Onderwerp: Zienswijze ontwerpbegroting 2010 en meerjarenraming Waterschapsbedrijf

Transcriptie

1 WATERSCHAPSBLAD 2009, NUMMER 30 BIJL.: 2 Agendapunt: 5 Sittard, 15 juni 2009 AAN HET ALGEMEEN BESTUUR Onderwerp: Zienswijze ontwerpbegroting 2010 en meerjarenraming Waterschapsbedrijf Limburg Voorstel De voorliggende aspecten inbrengen als zienswijze bij het bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg. Op 12 juni 2009 hebben wij de ontwerpbegroting 2010 en meerjarenraming van./. het Waterschapsbedrijf Limburg ontvangen. Deze ontwerpbegroting met het bijbehorend./. begeleidend schrijven treft u hierbij aan. In het vervolg van deze notitie treft u een concept zienswijze met betrekking tot de voorliggende ontwerpbegroting 2010 aan. Procedure In artikel 19 van de Gemeenschappelijke Regeling Waterschapsbedrijf Limburg is de procedure met betrekking tot de begroting van het waterschapsbedrijf beschreven. De begrotingsprocedure geeft aan dat het dagelijks bestuur van het waterschapsbedrijf de ontwerpbegroting minimaal zes weken voordat deze aan het algemeen bestuur van het waterschapsbedrijf wordt aangeboden, toezendt aan de algemene besturen van de waterschappen. Deze kunnen dan hun zienswijze hierover kenbaar maken. Ingevolge artikel 19, lid 3, dient het algemeen bestuur van het waterschapsbedrijf bij de vaststelling van de begroting rekening te houden met de zienswijzen van de waterschappen. De begroting van het waterschapsbedrijf dient na de vaststelling, doch in ieder geval vóór 1 augustus, aan Gedeputeerde Staten te worden toegezonden. De waterschappen kunnen desgewenst bij die gelegenheid hun zienswijze over de vastgestelde begroting bij Gedeputeerde Staten kenbaar maken. Benadrukt zij dat het aandeel van de beide deelnemende waterschappen in de begroting van het waterschapsbedrijf, zodra de begroting van het waterschapsbedrijf door het algemeen bestuur van waterschapsbedrijf is vastgesteld, voor de waterschappen een verplichte uitgave is. Ontwerpbegroting 2010 De ontwerpbegroting 2010 en meerjarenraming van het Waterschapsbedrijf Limburg is op 26 mei 2009 door het dagelijks bestuur en op 9 juni 2009 door het algemeen bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg vastgesteld /PDA 1/7

2 Op 12 juni 2009 is de ontwerpbegroting aangeboden aan de algemene besturen van de beide waterschappen. Onze zienswijze op de onderhavige begroting is onderstaand weergegeven. Alvorens wordt ingegaan op de ontwerpbegroting 2010, wordt eerst een terugblik gegeven op de zienswijze van vorig jaar. Follow-up zienswijze begroting 2009 In de zienswijze bij de begroting 2009 is een klein aantal zaken aangegeven waarmee door het waterschapsbedrijf bij de ontwerpbegroting 2010 rekening zou worden gehouden. Deze onderdelen zijn onderstaand in het kort opgesomd. De aanbieding van de ontwerpbegroting van het waterschapsbedrijf behoeft in de tijd gezien verbetering. Rekening dient te worden gehouden met de positionering van de begroting van het waterschapsbedrijf in onze planning- en controlcyclus. De meerjarenraming dient voor wat betreft de beleidsmatige opzet naar programma s meer te worden geconcretiseerd in de range van de meerjarenperiode. De groei van het investeringsniveau na 2013 baart ons zorgen en verdient dan ook aandacht. In verband met de ontwikkeling van de energieprijzen is het wenselijk dat inzichtelijk wordt gemaakt welk deel van de energie vast ligt in contracten en welke deel variabel is. Uitgangspunt bij samenwerking dient te zijn, dat dit minimaal budgettair neutraal verloopt. Aanbieding ontwerpbegroting Bij de aanbieding van de ontwerpbegroting is wederom onvoldoende rekening gehouden met de positionering van de begroting van het waterschapsbedrijf in onze planning- en controlcyclus. Voor een verdere toelichting hierop verwijzen wij u naar het onderdeel procedureel. Opzet meerjarenraming Geconstateerd is dat de beleidsmatige opzet naar programma s voor de jaren na 2010 ten opzicht van 2009 een verbetering heeft ondergaan. Zo wordt aangegeven wat voor de periode vanaf 2010 zal worden opgepakt. Groei investeringsniveau Voor 2014 is evenals voor de jaren 2011 tot en met 2013 rekening gehouden met een investeringsniveau van 34,2 per jaar. Het investeringsniveau na 2013 vertoont dan ook een constant karakter. Verder kan nog worden opgemerkt dat in november 2009 het algemeen bestuur van het waterschapsbedrijf het meerjaren investeringsprogramma zal vaststellen. Energie In de ontwerpbegroting 2010 is niet inzichtelijk gemaakt welk deel van de energie vast ligt in contracten en welk deel variabel is. Hierdoor wordt de ontwikkeling in de energiekosten niet inzichtelijk gemaakt. Voor een verdere toelichting hierop verwijzen wij u naar het onderdeel financiële beoordeling. Samenwerking Geconstateerd is dat in de ontwerpbegroting tot uitdrukking is gebracht welke financiële voordelen met de samenwerking behaald worden. Aan dit punt is dan ook voldaan /PDA 2/7

