteiten bij BJzO en de zorgaanbieders JHV en daarbij betrokken budgetten; overdracht van toegangsfuncties van de huidige plaatsingsbevoegde instellingen naar BJzO; implementatie van zorgmodularisering in het zorgaanbod Jeugdhulpverlening en afstemmen met andere sectoren jeugdzorg; ontwikkeling van cliëntenbeleid (bijvoorbeeld cliëntvertrouwenspersoon, klachtrecht, cliënttevredenheidsmetingen); implementatie van nieuwe financiële methodieken, bijvoorbeeld de p maal q systematiek; implementatie van beheersinstrumenten ten behoeve van efficiency en effectiviteit, bijvoorbeeld benchmarken; ontwikkeling van een vraaggestuurd en efficiency- en effectiviteitsprikkelend stelsel van jeugdzorg; 20

23 ontwikkeling van intersectorale afstemming vraag en aanbod in een provinciaal Beleidskader Jeugdzorg; inrichten van bezwaar- en beroepsprocedures. Niet alles kan tegelijk. Om deze reden en zeker bij te krappe rijksfinanciering zal fasering nodig zijn. Uitgangspunt is het provinciale implementatieplan van februari Wij zullen over de te nemen implementatiemaatregelen door de verschillende stelselpartners, de tijdsplanning, fasering daarvan en onderlinge communicatie ten behoeve van de samenhang van activiteiten, met de partners om tafel gaan. Actie De provincie zal de stelselherziening met nauwe betrokkenheid van het veld voortzetten via het overleg met de door ons gefinancierde instellingen (BJzO en Jeugdhulpverlening), het reguliere overleg met de stelselpartners (Overleg Jeugdzorg Overijssel) en het reguliere overleg met gemeenten (werkgebiedsoverleg); zie voor toelichting op de overlegstructuur onder Overleg- en adviesstructuur Overleg De door de Wet op de jeugdzorg voorgeschreven stelselpartners voor het realiseren van de doelstellingen van de wet op de jeugdzorg zijn de volgende: Bureau Jeugdzorg; in de provincie werkzame zorgaanbieders jeugdzorg 2 ; de Raad voor de Kinderbescherming; gemeenten; zorgverzekeraars/zorgkantoren; Ministerie van Justitie; representatieve cliëntorganisaties. Wij hebben in 2001 een overlegstructuur ingericht met twee subcircuits: overleg gericht op de preventie en overleg gericht op de jeugdzorg. De provincie is als regisseur spil in en tussen beide overlegcircuits. Bureau Jeugdzorg Overijssel neemt vanuit haar centrale positie in het stelsel deel aan beide overlegcircuits. Leidend is geweest de overlegstructuur zo efficiënt en sober mogelijk te doen zijn. De provincie beschouwt de overlegstructuur als een model dat zich op basis van ervaringen en voortschrijdend inzicht verder kan ontwikkelen. Provincies werken samen in IPO-verband en zijn nauw betrokken bij de gezamenlijke ontwikkeling met het Rijk van de wet, AMVB s en wachtlijstbestrijding. Advies over afstemming aanbod op vraag Voor afstemming van het aanbod op de vraag naar jeugdzorg is adequate beleidsinformatie nodig. De Wet op de jeugdzorg regelt hoe en door wie de beleidsinformatie beschikbaar komt voor de beleidsvorming. De WJZ draagt de provincie op zorg te dragen voor afstemming van het aanbod op de vraag. Maar de noodzaak van beleidsinformatie voor beleidsbepaling geldt ook voor de andere financiers: zorgkantoren en Ministerie van Justitie. Deze informatie is voorts op landelijk niveau nodig voor de landelijke beleidsbepaling. De WJZ geeft Bureau Jeugdzorg Overijssel een centrale informatiepositie in het stelsel. Ook de positie van zorgaanbieders JHV als leverancier van beleidsinformatie komt in de nieuwe wet aan de orde. In het verlengde van de WJZ koppelen wij aan de centrale informatiepositie van BJzO een centrale rol als adviseur van de provincie (als financier én regisseur). De volgende uitgangspunten (zie hoofdstuk 2) die hierbij vooral van belang zijn: vraaggestuurde zorg; vraagsturing op het niveau van de provincie. Wij willen in regionaal verband op basis van de wet, AMVB s en bovengenoemde uitgangspunten afspraken met de stelselpartners maken over de beleidsinformatiestromen, de wijze van beleidsbepaling en de rol die verschillende stelselpartners, vooral BJzO, heeft als adviseur voor de beleidsbepaling. Actie De provincie maakt afspraken met haar stelselpartners over de beleidsinformatiestromen, de manier van beleidsbepaling en de rol die verschillende stelselpartners, in het bijzonder BJzO als adviseur, hebben voor de beleidsbepaling. Deze afspraken worden gemaakt nadat de Wet op de jeugdzorg en de desbetreffende AMVB s zijn afgerond Steunfunctie Jeugdzorg Overijssel Een doel van de Wet op de jeugdzorg is dat het aanbod is afgestemd op de vraag en er sprake is van een samenhangend aanbod. 2 Zie voetnoot 1 21

