2de bach rechten. Strafrecht. samenvatting. uickprinter Koningstraat Antwerpen R18 4,20

Transcriptie

1 2de bach rechten Strafrecht samenvatting Q uickprinter Koningstraat Antwerpen R 1 R18 4,20

2 Online samenvattingen kopen via 2

3 SAMENVATTING: STRAFRECHT 3 1

4 INLEIDING 1.BEGRIPSBEPALING 1.1 SLEUTELBEGRIPPEN strafrecht: -beteugeld recht tot straffen -positief strafrecht : handhaving van waarden in bepaald land -evolutieve rechtstak Het strafrecht is geheel van rechtsregels die bepaalde gedraging strafbaar stellen en sancties bepalen die op de daders toepasselijk zijn. à Sleutelbegrippen : ->misdrijf: = een gedraging waarop de wet een sanctie stelt. = overkoepelende term voor overtredingen, wanbedrijven en misdaden. ->strafrechtelijke sanctie: = door de wet vastgestelde reacties op de schending van strafrechtelijke normen. -> sancties en niet straffen want naast straffen zijn er ook maatregelen. ->straf volgens klassieke leer = oplegging van leed als sanctie volgens EHRM =kan persoonlijk, sociaal, psychologisch en financieel lijden veroorzaken. ->Europees Hof beoordeeld punitiviteit obv objectieve toetsingscriteria: -internrechtelijke kwalificatie -aard van de overtreding -aard en zwaare van de sanctie ->ahv van deze criteria beoordeeld men of de sanctie, een strafrechtelijke sanctie is in de zin van art.6 EVRM. ->strafrechtelijke sanctie heeft een opmerkelijke evolutie ondergaan: ->door invoeren van beveiligingsmaatregelen ->door invoeren van nieuwe straffen, die beter aangepast zijn aan de tenlastegelegde feiten. ->belangrijke wet: invoering van de opschorting, het uitstel en probatie + wet invoering elektronisch toezicht en de autonome probatiestraf. ->dader: = persoon die een misdrijf pleegt ->handhavingsmechanisme kan ook zonder geïdentificeerde dader maar als de identificatie zal de zaak geseponeerd worden. ->vroeger enkel natuurlijke personen sinds 1999 ook rechtspersonen ->enkel personen, geen dieren. 1.2 KENMERKEN VAN HET STRAFRECHT a. strafrecht is een sanctierecht -> België kent naast strafrecht, ook het bestuurlijke sanctioneringsmechanisme. ->wetgever verkiest bestuurlijke sanctionering boven de strafrechtelijke sanctionering. -> wetgever vertrouwt handhaving vaak aan bestuur toe waardoor bestuurlijke rechtshandhaving meer en meer de doorsneetechniek word en niet meer de uitzondering. ->opkomst van gewapend bestuur : bv. GAS-boetes ->bestuurlijke sanctie = door de wet vastgestelde maatregel met een repressief karakter, die door een bestuursorgaan wordt opgelegd door middel van een eenzijdige, individuele bestuurshandeling als reactie op een inbreuk op een rechtsnorm. 4 2

5 ->om strijdigheid met art.6 EVRM te vermijden kan je op bestuurlijke sanctie wel hoger beroep aantekenen bij een rechtscollege maar geen rechterlijke controle vooraf. b. strafrecht is een legaal recht ->rechter kan gedraging pas moreel afkeuren indien de gedraging uitdrukkelijk als een misdrijf is omschreven en beteugeld word door een straf. = legaliteitsprincipe c.strafrecht is een publiekrecht ->publiek recht want de Staat heeft de monopolie tit bestraffen van zijn burgers. ->overheid straft omdat openbare orde werd geraakt ->OM vertegenwoordigt de gemeenschap bij strafvordering, niet het slachtoffer ->OM heeft vervolgingsmonopolie ->strafrecht is dus tevens van dwingend recht want strafwetten zijn van openbare orde. ->overeenkomsten om draagwijdte te wijzigen, iemand uit verantwoordelijkheid te ontslaan zijn ongeldig + de omstandigheid kan de strafwet niet uitsluiten zelfs als slachtoffer toestemming gaf. ->strafrecht wordt wel begrenst door recht op eerbieding van privéleven en recht op vergetelheid (verzet dat publiek word herinnerd aan gerechtelijk verleden dader). ->ondaks het publiekrecht isn is Staat geen noodzakkelijk element in strafrecht. OM is de initiatiefnemer. d.strafrecht is een autonoomrecht - >strafrecht is geen hulprecht ten dienste van andere rechtstakken maar een handhavingsrecht met algemene draagwijdte. - >strafrecht bepaald zijn eigen begrippen = principe van de conceptuele autonomie van het strafrecht. - >HvC: strafrechter mag oordelen ahv begrippen die aan andere rechtstakken ontleend zijn zonder gehouden te zijn aan hun specifieke betekenis. - >noodzaak aan strafrechtelijke bescherming rechtvaardigt eigen begrippenarsenaal. - >strafrechter zal enkel per uitzondering rekening houden met de regels van het burgerlijke recht. Bv. Art.16 Sv. 2.HISTORISCH OVERZICHT EN THEORIEËN VAN STRAFRECHT 2.1 HET STRAFRECHT VANAF ZIJN OORSPRONG TEM DE EERSTE HELFT VAN 18 DE eeuw ->primitieve volkeren: strafrecht gerelateerd aan godsdienstige en morele normen. ->reactie tegen misdrijf = collectieve weerwraak (familie tegen familie) ->vete kan afgekocht worden via zoen- of bloedgeld ->strafrecht en burgerlijk recht waren één. ->bij evolutie van primitief naar georganiseerde maatschappij evolueert strafrecht naar systeem van publieke gerechtigheid en individuele verantwoordelijkheid: ->eigenrichting word beperkt ->overheidsgezag komt tussen in betaling van schadevergoeding (compositio) ->de privéstraf gaat over in publieke straf door geleidelijke toename publieke misdrijven (privémisdrijven werden omgezet in publieke misdrijven) en naast de privé compositio moet men nu ook vredesgeld aan overheid betalen. ->strafrecht blijft tot 18 de eeuw gericht op sociale wraakneming en vergelding ->strafrechtsbedeling gekenmerkt door willekeur en ongelijkheid ->geen duidelijke wetteksten + zeer wrede straffen en openbare uitvoering 5 3