3 Zienswijze ontwerpbegroting 2010 Procedureel Zoals reeds aangegeven is de voorliggende ontwerpbegroting door het algemeen bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg op 12 juni jl. aangeboden aan het algemeen bestuur van ons waterschap. Procedureel gezien is de ontwerpbegroting, gelet op de vaststelling door het bestuur van het waterschapsbedrijf op 7 juli a.s., niet binnen de formele termijn van 6 weken aangeboden. Dit wordt veroorzaakt doordat het dagelijks bestuur van het waterschapsbedrijf ervoor gekozen heeft om de ontwerpbegroting eerst door het algemeen bestuur van het waterschapsbedrijf te laten vaststellen alvorens toe te zenden naar de beide waterschappen. Dit is een extra stap in de procedure. In artikel 19 van de gemeenschappelijke regeling is namelijk opgenomen dat het dagelijks bestuur van de regeling de ontwerpbegroting vaststelt en hierna aanbiedt aan de beide waterschappen. Verder is bij de bepaling van het tijdstip van de aanbieding onvoldoende rekening gehouden met de positionering van de begroting van het waterschapsbedrijf in onze planning- en controlcyclus. Gelet op ons eigen vergaderschema is het tijdstip waarop de stukken binnenkomen belangrijk om tijdig en op een verantwoorde wijze een oordeel te kunnen geven over de begroting van het waterschapsbedrijf. Opgemerkt zij, dat het moment van aanbieding hier onvoldoende gelegenheid toe heeft gegeven. Gevolg hiervan is ook, dat behandeling van de onderhavige begroting in de commissie Middelen en Financieel Beleid procedureel gezien onmogelijk is geweest. Dit behoeft dan ook verbetering. Aan het bestuur van het waterschapsbedrijf ware in dit verband te verzoeken de ontwerp-begroting voortaan uiterlijk op 15 mei aan te bieden. Algemene beoordeling In algemene zin kan worden gesteld dat het waterschapsbedrijf bij de presentatie van de ontwerpbegroting 2010 dezelfde opzet heeft gekozen als vorig jaar. Deze opzet voldoet aan het gestelde in de Regeling beleidsvoorbereiding en verantwoording waterschappen (BBVW) die met ingang van 1 januari 2009 de comptabiliteitsvoorschriften voor waterschappen heeft vervangen. De ingeslagen weg betreffende de informatieverstrekking over de financiële ontwikkeling en de te bereiken doelen van het waterschapsbedrijf uitgesplitst naar de diverse units, 'wat willen we bereiken','wat gaan we doen', 'wat gaat het kosten' en 'wat gaan we investeren', is in de ontwerpbegroting 2010 dan ook gecontinueerd. In tegenstelling tot voorgaande jaren zijn de bijlagen zoals onder andere het indicatief meerjaren investeringsprogramma, de staat van vaste activa, de staat van vaste schulden, de staat van personeelszaken en de staat van reserves en voorzieningen niet meer in de begroting 2010 opgenomen maar liggen deze ter inzage. Omdat deze bijlagen toch een duidelijke meerwaarde bieden bij de beoordeling van de begroting (geven onder andere inzicht in de opbouw van reserves en voorzieningen en de personeellasten), zou het beter zijn om deze bijlagen standaard in de begroting op te nemen. Als deze ter inzage liggen, krijgen ze niet de aandacht die ze verdienen. Voor wat betreft de meerjarenraming zij nog het volgende opgemerkt. Per 1 januari 2008 is de nieuwe Waterschapswet van kracht. Bij de vaststelling van de nieuwe wet werd in de conceptfase nog ingestoken op de behandeling en vaststelling van de meerjarenraming voorafgaand aan de begroting, bij voorkeur in het voorjaar. In de definitieve wetgeving is deze voorwaarde niet meer opgenomen. Bij het waterschapsbedrijf worden begroting en meerjarenraming gelijktijdig in het voorjaar behandeld waarbij geen sprake is van gescheiden documenten. Met deze handelwijze kan gelet op bovenstaande argumentatie en gezien het tijdsaspect worden ingestemd /PDA 3/7

4 Verbetering van de informatie en de daarmee verbonden inzichtelijkheid en transparantie is evenals voorgaande jaren een constant proces. Dit mede in het licht gezien van het feit dat bijna 65% van het begrotingsvolume van ons waterschap bestaat uit het aandeel in de begroting van het Waterschapsbedrijf Limburg. Daarnaast hebben wij de maatschappelijke taak om over het gevoerde beleid verantwoording af te leggen. Financiële beoordeling Dienstjaar 2010 De voorliggende ontwerpbegroting sluit voor het jaar 2010 op een netto begrotingstotaal van afgerond en is gelijk aan Op 17 februari 2009 heeft uw bestuur de technische uitgangspunten 2010 en meerjarenraming voor zowel ons waterschap als het waterschapsbedrijf Limburg vastgesteld. De voorliggende uitgangspunten zijn door het waterschapsbedrijf bij het opstellen van de begroting overgenomen. De ontwerpbegroting van het waterschapsbedrijf is dan ook overeenkomstig de gehanteerde uitgangspunten opgesteld. Bij de berekening van de kapitaallasten is door het waterschapsbedrijf rekening gehouden met een jaarlijks investeringsniveau van 30,4 miljoen per jaar voor 2010 en 34,2 miljoen per jaar voor 2011 tot en met Verder is met ingang van 2009 een bedrag van , dat gelet op de gewijzigde voorschriften voor verslaglegging niet meer als investering kan worden aangemerkt, onder de exploitatie verantwoord. De verschuiving is in de begroting 2009 van het waterschapsbedrijf opgevangen door de inzet van de reserves. Vanaf 2010 is dit structureel opgevangen door de financiële ruimte die aanwezig is in de meerjarenraming. Hierdoor is in de ontwerpbegroting 2010 gevolg gegeven aan het gestelde in de begroting De kapitaallasten 2010 zijn ten opzichte van de gewijzigde begroting 2009 gedaald met Dit wordt met name veroorzaakt door de inhaalafschrijvingen op de droger in Venlo en het in 2010 vervallen van de reguliere afschrijving op deze droger. Daarnaast is sprake van een grotere vrijval van afschrijvingen dan de toename door investeringen. In 2014 daarentegen vindt een stijging plaats vanwege de verminderde vrijval van afschrijvingen. De energiekosten zijn in de ontwerpbegroting 2010 ten opzichte van de gewijzigde begroting 2009 afgenomen met Als gevolg van de kredietcrisis is de olieprijs sterk gedaald. Het afsluiten van inkoopcontracten voor 2010, alsmede het sluiten van de slibdroger in Venlo heeft geleid tot een voordeel ten opzichte van de gewijzigde begroting In de ontwerpbegroting wordt aangegeven dat de energieprijzen buiten de beïnvloedingssfeer van het waterschapsbedrijf liggen en dat dit een financieel risico met zich meebrengt (risicoparagraaf). De energiekosten maken een substantieel deel (ca. 14%) uit van de totale ontwerpbegroting. Globaal gezien zijn 39% van deze kosten voor het aardgas van de slibdrogers. De olieprijs vormt direct danwel indirect de basis voor de prijzen van aardgas en elektriciteit. In de begroting 2010 is uitgegaan van $ 45 per vat. Het mag duidelijk zijn dat de prijsstelling niet beïnvloedbaar is. Het spreekt voor zich dat bij relatief gunstige prijzen de energie zoveel mogelijk dient te worden vastgelegd Evenals vorig jaar is niet inzichtelijk gemaakt welk deel van de benodigde energie vastligt in contracten en welk deel variabel en afhankelijk is van de ontwikkeling van de energieprijzen. Hierdoor ontbreekt het inzicht in de opbouw van deze post en hoe hoog het hierin verscholen risico is /PDA 4/7