24 De provincie heeft als financier primair tot taak het aanbod Jeugdhulpverlening af te stemmen op de vraag en samenhang te brengen in het jeugdhulpverleningsaanbod. Voor het bevorderen van deze samenhang en de afstemming van het aanbod financieren wij de Steunfunctie Jeugdzorg Overijssel, in eerste instantie voor het deel van de jeugdzorg waar wij de directe financiële verantwoordelijkheid voor dragen: BJzO en JHV. Ook geeft de Wet op de jeugdzorg de provincie de regietaak zorg te dragen voor afstemming van het brede intersectorale aanbod op de vraag en samenhang in het intersectorale aanbod. Zo mogelijk en in samenwerking met de medefinanciers zetten wij de ondersteuning ook in voor het brengen van samenhang in het intersectorale aanbod en de afstemming van het intersectorale aanbod op de vraag. Per half mei 2004 is een nieuwe functionaris aan de slag gegaan. Wij zullen in samenspraak met de SJO en het veld tot specifieke doelstellingen en prestatieafspraken komen. Actie De provincie zal in samenspraak met de SJO en het veld de specifieke doelstellingen en prestatieafspraken met de SJO nader bepalen. 22

25 23

26 4. AANVAL OP DE WACHTLIJSTEN Inleiding Al enige jaren bestrijden wij de wachtlijsten in de jeugdzorg. Onze inzet is met name gericht geweest op wachtlijsten AMK, BJzO en pleegzorg. Onze inzet was effectief in die zin dat er sprake was van een aantoonbare vermindering van de wachtlijsten. Helaas is er ook sprake van een aantal externe factoren waar wij geen vat op hebben en die negatief uitwerken op het resultaat van onze inspanningen. Een voorbeeld daarvan is het aantal aanmeldingen bij BJzO. Dit aantal nam toe met 30%. Een verklaring daarvoor hebben wij niet direct voorhanden. Wij verwachten in het Beleidskader zoals wij na de inspraakfase aan Provinciale Staten willen voorleggen daarin op te kunnen nemen waar de oorzaken daarvoor liggen. Door organisatieverbeteringen zijn de doorlooptijden binnen BJzO afgenomen. Bij het AMK deed zich hetzelfde verschijnsel voor als gevolg van een zeer succesvolle publiciteitscampagne eind Deze campagne AMK heeft geleid tot 38% meer meldingen. De financiering (wachtlijst naar 0 per februari 2004) was gebaseerd op de landelijke prognose van een toename van het aantal meldingen met 12% Hierdoor heeft het AMK, ondanks hogere productie, problemen met het realiseren van de doelstelling wachtlijsten AMK naar 0. De toename van het aantal meldingen lijkt zich door te zetten naar De wachtlijsten bij het AMK c.q. de doorlooptijden voor onderzoeken door het AMK zijn toegenomen. Wij zijn overigens nog in overleg met het BJzO/AMK over de wijze waarop onze nieuwe ambitie (wachtlijsten naar 0 per 2005) gerealiseerd kan worden. De resultaten bij BJzO en AMK hebben gevolgen gehad voor de wachtlijsten in de jeugdzorg. Het stuwmeer van wachtenden heeft zich verplaatst naar achteren in de keten: de wachtlijsten bij met name ambulante hulp en residentiële hulp zijn toegenomen. Toen deze bewegingen zich aftekenden hebben wij in 2004 een dimensie toe kunnen voegen aan ons wachtlijstbestrijdingsbeleid door het beschikbaar komen van autonome middelen voor bestrijding van