6 2.2 DE HUMANITAIRE PERIODE EN DE KLASSIEKE LEER à tweede helft 18 de eeuw komt er nieuw gedachtenontwikkeling : ->engels politiek-liberale gedachten onder Bentham (grondlegger utilitarisme =straffen moet pragmatisch nut hebben) + howard ( kritiek op toestand gevangenissen) ->franse filosogen en encyclopedisten ->cesare beccaria (schrijver van over misdaden en straffen) : zijn visie was dat goede en heldere wetgeving een maximaal welzijn voor een maximaal aantal mensen zorgt. ->straf moet snel op misdrijf volgen maar beklaagde moet verdediging kunne voorbereiden. ->duitse school: -> Kant : mens moet gestraft worde voor zijn misdaad, de straf is geen middel tot doel maar een uitdrukking van gerechtigheid ->Feuerbach : de wetgever moet via wettelijke delictomschrijving en strafbedreiging psychologische dwang uitoefene op delinquenten. à klassieke leer : schuldbegrip staat centraal en morele schuld is de verantwoording van de straf. -> treft schuld want men kan kiezen tussen goed en kaad en kiest voor kwaad. ->strafmaat hangt af van schuld en veroorzaakte schade. ->doelstelling straf: vergelding, intimidatie en voorkomen recidivie. 2.3 DE MODERNE PERIODE à einde 19 de eeuw nieuwe denkrichtingen tegen strakke opvatting klassieke school: ->positivistische leer = verzet zicht tegen concept dat mens een vrij wezen is en richt zich op onderzoek naar oorzaken van criminaliteit. Ze beschouwen misdrijf als een geld van interne en externe oorzaken die gedrag dader bepalen. ->positivistische leer bevorderd individualisering van straf en de deterministische opvatting van biologische voorbestmed en sociaal geconditioneerde delinquent ontmeent de straf van morele betekenis en doelmatigheid. ->bio-sociologische school = zien doel van strafrecht de strijd tegen criminaliteit (maatschappelijk verschijnsel), ze stellen individualisering van straf voorop en ze vinden dat er naast straf ook maatregelen moeten zijn tegen criminaliteit. ->neo-klassieke school = verwerkt wijsgerige van klassieke school met praktische besluiten van positivisten zonder determinisme. Waarbij wilsvrijheid de grondslag is van strafrecht ->theorieën van sociaal verweer: na WOII werd bescherming van maatschappij terug centraal gesteld waarbij niet de schuld maar de gevaarlijkheid van de delinquent de straf rechtvaardigt. ->niet de strafbare daad maar persoonlijkheid van dader staat centraal en straffen worden vervangen door beveiligingsmaatregelen. à huidige opvatting: geen duidelijke lijn in verschillende opvattingen ->resocialiseringsgedachte staat soms ter discussie, soms gepleit voor afschaffing van strafrecht ->er is echter tendens tot verscherping van strafrecht met overregulering tot gevolg. ->tendens om toepassingsgebied van strafrecht te beperken door overnemen bestuurlijke overheden. ->gepleit om aan straf ook nieuwe doelstellingen te verbinden zoals bv. Symbolisch herstellen van leed door werkstraf ->vergeldingsgedachte gaat meer naar achtergrond en de interactie tussen leden in samenleving staan centraal. De straf moet bilijk zijn voor samenleving. 6 4