5 Voor het overige geeft de voorliggende ontwerpbegroting in financiële zin geen aanleiding tot het maken van op- of aanmerkingen. Meerjarenraming Indien de voorliggende ontwerpbegroting 2010 en meerjarenraming wordt afgezet tegen de meerjarenraming zoals opgenomen in de gewijzigde begroting 2009, is over de hele duur van de meerjarenraming sprake van een daling van het begrotingstotaal. Onderstaand zijn deze cijfers in tabelvorm weergegeven. Bijdrage waterschappen Limburgbreed Meerjarenraming begroting n.v.t. Meerjarenraming begroting Daling Limburgbreed n.v.t. Bijdrage waterschap Het aandeel van ons waterschap in de voorliggende begroting bedraagt bijna 65%. Het exacte bedrag is echter nog niet bekend omdat het waterschapsbedrijf in verband met een verdere verfijning de kostenverdeelstaat 2010 nog niet gereed heeft. De bepaling van ons aandeel (zuivering en watersysteem), zal tot stand komen op basis van het aantal vervuilingeenheden van het jaar 2010 zoals opgenomen in 'de prognose opbrengst waterschapsheffingen 2009 (meerjarig effect)'. Indien de definitieve raming van het aantal vervuilingseenheden 2010 afwijkt zal dit, zij het marginaal, van invloed zijn op het aandeel van ons waterschap. Voor wat betreft de verhouding van het aantal vervuilingseenheden Waterschap Roer en Overmaas versus Waterschap Peel en Maasvallei, zal naar verwachting sprake zijn van een positieve ontwikkeling voor ons waterschap, waardoor wij minder gaan bijdragen in de kosten van het zuiveringsbeheer van het waterschapsbedrijf. Een en ander vanwege de te elimineren/corrigeren vervuilingseenheden directe lozingen in ons gebied. Limburgbreed stijgt de bijdrage van de waterschappen dan niet. Echter, vertaald naar de individuele waterschappen zou dit voor 2010 voor ons waterschap een positief effect moeten hebben. Zoals reeds bij het onderdeel 'procedure' is aangegeven is het aangehaalde bedrag na vaststelling door het algemeen bestuur van het waterschapsbedrijf een verplichte uitgave. Als uitgangspunt in de meerjarenraming is door het bestuur van het waterschapsbedrijf ervoor gekozen om de bijdrage voor de waterschappen voor de meerjarenraming , behoudens inflatie (2%) niet te wijzigen. Dit om fluctuaties in de exploitatie te voorkomen. Hierdoor sluit de meerjarenraming van het waterschapsbedrijf meerjarig met een overschot. Evenals voorgaande jaren kunnen we met de voorliggende systematiek instemmen omdat de meerjarenraming van ons waterschap hierdoor een constanter karakter krijgt en fluctuaties op de stijgingspercentages van de waterschapslasten door het aandeel van het waterschapsbedrijf worden beperkt /PDA 5/7

6 Risico s Het algemene kader van Waterschapsbedrijf Limburg kan als volgt worden weergegeven. Het Waterschapbedrijf Limburg is een gemeenschappelijke regeling voor en van de twee allin waterschappen Waterschap Roer en Overmaas en Waterschap Peel en Maasvallei. Het waterschapsbedrijf is qua taakuitoefening neergezet als een uitvoeringsorganisatie waarin een aantal bedrijfsprocessen is ondergebracht. De gemeenschappelijke regeling is aangemerkt als een zware gemeenschappelijke regeling en beschikt als zodanig - financieel technisch gezien - over eigen activa en passiva. Naast de vaste activa, te weten de inbreng van de zuiveringstechnische werken en het aantrekken van financieringsmiddelen, maken reserves hiervan eveneens deel uit. Indien sprake is van een structureel tekort, dan wordt het tekort aangevuld door de beide waterschappen. Het voordelig resultaat van de jaarrekening 2008 van het Waterschapsbedrijf Limburg Limburg bedroeg afgerond en is volledig ten gunste gebracht van de 'bedrijfsreserve'. Het gevolg hiervan is dat laatstgenoemde reserve per 1 januari 2009 inmiddels een positief saldo heeft van afgerond Het moge duidelijk zijn dat het weerstandsvermogen van het waterschapsbedrijf ondanks de aangehaalde verbetering een risico bevat. Indien zich in de toekomst tegenvallers zullen voordoen die de stand van de bedrijfsreserve overtreffen, zal dit tot gevolg hebben dat ons waterschap hiermee financieel geconfronteerd zal worden. De reservepositie van het waterschapsbedrijf blijft zodoende een aandachtspunt. Voor de overige risico s, waaronder de energiekosten en de Waterlandstichting, verwijzen wij naar de risicoparagraaf die is opgenomen in het hoofdstuk 'weerstandsvermogen' in de voorliggende ontwerpbegroting. Prestatiegegevens Tot slot kan nog melding worden gemaakt van het feit dat in de ontwerpbegroting 2010 de relevante prestaties van de unit Waterschapsheffingen zijn weergegeven voor Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden, gemeente Venlo en Waterschap Roer en Overmaas en Waterschap Peel en Maasvallei (samen). Een uitsplitsing naar Roer en Overmaas en Peel en Maasvallei zou de inzichtelijkheid bevorderen. Resumé zienswijze Onderstaand zijn nogmaals de aandachtspunten aangehaald zoals verwoord in deze zienswijze. De aanbieding van de ontwerpbegroting van het waterschapsbedrijf behoeft in de tijd gezien verbetering. De ontwerpbegroting dient binnen de formele termijn van 6 weken voor definitieve vaststelling door het algemeen bestuur van waterschapsbedrijf te worden aangeboden. Verder dient rekening te worden gehouden met positionering van de begroting van het waterschapsbedrijf in onze planning en control cyclus. Aanbieding voortaan uiterlijk op 15 mei. In verband met de beoordeling van de begroting is het opportuun om de bijlagen standaard op te nemen in de begroting. In verband met de ontwikkeling van de energieprijzen is het wenselijk dat inzichtelijk wordt gemaakt welk deel van de energie vast ligt in contracten en welk deel variabel is. De prestatiegegevens van de unit Waterschapsheffingen dienen zichtbaar te worden gemaakt naar Waterschap Roer en Overmaas en Waterschap Peel en Maasvallei /PDA 6/7

7 Voorstel Wij stellen u voor de voorliggende aspecten in te brengen als zienswijze bij het bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg. Het dagelijks bestuur, de secretaris/directeur wnd., de voorzitter, ing. J.M.G. In den Kleef dr. J.J. Schrijen /PDA 7/7

