Oss beleid rondom uitgifte grond verdient navolging

Transcriptie

1 Oss beleid rondom uitgifte grond verdient navolging Als eerste gemeente in Nederland koos Oss voor een aangescherpt en vooral samenhangend beleid gericht op de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen én gericht op het behoud van de kwaliteit op bestaande bedrijventerreinen. Ondanks het feit dat dit beleid in nauwe samenwerking met Osse ondernemersverenigingen tot stand is gekomen, waren er van meet af aan criticasters. Zo zou de gemeente de aantrekkelijkheid als vestigingsplaats verliezen, zou het beleid ten koste gaan van de werkgelegenheid en zou de gemeente geen of in ieder geval te weinig bedrijfsgrond verkopen waardoor de nieuwe industrieterreinen als Vorstengrafdonk en De Geer Oost leeg zouden blijven. Inmiddels is het tegendeel gebleken. De negatieve geluiden zijn dan ook verstomd; zeker nu met een in januari 2010 gepubliceerd onderzoek wetenschappelijk is aangetoond dat de Osse aanpak succesvol is en navolging verdient. Het onderzoek In een notendop is de belangrijkste conclusie en tevens ook aanbeveling van de onderzoekers als volgt: Het protocol dat de gemeente Oss hanteert voor bedrijfshuisvesting en gronduitgifte heeft een groot draagvlak voor bredere toepassing in andere gemeenten en regio s. De effecten zijn veelal positief en de kosten relatief bescheiden. In een co-productie met Bureau Buiten te Utrecht voerde Radboud Universiteit Nijmegen het onderzoek uit in opdracht van de gemeente Oss en twee ministeries (VROM en EZ). Het onderzoek bestond uit deskresearch en interviews met overheden, vastgoedpartijen en bedrijfsleven. Aanvullend is een internetenquête gehouden. Het onderzoek richtte zich op drie vragen: Wat zijn de effecten van het protocol? Is het wenselijk dat anderen dit protocol gaan hanteren? Wat zijn de randvoorwaarden bij toepassing in andere gemeenten of regio s? De Osse aanpak bedrijfshuisvesting is aan te bevelen in andere gemeenten en regio s. Het is een interessant instrument dat zich leent voor een bredere toepassing. Het protocol kan gezien worden als een no-regret-optie. Erwin van der Krabben namens de onderzoekers van Radboud Universiteit Nijmegen en Bureau Buiten

2 Verwachtingen versus feiten Voordat de onderzoekers met de vragen aan de slag gingen, zijn allereerst de verwachtingen over de effecten in beeld gebracht. In positieve zin werd verondersteld dat het gronduitgifteprotocol zou leiden tot een kwaliteitsverbetering, tot hogere investeringen en tot hogere vastgoedwaardes op bestaande bedrijfsterreinen. In negatieve zin was de verwachting dat het gronduitgifteprotocol zou leiden tot verlies van werkgelegenheid door het niet vestigen van bedrijven, tot een lagere uitgifte van bedrijfsgrond en zelfs tot een negatief imago: In Oss doen ze moeilijk. Na het onderzoek zijn conclusies en aanbevelingen gedaan over de economische en ruimtelijke effecten, financiële en vastgoedeffecten en over de impact van het protocol. De onderzoekers concluderen dat de aantrekkelijkheid van Oss als vestigingsplaats op peil is gebleven, dat het protocol niet heeft geleid tot een daling van de gemiddelde gronduitgifte in Oss en dat het beleid niet ten koste is gegaan van de werkgelegenheid. Bovendien wordt geconcludeerd dat het protocol mogelijk een voorzichtige positieve invloed heeft op de kwaliteit van de bestaande bedrijventerreinen en op de investeringsbereidheid op die locaties. In het Osse gronduitgiftebeleid hebben duurzaamheid, kwaliteit en werkgelegenheid voorrang op een snelle uitgifte van grond. Waar we aanvankelijk nog uitgingen van 30 medewerkers per hectare zien we dat er op het industrieterrein Vorstengrafdonk bedrijven gevestigd zijn met een gemiddelde van 50 medewerkers per hectare. Jan van Loon, wethouder gemeente Oss Instroom groter dan uitstroom In de jaren tussen 2002 en 2010 bleef Oss op peil wat betreft werkgelegenheidsontwikkeling en bleef Oss aantrekkelijk als vestigingsplaats. De instroom van bedrijven en arbeidsplaatsen was steeds groter dan de uitstroom. Anders dan verwacht is ook de gronduitgifte in de pas blijven lopen met de door Ondernemerszaken geformuleerde ambities. En dat in een periode waar elders de gronduitgifte licht daalde. Uiteraard is niet altijd aantoonbaar wat precies is toe te schrijven aan beleid. Maar belangrijke conclusie van de onderzoekers is wel dat er zowel bij ondernemers als bij overheidsmensen veelal tevredenheid bestaat over de toepassing van het protocol.