de wachtlijsten in de geïndiceerde (24-uurs)zorg. Met deze extra autonome middelen, zetten wij in op een korte klap met duurzaam effect: in een korte klap de wachtlijsten 24-uurs zorg reduceren en tegelijkertijd daarmee lucht in het stelsel brengen waardoor mogelijkheden ontstaan voor efficiency- en effectiviteitsverbeteringen. Uiteindelijk willen wij een zodanig functionerend stelsel van jeugdzorg dat er duurzaam geen wachtlijsten meer voorkomen. Wij zoeken daarbij naar mogelijkheden om verbeteringen te brengen op alle onderdelen van de keten d.w.z. aansluiting, BJzO/AMK, (intersectoraal) zorgaanbod, uitstroom en nazorg. In een gecoördineerde aanpak onder de noemer Verbeter de keten streven wij ernaar dat de effecten van de afzonderlijke acties elkaar versterken. Bij elkaar hebben wij vanaf 2004 een aantal maatregelen in gang gezet, dat als geheel als een onorthodoxe wachtlijstaanpak beschouwd kan worden Ambities wachtlijstbestrijding jeugdzorg Gezien de recente ontwikkeling van de wachtlijsten en de externe factoren die zich voordoen en die wij niet in de hand hebben zijn wij genoodzaakt onze ambities bij te stellen. Voor de periode hebben wij de volgende ambities: AMK Bovenaan blijft staan onze ambitie t.a.v. AMK: per geen wachtlijsten bij het AMK. Crisishulp Onze ambitie is ook dat in crisissituaties direct hulp voorhanden moet zijn: ook hiervoor per geen wachtlijsten. BJzO en JHV Per reductie van wachtlijsten (BJzO en JHV-aanbod) met minimaal 75% t.o.v. wachtlijststand d.w.z. 30 of minder wachtenden op een vervolggesprek. Per is de gemiddelde doorstroom bij BJzO en in de jeugdhulpverlening met 10% verkort t.o.v , d.w.z. wil zeggen het terugbrengen van de gemiddelde doorlooptijd van 90 dagen naar 80 dagen of lager bij BJzO. Bij de JHV-instellingen betekent dit het terugbrengen van de gemiddelde doorlooptijd bij daghulp van 12 maanden naar 11 maanden of korter en bij residentiële hulp van 18 maanden naar 15 maanden of korter. Gezien onze ervaringen in onze wachtlijstbestrijding moeten wij een aantal kanttekeningen maken bij onze ambities. Ook de komende jaren kunnen zich externe factoren voordoen die het halen van de ambities bemoeilijken, zoals toename van het aantal aanmeldingen. Ook de gevolgen van het beroep op jeugdzorg van de invoering van het recht op jeugdzorg per 2005 is een onzekere factor. Wij hebben in het kader van de onderhandelingen over het financieel akkoord door provincies (en ook andere partijen) in 2003 bij het Rijk aangegeven dat de rijksmiddelen onvoldoende waren voor finale bestrijding van de wachtlijsten. Het financieel akkoord november 2003 is een werkbaar compromis: extra rijksmiddelen en een provinciale doelmatigheidsinspanning. Maar blijkt het niet te kunnen binnen het 24

27 vierkant van de rijksmiddelen, dan zullen rijk en Tweede Kamer besluiten over aanpassingen in het stelsel, dan wel extra rijksmiddelen. Het Rijk/justitie bezuinigt per 2005 met 8% op de (gezins)voogdij en 5% op de jeugdreclassering. Provincies zijn nog in overleg met het Rijk over de effectuering daarvan. Wij sluiten negatieve effecten op de wachtlijsten van deze bezuinigingen niet uit. 25