8 WATERSCHAPSBEDRIJF L I M B U R G STAF PLANNING EN CONTROL STAF PLANNING EN CONTROL Maria Theresialaan 99 Postbus AH Roermond Tel: Fax: info@wbl.nl Aan het Algemeen Bestuur van het Waterschap Roer en Overmaas Postbus AD SITTARD UW KENMERK UW BRIEF VAN ONS KENMERK BIJLAGE(N) pc/zd BEHANDELD DOOR DOORKIESNUMMER DATUM H.A. Zuurmond H.A.Zuurmond@wbl.nl 16 juni 2009 ONDERWERP Ontwerp Meerjarenraming en ontwerp Begroting 2010 Geachte Waterschapsbestuurders, Hierbij bieden wij u de ontwerp Meerjarenraming (MJR) en de ontwerp Begroting 2010 van het Waterschapsbedrijf Limburg aan. Deze zijn opgesteld conform de uitgangspunten zoals afgesproken tussen de Waterschappen Roer en Overmaas en Peel en Maasvallei en het WBL. Bij de begroting 2010 is door het Dagelijks Bestuur besloten de bijdragen niet te verhogen met het percentage dat in de vorige Meerjarenraming voor 2010 was opgenomen maar uit te gaan van hetzelfde bedrag van het jaar Naar aanleiding van de brief van uw Dagelijks Bestuur d.d. 11 mei jl. met betrekking tot deze begroting is de gevraagde explicitering van de effecten van de samenwerking op het gebied van heffing en invordering voor de gemeente Venlo en Stichtse Rijnlanden opgenomen in de toelichting van Waterschapsheffingen en de effecten van de uitbesteding van het laboratorium opgenomen in de toelichting op de externe in interne ontwikkelingen relevant voor het WBL. Voor wat betreft uw vraag over de effecten van de investeringen tot 2027 van 140 miljoen als gevolg van de Kaderrichtlijn Water delen wij u mede dat in de periode slechts beperkte effecten zichtbaar zullen zijn ( 10 miljoen voor 2013/2014). Ik moge u erop wijzen dat dit onderwerp onderdeel uitmaakt van het Investeringsprogramma wat in november van ieder jaar wordt vastgesteld. Bank: Waterschapsbedrijf Limburg is een samenwerkingsverband van Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschap Roer en Overmaas

9 -2- Wat betreft de consequenties van de wijze waarop in de toekomst het zuiveringsslib zal worden verwerkt is in deze meerjarenraming niets opgenomen omdat deze pas na 2014 een effect zullen hebben. Overigens is de besluitvorming hierover ook nog niet afgerond. U vraagt in zijn algemeenheid om een terughoudende stijging van de lasten (in overeenstemming met de beperkingen die uw waterschap zich zelf oplegt). Het zal u duidelijk zijn dat met het niet laten toenemen van de bijdrage van beide waterschappen in ruime mate hieraan voldaan wordt. Met betrekking tot de in het bestuursprogramma WRO opgenomen passages kunnen wij u meedelen dat de in deze begroting gehanteerde uitgangspunten voor 2010 geheel hiermee in overeenstemming zijn. Interessant is uiteraard of op de door u genoemde punten die vooral ook een (middenlange termijn effect hebben (samenwerking in de afvalwaterketen, toekomstige structuur zuiveringstelsel, toekomstige slibverwerking, perceptiekosten belastingheffing, maatschappelijk verantwoord ondernemen) in de komende maanden een zodanige vertaling kunnen vinden in de nog te nemen bestuursbesluiten van ons bestuur, zodat de door u nagestreefde doelen te realiseren zijn binnen de financiële uitgangspunten zoals ook door u zijn geformuleerd. Het WBL-bestuur hoopt eind dit jaar een meer concrete invulling op strategisch niveau te kunnen vaststellen die de basis moet vormen voor de begrotingen in de jaren hierna. In de vergadering van 26 mei 2009 heeft het Dagelijks Bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg de MJR en de Begroting 2010 in ontwerp vastgesteld. Op 9 juni 2009 zijn deze ontwerpen besproken in de vergadering van het Algemeen Bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg. Deze ontwerp-mjr en begroting wordt conform de Gemeenschappelijke Regeling aan de Algemeen Besturen van de twee deelnemende waterschappen voorgelegd voor het maken van bemerkingen. Op verzoek van het Dagelijks Bestuur van het WBL vraag ik u hierbij uw bemerkingen uiterlijk 1 juli a.s. aan ons kenbaar te maken. Na kennis genomen te hebben van uw bemerkingen zal het Algemeen Bestuur van het Waterschapsbedrijf Limburg de eventueel aangepaste Meerjarenraming en Begroting definitief vaststellen en zal deze voor 1 augustus aanbieden aan het College van Gedeputeerde Staten. Hoogachtend, Het Dagelijks; De De voorzitter, lerwegen.

10 Concept dd Meerjarenraming B e g r o t i n g Definitief vast te stellen door Algemeen Bestuur WBL op 7 juli 2009

11

12 INHOUD 1 Inleiding Uitvoerend beleid in de planperiode Het Waterschapsbedrijf in Externe en interne ontwikkelingen relevant voor het WBL Bestaand uitvoerend beleid Financiële gevolgen van uitvoeringsbeleid Waterschapsbedrijf Gehanteerde kwantitatieve uitgangspunten (rekenuitgangspunten) Kosten, Baten en Netto kosten volgens de MJR Beschouwing bij de Begroting De ontwikkelingen sinds het begrotingsjaar Uitgangspunten en normen Incidentele baten en lasten Kostentoerekening Onttrekkingen aan overige bestemmingsreserves en voorzieningen Waterschapsbelastingen Reservepositie: het weerstandvermogen en de ontwikkeling van de Netto kosten Financiering Uitvoerend beleid naar programma s Zuiveren en verwerken van afvalwater Wat willen we bereiken Consequenties eerdere bestuursbesluiten Wat gaan we doen Wat gaat het kosten Opleggen en invorderen van waterschapsheffingen Wat willen we bereiken Consequenties eerdere bestuursbesluiten Wat gaan we doen Wat gaat het kosten Ondersteunende activiteiten Ondersteuning: Bemonsteren en analyseren Ondersteuning: Huisvesting, centrale ondersteuning en personeelszaken Ondersteuning: Planning en Control Bestuur, Directie en Bovenformatief Positionering Wat gaat het kosten Bovenformatief Uitgaven Meerjarenraming naar BBP-opzet MJR: Netto-kosten Exploitatie-uitgaven naar BBP-opzet MJR: Netto-uitgaven Investeringen naar BBP-opzet De Begroting 2010 (naar kostendragers + naar kostensoorten) De Begroting 2010 naar kostendragers De Begroting 2010 naar kosten- en opbrengstsoorten De Begroting 2010 naar kostensoorten De Begroting 2010 naar opbrengstsoorten Verdeling van de Begroting 2010 naar de bijdrage van de waterschappen Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 3