3 In plaats van uit te wijken naar Vorstengrafdonk hebben we gekozen voor uitbreiding en intensivering van het grondgebruik op onze huidige locatie. Inmiddels zijn hier al onze activiteiten gevestigd. Lambèr Hendriks, algemeen directeur Hendriks Bouw en Ontwikkeling Bereid tot investeren Het gronduitgifteprotocol bedrijventerreinen richt zich niet alleen op de uitgifte van grond op nieuwe bedrijventerreinen, maar kijkt zeker ook naar behoud van kwaliteit op de bestaande bedrijventerreinen. Waar tal van gemeenten forse budgetten moeten reserveren voor de revitalisering van oudere bedrijventerreinen, heeft Oss hier nooit geld voor vrij hoeven te maken. Het Osse beleid werd indertijd ingegeven vanuit duurzaamheid; vanuit zuinig omgaan met schaarse ruimte. Uit gesprekken met bedrijven, vastgoedpartijen en overheden blijkt volgens de onderzoekers voorzichtig dat het protocol positief werkt op de kwaliteit van bestaande bedrijventerreinen. Bedrijven zijn bereid om ook in die omgeving te investeren en (h)erkennen dat naleving van het protocol bijdraagt aan het voorkomen van verloedering van de bestaande bedrijventerreinen. Van de 78 ondervraagde bedrijven geven 11 bedrijven aan onder invloed van het protocol afgezien te hebben van vestiging op nieuw uit te geven terrein. Zij hebben gekozen voor een alternatief op een bestaande locatie. Op onze huidige locatie realiseerden we een forse uitbreiding waardoor verhuizen niet nodig was. De nieuwbouw draagt bij aan de verbetering van het omgevingsklimaat en aan de vitaliteit van het bedrijventerrein. Bert Elberse, directeur Fysicon Groep BV Geschikt voor anderen Positieve effecten, geschikt voor anderen én relatief bescheiden qua kosten. Het zijn mooie uitkomsten van een onderzoek naar een bijzonder Oss product. Geheel op eigen kracht en vooral op grond van ervaring en inzicht heeft een groep ondernemende medewerkers samen met het Osse bedrijfsleven een pragmatisch en vooral succesvol protocol ontwikkeld en in de markt gezet. Een protocol dat inmiddels ook van buitenaf steeds meer aandacht en navolging krijgt.

4 Vele presentaties volgden, bij gemeenten, provincies, rijk en op congressen en symposia met als eerste kroon op het werk het winnen van de award Beste bedrijventerrein Het onderzoek Evaluatie gronduitgifteprotocol bedrijventerreinen gemeente Oss is de wetenschappelijke bevestiging van een koers die Oss in 2002 voortvarend inzette. Dat het Osse protocol ook voor anderen geschikt is, geeft het onderzoek overduidelijk aan. Wel kan er nog een kwaliteitsslag gemaakt worden door het protocol aan te scherpen met goede monitoring van de processen rondom het beleid. Gegevens van bedrijven eenduidig vastleggen én de procedure in stappen beschrijven, zijn de belangrijkste aanbevelingen op dit gebied. Vanuit ons kenniscentrum in Oss wordt dagelijks al het containervervoer per weg, water en spoor gecoördineerd. Zo n kenniscentrum is uiteraard niet locatie gebonden, maar toch kiezen we er voor om straks een nieuwbouwpand op Vorstengrafdonk te betrekken. Dit is een uitstekende plek voor ons vooral ook omdat daar onze vrachtwagens gecontroleerd kunnen parkeren. Gerard van der Kroon, Den Hartogh Logistics