13 BIJLAGEN : 1. Indicatief Meerjareninvesteringsprogramma: MIP Rekenuitgangspunten MJR en Begroting Staat van immateriële, materiële, financiële vaste activa en onderhanden werken 4. Staat van vaste schulden 5. Staat van reserves en voorzieningen 6. Berekening van het rente-omslagpercentage 7. Staat van personeelslasten 8. Kostenverdeelstaat met toelichting Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 4

14 1 Inleiding Gewijzigde Wetgeving Per is de nieuwe waterschapswet van kracht. Bij de vaststelling van de nieuwe waterschapswet werd in de concept-fase ingestoken op het behandelen en vaststellen van de Meerjarenraming (MJR) voorafgaand aan de Begroting. In de definitieve wetgeving is deze voorwaarde niet meer opgenomen. In de nota van toelichting staat met betrekking tot de MJR het volgende: In de besprekingen ter voorbereiding van en over de meerjarenraming geeft het algemeen bestuur het dagelijks bestuur de beleidsmatige en financiële kaders mee die gelden voor de uitwerking van het meerjarenbeleid voor het komende jaar. Bij de toelichting op artikel 4.6 wordt dit nog eens benadrukt: Voor de kaderstellende en beleidsbepalende functies van het algemeen bestuur is het jaarlijks ontwikkelen en bespreken van het meerjarig beleidskader essentieel. Verder wordt hierbij het volgende aangegeven: De MJR moet in beginsel structureel sluitend zijn, dat wil zeggen dat lasten en baten aan het einde van de meerjarenperiode in evenwicht moeten zijn. Bij de begroting stelt het algemeen bestuur de kaders voor zowel het beleid als de financiën voor het komende jaar vast. Bij de behandeling van de begroting dient te worden aangegeven in de situatie dat de MJR eerder (bijv. in het voorjaar) behandeld wordt dan de begroting welke van de gehanteerde normen en uitgangspunten in belangrijke mate afwijken van het voorafgaande begrotingsjaar én van de MJR. Bij het WBL worden MJR + Begroting gelijktijdig in het voorjaar behandeld; voor de beleids- en verantwoordingscyclus betekent dit dat een fysiek gescheiden document MJR en Begroting niet meer noodzakelijk is. In de nieuwe opzet worden de beleidsmatige en financiële kaders van en over de MJR door het Algemeen Bestuur behandeld in het laatste kwartaal van het jaar voorafgaand aan het jaar van het opstellen van de MJR en de Begroting. De indeling van zowel de Meerjarenraming als de Begroting dient te voldoen aan de in de wetgeving opgenomen kaders, concreet: er dient een programmabegroting te worden opgesteld. Met de beide waterschappen is afgestemd dat de programma s voor het WBL overeenkomen met de taakstelling van de onderscheiden units : zuiveren en verwerken van afvalwater opleggen en invorderen van heffingsaanslagen ondersteuning: o bemonsteren en analyseren o huisvesting, centrale ondersteuning en personeelszaken o planning en control directie en bestuur Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 5

15 Functie van Meerjarenraming en Begroting De meerjarenraming bevat het beleid dat door de waterschappen zal worden gevoerd en de financiële gevolgen daarvan voor het waterschapsbedrijf, waaronder de baten en de lasten van het bestaande en het nieuwe beleid. De Begroting 2010 vormt de eerste jaarschijf van de meerjarenraming In de Begroting wordt de uitvoering van het beleid, de doelstellingen en de daaraan verbonden kosten voor het desbetreffende jaar toegelicht. De functie van de Begroting is meerledig: Allocatiefunctie; toewijzen van middelen naar programma s en kostensoorten; Autorisatiefunctie; door het vaststellen van de Begroting wordt het Bestuur van het WBL gemachtigd om de opgenomen middelen conform de Begroting in te zetten; Taakstellende functie; uitoefening van de aan het WBL opgedragen activiteiten moet binnen de vastgestelde begroting blijven; Beheersfunctie; tijdens het jaar, en aan het einde van het jaar via de jaarrekening, worden de werkelijke resultaten getoetst aan de in de begroting opgenomen middelen. De Begroting 2010 van het WBL vormt input voor de bepaling van de heffingstarieven voor het jaar 2010 door de beide all-in waterschappen. Inhoudelijk Na een korte terugblik komt in hoofdstuk 2 de strategie en de hoofdlijnen van de uitvoering van het beleid van het Waterschapsbedrijf voor de periode aan de orde alsmede de beschouwing bij de Begroting Hoofdstuk 3 bevat de Meerjarenbegroting en de Begroting 2010 naar de onderscheiden programma s. Voor de overzichtelijkheid is bij de toelichtingen steeds hetzelfde stramien toegepast: - wat willen we bereiken ( = de doelstellingen, in het bijzonder de beoogde effecten) - consequenties eerdere bestuursbesluiten - wat gaan we doen ( = de wijze waarop er naar gestreefd zal worden die effecten te bereiken) - wat gaat het kosten ( = de netto kosten). In hoofdstuk 4 is een opstelling van de Begroting 2010 naar de kosten- en opbrengstsoorten alsmede een presentatie van de cijfers conform het voor de waterschappen gebruikelijke BBP-format opgenomen. Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 6

16 2 Uitvoerend beleid in de planperiode Het Waterschapsbedrijf in Overeenkomstig het gestelde in de wetgeving voor waterschappen volgt onderstaand een toelichting op het bestaande resp. het nieuwe uitvoerend beleid, alsmede de consequenties hiervan voor de baten en de lasten Externe en interne ontwikkelingen relevant voor het WBL Het Waterschapsbedrijf Limburg heeft in 2008 een roerige periode afgesloten met het vertrek van Vergunningen en Handhaving (V&H) per 1 januari en het vertrek van het Laboratorium per 1 maart Het effect van beide bewegingen was in de exploitatierekening 2008 al zichtbaar, maar dit effect loopt door in 2009 en in deze meerjarenraming. Het gaat dan met name om de kostenbesparingen, de desintegratiekosten (leegstand kantoorruimte, dekking overhead) en de kosten verbonden aan de verbouwing van het hoofdkantoor. In deze meerjarenraming en begroting zijn de effecten van het vertrek van beide units volledig meegenomen. De effecten van de splitsing van de unit Vergunningen en Handhaving zijn aan de orde gekomen in de bestuursvergadering van december De consequenties voor de Begroting 2008 waren: - vervallen van de lasten ad ,- voor de unit V&H; - het hierin opgenomen bedrag ad ,- voor uitvoering van het aan- en afhaakbeleid blijft bij het WBL; - overplaatsing medewerkers vanuit de unit V&H naar de unit Waterschapsheffingen en naar bovenformatief, leidende tot een verlaging van te vervallen lasten met in totaal ,- ; - vervallen van baten V&H ad ,-. Het totale effect op de begroting was een daling met 2,7 mln. Deze verlaging is in 2008 doorgevoerd en werkt uiteraard op gelijke wijze door in 2009 en de nu voorliggende begroting voor Wel is het zo dat de bijdrage in de dekking van de overheadkosten (gebouw, personeelszaken en ondersteuning, planning en control) is komen te vervallen. Door de komst van de medewerkers van de gemeente Venlo zijn deze dekkingstekorten afgenomen met ,-. De effecten van de verkoop van het laboratorium zijn voor zover het de eenmalige zaken betreft volledig opgenomen in de Begroting In 2009 en dus ook in 2010 zijn deze volledig afgewikkeld. In de voorliggende Begroting 2010 zijn de hoofdelementen die nog spelen volledig conform het bestuursbesluit van december 2007 verwerkt. Op basis van het oorspronkelijke bestuursbesluit waren dat: - het vervallen van de kosten voor een eigen laboratorium ad ,- - vervallen bijdrage laboratorium van WRO en WPM van in totaal ,- - kosten voor de uitbesteding van lab-werkzaamheden aan Intertek ad ,- In paragraaf onder ondersteuning bemonsteren en analyseren is aangegeven dat in de periode tot 2013 de rekening van Intertek afneemt tot uiteindelijk ,- per jaar. Behalve het vertrek van deze twee units zijn er nog een aantal andere besluiten door het bestuur genomen die doorwerken in de Begroting 2010 en de Meerjarenraming Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 7

17 Het betreft voor de unit Waterschapsheffingen de overeenkomsten met Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden (besloten in 2006; ingaande per 2007) en met de gemeente Venlo (besloten in 2008; ingaande per 2009). Voor de unit Zuiveringsbedrijf betreft het: - sluiting van de droger Venlo (besluit 2009; ingaande per 2009) - amoveren van de zuivering Heerlen (besluit 2009; ingaande per 2013) - opbouwplan en optimalisatie organisatie ( ) - inlopen achterstallig onderhoud (besluit 2008; realisatie ). Tevens heeft het vervallen van de zuiveringsheffing voor de lozingen door de rwzi s Roermond en Gennep een structureel effect. De consequenties van bovengenoemde besluiten en ontwikkelingen zijn geheel conform de betreffende besluiten in deze Begroting 2010 meegenomen. In de toelichting op de betreffende programmabegrotingen (= per unit) wordt dit verder aangegeven. Consequentie van al deze ontwikkelingen in combinatie met de overige kosten/baten ontwikkelingen (bijvoorbeeld als gevolg van inflatie, CAO, energieprijzen etc.) is dat de netto kosten (zijnde de bruto kosten minus de baten welke in 2009 nog een onttrekking aan de bedrijfsreserve bevatten) voor het WBL gelijk zijn gebleven op een niveau van ,-. Op basis daarvan heeft het Dagelijks Bestuur besloten om af te zien van de in de gemeenschappelijke uitgangspunten voor de begrotingsopstelling van WRO, WPM en WBL opgenomen stijging van de bijdrage van de waterschappen met het inflatiepercentage. In de voorliggende concept-begroting 2010 blijft de bijdrage van de waterschappen dan ook gelijk aan de bijdrage voor Bestaand uitvoerend beleid De toekomst van het Zuiveringsbedrijf Ook op het gebied van zuiveringen waren er op landelijk niveau grote verwachtingen met betrekking tot schaalvergroting met name door het sluiten van de waterketen. In de praktijk ligt dit moeilijker dan gedacht, enerzijds omdat de mogelijkheden tot kostenbesparing c.q. kwaliteitsverhoging beperkter blijken dan verondersteld, anderzijds omdat de structuur van de watersector inclusief de wetgeving waarop deze is gebaseerd niet erg bevorderlijk is voor vergaande integratie van activiteiten op het gebied van productie drinkwater, zuiveren van afvalwater, harmonisering tarieven en belastingen, etc. Dit leidt ertoe dat, indien we de mogelijkheden die er zijn willen benutten, het een aanpak op basis van vrijwilligheid zal dienen te zijn. ZVB probeert voortvarend de mogelijkheden die er zijn te benutten via samenwerking met vooral gemeenten. Het gaat dan met name om het identificeren, voorbereiden en uitvoeren van investeringsprojecten (steeds meer als resultaat van optimalisatiestudies en in overleg met WPM en WRO), het uitwisselen en samen opbouwen van informatiebestanden en het beheer van IBA s en gemalen. De initiatieven zijn inmiddels zo talrijk en de respons van vele gemeenten zo goed dat zowel beleidsmatig, met name met betrekking tot ambitieniveau en prioritering, als operationeel, doorrekening kosten en verdeling investeringen en risico s, structurering noodzakelijk is. Het in 2009 aan het Bestuur voor te stellen businessplan afvalwaterketen biedt deze structuur en zal de komende jaren leidraad dienen te zijn bij de activiteiten en investeringen. Met betrekking tot het niveau van de investeringen verschuift de aandacht. Nu de korte termijn door het goed functionerende meerjareninvesteringsprogramma steeds beter planmatig wordt beheerst, is Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 8