5 Facts Overgenomen uit het onderzoeksrapport van de Radboud Universiteit Nijmegen en Buiten, bureau voor economie en omgeving, januari Verhuisdynamiek Informatie over de verhuisdynamiek is afkomstig uit een gehouden enquête. Van de 117 bedrijven die de enquête volledig hebben ingevuld, horen er 78 tot de eigenlijke doelgroep. Daarvan zijn 27 bedrijven tussen 2003 en december 2009 binnen Oss verhuisd, 19 hebben een verhuizing binnen Oss overwogen, 19 hebben een verhuizing naar Oss overwogen, nog eens 11 bedrijven zijn daadwerkelijk naar Oss verhuisd en 2 bedrijven zijn uit Oss vertrokken. Uitgifte bedrijventerrein Tussen 1997 en 2007 is in Oss gemiddeld 5,3 ha netto bedrijventerrein per jaar uitgegeven. Oss neemt daarmee ongeveer een kwart van de uitgiften in de regio Waalboss voor haar rekening. Na 2003 is een stijgende gemiddelde uitgifte in Oss zien. De stijging is overigens niet groot (van bijna 5 naar bijna 6 ha per jaar). De algehele trend in de regio en op provinciaal niveau is echter een behoorlijke daling (in de regio minus 33%, provinciaal minus 56%). Arbeidsintensiteit De gemiddelde arbeidsintensiteit ligt in Oss in 2008 op ruim 55 banen per ha, wat beduidend hoger is dan voor de provincie als geheel (waar het op ca. 40 banen/ha) ligt. Het kennisintensieve deel van de industrie in Oss draagt hier kennelijk het nodige aan bij, want de economische structuur (veel industrie en logistiek) zou anders doen vermoeden. De bedrijventerreinen in Oss zijn per saldo dus relatief effectief benut. En bovendien is die intensiteit gestegen tussen 2005 en Werkgelegenheid De werkgelegenheidsontwikkeling in Oss was tot 2003 gunstiger dan in de referentiegebieden Waalbos en Noord-Brabant. In Oss is de werkgelegenheid tussen 1996 en 2003 met bijna 20% gestegen; in de andere gebieden met ca. 15%. Na 2003 blijft de ontwikkeling van de werkgelegenheid vergelijkbaar met de referentiegebieden Waalbos en Noord-Brabant met uitzondering van een lichte daling in 2008.

6 Imago De belangrijkste reden op basis waarvan gekozen is voor Oss als vestigingsplaats of waarom bedrijven Oss hebben overwogen is de nabijheid van de klanten/opdrachtgevers (door 56% genoemd). Ook een goede bereikbaarheid per auto (41%), nabijheid van personeel (33%) en de uitstraling van de omgeving (22%) zijn veelgenoemde locatiefactoren. Het merendeel (60%) van de bedrijven is tevreden/zeer tevreden over het contact dat ze met de Gemeente Oss hebben gehad. Voor 18% geldt dat ze er neutraal over denken, terwijl 17% ontevreden en 5% zeer ontevreden is. Hieruit blijkt dat het toepassen van het protocol niet tot een hoge mate van ontevredenheid leidt. Er is/lijkt dus ook geen sprake van imagoschade als gevolg van het stringentere toewijzingsbeleid. Bedrijfsactiviteit productie/industrie groothandel bouw financiële sector/zakelijke dienstverlening overige dienstverlening detailhandel transport zorg ICT overheid (onderwijs, overheidsdiensten) horeca overig 31 % 15 % 15 % 10 % 9% 7% 3% 3% 3% 2% 2% 1%