18 er meer aandacht voor de structuur van het zuiveringen- en transportstelsel op langere termijn (bijv jaar). De structuur en dus ook het kwaliteitsniveau wordt beïnvloed door nogal wat factoren zoals de eisen uit de Kaderrichtlijn Water, het ambitieniveau van de waterschappen met betrekking tot kwaliteit effluent en overstorten, de optimalisatiemogelijkheden voor samenwerking met gemeenten zoals geïdentificeerd in de OAS en en tenslotte ook de mogelijkheden tot kostenbesparing in beheer en onderhoud en efficiënte bedrijfsvoering bijvoorbeeld door het amoveren of samenvoegen van zuiveringen, nieuwe technologie, overige innovaties, etc. In 2008 en doorlopend tot in 2009 heeft de unit ZVB een toekomstvisie gepresenteerd over de structuur van het zuiveringen- en transportstelsel. Op basis daarvan worden er in 2009 voorstellen aan het Bestuur gedaan met betrekking tot: Het amoveren van de zuivering Heerlen. Het amoveren van de zuivering Simpelveld. Het amoveren van de zuivering Meijel. Nog onderwerp van onderzoek is de structuur van het zuiveringsstelsel in Maastricht. De consequenties van al deze ontwikkelingen inclusief gevolgen van het beleid van de waterschappen Roer en Overmaas en Peel en Maasvallei voor de implementatie van de Kaderrichtlijn Water zullen aan de orde komen in het Meerjareninvesteringsprogramma wat in november 2009 door het Bestuur zal worden vastgesteld. Tevens zal dan een standpunt over het investeringsniveau op de langere termijn aan de orde komen. Behalve met betrekking tot de samenwerking met gemeenten en met betrekking tot het investeringsniveau voor het stelsel is er in 2009 nog een ingrijpend besluit te nemen, namelijk hoe wordt in de toekomst ons zuiveringslib verwerkt. Door de te verwachten stopzetting in de komende jaren (uiterlijk 2020) van de mergelwinning en de sluiting van de ENCI oven in combinatie met de twijfelachtige toekomst van de in 2012 afgeschreven droger in Hoensbroek (de droger Venlo is al gesloten), zal het WBL een andere aanpak voor het verwerken van het slib nodig hebben. In 2009 zal hieromtrent een voorstel aan het Bestuur worden gedaan dat zowel consequenties zal hebben voor de relatie met de ENCI, de toekomst van BioMill en de slibdrogers alsook de noodzaak voor nieuwe investeringen zal aangeven. Het meerjarenperspectief voor de unit Waterschapsheffingen Het is al heel lang duidelijk dat schaalvergroting op het gebied van belastingheffing en invordering zowel financieel als qua kwaliteit van de dienstverlening een heel direct en relatief groot effect heeft. Op basis van het digitale concept, wat in de eerste jaren na totstandkoming van de unit is geïmplementeerd, en dat in Nederlands waterschapsland prominent is, worden bij schaalvergroting twee strategieën gevolgd. Allereerst samenwerking met waterschappen waarbij de samenwerking met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden in 2007 als eerste van start is gegaan. Helaas is het niet gekomen tot samenwerking met de Brabantse waterschappen, maar wij blijven ons richten op mogelijke partners. Daarnaast is in 2009 voor het eerst de belastingheffing voor de gemeente Venlo door het WBL uitgevoerd. De opgedane ervaring is een goede basis om met meer gemeenten een dergelijke samenwerking op te zetten. Daarnaast zijn er tal van ontwikkelingen, zowel met betrekking tot de inhoud van de werkzaamheden (Waterschapshuis, basisregistraties, internetgebruik voor communicatie met belastingbetalers, etc.) als met betrekking tot de uitgangspunten voor de belastingheffing (Waterschapswet, kwijtschelding, etc.) die eigenlijk allemaal een steeds grootschaliger uitvoering aantrekkelijk maken, en direct leiden Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 9

19 tot besparingen en grotere klantvriendelijkheid voor de belastingbetaler en een grotere bedrijfszekerheid voor de heffende organisatie. De toekomst van de units Personeel en Ondersteuning en Planning en Control Beide ondersteunende units volgen de ontwikkelingen van de units Zuiveringsbedrijf en Waterschapsheffingen. In de huidige situatie vervullen de units naast hun normale takenpakket een aantal andere en veeleisende opdrachten als gevolg van de vele veranderingen. Het betreft hier het ondersteunen van ZVB en Waterschapsheffingen bij het verkennen van de mogelijkheden tot en het effectueren van externe samenwerking (businessplannen, begrotingen, begeleiding medewerkers, e.d.). Gelet op de lange termijn ontwikkelingen heeft de unit P&C de strategie gevolgd om de capaciteit gelijk te laten verlopen met de concrete behoefte uit het WBL. Vanuit de shared-services gedachte wordt door WPM en WRO regelmatig een beroep gedaan op de medewerk(st)ers van P&O. Hoe de toekomst van deze twee units er qua structuur uit zal zien zal ervan afhangen of de unit Waterschapsheffingen opgaat in een regionaal belastingkantoor. In dat geval zijn er vele mogelijkheden: opsplitsen, onderbrengen bij of ZVB of Waterschapsheffingen met een SLA met de andere partij, of verzelfstandigen en een SLA met beide én mogelijk meerdere partijen die op basis van een SLA willen samenwerken. Gelet op de aanpassingen in capaciteit die al hebben plaats gevonden c.q. gepland zijn, de groei in activiteiten bij Waterschapsheffingen en ZVB en de vele werkzaamheden volgend uit de veranderingsprocessen is er momenteel bij beide units geen sprake van overcapaciteit. Wel wordt gestreefd naar een meer flexibele en activiteitgerichte inzet van de medewerkers. De toekomst van het WBL Het Waterschapsbedrijf Limburg heeft in de afgelopen jaren haar waarde meer dan bewezen. Zowel op het gebied van kostenbeheersing, kwaliteit en kwantiteit van de geleverde productie, de doelmatige, doeltreffende en efficiënte bedrijfsvoering, medewerkertevredenheid en de ontwikkelde en uitgevoerde strategie is het WBL opvallend succesvol geweest zowel in absolute zin als in relatieve zin ten opzichte van de ontwikkelingen in overheidsland in het algemeen en waterschapsland in het bijzonder. Succesfactoren die hierbij een bepalende rol hebben gespeeld zijn: Besturen op afstand en op strategische hoofdlijnen (van input naar output, van korte naar lan-gere termijn). Focus is de optimalisatie van sterke kanten van de organisatie. Ontwikkeling strategie en consistentie in de uitvoering daarvan. Eenduidige integrale verantwoordelijkheid laag in de organisatie leggen. Voortdurende nadruk zowel collectief als individueel op de zeven cultuurcompetenties (veranderingsbereidheid, integriteit, samenwerken, verantwoordelijkheid, zelfontwikkeling, coaching, passie). Investeren in de ontwikkeling van management en overige medewerkers. In die zin is de prestatie van het WBL een collectieve prestatie van bestuur, management en medewerkers. Of het WBL in deze structuur nog lang zal blijven bestaan is afhankelijk van met name de toekomst van de unit Waterschapsheffingen. Indien deze unit, doordat ze meerdere klanten bedient, beter een zelfstandige toekomst kan hebben als kantoor voor lokale belastingen, wordt het WBL vrijwel synoniem aan het Zuiveringsbedrijf. Ook indien een dergelijke ontwikkeling zich zal gaan voordoen is het te Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 10

20 verwachten dat de verworvenheden van het WBL uit de periode de basis zullen zijn voor de toekomst van de vier units van het WBL. Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 11

21 2.2 Financiële gevolgen van uitvoeringsbeleid Waterschapsbedrijf Gehanteerde kwantitatieve uitgangspunten (rekenuitgangspunten) Voor de jaren van de meerjarenraming worden de volgende kwantitatieve uitgangspunten gehanteerd: inflatie 2% 2% 2% 2% 2% loonkosten 2% 2% 2% 2% 2% rente 5,0% 5,0% 5,5% 5,5% 5,5% Voor een uitgebreidere toelichting op de rekenuitgangspunten zie bijlage Kosten, Baten en Netto kosten volgens de MJR Wat gaan we investeren Het meerjareninvesteringsprogramma (MIP ) is bijgevoegd als bijlage 1 en is verkort weergegeven (naar de BBP beleidsproducten) in paragraaf 4.2. Het uitgavenniveau voor de meerjaren periode is daarbij vastgesteld op 30,4 mln. (prijspeil 2010) in het jaar 2010 en in de jaren 2011 t/m 2014 wordt voorlopig uitgegaan van een jaarlijks uitgavenvolume van 34,2 mln. (prijspeil 2011). In de onderhavige MJR en het MIP is de reeds eerder genoemde overheveling doorgevoerd waarbij jaarlijks terugkerende investeringsuitgaven voor onderhoud zijn overgeheveld naar de exploitatie (jaarlijks 0,8 mln.) Wat gaat het kosten Specifieke ontwikkelingen in de periode van invloed op de MJR Op 7 juli 2008 is bij het vaststellen van de Bestuursbegroting 2009 ingestemd met een onttrekking aan de reserve in 2009 van ,- (éénmalige dekking voor de vanuit de investeringen overgehevelde onderhoudsuitgaven). Begin 2009 is de bijgestelde begroting 2009 uitgewerkt, waarbij de volgende wijzigingen ten opzichte van de Bestuursbegroting 2009 zijn doorgevoerd: Bij gerechtelijke uitspraak inzake de kwestie wel/niet lozen op rijkswater door de zuiveringen Roermond en Gennep, is het WBL in het gelijk gesteld en zijn de teveel betaalde rijksheffingen over de jaren ad 3,2 mln.(incl. rente) terugbetaald; de samenwerking vanaf 2009 met gemeente Venlo op het gebied van de belastingheffing; het effect van de sterke fluctuaties in de energietarieven; de besluiten tot het stopzetten van de droger Venlo en het besluit tot het amoveren van de rwzi Heerlen en het transporteren van het te zuiveren afvalwater van Heerlen naar Hoensbroek. Deze incidentele effecten voor 2009 zijn gecorrigeerde in de voorliggende Begroting Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 12

22 Ontwikkeling totale kosten volgens de MJR Vanwege de grote incidentele effecten in de gewijzigde Begroting 2009 wordt de ontwikkeling in het meerjarenperspectief afgezet tegen de raming voor het jaar Uit de tabel op blz. 14 blijkt dat voor het jaar 2010 een sluitende begroting wordt gepresenteerd en dat voor de opvolgende jaren overwegend positieve resultaten worden verwacht. Aan het eind van de planperiode (jaar 2014) wordt een negatief resultaat verwacht ad 1,0 mln. Gesaldeerd over de planperiode blijft het verwachte resultaat echter positief (ca. 0,6 mln.). Het totale kostenniveau van het WBL stijgt van 86,7 mln. in het jaar 2010 naar 93,9 mln. in Dit betekent een stijging met 8,3% t.o.v. het jaar 2010 hetgeen nagenoeg overeenkomt met de inflatiecorrectie (jaarlijks + 2% = + 8,2% voor de gehele periode). Ontwikkeling kapitaallasten De kapitaallasten worden bepaald door twee zaken: de investeringen in het verleden en de daarvoor op te brengen rente en afschrijving én de investeringen zoals geraamd voor de komende jaren. De kapitaallasten volgend uit de investeringen uit het verleden zijn nauwelijks te beïnvloeden. Alleen het optimaliseren van de leningovereenkomsten heeft hierop een effect. De kapitaallasten in 2014 worden 8,1% hoger geraamd dan de kapitaallasten in het jaar De kapitaallasten in de jaren 2010, 2011 en 2013 liggen in lijn met de ramingen voor deze jaren in de vorige MJR. In 2014 vindt een forse stijging plaats vanwege de verminderde vrijval van afschrijvingen uit de staat van activa. Personeelsformatie en -lasten In de nu voorliggende meerjarenraming wordt in de periode een reductie voorzien van 225,5 naar 223,7 fte.; deze daling met 1,8 fte is gespecificeerd naar functies en er zijn sluitende afspraken met de betreffende units over gemaakt. De personele kosten nemen in de periode toe met 10,4% als gevolg van de gehanteerde reële kostenstijging van 2% jaarlijks en periodieken. Kosten van goederen en diensten van derden Specifieke aandachtspunten hierbij zijn de onderhoudsuitgaven: - zoals reeds eerder vermeld zijn ,-- aan uitgaven structureel overgeheveld van de investeringsfeer naar de exploitatiesfeer. Om de begroting sluitend te krijgen was het in 2009 noodzakelijk om deze ,-- te onttrekken uit de reserve. In de jaren daarna is er voldoende ruimte in de meerjarenbegroting. Op termijn zal de structurele verlaging met ,- van de investeringsuitgaven uiteraard ook leiden tot lagere kapitaallasten; - naast deze overheveling is in de vorige MJR aangegeven dat op basis van het Meerjaren Exploitatie Programma onderhoud (MEPo) de onderhoudskosten moeten groeien (vooral ten behoeve van het inlopen van achterstallig onderhoud) met totaal 1,0 mln. per jaar. Deze benodigde verhoging wordt gefaseerd doorgevoerd. Voor de jaren 2009 en 2010 betekent dit een verhoging met jaarlijks ,- en voor het jaar 2011 een verhoging met ,- zodat vanaf het jaar 2011 de benodigde verhoging met 1,0 mln. is gerealiseerd; - als gevolg van de optimalisatie van de uitvoering en organisatie van onderhoud wordt over de periode een besparing op onderhoud door derden gerealiseerd. Over de periode bedraagt deze besparing 3 mln. Over de planperiode stijgen de energielasten in 2014 met 8,9% ten opzichte van 2010 welke stijging nagenoeg overeenkomt met de inflatie. In vergelijking met de vorige MJR zijn de prijzen voor elektrici- Waterschapsbedrijf Limburg Meerjarenraming / Begroting 2010 blz. 13